Katalog

SORUN Y A N I T L A Y A L I M BİLİM KÜLTÜR Maltahumması nedir? Okurumuz Vecihı Uygun, "maltahumması adlı hastalığın lıteraturdekı adı nedir? Hastalığın belırtileri, tanımı, tedavi edilme şartları hakkında bilgı verebilır mısıniz?" dıye soruyor Bu soruyu Istanbul Unıversıtesı Cerrahpaşa Tıp Fakultesı Mıkrobıyolojı Enfeksıyon Bolumu'nden Prof. Dr. Yaşar Bağdatlı ya nıtlıyor Maltahumması hayvanlardan ınsana bulasan bır hastalıktır Bız buna 'zoonoz' dıyo ruz llk olarak Malta Adası'nda gorulduğu ıçın maltahumması adını almıştır Maltahumması genellıkle sığır koyun keçı ve domuz gıbı hayvanlarda bulunan bır hastalıktır Insanlara ıse bu hayvanlardan urunlerıyle, yanı sut ve sut urunlerıyle gecer Bu hayvanların etlerı çığ olarak yendığı takdırde de bulaşma olasılığı vardır Hastalık etkenı bu hayvanların memelerı ve rahımlerı cıvarında olmaktadır Bu hastalık etkenı ınsanlara hayvanların etınden, sutunden sın dırım yoluyla geçmektedır Ayrıca bu hayvanların doğumunu yaptıran tedavısıyle uğra şan veterıner hekımlere derı yoluyla bulaştığı da gorulmektedır Insanlardan ınsana bulaşma vakası hemen hemen yok gıbıdır Maltahummasının mıkrobu sut ıcınde 10°C'de ıkı hafta yaşayabılır Denız suyunda ıse 25 gun canlı kalabılır Peynırde 2 ay, dondurmada 1 kaymakta ıse 1 5 ay canlı kalabılır Hastalığın belırtileri daha çok halsızlık, ateş, ozellıkle gecelerı yukselen ateş ve gece terlemelerı bas ve vucut ağrıları ıştahsızlık, zayıflama uykusuzluk bazenoksuruk ve balgam çıkarma sıkâyetlen bazı hastalarda ıse derı dokulmelerı olmaktadır Olum ıse çok gecıkmış vakalarda ender gorulebılmektedır Çunku bu hastalık komplıkasyon yapabılır ve menenjıt oluşturabılır Eğer ak cığer enfeksıyonu yaparsa ağır geçmektedır Hastaların hekıme başvurma sıkâyetlen ıse genellıkle gecelerı çıkan yuksek ateş ve terleme ıle aşırı bel, dız mafsal ağrılarıdır Tedavısı mumkundur Örneklerle eski kulturumuz • •••••• •• •• Vehbi Belgil omut kanıt soyut laftan etkındır ılke sıne uyarak eskı kulturumuzden ornekler vermek ıstıyorum Boylece Ah, ne muazzam kulturumuz varmıs Eskı yazı ve Osmanlıca bılmedığımız ıcın yararlanamıyoruz" dıye Humeynı ahı çekenler, neye ozlem çektıklerını daha lyı anlayacaklardır Orneklerı Gelıbolulu Âlı'nın 1599'da bıtırdığı Kunhulahbar'ı ıle Ahmet Bican'ın (olum 1455) 'Âşıkların Nurlan'ndan (Envâr'ul Aşıkîn) ve dıvan şaırımız Sunbulzade Vehbı'nm (17191809) Lutfıyyesı'nden seçtım Dunyanın yaratılışı Tanrı dunyayı yarattıktan sonra bır meleğın boynuna astı Melek dort koşelı tek parca sıyah bır taşın ustunde duruyordu Taş yeşıl yakuttandı Ortasında 7 bın delık vardı Delıklerın her bırınde engın oır denız kaynıyordu O denızlerle ıçındekı canlı ve cansızları ancak Tanrı bılır Meleğın ayağının altındakı taş bır buyuk okuzun ustunde ıdı Okuzun 40 bın gerdanı ve ol mıktarda kulakları ve yıre ol hesap uzre burunları, ağızları dıllerı, boynuzları ve ayakları vardır kı her ıkısının arası 500 yıllık yolca bırbırınden uzaktır Okuz, buyuk bır balığın ustundedır Buyukluğu ve gozlerının şımşek şımşek çakması yuzunden kımse ona bakamaz Melekler ve başkaları hatta butun denızler o balığın burun delığıne koyulsa bır hardal tanesı gıbı gorunmez Balık bır denızın ustunde. denız sağlam ruzgâr uzerınde. rjzgâr da Tanrı'nın gucu uzerınde yerleşmıştır Tuhatı şu kı butun bunların hepsı bırden bır ateş ustundedır Alevının gucu hepsını havada tutar Butun dunyalar yanan bır fırının ustune duşmuş yuk gıbıdır (sayfa 61) Denizin yukselıp alçalması (gelgit) Mevlana Sururî'nın bır çevırı kıtabında an lattığına gore med ve cezır (gelgıt)'ın nasıl olduğu Hazretı Muhammet'ten sorulmuş, o da şu hadısle yanıt vermış "Denızlerden sorumlu melek ayağını denıze sokmakla denız yukselır, çekıp çıkardıkca alçalır" (sayfa 94) Gok gurultusu ve şimşek Bır gun Yahudıler, Peygambere,' Gok neden gurler?" dıye sordular, şu yanıtı aldılar "Bulutlardan sorumlu melek, elındekı ateşten kamçı ıle bulutları, gıtmelerı gereken yere gonderır Gok gurlemesı o meleğın sesıdır " Yahudıler "Bızım kıtaplarımızda da oyledır" dıyerek kendısıne hak verdıler Bununla bırhkte gok gurlemesı ve şımşek hakkında başka goruşler de vardır Alı bın Ebi Tâlıb'e gore gurleme, meleğın zıkır sesıdır Şımşek, meleğın bulutlara vurmasıdır Baska bırıne gore melek gorevını yaparken bazı bulutlar dırenırler O zaman melek bağırır Gurleme budur Bu sırada son derecede kızdığı ıçın ağzından ateşler saçılır Şımşek bunlardır Ve nıhayet bazılarına gore de gurleme ve şımşek, ateş kuresınden çıkar (sayfa 79) Deprem Depremın Nedenı adlı kıtapta yazdığına gore Tanrı bır melek yaratıp ka ralarla dağları onun elıne vermıştır Melek hareket ettığı zaman topraklar ve değlar bırlıkte hareket eder O zaman herkes deprem olduğunu anlayıp ışledığı gunahları duşun S meye baslar Depremın sıcldetı gunah ışle mış olanlarla orantılıdır Dopremde yerlerın yarılıp kara veya kaynar suların fışkırması Tanrı nın gazabındandır Depremın uç nedenı vardır 1) Tanrı dun yaya bır sır soyleyınce yerler harekete geçer, 2) Yeryuzunde munkırler ve gunahkârlar çoğalınca Tanrı nın gazabından yerler sarsılır 3) Yedı kat yerın altındakı balığın bazı yerlerının kımıldaması uzer.ne yer de Tan rı'nın gazaba geldığını anlayıp sarsılır (say fa 80) Tercuman Gazetesı'nın 1001 Temel Eser dızısınde Asıklann Nurları ' adı ıle yayımlanmış olan bu yapıttan sadece ıkı parca alıyorum 1) Goğun katları. Tanrı nın emrı uzerıne, buhar, sudan cıkıp havaya gıttı Tanrı bun dan goğu yarattı Sonra bunu yedıye çıkar dı llk gok yeşıl zebercettendır (topaz) Bura nın meleklerı okuz suratlıdır ikincı kat gok sarı yakuttandır Meleklerı zumrutu anka (ha yalı bır kuş) suratlıdır Uçuncu kat gok kır mızı yakuttandır Meleklerı akbaba suratlıdır Dorduncu kat gok gumustendır meleklerı ınsan suratlıdır Beşıncı kat gok kırmızı al tındandır, meleklerı cennot hurısı bıcımınde dır Altıncı katgok beyaz ıncıdendır bunun meleklerı de ınsan suratlıdır Yedincı kat gok acık nurdandır meleklerı ınsana benzer Her goğun kalınlığı 500 yıllık yoldur Her katın arası da 500 yıllık yoldur dışları ve ıc lerı meleklerle doludur (sayfa 62) 2) Âdem'le Havva nın yaratılışı: Tanrı, Azraıl den dunyanın dort yamndan toprak getırmesını ısledı o da getırdı Insanların renklerı ve yuzlerı bu yuzden degışık oldu Tanrı toprağın balçık halıno getırılmesını em rettı Melekler tatlı acı tuzlu sularla toprakları kardılar balcık yapt'lar Adem 40 yıl balçıkta yattı Şeytan Âdem'ın yatan kalıbı nın goğsune elı ıle vurdu Gogus boştu Son ra ağzından gırıp çıktı ve yanındakılere Bunun ıçı boş dedı ve ekledı ' Bu, dunyada bır şeye sahıp olamaz Tanrı bunu sızden ulu kılarsa ne yaparsınız 9 " Melekler 1 Tanrıya uyarız ' dedıler Seytan ıse, ' Eğer o benden ulu olursa ben ona ası olurum Ben ondan ulu olursam kendısını oldururum" de dı Sonra Tanrı ruha Âdem'ın cesedıne gırmesını emrettı Ceset dar ve karanlık bır yerdı Ruh ' Burası karanlık ve dar, nasıl gı reyım'" dıye sordu Tanrı Guclukle gır guclukle çık emrını verdı Ruh once cesede gırıp beyne gıttı burada 200 yıl kaldı Ondan sonra gozlere geldı Sonra da genze geldı O zaman Adem ak sırdı ve uyandı Bundan sonra Tanrı Âdem ın sol kaburga kemıgınden Havva'yı yarattı (sayfa 78 ve 80) Işte Osmanlı Imparatorlugu'nda 18 yuzyılda bılım dıye bunlar vardır Sonuç: Bunları yazmakian maksadım kuşkusuz gecmısı kotulemek degıl Ancak butun bunların bırer Bınbır Gece Masalı olduklarını da soylemedon gecemeyecegım Halkımız bu masallarla tarn 600 yıl uyutul muştur Işın acı yanı gene de uyutulmak ıstenmektedır Envâr'ül Aşıkî'nden parçalar DUŞUN Katil kim? Dort arkadaş bır lokantada yemek yıyorlardı Semıh 'zehırlendım' dıye bağırarak duştu ve oldu Arkadaşları tutuklandılar ve aşağıdakı ıfadelerı verdıler Vedat: Ben yapmadım Ben Orhan'ın yanında oturuyordum Bıze her zamankı garson servıs yaptı Raşit: Ben Semıh'ın karşısında oturuyordum Bugun yenı bır garson servıs yaptı Katıl garson değıl BUL Orhan Raşıt suçlu değıl Semıh'ı garson zehırledı Vedat bugun her zamankı garsonun servıs yaptığını soyledığınde, yalan soyluyordu Hepsının ıfadelerındekı bır cumlenın yalan olduğunu ve cınayetı garsonun ya da Semıh'ın arkadaşlarından bırının ısledığını bıhyoruz Katil kimdir? Bılmeceyı doğru olarak çözen 20 okurumuza "Mldak Sokağı" kıtabını armağan edıyoruz Çözümler ve kazananlar Çölü kaç günde geçer? Gezgın, önce yola su ve yıyecek saklayarak çölu 15 gunde geçer "Lenz" kitabını kazanan okurlarımız Burçay Erus Istanbul, Yusuf Akbaş Ankara, Hasan Ter Zonguldak, Turan Çığ Adapazarı Ayşen Erduran Balıkesır, Dundar Aydın Aydın, Gursel Yıldırım Ordu Rıdvan Şeşen Dıyarbakır, Hasan Çetin Ozen Dıyarbakır, Ahmet Sinan Kuçuk Atakoylst. Gulçin Gulmez Izmır, Rıdvan Sozuçok • Adapazarı Ahmet Değerlıer Sıvas, Uran Apak Istanbul, Sinan Poslu Kadıkoylst Erkut Savaş Kuçukyalılst, Erol Mordeniz Uskudarlst Aziz Çevik Sıvas Sezar'la bir gün Sezar'ın sorusu "Ramı otobusu kaç numara?"ydı Şıfresını denemeyanılma yoluyla bulmak mumkun Her harften 4 sonrakı harf, o hart yerıne kullanılıyor Orneğın R yerıne S, Ş, T, U atlanıp U gıbı Unıversıte sınavlarına hazırlananlar ıçın çocuk oyuncağı herhalde 75