Katalog

C U M A R T E S İ S A Y I : 1 1 2 P A R A S I Z 2 2 N İ S A N E K I 1 9 8 9 Avuç içinde soğuk güneş Projesör R.Ömür Akyüz, Projesör Meral Serdaroğlu Boğazlçi Ünlversitesl Fizlk Bölümü. oğanın en ilginç davranışlarından birisi, kendi haline bırakılan bir sistemin yapısının belirlediğı en düşük, durgun enerji değerine erişmeden rahat edememesidir. Yukarıya kaldırılan bir taşın düşmesinden, karmâşık bir tepkimenin oluşmasına; akciğerlerde kanın temizlenmesinden radyoaktif elementlerin ışımasına kadar olayların temelinde bu davranışa yönelten ilke yatar En çok kullandığımız enerji kaynağı yanmadır. Bu olayda yakıt maddesı oksıjenle birleşir. Yanmadan önce yakıt ve oksijenin ayrı ayrı durgun enerjilerı, yanmadan sonra elde edilen ürünlerin toplam durgun enerjisinden büyüktür. Bizim yararlandığımız enerjı bu farkın bir kısmıdır. Yukarıda sözü edilen durgun enerjiye en önemli katkı, Einstein'ın meşhur E = mc2 ifadesi ile belirttiği maddenın kütlesidır. Madde bir değişikliğe uğtamadıkça kütlesini enerjiye ya da enerjiyi maddenin bir parçası haline getirmeye olanak yoktur. Kimyasal değişimlerde enerjiye dönüşen maddenin kütlesi, tepkimeye giren toplam kütlenin yanında o kadar küçüktür ki, bunların oranını rakama dökersek bulacağımız sonuçtakı sıfırların sayısı bir iki satırı doldurur. Çevremizde oluşan doğal değişimlerin hemen hepsinin kimyasal olmasından dolayı "kütlenin korunumu" demek olan Lavoisier yasasını, bu kadar küçük kütle farkını saptayacak duyarlılıkta bir tartımız oluncaya kadar geçerli bulacağız. öte yandan doğanın bize 'Aesop'un dlli" örneğı bir armağanı var; radyoaktlfllk. Bu, tepkime sırasında enerjiye dönüşen kütlenin toplam kütleye oranının, kimyasal tepkime Soğuk kaynaşma (füzyon) ile enerji devrimi ufukta Güneşteki enerji üretiminin temelini oluşturan termonükleer olgunun yeryüzünde yaratılmasıyla, enerji sorunu, ucuz ve temiz bir şekilde çözümleniyor mu? D lere göre çok daha büyük olduğu örneklerin bulunmasına yol açtı. Atomların işlerindeki çekirdeklerin davranışlarından doğan radyoaktiflik incelenirken, atom çekirdekle rinln birçok ilginç özelliğl ortaya çıkmaya başladı. Çekirdekler, proton ve nötron adı verilen parçacıklardan oluşur. Proton, bir elektron yüküne eşlt, artı elektrık yükü taşır. Nötronun elektrık yükü yoktur. Her ikisi de elektrondan yaklaşık 2000 kat daha ağırdır. Atomların kimyasal özelliklerlnl protonlarının ve elektronlarının sayıları belirler. Atomu bir arada tutan, çekırdekteki protonların artı elektrik yükü ile çeşitli enerji seviyelerinde dolanıp duran elektronların eksi elektrik yükü arasındaki çekim kuvveti olup, bu kuvvet oldukça büyük uzaklıklara erişebılmektedir. Çekirdekte ise, nötronları ve özellikle birbirlerini iten artı elektrik yüklü protonları bile bir arada tutan çekirdek kuvvetleri çok şlddetli olmalarına karşın, çok daha kısa uzaklıklara erişirler. Bu yüzden, atomda elektronların çekirdeğe uzaklıkları santimetrenin yüz milyonda biri iken (1O'ecm.) çekirdeğin çapı bundan yüz bin kat küçüktür (10'13 cm.) Kimyasal tepkimelerin doğurduğu enerji ile çekirdek tepkimelerinin doğurduğu enerji arasındaki oransal farklılık, ilgili bağ kuvvetlerinin arasındaki olağanustü farklılıktan kaynaklanmaktadır. Doğada rastladığımız radyoaktif çekirdekler evrende oluşumları sırasında tesadüfen XX. yüzyılın düşünürleri: Kenji Nakagami Japonya'da "imparatorluk faşizmi" var. Sayfa: 5 Vitaminler kanserden ne kadar koruyor? Fazla A vitamini ve karotenli besin alanlarda kanser riski azalıyor. Sayfa 4 Hangi hayvan, nasıl ve nîçin aldatıyor? Kimi hayvan ve bitki türlerinin, düşmanlarını yanıltarak avlama yöntemleri. Sayfa: 89 Devamı 6. Sayfada Memelilerde döllenmenin gizli yönleri araştırıldı Bir spermle yumurtanın birleşmesinden önce ve sonra yer alan olaylarda, bir tek molekülün yaşamsal rol oynadığı belirtildi. Sayfa 12 Futbolda kişilik ve eğitim Türk futbolu, kendi sistemini kurmak zorunda. Sayfa: 10 Maden bulduran hayvanlar, bitkiler Amerikah Klmyacı Stanley Pons (i billm dunvasını karıştırdılar. \z klmyacı Martln Fleıschmann İlginç deneyleriyle Yeni maden kaynaklarını bulmada ipucu büyük önem taşıyor. İpucunu hayvanlar, bitkiler, mikroplar veriyor. Sayfa: 13