Katalog

K U R G U Bİ L İ M Bir Venüslü canlı neye benzeyebilir? Simsiyah bir yaratık... Bir seyyar Fin hamamı gibi. Petekli, pervaneli... Doç. Dr. Yalçın îzbul Evnnde ne bugune değln yalnııdık ne de bundan böyle yalnız olacağız... I ızler, evrende tanıdığımız varoluş |turlerınden, dırımsel yaşam adıyla "bıldığımız boyuta bir örnek oluşturuyoruz Yerimlz: Samanyolu gökadasında, Guneş (Sol) sıstemı Dunya (Terra) gezegenı Soykutuğumuz bu gezegenın olanak verdığı zengın dırımsel yaşam çemberlerınde mılyarlarca yıldır suregelen evrımın gunumuze ulaşan urunlerınden bırısı Sapiens olma nıtelığıyle çevresındekı ötekı dırımsel turlere gore biriciklik taşıyor Başka bir deyışle, bizler çevremızde her bırısı kendı ekolojık yaşam yuvasına en görkemlı bıçımde uyarlanmış mılyonlarca canlı turu arasında, alet yapımı/kullanımına yatkın bir anatomı, ılerı duzeyde toplumsal/kulturel dızgeler ve bunlarla bağlaşık bılışım/bıldırışım olanakları gelıştırmeye yatkın bir nörolojı ıle ayrıcalık taşıyan, ustun ve baskın bir canlı türüyüz Görulen gerçek odur kı ulaştığımız bu noktada kalacağa da benzemeyız Kısa surelerde kendı gezegenımızden ote, sonraları belkı Guneş sıstemınden öte bir gun belkı buyuk Samanyolu ndan blle ote evrenın derınlıklerıne uzanacak buyuk bir seruvenın eşığinde olduğumuza ınanmak ıçın çok neden var Pekıyı, ama şımdı soralım insan nasıl bir varlıktır? Ne tur özelllkler taşımaktadır? Bir kez, çevresel uyarlama açısından gereklı ve yeterlı bir duyumlama/algılama duzeneğı, turun dırımsel/kulturel sureklılığını sağlayâcak davranışların oluşturulmasını ustlenen beyın ve merkez sınır dızgesı Maddı çevrenın gereksınımlere gore yenıden oluşturulması ve çevrede hareket olanaklarını sağlayan anatomık özellıkler yanı, el ve ayak tanımına uyan örgenık ozellıkler Uzaylılarla iletişim Bi Evrende bu gıbı ışlevlerı yanıtlayan değışık çızgılerde evrımleşmış sonsuz sayıda canlı turunden salt bırısı olabıleceğımızı kafamıza artık yerleştırmemız gerek Evrenın dört bucağına çevırdığımız teleskop ve radyoteleskoplar, çevremızde daha mılyonlarca gokadanın, trılyonlarca guneşın varlığını gösterıyor Evrende bızımkıne benzer koşullar oluşmuş yıne mılyarlarca başka gezegen her bırı bırer dunya olasılıgı tezını görmezden gelemeyız Turümüzün evrende dırımset yaşamın tek temsılcısı olabıleceğını düşunmemızı gerektırecek herhangı bir neden var mıdır? Tam tersıne, çok kalabalık bir evrende yaşamakta olduğumuza kesın gözuyle bakabılırız Demokratik yıldızlar birliği Er geç karşılaşmamızjse kaçınılmazdır Belkı bız gıdeceğız Belkı onlar gelecek Belkı bir gun bir başka yıldız sıstemındekı değerlı maden yatakları ıçın rekabete gırışeceğız Ya da belkı bir gun Bırleşmış Yıldızlar Federasyonu'ndan, Demokratik Yıldızlar Bırlığı'ne karşı katılma onerısı alacağız Kısacası, bir tur "manda" önerısi Insanın tarıhınde yenı bir sayianın değıl, yepyenı bir bölumun açılacağı, heyecan, umut ve korku dolu bir an olacak bu ılk karşılaşma Ana çızgılerıyle, yıldızlararası yolculuk olanağını gerçekleştırmış bir uzay ırkının hangı zorunlu ışlevlerı karşılayan bir dırımsel/kulturel evrım geçırmış olacağını ırdeleyebılırız Evrenı şu ya da bu boyutunda duyumlayacak örgen ve duyargalar. Alet yapımı/kullanımına elverışlı bir' el", devınım olanağı sağlayâcak bır"ayak" (ama belkı de altışar parmaklı dö'der el ya da bir duzıne duztaban ayak) Doğaldır kı, anlak Ayrıca, öğrenme yeteneğı, öğrenme dönemı, yaşlılık dönemı Dahası, dırımsel bir turun evrımı ve sureklılığınde en önemlı boyut olarak, bıreysel duzlemde dunyaya gelış, turunu çoğaltma (acaba nasıl), ölum Doğal olarak bu arada beslenme ve boşaltma ışlevlerı Bir noktaya daha değınelım Başka dunyalılarla karşılaşmaktan söz açıldığında ınsanın aklına nedense hep sapiens yaratıklar gelıyor Acaba kışı herkesı kendı gıbi bıldığınden mıdır? Oysa o görkemlı yolculuklarımız, bakarsınız oralarda dırımsel yaşam evrelerının "tekgözeJıler", "böcekler", ya da "dinozorlar" dönemlerıne de denk gelebılır! Ya da tam tersıne, dırımsel yaşamın artık son dönemıne ulaştığı, belkı bütunuyle yok olduğu, bir zamanların "akıllı" yaratıklarının yapımı olan "akıllı" robotların yönetıme el koymuş oldukları ılerı bir teknolojı dunyasına da denk gelebllırl Olasılıklar, katışıksız anlamda, "sonsuz"dur Yaşam, her yerde, çok farklı çevre koşullarına uyarlanmış, evrım tarıhınde kıl payı dönuşumlerle beklenmedık çızgılere oturmuş, her seferınde çok farklı boyutlar, çok farklı görunumler kazanmış olarak karşımıza çıkacaktır Örneğın, Venuslu dostlarımızı düşünelım Bir zamanlar Venus, en azından kurgubılımcılerın duş dunyasında, zengın bıtkı örtusuyle bezenmış yemyeşıl bir cennet ve ılerı bir uygarlığın beşığı olarak görulurdu Guneşe daha yakın ya1 Bızden önce davranıp yola çıkmış olmalılardı venuslü kurgusal yaratığın uyarlanmak zorunda kalacağı çevresel koşulları gözden geçırelım Dort yuz seksen santıgrad dereceye ulaşan yuzey ısısı Santımetrekareye Dunya'dakının 90 katı atmosfer basıncı Içınde %96 oranında karbon dıoksıt bulunan bir hava karıçımı Atmosferın ust tabakalarında, 25 km kalınlığında ve %75 yoğunlukta.sulfırık asıt erıyığı bulutlar Bu sonuncusu, ustelık, gezegene gırış çıkış açısindan önemlı bir konu Venuslu dostumuzun ıskelet yapısıyla, bu aşkın ve taşkın atmosfer basıncına karşı koyabılmek ıçın, gövdesını çapraz çıft katlı çeperlerle ayakta tutacak bıçımde gelışme göstermış, bastıbacak boylu, Kaptan Cousteau'nun Batıskabtna benzer top gıbı yusyuvarlak bir yaratık olduğunu varsayabılirız Vucut ısısını kolaylıkla salıvermek ıçın incecık derılı ve herhalde simsiyah bir yaratık Dört yuz seksen santıgrad ısıda su damlacıkları olarak terlemek söz konusu olmayacağından, herhalde butun gözeneklerınden buram buram buhar fışkırtan bir seyyar fın hamamıl Hatta ve hatta, belkı de "radyatör" görevı ustlenecek çeşıtlı kanat, petek ve pervaneler! Damarlarına, vucudun ıç basıncını yeterlı duzeyde tutabılmek ıçın, aynı zamanda ısıya dayanıklı (orneğın sılıkon tabanlı) bir sıvının yuksek guçte bir yurek tarafından pompalandığı bir dolaşım sıstemı Venüslünün yiyeceklerl!.. Pekıyı, acaba Venuslu dostumuz ne yıyıp ne ıçecektır? Isıya dayanıklılık açısından sılıkon tabanlı bir bıyokımyada karar kılmış olduğumuza gore, bir kenarda oturmuş toprak yıyen ya da beton parçalarım kemıren mutsuz bir nüfus Havadan cığerlerıne karbondıoksıt çekmek zorunda olan bu yaratığın, belkı de karbon artığını doğrudan kalın bağırsağa geçırmesıyle burada sılısyum artıklarıyla tepkımeye gırmesını sağlayan bir sındırım sıstemı var venuslu dostumuz adına sevınıyoruz, çunku böylece dört yuz seksen santıgrad ısıda cam erıyığıne dönuşecek olan sılısyum karburu dışlamakta guçluk çekmeyecektır! Ekolojık döngünün ötekı ucunda ıse yine sılıkon tabanlı bıtkıler Bunlar, camı parçalayarak, karbonu atmosfere gerı verecekler Bu arada, Venuslu dostumuzun sofrası ıçın, beton saplar ustunde, beton yapraklar ve lezız beton meyveler serpılıp gelışecek Venuslu varsayımsal dostumuzu kendılerıyle tartıştığımız bıyokımyacı arkadaşlarımız, sozu edılen cehennemde blldlğlmlz biyoklmya kurallarına göre yaşamın olanaksız olacağını doğruladılar işte bız de bunu soylemeye çalışıyordukl • Dar gelen dünya Çevreyı önce tanımaya gıderek denetlemeye ve değıştırmeye yönelen bir anlak, toplumsallık ve kulturel yaşam boyutunun sonsuz uretkenlığı, dırımsel/usbılımsel duygularımız, tutkularımız, ama her şeyden öte, bılmek, oğrenmek, anlamak merakımız Artan bir nufus, artan gereksınımler Artan olanaklar, artan doyumlar ve yenıden artan gereksınımler Sonuçta, dar gelen bir dunya, dar gelen bir guneş sıstemı, dar gelecek gökadalar 20