Katalog

S O R U N Y A N I T L A Y A L I M B İ L İ M K Ü L T Ü R Normal dışı davranış nedir? Bır okurumuz, "Normal dışı davranış kavramını açıklar mısınız" dıye soruyor Bu soruyu Bakırköy Ruh ve Sınır Hastalıkları Hastanesı Başhekımı Dr. Yıldırım Aktuna yanıtlıyor Normal dışı davranışlar tarıhte ve edebıyatta çoğu kez adam oldurme, ıntıhar, cınsel saldırı gıbı toplum normlarından aşırı sapma gösteren orneklenyle yer almış, bundan oturu halkta ruhsal bozuklukların daıma toplum dışı tehlıkelı davranışlara yol açtığı ınancı yerleşmıştır Oysa, bazı tur normal dışı davranışların olağandışı nıtelıkte olmasına karşılık bazısı, kışının yaşamı suresınce karşılaştığı guçluklerle sadece etkın bıçımde başedebılmesını engelleme nıtellğınde olabilmektedır Bırçok ınsan, normal ve normal dışı davranışların kesın bır sınırla ayrıldığı ve bır yanda normal kişıler, dığeryanda da hasta kişıler olduğu sanısındadır Gerçekte, ruh sağlığının önemlı bır gostergesı olarak görduğumuz uyum açısından ınsanların dağılımını değerlendırdığımızde, ınsanların çoğu ortalama bır uyum dağılımı gösterırken dağıhmın bir ucunda hastaneye gıtmeyı gerektırecek derecede uyumsuz olanlar, dığer ucunda da olağanustu uyumlu ve anlamlı bır yaşam surdurebılenler bulunduğunu görmekteyız Yanı başarıyı uyum yapamayanlar, çoğunluğu teşkıl etmektedır Normal dışı davranışlara ılışkın yanlış ınançlardan bırı de ruhsal bozuklukların kaiıtsal olduğu bıçımındedır. Bazı zekâ gerılıklerının kromozom bozukluklarından kaynaklandığı kesınlıkle bılııımektedır Öte yandan, şızofrenı gıbı ruhsal bozukluklarda kaiıtsal etmenlerın hazırlayıcı bır rol oynadığı sanılmaktaysa da bu rolun kesın nıtelığı ve onemı henuz saptanabılmış değıldır Halk arasında yaygın olan ruhsal hastalıkların tedavı edılmezlığı ınancı, ruh sağlığı klınıklerınde yatmış olan kışılerın toplum tarafından kuşkuyla karşılanmasına neden olmaktadır Gerçekten de ınsanlar, bedensel hastalıklarında olduğu gıbı rahatça bır psıkıyatrıste ya da psıkoloğa başvuramamaktadırlar Bılımsel açıdan normal ve normal dışı davranışların ayrımını yaparken kullanılabılecek belırlı bır olçut yoktur Bedenın normal yapısı ve ışlevlerı bılındığınden, fızıksel hastalıkların tanımlanması oldukça kolaydır Buna karşılık, pstkolojık duzeyde olçut kabul edılebılecek bır normal modelı mevcut değıldır Bazıları toplumsal normlara uyma oranının normal olmayı, bu kurallardan sapma oranının ıse normal dışı olmayı, yanı anormallığı belırledığı goruşunu savunurlar Bazıları ıse belırlı bır oranda toplum kurallarına uymanın toplu halde yaşamak ıçın gereklı olduğunu, bunun karşıtı tutumların bıreyın kendısı ve toplum ıçınde zararlı olabıleceğını kabul etmekle bırlıkte, gerçek normallık ıçın ölçutun toplumun onayı değıl, kışının kendısını 1yı hıssedebılmesı olduğunu savunurlar Kendını lyı hıssetme kavramı yalnızca yaşamın surdurulebılmesını değıl, gızlı guçlerın (potansıyellenn) gerçekleştırılmesını ve doyum saglayabılmeyı de kapsamaktadır LJ Işık jğneli tükenmez plak veya kompakt disk Vehbı Belgil ırçok okuyucum, yazılarımda şahsımdan hıç söz etmedığımden yakınıyor Bu yazımı kendılerıne cevap olarak hazırladım Ancak, anlatacaklarımı, yıne bılımsel bır konuyu ele alarak sunmak tstıyorum Ben, dıplomat olarak hayata atıldım Aslında, çocukluğumdan berı tek tutkum bılımsel gelışmelerdı Bunun benı gazetecılığe, yazarlığa goturmesı gerekırdı Fakat, Dışışlerı Bakanlığı'nda göreve başladıgım 1944 ocağında basınımızda boyle bır ımkân olmadığı ıçın dıplomathğı seçtım Bu yolla çeşıtlı ulkelerı, ınsanları, Batının sonsuz bılım kaynaklarını yakından tanımak ımkânım olacaktı Fakat, daha başından sevmedığım bu mesleğı kısa surede bıraktım ve gazetelerle yakın temasımı sağlayabılecek BasınYayın Genel Mudurluğu 1 nun Istanbul teşkılatına geçtım Bu arada, rahmetlı Ahmet Emın Yalman'ın yonetımındekı Vatan Gazetesı'nde bılımle ılgılı ılk yazılarım çıkmaya başladı O sıralarda gazeteler bu tur yazılara pek yer vermedıklerı halde yazılarımın oldukça ılgı topladığını gordum Yıl, 1948 başları ıdı Vatan : da bır yıl kadar çalıştıktan sonra Turkıye Yayınevı'nın Yıldız Dergısı'nde ıthal fılmlerı hakkında eleştırı yazıları yazmaya başladım (19491953) Çunku, o sırada resmı gorevım Fılm Kontrol Komısyonu uyelığı ıdı Hemen hemen butun fılmlerı bır kaç yıl oncesınden görebılıyordum B D Ü Ş Ü N Kesirler Kıbrıtlerle 1/7 yazılmış Aynı sayıda kibrıtle 1/3'e eşıt bır kesır yazabilir mısınız? BUL Bılmeceyı doğru olarak çozen 20 okuru muza J. Hersey'ın 'Hlroşlma" kıtabını armağan olarak verıyoruz Emniyet Sandığı ve Cumhuriyet Bılım yazarlığı yaşamımı Emniyet Sandığı'nın Radyo Kultur Yayınları'nda 19651975 arasında surdurdum Ancak, sandık, kendıne özgu nedenlerle, yazar adı vermekten çekınıyordu Sonunda, Sayın ilhan Selçuk'un ön ayak olması ıle Cumhurıyet'te yazmaya başladım ılk yazım 1973 ağustosu sonunda çıktı 20 Mart 1977'den bu yana da, bılım yazılarımı aralıksız surdurdum Bu yazılarımda beş ılkeyı hedef almıştım 1) Halkımızı en son bılımsel buluşlardan gunu gunune haberdar etmek 2) Bunu yaparken, çobanın bıle anlayabıleceğı açıklıkta bır dıl kullanmak 3) Guzel dılımızle en karışık bılımsel konuların bıle antılabıleceğını kanıtlamak 4) Buluşların masal taraflarına değıl de "puf noktaları"na oncelık vermek 5) Yenı ve eskı butun terımlere, karınca kararınca öz Turkçe karşılıklar bulmak Bu amaçlara ne derecede ulaşabıldığımin değerlendırmesını Sayın okuyucularıma bırakarak bu ılkelere gore hazırladığım bır yazıma geçıyorum Sureklı kullanmadan bozulmaması ne anlama gelır? Kullanılan her şey zamanla bozulduğuna gore kompakt dıskı bozmayacak olan nedır? Yazıyı zevkle okuyabılmemız ıçın butun bunları bılmemız gerekır Oysa, ışın esası şu Plakta, gramofon ığnesı, ses tıtreşımlerını, gozle gorulemeyecek çukurlar halınde, plak maddesıne ışler Kompakt dıskte, bu ışı, lazer ışığından bır "ığne" yapar Lazer ışığının ıkı özellığınden bırı çelık bır levhayı bıle delecek sertlıkte olması, ıkıncısı, öbur ışıklar gıbı etrafa yayılmayıp sıcım gıbı dumduz gıtmesıdır Boyle bır ışık, sertlığı hafıfletılmek koşulu ıle ses tıtreşımlerını plak maddesıne geçırebılır işte kompakt dısklerın "puf noktası" budur Edıson'un 1877'de ıcat ettığı ılk plakla sonrakı plaklarda sesler cırlaktı llk plak şırketlerınden bırının tıcarı markasında, bır gramofon borusunu dıkkatle dınleyen bır köpek vardı Köpek, gramofonda sahıbının sesını fark etmıştı Şırketın adı, bu nedenle, 'Sahıbının Sesı" (Hıs Master's Voıce) dıye tescıl edılmıştı Verılmek ıstenen ımaı şu ıdı "Plaklarımız, seslerı, asıllarına o kadar uygun verıyor kı bır köpek bıle sahıbının sesını tanıyabılıyor" Evet, mesaj bu ıdı Fakat, plağın bu duzeye gelmesı ıçın 5060 yıl geçmesı gerektı Plaktakı seslerı cırlaklaştıran, plak hazırlamakta ve gramofon çalmakta kullanı lan şehrıye tanesı buyukluğundekı çelık ığnelerdı Bunlar çevredekı elektrıklı araçların manyetık alanlarının etkısıyle tıreşımlerı hafıf deforme ederek kayda geçırıyordu Sonra, toz, parmak ızı, çızık gıbı dış etkenlerle ığnenın kutleşmesı de seslerı bır kez daha bozuyordu Tıtreşım kaydında lazer kullanılması butun bu etkenlere son verdı Işık, manyetık alandan etkılenmezdı Sonra ışık demır ığneye gore mılyonlarca kez ınce olduğundan, kahvaltı tabağı buyukluğundekı bır plağa mılyonlarca devır" sığdırılabılıyor Bu nedenle, bu yenı plaklara, sadece şarkı değıl, bır kıtaplık dolusu kıtap da okunabılıyor Bır plak, boylece tükenmez hale getırılmış oluyor (eskı plaklar 78 devırlı ıdı) Böyle bır plağa ne ad verılebılır dılımızde' Compact Ingılızcede, sık, yoğun" anlamlarına, dısc veya dısk de plak anlamına geldığıne gore plağı 'sık plak", "yoğun plak' veya 'tükenmez plak gıbı adlardan bırı ıle dılımıze çevırebılırız U &fct*»Y\Pf*A U KTtRlN' yygyi""" ^ iMktei değ«n yofc,@l<arj€ irxklcı b6/o^+urun İDafcafım '• Geçen haftamn çözümü (Kızarmış Ekmek) Gereklı sure 2 değıl, 1 dakıkadır llk ıkı dılımın bır yanı 30 sanıyede kızartıldıktan sonra ılkı ters çevrılır, ıkıncısının yerıne uçuncu dılım konur Otuz sanıye sonra ılk dilım tam kızarmış olur ikıncı ve uçuncunun ote kı yanları da 30 sanıyede kızartılır TutumKutahya ilhan ŞenatAydın Erkan SarıkayaSıvas Egemen Izcılzmır Ozer SoyluAnkara iskender LazoğluSamsun Okan YılmazYalova Kompakt diskler Geçenlerde gazetelerımızde şöyle bır haber çıkmıştı "Kompakt Dısk Yaygınlaşıyor" Haberde bunun ne olduğundan soz edılmıyor, sadece bır ıkı özellığı bırer kelımeyle geçıştırılıyordu Buna gore, diskler, manyetık alanlardan ve dış etkenlerden etkılenmıyor, sureklı kullanmayla bozulmuyor seslerı asıllarına daha uygun verıyorlardı Ne anladınız bu haberden? Hatta, daha önce "kompakt dısk" lafından? Haber sızde bılımsel bır ılgı uyandırdı mı? Haberı çevıren, ışı pışkınlığe vurarak okuyucuyu, "her şeyı bılıyor" saymış Bır plağın manyetık alandan etkılenmesı ne demek'' Dış etkenlerden etkılenmesı ne demek? Jamaika inekleri Alı, 420 K vermış Şımdı inekleri ve parayı ıstıyor Ineklerın taneSl 310 K ya mal olmuştu (930 3= 310) Şımdı sermayelerı satıştan elde ettıklerı 930 K, artı, ıkı ıneğın alış değer lerı 620 K, yanı 1550 K oluyor Velı inekleri verdığıne gore Alı'nın para alıp almayacdğını saptamamız gerekıyor llk sermayedekı pa yı 420/930 ıse 1550 K lık sermayede 700 K lık bır payı vaı 620 K'lık ınek aldığına göre 80 K ustte para kalacak Velıye de 850 K para verilecek Kazanan okuyucular Yucel GunDenızlı Hasan KorkutAnkara Oben KonyalıoğluAdana Nurettın ErtetnMalatya, Erol KahramanKırşehır Ozcan Gemistanbul, Burcu ÖztaşkınAnkara, llhan ŞensoyOrdu, Enıs Nıhat Ecerlstanbul, Hakan YetklnerAnkara, Nazım GediklerAntalya Sedef OktaySakarya K Halıl Onsekızoğluizmır, Ergun