Katalog

RÖPORTAJ U LASIM Tl P maya gıtmışler, bıraz şaka yapmak bıraz da onun ışını zorlaştırmak ıçın Adam gerı donmuş Bu gerçek bır hıkâye Antarktika'da çalışma yapmak uzere eğittiğiniz kişilerin psıkolojik açıdan sağlıklı olup olmadığma bakıyor musunuz? Farman Yok hayır Ben bunun faydasını gormuyorum Antarktıka'da çalışmak uzere bırı başvurduğunda, onunla 4045 dakıkalık bır mulakat yapıyoruz O ınsanı sevıp sevmedığımize karar verıyoruz Onunla çalışmaktan hoşlanır mıydık9 Slnırımıze dokunur muydu? Sorumlu bır kışı mı 9 Gorevını lyı yapar mı? Bunlara bakıyoruz Ama arasıra Amerıkalılara bırını çalışmak uzere yolladığımız oluyor Onlar adayları mutlaka psıkolojık testlerden de geçırıyorlar Orada çalışmak uzere gittiğiniz kişilerin eğitim duzeyi ne oluyor? Farman Ne ış yapacaklarına bağlı tamamen Çunku bız oraya teknısyenınden aşçısına, bulaşıkçısından bılım adamına kadar her turlu adam yolluyoruz Araştırma yapanların eğıtım duzeyını soruyorsanız, bunlar genellıkle ünıversıte mezunu oluyor Bıyolojı, jeolojı, fızık gıbı dallardan gelen kışılerı seçıyoruz Arasıra bır tane de doktora sahıbı bılım adamı alıyoruz Antarktika'da ne kadar kalıyorlar? Farman. Ortalama ıkı buçuk yıl Ama bundan fazla değıl Gerçı bazen uç yıl, beş yıl kalan da oluyor, ama bız bunu genelıkle tercıh etmıyoruz Gıdenlerın orada çok uzun zaman kalmalarını ıstemıyoruz Çunku donduklerınde normal ınsan olmalarını ıstıyoruz Orada gazete yok, TV yok, para yok Çok sınırlı, çok yerel bır yaşam Aılelerı ıle sadece ayda bır kez 100C kelımeyı aşmayacak k<îdar konuşuyorlar Başka turlu haberleşme olanakları yok Gerçı bu olabılır ama, aılelerle çok sık haberleşmeyı de pek onermıyoruz. Çunku bu, dırencı zayıflatıyor En uzun kalan ne kadar sonra geri dondu? Farman Benım bıldığım 13 yıl Pek bır sorun da çıkmadı Insanlararası ilişkilerde sorun çıktığı hiç olmuyor mu? Farman Oluyor tabıı Kımısı bır turlu uyum sağlayamıyor Ama ben şunu soyleyebılırım Gıdenler ısteyerek gıdıyor Gıdıp de donduğunde pışman olana hıç rastlamadım Kadın araştırmacınız var mı? Farman Bız Antarktıka'ya kadın araştırmacı yollamadık Kadın personel hıç yollamadık Gerçı Amerıkalılar ve Sovyetlerın kadın personelı var, ama bızım yok Benım kanaatım bu ek bır nsk getırıyor ve gereksız Antarktika'da hangı ulkelerin araştırma istasyonları var? Farman ABD, SSCB, Fransa, Polonya, Arjantın, Şılı, Japonya Brezılya, Hındıstan, Batı Almanya, Doğu Almanya, Avustralya, Ingıltere Sanıyorum hepsı bu kadar Turkıye ıstese orada bir araştırma istasyonu kurabilır mi? Yoksa her yer parsellenmiş durumda mı? Farman Yer çok bol Ve Turkıye'nın orada araştırma yapmasını onleyecek hıçbır engel yok, ama araştırma yapmak son derece pahalı Bunun dışında hıçbır ayrım yok Isteyen gelıp ıstedığı araştırmayı yapabıhr Sadece bunun ıçın gereklı altyapıyı sağlamak gereklı Kaldı kı, orada herkes bılımsel açıdan bırbırıne yardımcı oluyor, malı açıdan olmasa bıle Antarktika'da maden yatakları kazılıyor mu? Farman Antarktıka şu anda dostluğa ve bılımsel araştırmaya adanmış durumda Kazılmaya başladığı zaman dehşete duşeceğım. l J Baştarafı 5. Sayfada Uçak kazalarında pilotajhatası%74 İnsan, makinedoğainsan üçlüsünün en zayıf halkası.. G enış bır alana yayılmış uçak hurdası, dumanlar, ınsan cesetlerı arasında araştırma yapan ekıpler Tıpık bır "uçak kazası dekoru" Bu ekıplenn kaza yerınde ozenle topladıkları parçalardan olay anında taşıtın ve aletlerın son durumları şaşırtıcı bıçımde saptanabılıyor Dığer verıler de "kara kutu" denılen ıkı teypte kaydedılen seslerden elde edılıyor Doğa şartları meteorolojı ıstasyonlarından oğrenılıyor Uçağa "hayat" veren Insan, maklne, doğa üçlüsünden hangısının aksadığını anlayabılmek ıçın gerıye en zor ış, pılotun psıkofızıksel durumunu ıncelemek kalıyor Teknolojıye ayak uyduramayan ınsanın bu uçlunun genellıkle en zayıf elemanı olduğuna ınanılıyor Son yıllarda pılotların hatalı davranışlarından doğan kaza artışı, bu tezı kuvvetlendırıyor Bır Amerıkan kuruluşu olan Natlonal Transportatlon Safety Board (NTSB) 1983'ten bu yana "Human Performanca Dıvısıon" adını verdığı bölumuyle, piKARA BİLANÇO TARİFELİ UÇUŞLAR CHARTER UÇUŞLAR VIL 198J 1984 1985 1966 1987 1988 KAZA 20 16 ÖLU 809 223 1066 331 890 633 , KAZA 2 5 3 2 4 OLu 4 443 133 3 84 200 yıllık tartışma sonuçlandıL once Fransız doktor Joseph Ignace Guıllotın hem mahkumlar hem de cellatlar ıçın "ınsanı" olan bır ıdam makınesı onerdı Bundan boyle suçlular artık başlarının baltayla kesılmesı gıbı ' son derece acı veren" yontemlerle ıdam edılmeyeceklerdı Her şey çok daha hızlı ve acısız olacaktı1 Bunun gerçekleştırılmesı ıçın uç sene daha gerektı llk kez 25 Nısan 1792'de bır hır sız Parıs'te bu yenı olum makınesıyle ıdam edıldı Bu makıneyı yapan, Parıs'te yaşayan Alman asıllı bır pıyano yapımcısıydı ve Fransız devnmı sırasındakı toplu ıdamlar saye sınde gıyotın'e duyulan ıhtıyaç onu yalnızca beş yıllık patent hakkıyla zengin bir adam yapıverdı Bu makıne aynı anda zamanın fılozofları ve doğa bılımcılerını keskın tariışmalara surukledı Maınz'da bulunan Tıp Tarıhı Enstıtusu'nden Profesor Gunter Mann, bıhncın kesılen kafada bır sure daha kalıp kalmadığıyla, dolayısıyla mahkumun kesılme anının ışkencesını yaşayıp yaşayamayacağıyla ılgılenıyordu Ozellıkle Charlotte Corday'ın ıdamı buyuk heyecan yarattı Fanatık bır cumhurıyetçı olan cellat yamağı, seyırcılerın gozlerı onun de henuz kesılen başa guçlu bır tokal attığında, gorenlerın anlattığına gore her ıkı yanak da kızarmış ve yuzde bfr öfke ifadesi belırmıştı Bu tur yaşanan olaylardan da yola çıka rak devnm karşıtları, orneğın doktor ve doğa bılımcı Samuel Thomas Soemmerrıng, govdeden ayrılan kafada hâlâ bilinç bulunduğunu, boyiece mahkumun acı algılar ve tepkı verebılır durumda olduğunu gostermeye çalışıyorlardı Devnm taraftarları ıse kafanın govdeden ayrılmasıyla bıhncın derhal kaybolduğunu V!İ 22 17 24 15 Giyotinle kafası kesilenler, 10 saniye içinde bilinçlerini yitiriyorlar!.. soyleyen tezlerı savundular Buna kanıt olarak da askerlerın ağır yaralanmalardan sonra acı duymuyor olmalarını gosterdıler Tartışmalar, bılınen bılımsel argumanlarla sonuclanmayınca, her ıkı taraf da yenı ıspat yolları aradılar ve bu arada ıdam edı lenler uzerınde deney yapmaktan da kaçınmadılar. 21 Kasım 1803'te Maınz'da bır soyguncu şefı olan Schınderhannes ve çetesının ıdam edılmesınde taraflar sac saca, baş basa geldıler Ikı duşman doktor grubu ıdam edılen lerın kafa ve govdelerı ıcın bırbırıyle kavga ya tutuştu Insanlar uzerınde yapılan deneyler Italyan fızıkçı Galvani'nın elektrık uzerıne bılgılerıyle yenı bır canlılık kazandı Artık her yerde elek trık akımı yoluyla canlı ve olu ınsanlarda sınır, ruh ve yaşam gucu arasındakı ılıskı aras tırılıyordu Idam edılenler uzerınde yapılan araştırmalar yuzyılımıza kadar surdu Bugunku bılgıler ışığında, tariışmalarda devnm yanlılarının haklı olduğu soylenebı hr Gerçı kesılen baştan kanın akışının durmasından. buyuk beyın hucrelerının olumune kadar geçen sure 3 dakıka, bıyolojık olu mun kesınleşme suresı ıse 8 dakıka Ancak gıyotın duştukten sonra 10 saniye ıçmde bı lınç kayboluyor Bu arada ensefalın adı verılen ve uyarıcı etkısı olan maddenın salgılanması ıle şok du rumu da soz konusu Sınır uçlarının anah tar bolgelerını anında ışgal eden bu maddeler sayesınde kurban, acıyı algılayacak durumda olamıyor Hızlı ve acısız olduren bır ıdam aracı ola rak gıyotın, belkı de gunumuzde hâlâ kullanılan elektrıklı sandalyeye gore çok daha "ınsanı" 1 (p.e. bdw) Tabloda Sovyetler Bırlığı'nde meydana gelen uçak kazalan yer almamaktadır lotların davranışları konusunda genış çalışmalar yapıyor Bu etkınlığın amacı, suç bulmak yerıne, bunların nedenlerını araştırmak NTSB her uzucu olaydan sonra kazadan öncekı 72 saatlık sure ıçınde pilotun yaşadıklarını saptıyor Yemekler, içecekler, nöbetler, uyku, ekonomik, cinsel, ailevi sorunlar, karar verme yetlsi, uçuş eklblyle lllşkller, kısacası her şey ıncelenıyor Ayrıca pılotun uçağa egemenlığı, havaalanı ve uçak şırketıyle bağlantıları gözden geçırılıyor Insan psıkolojısı uzerıne yapılan araştırmalarda kısa surede kesın sonuçlara varmak olanaksız Bundan dolayı kalkış, uçuş ve ınışte ışlemlerın buyuk bolumu otomatık makınelere yaptırılıyor Ancak yıne de ınsanoğlu, her şeyı makınelere emanet edemıyor Belkı de kendı yarattığı teknolojımn kurbanı olmak ıstemıyor (c.c.)