Katalog

ZOO LO J İ En büyük balina türü orkalar konuşuyor mu? Araştırmalar, her orkanın kendine özgü bir karakter taşıdıgını gösteriyor. Çeviri: Başak Ataman D işli cetacea familyasından siyahbeyaz en büyük balina türü olan orkalar denizlerın gözüpek avcıları sayılıyor. Orkaların dünyanın bütün denizlerinde gruplar halinde dolaşmaları, sayıca çok olduklarının sanılmasına neden olmuştur. Son yirmi yılda edinilen bilgiler, orkalann sanıldığı kadar saldırgan olmadıklannı, hatta tuzağa düşürülüp hapsedilmedikçe de insanlara zarar vermediklerinı göstermekte. Altmışlı yıllarda yapılan gözlemler sonucu niyetli ve akıllı oldukları anlaşıhnca, orkalar Kuzey Amerika'daki "deniz parkının" ilgi odağı haline geldiler. Pasifik Biyolojik Araştırma Merkezi'nden Dr. Michael Bigg'in her orkanın kendine özgü bir karakter ve iz taşıdıgını keşfetmesi biraz keskin gözlü bir araştırmacının hayvanı ikinci görüşünde tanıyabılmesı olanağını doğurmuştur. Bu sayede orkalan alıkoymadan, sosyal yapılan, davranış bıçimleri ve genel özellikleri hakkında bilgi edinilebilmektedir. Orkaların dişısinde 90 cm, erkeğinde 1.70 m. yüksekliğe ulaşan sırt yüzgeçlerinin arkasında, sele adı verilen gri bir kuşak bulunur. Arastırmacı Bigg, hayvanları, sırt yüzgeçlerini, ayrıca, sele genişlik ve biçimleri ni esas alarak sınıflandırmıştır. Orkalar, kısa bir süre için "pods" adı verilen gruplarını terk edip başka bir gruba katılsalar bile, sonunda yine ait oldukları yere dönerler. Sınıflandırılmalarında kolaylık sağlaması açısından, her grup bir harf, grubun her üyesi de bir sayıyla belirlenmiştir (A5, A7, B3, B9 gibi). Anaerkilailedüzenl Orka grupları, birliklerden oluşur. 1987'de 3 "pods" bünyesinde 81 hayvandan oluştuğu gözlemlenen güney bırlıği, Vancouver Adası'nın güneyinde yaşar. Aynı adanın kuzeyinde, bazen de Kanada kıyılarından Alaska'ya kadar uzanan bir bölge içinde yaşayan kuzey birliği ise bünyesinde 172 orka bulunduran 16 gruptan oluşur. Gruplann yerlileri dışında, ABD ve Kanada açıklanna kadar yayılmış, tek başlarına ya da küçük gruplar halinde yaşayan orkaların sayıları ıse günümüzde 79'a ulaşmıştır. 1972 yılından sonra sosyal yapılan araştırılmaya başlanan orkaların, anaerkll bir aile düzeni güttüklerı kesınlık kazanmıştır. Bebeklik döneminden 1015 yaş civarına, yani Orkalar klan yaşarlar ve çağn ya da haberleşme görevi yapan sesler çıkanrlar... olgunluk dönemine kadar anneleri ile yaşarlar. Bu süre içinde, kendilerine yeni bir kardeş gelse bile, annelerini terk etmezler Orkaların zincirleme sosyal yapılannı ıncelersek; birinci sosyal basamağın anne ve çocuklarından, altgrup adı verilen ikinci sosyal basamağın çocuklanyla dolaşan anaerkil gruplardan, son olarak da; kendi içlerinde kenetlenmiş, ancak hiçbır zaman başka bir grupla birleşmeyen alt gruplann bütünü, yani kısaca poddan oluştuğunu görürüz. Kraliçe Elizabeth Adaları'nda, Ellesmere'de Kolombiya Burnu açıklartnda yaşayan orkalar, yaz boyu bolca bulunan sombalıklarıyla beslenirler. Orkalar sombalığı yerler, başka deniz memelilerini rahatsız bile etmezler. Haberleşiyorlar Orkaların, kendı aralarında çağn ya da haberleşme görevi gören sesler çıkardıkları da bılınmektedır. 1978de Vancouver Üniversıtesi'nden bıyolog John K.Ford, doktora tezini bölgede yaşayan gruplann kullandıkları bu esrarengiz sesler üzerine hazırlamış, araştırmaları sonucunda her grubun kendine özgü akustik sesler kullandığını bulgulamış ve bu ses ayrıcalıklarını "ağız" olarak nitelemiştir. "Ağız" ayrıcalıkları, kımi zaman çok ufak tefek olmakla birlikte, kımı zaman da çok belirgindir. "Ağız" benzerlikleri, gruplann geçmişlerini araştırırken de önemli bir rol oynar. Gözlemler, gruplann son 15 yıldır bölünme ve kopma göstermediklerını kanıtlasa da çok yavaş bir değişım olasılığından yola çıkılarak gruplarından ayrılan hayvanların yeni birer grup oluşturdukları ve eski "ağız" özelliklerini bu yeni gruba taşıdıkları varsayılmaktadır. Ford, ağız özellikleri benzeşen gruplara "klan" adını vermiştir. Dişi orkanın ömrü 6080 yıl, erkek orkanın ki ise 50 yıl kadardır Hapsedilmiş orkalar bazı deniz parklarında son yirmi yıldır hayatta kalabilmiş orkalar bulunsa da en fazla altı yıl yaşayabılmektedirler öyleyse, hayvanı, ailesınden ve grubundan ayırıp hapsederek onun yaşama umudunu yok etmiş, zaten sayıca az olan neslınin tükenmesini hızlandırmış olmaz mıyız? 13 Orkalar yalnızca aombalığı yerier, başka deniz memelllehnl rahataız bile etmezler. 76