Katalog

B Î L İ M D Ü N Y A S I N D A N HABERLER Eğilen tren 5 bin dolarlık fare piresi B u çarpıcı pıre resmının değerı 5000 dolar N J , Lınden'dakı Exxon kuruluşunda fızıksel organık kımyacı olan Or Oavid J.Martella bu fotoğrafıyla 1989 Polaroıd Uluslararası Mıkroskop ıle Buyutulmuş Fotoğraf Yarışmasfndablrincilikodulunu aldı Jurı, resmın netlık, parlaklık ve en ınce ayrıntıların belırgın olması nıtelıklerını goz önunde bulundurdu 10 kere buyutulmuş bu fare pıresının fotoğraf ı, Olympus BHST mıkroskopu, Olympus OM28 kamerası ve Polaroıd Hıgh Contrast PolaChrome fılmı kullanılarak çekıldı Bu resmın en ılgınç yonu ayrıntılardakı belırgınlığın, Ingılız mıkroskop uzmanı Julius Rheinberg tarafından bulunan ve şu anda çok yaygın olmayan Rheinberg ışıklandırma teknığının kullanılmasından kaynaklanmasıydı er ne kadar FIAT dunyanın en çok tanınan otomobıl fırmalarından bırıyse de aynı fırma başka endustrı alanlarına da el attı Bunlardan bırısı demıryolu arabalarının yapımı "PENDOLINO", Italyancada "Pandul = Sarkaç" anlamına gelıyor' Bu, Fıat'ın saatte 260 kllometre yapabılen konforlu yenı trenıne verılen ısım, bu tren Roma ıle Mılano arasında duzenlı yolcu taşımacılığına başladı Mıkroelektronık devrelerın sağladığı gelışmelerden yararlanarak Fıat merkezkaç kuvvetlere karşı çıkmak uzere vırajlarda Pendolıno'yu donuş daıresının merkezı yönunde yatıran hıdrolık bır duzen gelıştırdı 46 yolcu ıçın oturma yerı bulunan her araba, motorla tahrık edılen, ıkışer akslı ıkı "bogı" uzerınde yurutulmekte Vırajdan çıkınca, vagonu otomatık olarak dıkey duruma getıren bu duzen, yaylar uzerınde asılı ıkı hıdrolık pıstonun etkısıyle çalışmakta ve vagonun kompartıman bolmesının butun yukunu taşımakta H Arabalarda çocuk koruma sistemi B ödul kazanan bu fare pıresının polaroıd fotoğ rafı, az bılınen Rheinberg ışıklandırma teknı ğıyle çekıldı Rheinberg teknığınde renkli filtreler kullanılıyor Martella, yapay olmayan koloıtlerden yararlanmış Fare pıresının fotoğraf fıltresı, kırmızı fıltrenın ortasına 10 mm çapındakı mavı bır fıltrenın yerleştırılmesıyle oluşturulmuş Martella daha sonra bu bırleşık fıltreyı bır mercek uzerıne monte edıp mıkroskop kondensatorunun alt kısmına koymuş Resmın arka planı mavı fıltrenın merkezınden geçen ışıkla, pırenın göruntusu ıse kırmızı fıltreden geçen ışıkla sağlanmış (a.h.) ır çocuk buyukluğundekı manken, yapay olarak hazırlanmış araba kazasında, çok gerçekçı bır bıçımde öne fırlatılır Manken o kadar lyı tasarlanmıştır kı ağırhğı, yukseklığı ve vucut tepkılerıortalamauçyaşındakıbırçocuğunkılere eşıttır Laboratuvarda gerçekleştırılen çalışmalarda.mankençocuğunbaglıolduğubilgisayar, çarpışmanın neden olduğu herturlu etkiyi kaydeder Laboratuvar, uzun vadelı bır proje olarak da arabalarda kullanılacak bır çocukkoruma sistemi uzerınde çalışıyor Uçaklar ıçın hazırlanmış guvenlık kemerlerı.tekerleklısandalyelerıtrenlerevemınıbuslere sabıt olarak yerleştırılecek yöntemler, araba kazalarında yaralanma potansı yelını kontrol altına alacak aletler ve mankenler laboratuvarın ılgılendığı dığer projeler Dınamık deney standında gerçekleştırılen yapay çarpışmatecrubelerınde bır ray, bır kızak ve 80 tonluk betondan yapılmış çarpma bloğuna önlem olarak da bır koruyucu başlık kullanıldı Kızak uzerınde cocukkorumasıstemınınbağlıolduğudöner platform ray boyunca ılerler ve hızı, bır çarpma sonrasında olması gereken duzeyeındırılır Yuksek hızdakı kameralar çarpışma anını göruntüler Fılmın kare kare analız edılmesı sonucu elde edılen bılgıler ve bılgısayarın kaydettığı bılgıler, araştırm&ekıbının, koruyucu sıstemın gerçek kazalardakı performansını tahmın etmesını sağlar (ö.u.) Beyin ve davranış Yolcuların rahatlığı ıçın trenın vıraja gırmesınden az once, yukarıda anlattığımız bu eğılme operasyonu başlatılıyor Yıne vırajdan çıkar çıkmaz eğımın duzeltılmesı de şart Butun bu ışlemlerın zamanlaması, vagonun uzerındekı elektronık sıstem tarafından kontrol edılmekte En öndekı vagonda, gırılen vırajın karakterıstığını saptayan bırer "ıvme<'çer", "hızolçer" ve "jıroskop" bulunmakta, elektronık sısteme bunlar kumanda etmekte Adı geçen bu uç sensorden (duyargadan) alınan entegre sınyaller, tren katarı boyunca tum vagonlardakı eğım kontrol modullerını uyarmakta ve gereklı eğımın oluşturulmasını bellı aralıklarla ve sırayla zamanlamaktadır Modullerın her bırı, uzerınde bulunduğu kendı vagonunun hıdrolık sıstemıne kumanda ederek kompartımanın eğımını ayarlamaktadır (d.«.) Beslenme şekli ve başarı Otizm ve biyolojik temel O N ew York Cıty'de, 803 devlet okulu yemekhanesınde yenı bır uygulama başlatılmış, oğrencılere sunulacak yemeklerdekı şeker mıktarı azaltılmış, sentetıkboyamaddelerıılekoruyuculartamamen kesılmıştı Boylecedahatazevedaha besleyıcı yemekler ortaya çıktı Uygulamaya başladıktan 4 yıl sonra bu okulların başarı grafığı % 15,7 oranında yukseldı Boyleceokulyemekhanesınedevam eden oğrencıler, yemeklerını evden getıren veya hazır yıyeceklerle beslenen oğrencılere göre derslerınde daha başarılıoldular (e.k) tıstık bozukluğun etıyolojısıne ılışkın çalışmalarda uzun süre annebaba "frıjıdıtesı" gıbı tutumlara ağırlık veren yaklaşımlar ön planda kaldı Her ne kadar, "doğuştan gelen bıyolojık bır yetersızlık" olduğu şeklındekı varsayımUr 1940'lardan bu yana öne surulmekteyse de elde edılen kanıtlar dolaylı nıtelıkteydıler En cıddı çalışmalar genetık alanında yurutuldu Manyetık Rezonans Göruntuleme (MRG) kullanarak yapılan bu çalışmada, 18 otıstık hastanın serebellum boyutlarında, belırgın bır kuçukluk ızlendı Serebellum'un dlkkat, duysal duzentome ve eylem başlatma (ınısıyatıf) ışlevlennde duzenleyıcı bır rol oynaması, elde edılen radyolojık bulguyu anlamlandırıyor Otıstık hastalardakı klınık tablonun sadece 'kuçuk serebellum'a bağlı olması beklenmıyor Serebellum'la aynı gelışme avrelerıne tabı olan dığer beyın bölgelerınde de (şımdılık göruntülenemeyen) gehşımsel bozukluklar olduğu duşunulebılır Serebellum'un gelışmesının gebelık son donemlerıne veya doğum sonrasındakı erken donemlere rastlaması otızme maddı temel oluşturan 'lezyon'un tarıhını bu dönemlere dek uzatıyor Elde edılen bulgular, her ne kadar doğrulanmaya muhtaçsa da gıderek ortaya çıkan otızmın bıyolojık bır temelı ('neden' dıyemesek bıle) olduğu yonünde Uzmanlar otızmı gelışımsel bır beyın hastalığı olarak değerlendırme eğılımındeler (y.y.)