Katalog

A I DS BİLİM KÜLTÜR Ortaya çıkan proteınlerın fonksıyonel bır vıruse dunuşmesı çok sayıda enzımın kontrolu altındakı bır dızi modıfıkasyon sonucunda gerçekleşmekte Bunlardan bırı, vırus proteınlerının bır araya gelmesını sağlayan enzım ve bunu bloke edebılecek maddeler çeşıtlı laboratuvarların şımdıkı çalışma konusunu oluşturmaktadır Proteınlerden fonksıyonel vıruse geçıştekı onemlı bırsureç olan "glıkolızasyon"un engellenmesıyle HlV'nın enfeksıyon yeteneğının buyuk ölçude gerıledığı anlaşılmıştır Altıncı hedef, hucre zarından tomurcuklanma: Hucrelerde doğal olarak uretılen Interferon ısımlı antıvıral maddelerın yalnızca bu surecı değıl HIV yaşam çemberındekı bırçok evreyı bozduğu bılınıyor Tum bu ılaçlar arasında en çok uzerınde durulan ve araştırma yapılmış olanı AZT'nın 1985'te vucut dışında HlV'nın çoğalmasını engellediği kanıtlandı Hemen ardından yapılan ılk çahşmada Pnornosıtıs Carını Pnomonısı geçırmış ve cılt testlerı negatıf olan dığer bır deyışle cıldıne verılen yabancı maddelere hıçbır savunma reaksıyonu gostermeyen haslanın bırkaç haftalık AZT kurunden sonra kılo aldığı, T4 lenfosıt sayısının arttığı ve cılt testlerının pozıtıfleştığı goruldu Dığer bır araştırmada 280 AIDS'lı ağır hastadan yarısına rasgele AZT tedavısı uygulandı Altı ay sonunda AZT verılen grupla yalnız 1 hasta kaybedılırken, tedavısız grupta 19 olum oldu ğu goruldu ve AIDS'in ıleri evrelerindekı hastaların ortalama yaşam suresıni en az bir yıl uzattığı kanıtlandı Bunun uzerıne 1987 martında ABD yetkılılerınce (FDA) hastalar da kullanılması onaylandı AZT, HIV enfeksıyonunun erken evrelerın de daha etkın bır tedavı vaat edıyor Ancak uzun surelı toksık etkılerı henuz bılınmıyor AZT'nın beyın omurılık sıvısına geçebılmesı en buyuk anvantajlarından bırı Bazı HIV'lı hastalarda gorulen bunama ya da entelektuel işlevlerin bozulması AZT tedavısıyle ıkı uç hafta ıçerısınde belırgın olçude gerıleyebılıyor hatta IQ normal sınırlarına donebılıyor Kısa yarı omru AZT'nın dezavantajı olarak goruluyor Kullanılabılen AZT dozu kemık ılığı uzerındekı toksık etkısıyle sınırlı Belırlı dozların uzerınde, kemık ılığının kan yapımını baskılayarak kansızlığa neden oluyor AZT kadar etkın aynı grup ılaçlarda ddC'nın 12 haftayı aşkın yuksek doz kullanımında çevresel sınırlerı etkıleyerek ağrılı durumlara (horopatı) yol açtığı gozlenmektedır Bu noktadan hareketle denenen bır yılı aşkın donmelı AZT ve ddC tedavılerının ılk sonuçları ne kemık ılığı depresyonu ne de noropatıye yol açmadığı ve oldukça etkın tedavı sağlandığını gösterıyor Sonuç olarak eldekı ılaçlar bugun ıçın tam şıfa anlamına gelmemekle bırlıkte sureci yavaşlaştıkları ve yaşam suresinl uzattıkları kesındır Ancak kesın tedavı hıç de sanıldığı kadar uzakta değıldır HIV yaşam sıklusunun daha 1yı oğrenılmesı ve bu sureçtekı değışık evrelere etkılı (arklı ılaçların bırlıkte kullanımından oluşan çeşıtlı ılaç reıımlerlnın uzun dönem sonuçlarının alınmasıyla gerçek ve tam bır tedavıye daha da yaklaşılacaktır AZT'nın antı HIV etkısının anlaşılmasından, başarıyla hastalar uzerınde kullanılmasına kadar geçen sure yalnızca ıkı sene gıbı mucızevı bır zamandır Bu kıssadan çıkabılecek hısseye gelınce "Bilim dunyasının işblrliğınde gerçekleştırılen dikkatli. yoğun, kontrollu klinik deneylerle desteklenen çalışmalar sonucunda mucize kavramının sınırları gıderek daha fazla daralttUıbılır" (Scıentlfic AmerıcanEkım 88) Japonlar, gökdelen damlarını "liman" yaparak adalararası ve kent içi hava trafiği başlatıyor. Vehbi Belgil Damdan dama helikopter H Buluş elikopter, çabuk havalanma ıhtıyacından dogdu Yolcu uçakları, hava lımanında uzun uzun koşmadan havalanamıyor genış alan ve zaman ıstıyor Tabıı, böyle bır uçağın kullanış yerlerı de kısıtlı Istedığınız yere ındıremıyorsunuz, ındırsenız kaldıramıyorsunuz'? Denız kazasından ufacık bır adaya sığınmış bır kaç kışıyı nasıl kurtarırsınız bır yolcu uçağı ıle 9 Ama olduğu yerden havalanan ve gene oraya ınen helıkopterle mumkun bu Mussolını yı sığındığı kayalıktrjn bır helikopter kurtarmamıs mı ıdı' kazada yaralananları sağlık kuruluşlarına koşturmak zorunda kaldınız mı 9 54O'ı damlarda karalarda 6O'ı denız or tasında yapılması planlanan helikopter lımanlarının proje adı "Helıport Rıgvvay 600" (Helılımanı Caddesı 600) Bu ışe 45 mılyar dolar ayrılmış Bır kısmına goreçok para Bır kısmına gore bu para ıle ışın ancak yansı yapılabılır Destekçıler arasında eskı Ulaştırma Bakanı Bunsel Sato da var Kendısı ıktıdar dakı Lıberal Demokratlardan bırı Bu kanat mensuplarına gore, proje sadece «rafık ko laylığı getırmeyecek, gelışmesı guç yerlerın kalkınmasına da ımkân sağlayacak Işı bıze uygulayarak somutlaştıralım Bır dogu bolge mızdekı urunlerın kamyonla, kamyonetle, oto busle buyuk pazarlarımıza taşınması zaman kaybına zedelenmelere buyuk masrafa yol açıyor Bu durumları goze alamayan uretıcı ışten vazgeçıyor Ama, helikopter servısı boyle ucra yerlere de yardım elını uzatabılıyor En önemlisi AZT Yararlar ve zararlar 600 lımanın yapımında çıkarı bulunanlar başta pek çok kımse projenın yararlarını saymakla bıtıremıyor Fakat bunlar ışın ters yanlarını hıc ele almıyor Işadamı gokdelenın 50 katındakı odasından hemen helıkopterıne bınecek pasa gonlunun ıstedıqı yere ıne cek Evet, ama ış 0 kadar kolay değıl Bu yenı ulaştırma aracının çıkaracağı guçluklerın de şımdıden hesaplanıp yonetmehklere bağlanması gereklı Ikı helıkopterın havada çarpışmasından evınızın ıçını seyretmesıne başka bırının pencerenızden ıçerı dalmasına hıç olmazsa bır kanadı ıle camınızı delmesıne ve 150 metre yukseklıktekı hava akımlarının odanıza dolmasına kadar Bırakalım kazaları gurultusu ne olacak? Hava kırlılığını nasıl onleyeceksınız? 400 metre aşağıdakı benzın kırlılığı karbondıoksıtı burnunuzun ucuna getırecek Japonyada boyle olaylar yaşanmıştı da bazı gırışımler yasaklanmıştı Honda Motor sırketı Tokyo'dakı merkez bınasının tepesıne kurmak ıstedığı helılımanından vazgeçmıştı halkın şıkâyetlerı uzerıne Ama o gunler gerıde kaldı şımdı 600 helı lımanı ıçın yeşıl ışık yakıldığı gıbı ulkedekı 1500 golf alanına ınışkalkış ıznı de verıldı Japon golf oyununu çok tutuyor (çımendekı topu bastonla fırlatma sporu) Denizdekarada helikopter alanları Kım buldu helıkopterı, kım gerçekleştırdı ılk uçuşu 7 Ansıklopedılerde çok bılgı var Ama, ben burada ışın ' arkeolo)i"sıne gırme yecek, kestırmeden gıdeceğım Ilk helıkop terle İgor Sikorsky adlı Rus asıllı bır Amerıkalı 1939 da 92 dakıka havada kaldı Evet kullanışlı ılk helıkopterden bu yana tam ellı yıl geçtı Fakat, bu şakırtılı taşıt yolcu uçak larının başarısını bugune kadar pek gosteremedı Yanı yuzlerce yolcuyu taşıyan bır helikopter henuz yapılmadı Butun yapılan seç kın kışılerın taşınması oldu Oysa, bır havalımanını kente bağlama sorunu ortada duruyor, Işvıçre'den Istanbul'a 3 saatte gelıyor, havalımanından kente ıkı saatte gıdsmıyordunuz Ve bugun, uçak yolculuğu lukslukten çıkıp tek taşıma aracı duru muna geldı Gıttıkçe daha çok ınsan hava yoluculuğunu yeğlıyor Ama, son (jelışmeler, helıkopterın makus" talıhını yenerek gıbı gorunuyor Tabıı, ılk ışaret, bır "adalar devletı" olan Japonya'dan geldı Bu ulkenın 122 mılyon nufusu bın kusur ada uzerınde yaşıyor Japon kentlerınde trafık guçluğu dağlara taşlara . I Helıkopterler marınalara ınış yapabtlecek Marinalar 6O'ı denızde kurulacak helikopter lımanları "marına" bıçımınde olacak Ustu alan altı tamır ıkmal yerı yatlar ıçın bağlama lımanı Başka adadevlet' ler de var Endonezya 13 bın kusur ada uzerınde kurulu Bunların en az yarısında ınsanlar yaşıyor Yunan kara sahası 3 bın kusur ada Tabıı, helikopter fırmaları şımdıden sevınçle ellerını ovusturuyor 600 alan ıçın en az 23 bın helikopter gereklı Ustu açılıp kapanan hangarlar helıkopte rerı kötu hava koşullanndan koruyacak Bana sorarsanız, helikopter asıl bızım taşıtımız olmaya aday Ulkemızdekı kadar en gebe nerede var? Her yerımız, dağ, tepe, vâdı, kayalık Yağışların sınırlı olduğu 8889 kışında bıle yerleşım bırımlenmız arasında, kar yuzunden bağlantı kesıldı Kentte hastanızı trafık yuzunden hastaneye yetıştıremıyorsunuz, doğuda kardan Faruk Nâfız'ın "Han Ouvarlan"nda Maraşlı Şeyhoğlu Satılmış ne yazmıştı "Gonlumu çekse de yârın hayalı/Aşmaya kudretım yetmez cıbalı (dağları)/Yolcuyum bır kuru yaprak mısâlı/Ruzgârın onune katılmışım ben " Şaırımız, daha otelerde Şeyhoğlu'nun handa ölduğunu oğrenınce, şunları eklıyor Ey Maraşlı Şeyhoğlu evlıyalar adağı/Bahiı na lânet olsun aşmadınsa bu dağı ' Bır adamın sırtında azıgı elınde sopası ıle dag asması ne seruven Kaç gun çeker boyle bır yolculuk 9 Ama helikopter ıçın dakıkalar la olçulen bır ış , Adalar birbirine bağlanıyor "DoğanGuneş Imparatorluğu"nun çocukları, şımdı, 1042 dolayındakı adalarını, 600 helikopter lımanı ıle bırbırıne bağlama planları ıçınde Lımanlar, teknık hârıkaları olacak, 540'ı karada, 6O'ı denızde gorev yapacak Ama, helikopter lımanı yapmaya elverışlı yer bulmak da buyuk sorun Japonya'da Rakamla konuşalım Turkıye'nın yuzolçumunun yarısından da az toplam yuzölçumdekı Japonya'da (372000 km2) 540 havalımanına yer bulmak da buyuk sorun Soz konusu lımanlar yolcu uçakları gıbı buyuk alan gerekttrmese de Bu durumda, akla ılk gelen, aynı yerı ıkı kez ıkı ışte kullanmak Gökdelen damları bıçılmış kaftan Yalnız ışhanı damları değıl, hastane damlan fia lıman beklıyor Trafık sıkışıklığı sırasında bır hastanızı acıl servıse yotıştırmok Bınaların ustundekı helık^'ttor ınif. alanlan Tokyo trafığını bıraz rahatidtabılır 13