Katalog

TÜBİTAK BİLİM VE TEKNOLOJİ HAFTASI K I S A K I S A (TÜBİTAK Haftası'nda yapılan konuşmanın kısaltılmış metni) Dr. Ahmet Çetinbudaklar Tariç Genel Müdürü nayiye hizmet vermeleri ve araştırmageliştirme faaliyetleri aralıksız desteklenmelidir. Sonuçta, bir ülkenin gellşmesi, her alanda; bilim, teknolojl ve araştırmaya verdiği önemle mümkündür. Bugün Içlnde yasadığımız teknolojl çağına ayak uydurabllmek için tüm ülkeler bir arayış ve yarış jçlndedir. Araştırma; çok çeşitli araç, gereç, uzman personel ve yatırıma gereksinme göstermesi nedeni ile yüksek maliyetli bir yatırımdır ve yatırımın geri dönüşü de uzun vadelidir. Ancak gelişmede öncelikli sorunlar ele alınıp, bilimsel verilere dayalı olarak araştırmalar yürütülürse; toplumun kalkınmasındaki katkı ve sağlanacak kazanç büyük olacaktır. işte bu kazanç; ekonomik yönden güçlü ülkeleri bütçelerinde araştırma ve araştırmacı için büyük kaynaklar ayırmaya itmiştir. Tarım sektörümüz hem kendi gelişmesi hem de sanayinin gelişmesi için kaynak yaratmak ve itici güç olmak gibi önemlı bir görevle karşı karşıyadır. Bu görevin başarıyla yapılabilmesi, tarımsal üretimin arttırılmasıyla mümkündür. Tarımsal üretimin arttırılması ise ileri yöntemlerin uygulanmasına olanak veren teknolojilerin geliştirilmesine bağlıdır. Bu gelişmeyi sağlamak için bilginin üretilmesi, geliştirilmesi ve iletışim araçlarından biriyle üreticiye götürülmesi zorunludur Tarımsal arastırmaları, öteki alanlardaki araştırmalardan ayıran en önemli etmen; tarımsal araştırmaların çevre koşullarına yakından bağlı olmasıdır. O nedenle değışik ülkelerde yapılmış araştırmalardan elde edilen sonuçların Türkiye'de aynen uygulamaya konulması olanaksızdır. Bu yüzden tarımsal araştırmaların, ülkemiz koşullarında yapılması ve araştırma sonuçlarının üreticiye aktarılması büyük önem taşır. Geniş bir materyal zenginliği ile, çeşitli toprak ve iklim faktörlerını bünyesinde toplamış olan memleketimizde bazı alanlarda bilimsel araştırmalarla önemli adımlar atılmış, bu çalışmaların sonucu bazı konularda tarımsal üretimde büyük ilerlemeler olmuştur. Bununla beraber büyük bir gelişme potansıyeline sahip Türk tarımında bu potansiyelden tam olarak yararlanılabilir duruma gelinmediği, çağdaş teknoloji ve gelişmeleri takipte yeterli hızda gidilmedıği bir gerçektir. 1986/87 öğrenim yılı itibariyle; gerek sayıları yüz bine yaklaşan ortak çocuklarımız gerekse de sayıları beş bini bulan çalışanlarımızın üniversiteye giren çocuklarına, devletin verdiği bursların iki mislini karşılıksız olarak verme programını başlattık. 1986/87 öğrenim yılından bu yana 55 öğrenciyi seçmiş bulunmaktayız. Bu 55 öğrencinin de büyük bir bölümü bölgemizdeki iki üniversitede, Ege Üniversitesi ve Dokuz Eylül Üniversitesi'ndedir. Ankara, istanbul ve Bursa'daki üniversitelerimizin muhtelif fakültelerinde de şağıda bellrtilen önlemlerin öncelik ve ivedilikle uygulamaya konulmasına özen gösterilmeli: 1 Bilim, araştırma ve teknolojinin elde edilmesi politikasında, yeni bilgi ve sektörlerin ihtiyacı olan ileri teknolojilerin dışarıdan sağlanması, araştırmageliştirme faaliyetlerinin Türkiye'nin kalkınmasında ihtiyaç duyulan alanlara kaydırılması kısa vadede hedeflenmelidir. Uzun vadede ise karşılaştırmalı üstünlük sağlanabilecek sektör veya alt sektörler belirlenerek, teknolojinin üretimi gerçekleştirilmelidir. 2 ileri teknolojinin kullanılacağı sektör veya alt sektörleri belirlemek amacıyla yapılan çalışmaların sürdürülmesinde yarar vardır. 3 Yurtiçinde üretilen teknolojinin lisans anlaşmaları ile yurtiçinde satılması, yurtdışına ihraç edilmesi teşvik edilmelidir. 4 TÜBİTAK, ülkenin ihtiyacı olan teknolojik araştırmageliştirme faaliyetleriyle ilgili arz piyasasını daha da geliştirerek ülkenin ihtiyaç duyduğu araştırma projelerine verdiği önceliği sürdürmelidir. 5 Ünlversiteler, araştırma kurumlan ve endüstri arasındaki bağları geliştirmek üzere başlatılan projelere devam edilerek sonuçların uygulamaya konulmasına öncelik verilmelidir. 6 Bilimaraştırmateknolojik gelişme harcamaları için daha fazla kaynak ayrılmast, sanayinin araştırmageliştirme faaliyetlerinde üniversite insan gücü kaynaklarından yararlanması ve araştırmageliştirme yatırımlarının teşvik edilmesi için gerekli her türiü tedbir alınmalıdır. 7 Hükümet programında öngörülen bir bilgi bankası kurulması ve üniversite, sanayi ve araştırma kurumlarının bu banka ile bilgi alışverişini sağlayıcı bir sistemin tesisi çok yararlı olacaktır. 8 Bilimaraştırmateknoloji ile ilgili olarak uluslararası kuruluşların faaliyetleri yakından izlenmelidir. 9 Her seviyedeki eğitim programlarına teknoloji bilgisi ile ilgili konuların konulması, ayrıca üniversitelerde teknolojik gelişme, teknoloji hukuku, teknopolitik ve teknometri gibi derslerin okutulması sağlanmalıdır. 10 Yeni teknoloji alanları olarak gelişen biyoteknoloji, enformasyon teknolojileri ve mikro elektronık nlanlarında her seviyede araştırma yapılmasına ve eleman yetiştirilmesine öncelik verilmelidir. 11 Teşvik verilecek projelerin incelenmesinde projenin teknolojik yönü, ülkenin teknoloji politikalarına uygun olması açısından titizlikle araştırılmalıdır. Bunun için teknoloji bilgilerini bir araya getirecek şekilde bilgi talep edilmelidir. 12 Araştırma ve teknolojinin son gelişmelerinin izlenmesi, bilgilerin sınıflandırılması ve ilgili sektör kurumlarına duyurulmasını sağlamak amacıyla 1988 yılı programında öngörülen teşkilatlanmanın gereği kaçınılmazdır. 13 Ünlversrtelerin bölgesel ve sektörel sa 13 öneri Bilim, araştırma ve teknoloji geliştirmede Eterle safrataşı tedavisi afrataşı tedavilerinde kullanılmak üzere, benzindeki oktan oranını da arttırabilen bir katkı maddesi geliştirildi. Rochester Mayo Kliniği'nden bir doktor, metiltertbutil eter ile safra taşlarını eritmeyi başardı. Uzun iğnelerle mideye şırınga edilerek, karaciğerden safrakesesine ulaştınlabilen katkı maddesi 75 hasta üstünde denendi. Hastaların 72'sinde tuşlar 24 saat içinde eritildi. Hastalar üç günlük bir hastane tedavisinden sonra bir hafta gibi kısa bir sürede eski sağlıklıklarına kavuştular. Tedavi süresi, ameliyat olunduğunda toplam iki ayı buluyor. Zararsız olan metiltertbutil eter, safrataşlarının % 80'ini oluşturan kolestrolü eriterek etkili oluyor. ABD Federal İlaç Denetim kuruluşu FDA'nın onayını bekleyen bu yeni yöntemi geliştiren Johnson L.Thlstle, eter uygulamasının safra kesesi ameliyatı yaptıracak hastaların yarısının ameliyata gerek duyulmaksızın tedavi edilebileceğini belirtiyor. Safrataşları, karaciğer tarafından safraya fazla miktarda kolesterol bırakılması sonucu oluşuyor. (e.ö.) S A Tarımda araştırma gereği ögrencilerimiz vardır. iki bölge üniversitemizin aldığı pay toplam bursiyer sayımızın üçte ikisini bulmaktadır. Bursiyer seçiminde kullandıgımız ölçü, üniversite giriş sınavlarında belirtilen dalda en yüksek puanı almış olan öğrencilerimizin mükafatlandırılmasıdır. Yükümlülük bakımından da öğrenciye herhangi bir mecburi hizmet getirmek yerine, Tariş'te çalışma olanağını getirmekteyiz. Ikinci çalışmamız da AraştırmaGeliştirme. ünitemizdir. Bilindiği gibi, bilim ve teknolojinin önemını kavramış ülkeler, yetenekli ınsanlarını bilimsel araştırmalarda görevlendirerek, kendi toplumlarının ekonomik ve sosyal gelişmesini hızlandırmayı amaç edinmişlerdir. Sorunlarını araştırmaya dayanarak çözen ülkeler başarıya ulaşmaktadır. Dünyada araştırmaya dayanmadan kalkınmasını gerçekleştirebilmiş bir ülke gosterılemez. Beş yıi önce Ege Üniversite'mizin kampusunda bize vermiş olduğu sahada yaptırdığımız bina ve içine koyduğumuz bir milyar liralık ekipman ile ARGE'mizi kurduk. Burada bir düzineyi geçen ürünlerimize dönük de araştırmageliştirme (aaliyetlerimizi sürdürmekteyiz. Bu çalışmaları yaparken üretici ortağımıza teknik bilgileri yerine göndermenin de peşindeyiz. Çağımızda tarım olayı bir sanayi olayı haline gelmiştır. Dolayısıyla ülkemizdeki tarım ve sanayi, tarım sektörü azalıyor, sanayi sektörü yükseliyor sorusunu ben boşuna bulmakta, çağımızın dışında bir mesele olarak almaktayım. Tarımı ne kadar sanayinin içinde görmekteyız? Ne kadar bilim ve teknolojinin içinde değerlendirmekteyiz sorusunu gündemde tutmamız lazım. Bundan şunu kastetmek istiyorum: Birim alandan ne kadar fazla ürün almaktayız, ne kadar daha kaliteli ürün çıkarmaktayız? Birim zamanda ne kadar daha fazla ürün ki, birincisi toprağın verimliliğini ılgilendiriyorsa, ikincisi de yılda iki ürün, üç ürünün peşinde olmamız lazım geldiğinin üzerinde durmaktayım. n Rudolf p p y OttoHahn ödülü udolf Hoppa, kimya ve fizik dalında OttoHahnödülüne layık görüldü. Hoppe, Giessen Üniversitesi Anorganik ve Analitik Kimya Enstitüsü Müdürü. Uzun süredir çeşitli elemanların flor ve oksijen bileşimlerinin sentezleri üzerinde çalışıyor. 1962 yılında ilk asil gaz bileşimi olan Xenonfluorid'i sentetize etmişti. O güne dek, asil gazların başka elemanlarla bileşimler kuramayacağına inanılıyordu. Hoppe'nin çalışmaları, katı madde kimyasına önemli bir katkı oluşturuyor. OttoHahn ödülü, düzensiz aralıklarla Alman Kimya Merkez Konseyi ile Alman Fizik Topluluğlı tarafından veriliyor. Rudolf Hoppe, katı cisim kimyacılan arasında öncü bir isim olarak kabul ediliyor. (».n.) R Tariş'te ArGe Işıklı buz hokeyi topu Tariş'te araştırmageliştirme H ızlılık, buzhokeyini heyecanlı kılan birözellik. Ancak bu hızlı tempolu sporda izleyicinin gözleri çoğunlukla buz hokeyindeoynanan ve "puk" adı verilen topu izlemekte güçlük çeker. Bir de bakmışsınız siz farkına varmadan puk ağlara gitmiş. Bundan sonra"ışıklı puk" izleyicilerekolaylık sağlayacak. Işıklı pukta pil ve yanıp sönen iki ışık diyodu (LED) bulunuyor. Pillerin enerjisi altı saat yeterli. Ancak daha önemlisi, en sert vuruşlarda bile pukun ışık kaynaklarının zarar görmemesi ve ıslaksoguk ortamda dayanıktı olması. (im.) 19