Katalog

BESLENME B Yaşam için 40 besin maddesi gerekli trfan O. Hatıpoğlu Veterlner Heklm dığı takdırde kanda asıt yapan maddele rın artması medenıyle vucudun çalışma sı bozulur Gereğınden fazla alınırsa vucutta yağ olarak depo edılır Şışmanlığa neden olur Fazla mıktarda tahıllarda baklagıllerde, şekerde bulunur Yağlar, vucudumuzun yuzde 18 ını oluşturur Vucudumuzun ener|i deposudur Buyume ve derı sağlığı ıçın yağ asıtlerını yağda erıyen vıtammlerın vucuda alınabrfmesını sağlar Organların etrafını sararak dış etkılerden zarar görmesını onler Bıtkısel kaynaklı besınlerde fazla mıktarda bulunur Gunluk kalorı gereksınmemızın yuzde 30'unu yağlardan sağlamalıyız Gunluk 2500 kalorı alan bır ınsan ıçın 83 gr yağ yeterlıdır Madenler ve vitamlnler, vucudumuzun yuzde 6'sını oluştururlar Iskelet ve dışlerın yapısında bulunurlar Vucudun gelışmesınde oksıjen taşınmasında, enzımlerın yapısında ve vucut suyunun dengede tutulmasında görev alırlar Her bır mıneral ve vıtamının vucudumuzda ayrı ayrı görevlerı vardır Besın maddelerı ıçınde dağınık olarak bulunurlar Su, ınsan vucudunun yuzde 59'unu oluşturur Vucudumuzda su oranı duştukçe yağ oranı yukselır Besın öğelerının sındırımı, emılımı, taşınması, metabolızması artık zararlı maddelerın dışarı atılması, vucut ısısının denetımı ve eklemlerın kayganlığı vucudumuzdakı su sayesınde olur Vucuttakı yağın ve korbanhıdratların tumunun, proteının yarısının azalmasında yaşamın tehlıkeye gırmesıne karşın vucut suyunun yuzde 15'ının kaybı yaşamın yıtırılmesıne neden olur Suyu, besınler ıle bırlıkte alabıleceğımız gıbı ıçerek de alırız H A F T A N I N G Ü N D E M İ Besinlerden etkin bir şekilde yararlanamıyoruz. Beslenme bilgisinin yaygınlaştırılması ile birçok hastalığın önü alınabilir. D unya Sağlık Orgu»u (WHO) ınsan sağlığını şoyle tanımlıyor "Sağlık, klşlnln bedensel, ruhsal ve toplumsal yonden lyılık d u r u m u d u r " Be densel sağlığın sureklılığı yeterlı ve dengelı beslenme ıle sağlanır Yeterlı ve dengelı beslenme ıse vucudun buyumesı, yenılenmesı veçalışması ıçın gerekli olan besın oğelerını . yeterlı mıktarda alınmasıdır Bunun ıçın besınlerın bıyolojık değerını beslenme ılkelerını bılmek gerekır Yoksa ınsan yeterlı besın almasına karşın bazı besın oğelerını alamıyorsa sağlığını olumsuz yönde etkıler Beslenme, toplumumuzda yaygın olarak karın doyurmak, açlığı bastırmak olarak algılanmakta Insan organızması canlı bır varlıktır Organızmanın kendını yenıden uretebılmesı beslenme ıle sağlanır Bugu ne kadar yapılan bılımsel araştırmalar ınsan yaşamı ıçın 4O'ı aşkın turde besin oğesine gereksınme olduğunu ortaya koymuştur Besın öğelerı kımyasal yapılanna ve vucut çalışmasındakı etkınlıklerıne gore proteınler yağlar, karbonhıdratlar madenler, vıtamınler ve su olarak gruplandırılır Beslenme bılgısının temelını, her besın grubunun vucuttakı etkınlığının bılınmesı oluşturur ' eyın, üzerınde söylenen her cıddı sözün ve yapılan her bılımsel çahşmanın en genış çoğunlukça ılgı ıle ızlendığı ayrıcalıklı bir organ... Nörolog, psıkıyatrıst, psıkolog, fızyolog, nörofizyolog, bıyofızıkçı, molekuler bıyolog, bıyokımyacı, genetıkçı, bılgısayar elektronık mühendıslerı, matematıkçı... Sayıları gıderek artan farklı alanlardan uzmanlar ordusu, beynı abluka altına almış durumda. Hepsı değışık açılardan beyne bakıyor. Deneyler kuruyor. Beynın bır gerçeğını yakalamaya çalışıyor. Her hafta bır beyın araştırma sayfası dolduracak kadar çok sayıda haber akıyor bılım dünyasından Kımısı doğru, kımısı yarı doğru... Bazıları ılgınç, bazıları fantastık, hayret verıcı vb... Bunları bız de yayımhyoruz. Sözgelımı son araştırmalardan flaş bır haber verelım: Baltımore'da John Hopkıns Ünıversıtesı'nde hâlâ surmekte olan bır çalışmada, bır maymunun yapmayı tasarladığıduşunduğu hareket önceden saptandı. Hayvanın değışık zamanlarda değışık hareketler yaparken beynın akımları ölçülüyor. Elektrodlarla hayvanın hareketlerı süreklı ızlenıyor. Bır noktada beynın verdığı ışarellere bakıyorlar ve "Şımdı maymun şu hareketı yapacak" dıyorlar. Nıtekım maymun tahmın edılen hareketı yapıyor... Böylece ılk kez bır canlının düşunme sürecıne gırılmış oluyor... Beyın esnek bır yapıya, yenı durumlara uyum sağlama yeteneklerıne sahıp. Beyın hucrelerı, nöronlar, yenı bılgı veya hareketlerı edınmek, öğrenmek ıçın kendı aralarında durmadan yenı bağlantılar, kanallar kuruyor. Uzmanlar beynın "doğrusal olmayan dınamık bır yapısı" olduğunu belırtıyor. Tecrube, noronların kendı aralarında en kestırme haberleşme yolunu bulmalarının bır sonucudur, denıyor... Tek norondan 100 mılyar nörona uzanan muthış karmaşık bır yapı... Beyın araştırmacılarınm ışlerı hıç de kolay değıl... Bu sayımızın kapak konusunu oluşturan beyın uzerıne röportajı ılgınç bulacağınızı umuyoruz. Zekânın, aşkın, düşünmenın kımyasalfızıksel temellerını araştıran çalışmalar, ruh ve beden bırlığıne ulaştığında, birçok sorun, hastalık vb. 'nın sonu da geldı demektır. Sadece hastalıkların mı dersınız? Gelecek cumartesıye kadar hoşçakalın... Besin grupları Yeterlı ve dengelı beslenmede öncelıkle proteln tüketiml dıkkate alınır Proteınler vucudun yapı taşlarıdır Vucuttakı hormonların, enzımlerın hucrelerın yapısını oluştururlar Eksıklığınde buyume durur, vucutta su toplanması (ödem), karacığer yağlanması, dalak buyumesı, cılt yaraları ve saçlarda renk değışıkhklerı gorulur Zıhınsel gelışme durur Vucudun yuzde 16'sını ve gunluk dıyetın yuzde 15 ını proteınler oluşturmalıdır Bır ınsanın pratık olarak gunluk proteın gereksınmesı şoyle saptanmalı Her kg ağırlık ıçın bır gr proteın duşunulur Yanı 70 kg ağırlığındakı bır ınsanın 70 gr gunluk proteın gereksınmesı vardır Gebelık hastalık gıbı durumlarda bu gereksınım, 152 mıslı artmaktadır Alınan proteının en az yarısının hayvansal kaynaklı olması zo runludur Nedenı, proteının yapısını oluşturan amınoasıtlerın 8 tanesı esansıyel amınoasıtler olup dışarıdan alınmak zorunda olmasıdır Esansıyel amınoasıtler yalnızca hayvansal kaynaklı besınlerde vardır Karbonhidratlar, vucudumuzun yuzde 1 'ını oluştururlar Vucutta depo edılemezler Enerjı kaynağıdırlar Gunluk enerjı (kalorı) gereksınımımızın yuzde 55'ını karbonhıdratlardan sağlamalıyız Yeterlı alınına O K U R D A N "Cumartesiyi bekliyorum" 7969 Antakya doğumluyum Kuçukluğumden berı sadık bır Cumhunyet okuru olmakfan buyuk gurvr duymaktayım özellıkle cumariesı gunlen verı/en Bılım Teknık ekının haffalık hastasıyım Mesleğtm elekfnk muhendıslığı olmasına rağmen dergıde yayımlanan her yazıya ılgı duyuyor ve okunmadık yer bırakmıyorum Cumarfesı gunlerını ıple cekıyorum Dergıyı en fazla ıkı gunde bıfırdığım ıçın hafta bâyunca kendımde bılımsel açlık hıssedıyorum Boylesı bır dergıyı buyuk bır ozverıyle hazırladığınız ıçın tum Bılım Teknık ekı çalısanlarını kutluyor ve basannızın sureklılığını dılıyorum BİZE Doğaseverlerin ve çevrecilerin dikkatine: Greenpeace'ı tanıtan Turkçe broşurler ve ımzaya açılan Antarktıka Bıldırgesı'nın Turkçe mefnı hazırlandı Doğa ve çevrenın korunumu, yeşn polıtıka vb konularla ılaılenenler, soz konusu belgelerı aaretımızden ucrehız olarak edınebılırler Adresımız ARKADAŞ Zıya Gokalp Cad N o 777, 2 7 9 5 0 Bilgi eksik Yapılan besın tuketım durumu araştırmalanna gore besinlerden etkın bır şekilde yararlanamadığımız ortaya çıkıyor Başlıca nedenı geleneksel beslenme alışkanlıkları beslenme bılgısının eksıklığıdır Sorunu hafıfletıcı önlemler alınmazsa tek yönlu başka bır deyışle tahıl ve turevle rıyle beslenen bır toplum olacağız Nıte kım, yıllık kışı başına 16 kg et tuketımıne karşın 500 kg tahıl tuketılmektedır Bır ınsanın gunluk yalnız ekmek tuketımı 450 grdır Kışı gunluk kalorı gereksınmesının yuzde 90 ını tahıllardan sağlamaktadır Sonuçta gebe kadınların yarısından fazlasın da demır eksıklığı Çocuk olumlerının yuzde 50 sının nedenı kansızlık, gelışme ve zıhınsel gerılığın artması buna bağlıdır Sorunu bıraz olsun hafıfletmek ıçın beslenme bılgısını yaygınlaştırmak zorundayız D ERGANİ Tel (837}) 7525 (8377) 7032 Fâx (8371) 1525 Samir Çlçak Antakya Cumhurlyet BillmTeknlk • Sahıbı Cumhu rıyet Matbaacıhk ve Gazetecılık Turk Anonım Şırketı adına Nadir Nadi • Genel Yayın Mu duru Hasan Cemal • Muessese Muduru Emine Uşaklıgıl • Yazı Işlerı Muduru Okay Gönensın • Yayın Yonetmenı Orhan Bursalı • Grafık Yönetmen Tules Hasdemır •