Katalog

B İ Lİ M KÜLTÜR Güney Kutbu'nun karları G uney Kutbu, dunyamızın henuz paylaşılmamış altıncı anakarası 13 kusur mılyon kılometrekare genışlıkte Buz kalınlıgı ortalaması 3 bın metre dolayında, toprak bunun altında 1960 yılında ımzalanan bır antlaşma ıle Antarktıka anakarasının böluşulmesı ışı 30 yıl ıçın buzdolabına konmuştu Antlaşmayı 12 devlet ımzaladı Bunlar, kesın karara kadar sadece bılımsel araştırma yapacaklar dunyamızın dıbınde Bana sorarsanız yenı antlaşma ıle buz ulkesı yıne kımsenın olmayacak, belkı butun ınsanlığın Antarktıka dunya ıçın soğuk hava deposu olmaya aday Amerıka, Sovyetler, Fransa, Ingıltere, Arjantın, Avustralya, Yenı Zelanda'dan uzmanlar yazkış burada oturup bılımsel ınceleme ve deneyımlerde bulunuyor Antarktıka'ya yağışın çok az olduğu bılınıyor En kurak çöldekınden daha da az Fakat, buna rağmen kar, buz eksılmıyor, çunku sıfırın en az 50 derece altındakı soğuk, bunların yok olmasını önluyor Uzay çalışmaları ıle ılgılı deneyımlerın çoğu Antarktıka'da yapılmıştı Von Braun zamanında Dünya ticaretinin merkezi, ileri uygarlık, Avrupa'da ilk Akdeniz ve çevresinde "Bolluk Hilali"nde doğmuştu. Vehbi Belgil ıtkı, hayvan, ınsan, her canlı, doğanın ıkı yasasının egemenlığı altında Yaşamını surdurmek, neslını çoğaltmak Canlı, bunu yapabılmek ıçın her an "çözum" bulmak zorunda Çozum bulamayan canlı yok oluyor. Nedır çozum? Yaşamı guçleştıren etkenlerı yok etmek veya yararlı hale getırmek Soğuk, yağmur ve kardan korunmak ıçın, canlı, başını sokacak delık arıyor veya yapıyor Fazla suyun zararını ıse olumluya çevırıyor Ve bu çözumlerın toplamı "kultür"u, kültur de uygarlığı oluşturuyor Buna göre "Uygarlık, doğanın olumsuz guçlerlni olumluya çevirmektlr" dıye tanımlanabılır Evet kultur demek, çözum demektır Bıldığınız her şey çözum bulmanızı kolaylaştırıyor, Bıldıklerımızı ne ışlerde kullandığımız uzerınde bıraz duşunursek sözun doğruluğunu anlarız O halde, uygarlık, çözumler toplamı oluyor Bolluk Hilali B dar Zamanın uygarlık duzeyı bu "kudret helvası"ndan yararlanma olanağı vermıyordu "Bolluk hilali" kaç mılyon kışıyı barın dırıyordu? Fazla bır şey değıl sanırım Ama yenı hılal, petrol hilali, butun dunyayı barındırıyor Ekmeğını petrol urunlerınden çıkaranların sayısını tam çıkaramazsınız Önce petrolden yapılan plastık turunden 200'den çok maddeyı duşunelım Bunların her bın ıçın bınlerce fabrıka, bunlarda çalışan mılyonlarca kışı Sonra bun ları satanlar, taşıyanlar, kullananlar Oto sanayıını duşunelım, traktorlerı kamyonları, otobuslerı, petrolle ışleyen trenlerı Sonra uçakları ve uçakçılığı Gemılerı, savaş gemılerını, tıcaret gemılerı nı ve gemının her turunu Petrolun ne buyuk bır nımet olduğunu 197374 petrol krızınden sonra dunya lyıce anladı Israıl'e kızan Arap şeyhlerı pet rol fıyatını bır anda 4 kat arttırınca ulkeler ne yapacaklarını şaşırdı Hatta buyuk dostumuz (i) Amerıka, Korfez ulkelerı ıle Arabıstan'a savaş hazırhklarına başladı Arapların tepkısı, "Butun kuyuları ateşe verır, dunyayı cehenneme çevırırız Yıne kendınız zarar edersınız Butun ekonomılerınız çöker" oldu İran Şahı da aynı tepkıyı gosterdı ve "Petrolden once bınlerce yıl hep keçı peynırı ıle yaşıyorduk Gene yaşarız" dedı abancı turıst rehberlerınde, turıstın dıkkatını çekecek bılgılerın bulunması gayet normal Turkıye'ye aıt rehberlerde, bırden çıkacak koyun, ınek, ökuz surulerıne dikkat çekılır Avrupa ulkelerınde, orman ıçınden geçen yolların kenarındakı tabelalarda bır geyık resmı görulur Altında da kılometre işaretı Bu demektır kı, örnegın 10 kılometre boyunca, karşınıza her an bır geyık çıkabılır Pekı, Avustralya'da durum ne? Kanguru vatanı olan bu ulkede, bu sevımlı hayvanlar kazalara yol açabılıyor Zavallılar, teknolojının harıkalarından habersız, yollarda dolaşırlarken hem kendılerının hem arabalıların hayatına son verebılıyorlar Başka bır sorun da çıkıyor Böyle uluorta dolaşan bır kanguruya çarpan bır top, oyunu ne dereceye kadar bozar? Örneğın, futbol alanının ortasından, yanından geçen bır hayvana top çarpınca ne olur? Ulkenın kuzeydoğusundakı uueensland eyaletındekı "Yeppoon Golf Kulubu" oyunun kurallarına, topun kanguruya çarpması halını de eklemış.ü Hayvanlara dikkat! Ortaçağ Uygarlığın beşigi Y İlk uygarlıkların su kenartarında gelışmeye başladığını tarıh gosterıyor Nıl kıyısı, Dıcle kıyısı, Fırat kıyısı En eskı uygarlığın da Dicle ve Fırat'ın aşağısındakı Sümerde başladığını son çalışmalar ortaya çıkardı Pekı, ondan once ne vardı? Kımı duşunure göre Sumer'den önce, Ganj kıyısında başka bır uygarlık vardı Sumer uygarlığı, uygarlığın ilk urunlerını oradan aimış oîabılır Ancak bu husus henuz tam açıklığa kavuşmuş değıl Hatta ona bakarsanız Ganj ıle Çın ve Japonya arasındakı ulkelerın de kendı uygarlıklarını yaratmış olabıleceklerı kolaylıkla kabul edılebılır Bolge ınsanları, uygarlığın urunlerınden yararlanmak ıçın herhalde Avrupalıları beklememıştır Çunku oralardakı ınsanlar da doğanın olumsuz guçleri ıle savaşmak zorunda ıdıler Aksı halde yaşamlarını surduremezlerdı Ama ışın bu yanı henuz açıkça bılınmıyor Avrupalı duşunurler ıçın kendı uygarlıklarının nereden geldığı önemlı oldu hep Çalışmalar hep bu alanda yoğunlaştırıldı Avrupa ıçın uygarlığın beşığı eskı Yunanistan. Bunu kımse yadsıyamaz Yunanıstan'ın Ortak Pazar'a gırmesı sırasında bu ulkeye yapılan pohpohlu karşılama bunun göstergesı Ancak uygarlık uzerındekı duşunceler çoğaldıkça, bunun bır tur zıncır olduğu ve her ulkenın zıncıre bır halka ekledığı anlaşıldı Evet eskı Yunanıstan, goz kamaştırıcı uygarlığını Antıkçağ ulkelerınden, yani FıratDıclearası ulkelerden, Mısır'dan, Flnlke'den, İsrail'den, Batı Anadoludan almış, fakat buna çok buyuk katkıda bulunmuş Yunan duşunurleıının hemen hepsının DıcleFırat arası ulkelere, Mısır'a H ıntlı doktorlar, eskıden, vucudun dolaşım sıstemının göbekte başladığına ınanırlarmış Yanı, dolaşım o zaman da kabul edılıyormuş Ama kan dolaşımı değll, hava dolaşımı Damarlarımızda kan yerine hava dolaşıyormuş Eski Hint doktorları Uygarlık üzerinde düşünceler ve öbur ulkelere gıdıp geldıkten sonra "fılozof" olmalarının bır nedenı bu Platon, şöyle dememış mıydı? "Antıkçağ ulkelerı, kurbağaların ve karıncaların bır göl çevresinde toptanmaları gıbı Akdeniz çevresinde toplanmışlardı " O zamanlar, Dunya demek Akdeniz ve çevresi idi (Platon, Phaedo, 109 B) Fırat, Dıcle, Nıl gıbı nehır ulkelerınde başlayan uygarlığın önemı 19 yuzyılın arkeolojık kazılarından sonra anlaşıldı Amertkalı Doğu Bılımcı James Henri Breasted (18651935) bu uygarlık beşığıne "Bolluk Hilali" adını vermıştı Bılgın, duşuncesının kolay anlaşılabılmesı ıçın bır de resım yapmıştı Guneydoğu Anadolumuzun Harran Ovası'nın bıraz yukarsına sırtını dayamış bır hılal resmı ıdı bu Hılalın bır sıvrısı Nıl Deltası'na, öbur ucu iran Körfezı'nın kuzeyıne dayantyordu Iç kısmı ıse Arabıstan'ın kısır kum çöllerıne bakıyordu Dunya ticaretinin merkezi, hılalın ıkı yayı arasında bulunuyordu Fakat hılal, zamanla parlaklığını yıtırdı Ikı nehrın Anadolu dağlarından toplayıp getırdığı maden tuzları toprağı oldurmuştu Bu yuzden, bolluk hilali, kıtlık hılalıne döndu Değerlendirme Breasted ın bolgesı, çok daha buyuk bır bolluk kaynağına sahıptı Petrol kaynaklarına.. Fakat kımse bunun farkında değıldı Daha doğrusu herkes farkında ıdı de gereğınce yararlanamıyordu Topraktan kendılığınden fışkıran petrolu, halk pışırme, ısınmada kullanıyordu Asfalt, Babil, Nlnova, Sumer, Akad... kentlerını kuşatan kale duvariarının tuğlalarında harç dıye kullanılıyordu Ama ışte hepsı bu ka Körfez emırlıklerı, şımdı kumlar ıçınde meyve, sebzenın âlâsını yetıştırıyor, Korfez saraylarında bınbır gece yaşamı suruyor Bu görkem ne kadar surer? Kımse bılmıyor Bırçokları, çölde yetıştırılen bır kılo domatesın bır kılo altın fıyatına mal olduğunu ılerı suruyor Petrol bıtınce ne olacak? Ama bıtmıyor ışte Yenı kuyular ekIçnıyor eskılere Mezopotamya ulkelerı tarıh sahnesınden çekıldıkten sonra, bolge, susuz da yaşanabıleceğının örneğını verdı Ama bu su başka suydu, denız suyuydu Abbasıler donemınde Mezopotamya'ya yıne altın akıyordu Guneydoğu Asya, Uzakdoğu, Endonezya, Hındıstan, Seylan, Çın Hındı ulkelerı ıle baharat, ıpek, çay tıcaretınden Bınbır gece masallarının Sındbad ı denız tıcaretınde mılyonlar kazanıp yenı seferlere açıldıktan sonra daha da buyuk bır servetle gerı donmuyor muydu1? unlu Harun Reşid'ın sarayı gorkemını neye borçlu ıdı? Hırıstıyan Avrupa Musluman Araplar'ın cebını dolduruyor ve buna çok kızıyordu Sonunda Batı'ya gıderek Doğu tıcaretını elıne geçırdı karavel tıpı gemılerle Her ruzgârda gıdebılen hafıf gemılerle Amerıka bu sayede keşfedıldı Kureklı gemılerle Amerıka'ya gıdılemezdı 5060 kurekçısı, murettebatı, bunların yıyeceklerı, ıçeceklerı nasıl taşınabılırdı aylar surecek bır yolculukta? Karavel, kureğı gereksızleştırıyordu Colomb uç karavel ıle Amerıka'ya gıtmıştı Vasko do Gama, gezılerınde bunları kullanmıştı (caravelle) Bız Turkler, karaveh, eşsız bır savaş aracı olarak kullandık Yukarıda belırttığımız gıbı Breasted 1935'de oldu Petrol o tarıhten bıraz önce dünya tıcaretınde söz sahıbı olmuştu Ustad şımdı yaşasaydı, bolluk hilali adını petrol hılalıne çevırırdı D 21