Katalog

BİLİM G Ü N D E M İ B İ L İ M KÜLTÜR • Prof. Dr. Hamdl Suat Aknar ve Patalojlye Katkısı Uz Dr Selda Seçkın Ankaıa Unıversıtesı Tıp Fak Deontolojı Anab Dalı, 20 aralık, 1500 Bebek tanımlama ve yeni doğanın gebelik yaşının saptanması M Tuncer, N Elıaçık, N Kalmaz, Föz, FAksoy, Zeynep Kamıl Hastanesı, 20 aralık, 11 00 1300 Osmanlılar'da kâğıt sanatı Dr Fllız Çağman. Yıldız Sarayı Çıt Kasrı, 15 aralık, 1030 Çocuk başağrıları Dr Adnan Yuksel, Cerrahpaşa Tıp Fak Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anab Dalı Kıtaplığı 20 aralık, 13001400 Kas ağrılannın etyolojisi, patogenezl ve kllnlk ozellikleri Dr S Özturk Dr C Örken, Şışlı Etfal Hastanesı Konferans Salonu, 19 aralık Küçiik Buluş Ö Örnekleri Yaşamı daha da kolaylaştıran küçük buluşların öyküsü VehbiBelgil Kentlerı bağlayan yollarda buyuk reklam levhaları goruruz ve gece karanlığında bunları kımın göreceğını duşunuruz Oysa, otomobıl farlarının ışıkları aydınlatır bu reklamları Uzerıne ışık düşen reklam bır anda parlar, sonra söner Bunun gıbı, yol kenarlarına dızılmış korkuluklar da surucuyu uyarır Çunku bunlar da uzerıne duşen otomobıl ışığı ıle bır anda parlar ve yol sınırını gösterır Kım yapmış bu buluşu? Kımya yuksek muhendtslerı m ı ' Hayır Derı fabrıkalarında çalışan ıkı kardeş Sulzer kardeşler Boya fabrıkatörlerı, boyle ışıyan boyalar yapmak ıçın yıllarca çalışmışlar, ama başarı kazanamamışlar Derıcı kardeşler, ışıyan maddelerı toz halıne getırıp plastık boyaların uzerıne surmuşler, bunların ışıkta parladığını görmuşler Amenka gıbı otomobıl, otobus, mınıbus turu taşıtların vatanı olan bır memlekette buluş derhal tutunmuş, Sulzer kardeşler mılyarlarca dolar kazanmışlar 1955 yılında Tabıı, mahye dıye bır şeyın varlığını bır an akıllarına getırmemışler Bır gun, malıyeden bır kâğıt almışlar Vergı borçlarının mılyarları bulduğunu oğrenmışler Ne yapsınlar? Derhal ımalatı durdurmuşlar, Savunma Bakanlığı ıle yaptıkları "ıhtıra beratı" anlaşmasını ıptal etmışler Bahane oiarak da şunu ılerı surmuşler "Bız butun kazancımızı sıze verırsek bır çanak pırınç fıyatına çalışmış oluruz" Bu sefer Savunma Bakanlığı'nın eteklerı tutuşmuş Işıyan maddenın en buyuk tuketıcısı bu bakanlık Bunun uzerıne mahye, hakkından vazgeçmış, ıptal edılen buluş beratı yıne ışlerlık kazanmış Dizel motorunun bulunması Bilim test yanıtlar 1. (F): Formuldekı çekım sabıtı G (gravıtasyonel konstant), kütlelerı m i ve m2 olan ve aralarında r uzaklığı bulunan ıkı cısım arasındakı çekım kuvvetı ıse F ıle gösterılmıştır Çekım kuvvetı, kutle ıle doğru orantılı, uzaklığın karesi ıle ters orantılıdır 2. (E); Formülde yer alan p ve q nıcelıklerı sırasıyla nesne ve göruntusunun mercekten uzaklıklarıdır Denklemdekı f ıse merceğın odak uzakhğıdır 3. (K): Galıleı'nın formulündekı s terımı, harekete geçen ve sabıt a ıvmesı olan bır ctsmın t zamanında aldığı yoldur 4. (G): Testin en karışık denklemı dıyebıleceğimız bu eşıtlıkte h sımgesı, unlu Planck sabıtıdır Uzaysal koordınat x, zaman t, potansıyel V, gözlemlenen parçacığın kutlesı m ıle gösterılmıştir Dalga fonksıyonu psı (Y) x ve t'nın bır fonksıyonudur Bu fonksıyonun doğrudan klasık yorumu yoktur Fonksıyonun anlamı Schrödınger tarafından yanlış yorumlanmıştır 5. (B): Burada U terimı, uranyumun bır izotopunu sımgeler Şayet ortalama olarak bır nötronun uranyum tarafından yakalanması sonucunda bırden fazla nötron serbest kalırsa blr zıncır tepkımesı olabılır 6. (A): Coulomb'un adı elektrık yukunün bırımıne verilmıştır Denklemdekı sayısal k sabıtın değerı, kullanılan bırıme göre değişır Aralarında r uzaklığı bulunan q1 ve q2 yüklerı arasındakı kuvvet F ıle gösterılır 7. (I): Geometrıde sık kullanılan bu eşıtlıkte m terımı doğrunun eğımını, b tenmı dogrunun y eksenınl kestığı yerı (yanı x O olduğunda y'nın aldığı değer) belırtir 8. (L): Elıps eşıtlığınde a ve b sımgelerı 9lıpsın buyük ve kuçuk yarıçaplarıdır 9. (J): Protonproton (pp) zıncırı, protonların alfa parçacıklarına fuzyonu ıle olağanüstu mıktarda enerjlnın açığa çıktığı bır tepkime dızısldır D ve T, döteron ıle trıton, protonun izotoplandır He4 bir alfa parçacığı [kütlesı 4 olan blr helyum Izotopunun çekırieğı) ve n, nötrondur 10. (H): Bu unlu formülde E enerjı, m kutle, c 2 terımı ıse ışık hızının karesıdır 11. (O): Burada m kutle, h yuksekllk ve g jekım ıvmesıdır 12. (C): Radyoaktıf parçacıkların yarı öm•ünu belırleyen lambda (2) parametresıdir insanlann yarı omru yoktur çunku yaşamaıarı beklenen surenın uzunluğu, yaşadıkları îürenın uzunluğuna bağlıdır (Altmış yaşınj a bır kışının yaşam beklentısı, yenı doğmuş Dİr bebeğınkıyle aynı değıldır) Formülde No •erlmı başlangıçtakı radyoaktıf parçacıkların îayısı, N (t) ıse söz konusıı parçacıkların beırll bır zamandakı sayısıdır Çekırdeklerın ya'isı 2ln2 suresınde bozunur Burada In2, 2'nın doğal logarltmasıdır Dızel motoru da bır ıhtıyaçtan doğdu, 1897'de Rudolph Diesel (18581913) sergı hastası ıdı Ozellıkle yenı buluş sergılerının hıçbırını kaçırmazdı Muhendıstı Alman anababadan Parıs'te doğmuş, 1870 FransızAlman Savaşı'nda aılesı ıle Londra'ya gıtmıştı Munıh'te, en yuksek derecelerle mezun olmuştu unıversıteden Diesel, her turlu yakıtla ışleyecek bır motor peşınde ıdı Komur tozu ıle, ağır petrol yağları ıle, hatta tahta talaşı ve çoplerle Boyle bır motor otomobıl motoru gıbı bujının çıkaracağı kıvılcımla çalışamazdı Havayakıt karışımını başka bır yolla ateşlemek gerekıyordu Fakat, butun çabalarına rağmen bunun nasıl olacağını kestıremıyordu Bır gun bır Polınezya halk kulturu sergısını gezerken ılkel bır çakmakla karşılaştı Fransa'nın kuzeydoğusundakı Metz kentının elektrığı boyle bır motorla uretılıyor Pudralaştırılmış taşkömuru kırıntıları, sıkıştırılan hava ıle alev alıyor Evet, koca bır kentın elektrığı bu yola uretılıyor Dızel motoru bugun ağır araçlarda kullanılıyor, uçaklarda değıl Trenlerın, gemılerın komurden akaryakıta geçtıklerı bır sırada ortaya çıkan bu buluş buyuk yarar sağlamıştı bırlık bılet yoktu İşadamı önce, Fransız Merkez Bankası'na, sonra pıyango ıdaresıne durumu anlatıp onda bırlık çıkarılması teklıfınde bulundu Bununla satışlar bırden artınca kazancın onda tnrı uç yıl sureyle Golo'ya verıldı Rene Poubelle (Pubel) adlı bır Fransız, geçen yuzyılın sonlarında, canının sıkkın olduğu bır gun, karısının, gazete parçaları ıçınde çoplerı bırıktırıp aşağıya ındırdığını görup daha da sınırlendı Derhal bır tenekecıye gıdıp kapaklı bır çöp tenekesı yaptırdı Karısı çöplerı tenekeye atıyordu Sonra, beledıye reısının kapısını aşındırıp çop kutularının belırlı aralıklarla alınmasını sağladı Bunu goren dığer kat komşuları da aynı şeyı yaptılar Derken, beledıye, uygulamayı genışlettı Böylece de daıre çöp tenekelen usulu yerleştı Bugun Fransa'da boyle tenekelere poubelle (pubel) derler Pubel, kocanın adı ıdı Adam, bu yolla adını da ebedîleştırmış oldu Bır Fransız reklam şırketı, gazete patronlarının, tıraj arttırıcı fıkırler ıçın çok para vermeye hazır olduklarını bılıyordu Şırket, satışların artmasını sağlayacak orıjınal (ozgun) fıkırlerı getırenlere para verıyordu Gazetelerle hedıye dağıtımı böyle ortaya çıktı Hatta, bu yolla başka şekılde paralar da kazanılıyordu Gazete ıle dağıtılacak kul tablası, kıbrıt kutuları uzerıne reklam yazıları koyup oradan da para alıyorlardı Belçıka'da dağıtılan boyle kul tablalarının bırı de bende duruyor Bızde, gunde dort bın satan bır gazetenın tırajını yuzbınlerın uzerıne çıkaran bır ışadamımızın adını herkes bılır (1940'larda) Dondurmanın serüveni Dondurma, yuzyıllardır kullanılagelmış bır tur besın Fakat, kentlerın kalabalıklaştığı, insanlann atlı kovalarcasına hareketlendığı bır dönemde pek yerı kalmamıştı Bızdekı uygulamayı hatırlayalım Havlularla lyıce sarılmış teneke kaplarda soğutulan dondurma, ıç ıçe ıkı uç tabakla yenılıyordu, dondurmacının yanında Sonra bu tabaklar musluk suyu ıle temızlenıyordu İnsanlann artık kaybedecek bu kadar vakıtlerı yoktu Dondurma, ışe gıderken yenılmelı, kabı da atılmalı ıdı Dondurma once gayet ucuz plastık kaplara kondu Böylece, çıfter çıfter tabak yıkama derdı kalkmıştı Zamanla bır adım daha ılerı gıdıldı Kabı da yenen kulahlara kondu dondurma Sonra, dukkânlara konan ve elektrıkle ışleyen dondurma makınelerı yapıldı Böylece, uretım de çok artmıştı Buna paralel olarak tuketım de çoğaldı Bugun bu aşamadayız Daire çöp kutuları Su içen oyuncak kuş Başka bır buluşçu, su ıçen oyuncak bır kuş yapmıştı Bır tur devr'ı dâım makınesı Kuş her bır dakıkada bır tuneğınden eğılıp önundekı bardaktan su Içer gıbı yapıyor, sonra yıne doğruluyordu Neydı bunun sırrı'? Oyuncağın ıçınde "butan gazı" vardı Oyuncak su ıçmeye göre ayarlanmıştı Gaga suya gırınce gaz sıvılaşıp dengeyı bozuyor Hayvanın başı yukarı kalkıyor Bu durumda butan gazı, normal hava sıcaklığında gene gaza donuşuyor Gaz kafada bırıkınce denge gene bozuluyor, gaga gene suya gırıyor Bu Hgınç oyuncak da buluşçusuna mılyarlar kazandırmıştı Hediyeli gazete satışları Milyoner kitaplar Piyangoda onda birlik bilet Marsılyalı ışadamı Golo pıyango bıletı almadığı halde mılyonlar kazanmıştı Hızmetçısının bır arkadaşı buyuk ıkramıye kazanmıştı Kadın bunu ballandıra ballandıra anlatıyordu Golo sordu "Pekı sen neye bı'et almıyorsun?" "Çok pahalı, alamıyorum 10 kışı toplanıp bır bılet alsak, ıkramıye halınde muhakkak kavga çıkıyor" O sırada Fransız pıyangosunda onda Kıtap, luks dukkânlarda satılıyordu Hem de çok pahalı olarak Kıtabı da böyle yerlerden kurtarmalı, gazete satıcılanna, kaldırımlara duşurmelı ıdı Okur, kıtabı okumalı, karıştırmalı, yer yer okumalı ve kes .sıne uygun bır fıyatla alabılmelı ıdı CEP KITABI yontemı boyle doğdu ve tabıı, önce en çok beş on bın satan kitaplar yuzbınlerce satılmaya başlandı Ucuz kıtap fazla bakım da ıstemıyordu Kaybolsa da onemı yoktu Milyoner kıtap fıkrı boyle doğdu Mılyon satan veya mılyar kazanan kıtap yontemı Boyle bır kıtabın başarılı fılm uygulamaları da satışları astronomık duzeye çıkardı Rahmetlı Yaşar Nâbi'nın bızde de başlattığı bu yöntem bugun de uygulanmaktadır 21