Katalog

K İM Y A KISA KISA Plazma Kimyası Öıner KuleliOsman Gurel olan ve başka bır bıçımde uretılemeyecek olan yenı bıleşıkler Orneğın Ba? O3 SO, SIO, AI2O CaCI gıbı bıldığımızden farklı valanslara sahıp olan elementer bıleşıkler Plazma kımyasının bır amacı da, bılınen değerlı bıleşıklerı daha hızlı ve daha ucuz uretmek Orneğın asetılen pek çok organık sentezın çıkış maddesıdır Plastıklerden boyaya, kauçuğa, eczalara dek pek çok maddenın uretımı asetılenden başlar Kaynakçıların karpıte su damlatıp urettıklerı asetılenlerı yakarak metallerı kestığını gormuşsunuzdur Ucuz ve bol asetılen bu nedenle sanayı ıçın çok önemlıdır Plazmatronda uretılen hıdrojen plazmasının sıcaklığı 5000°C dır, buna metan (doğal gaz) karıştırıldığında, sanıyenın onbınde bın surede metanın 0/o75'ı asetılene donuşur Buraya kadar lyı, ama sonrası var Oluşan asetılen de hızla tekrar bozunur, bu nedenle sıcaklığın hemen uygun bır duzeye duşurulmesı gerekır Ancak bu tur teknık sorunlar gun be gun çozuluyor, ark surecı ıle asetılen uretımı 70"lı yılların başından berı dunyada buyuk olçekte uygulanıyor Plazma kımyasının uğraştığı konulardan bın de c'oğrudan beslenmemızle ılgılı Bızı besleyen bıtkılerı de yapay gubrelerle boslomemız gerektığını daha oncelerı yazmıştık Yapay gubrelerın en önemlı maddesı amonyaktır Amonyak uretımı hâlâ yuksek basınç, sıcaklık, katalızör gerektıren zor bır sureçtır Havanın ıçindekı azot ve oksııenı plazma ıçınde bırleştırebılsek ve azot oksıtlerı doğrudan uretebılsek, buradan da yapay gubrelere daha kolay varabılırdık Plazma kimyası bu ışten vazgeçmış değıl, yakında Haber'ın unlu sentezının pabucu dama atılırsa hıç şaşırmayalım [ ı Plazmanın gazdan en betirgin ayrılığı yüksek elektrik iletkenliğine sahip olması. rın ve uzayın en uzak koşelerının gazları hep plazma durumunda, doğal plazma dıyoruz buna Dunyada plazmayı ıse plazmatron denen ozel aygıtlarda yapay olarak uretmek gerekıyor Helyum, hıdrojen, azot, argon gıbı gazlar elektrik arkı (kıvılcımı) yardımı ıle ışıklı plazma akımlarına donuşturulebılıyor Manyetık alan ıçınde bır memeden puskurtulerek sıkıştırılan bu plazmalarda on bın, yırmı bın derecelık sıcaklıklara ulaşılıyor Işte tam bu nokta kımyacıların çok ılgısını çekıyor Yuksek sıcaklıkların kımyasal tepkıme hızlarını arttırdığın, dolayısı ıle sureçlerın verımlılığını arttırdığını bılen kımyacılar bu yuksek sıcaklıklarda çalışmanın ustunluk lerını kullanmak ıstıyorlar Plazma kimyası bugun soğuk plazmaları tanıma, deneme aşamasında Sıcaklığın mılyon dereceyı bulduğu sıcak plazma ıse fızıkçılerın ısılçekırdek sentezını, yanı hıdrojenden helyum yapmayı denedıklerı bır başkaalan Kımyacılar ıçın soğuk plazma yeterlı 2000°C'nın uzerınde yapılan endustrıyel uretım sayısının bırkaç tanecık olduğu bır teknolojı duzeyınden bırden 10000°C'ye geçmek oldukça değışık, heyecan verıcı Böylesı yuksek sıcaklıklarda tum madde ler bozunur, parçalanır, ama Bu arada da yenıleri oluşur, hem de garıp yapılan M addenın kaç durumu vardır"> Sıvı, katı, gaz Fızıkçıler dört tane daha var dıyorlar, ama bunlarla gunluk yaşamda hıç karşılaşmayız Kımyacılar da maddelerın bu durumlarında lyı tanır onları bırınden oburune geçırırken yuzbınlerce kımyasal değışımı de becerırler Ancak 6O'lı yıllardan bu yana artık plazma fızığın.n yanı sıra bır de plazma kimyası kendınden soz ettırıyor, endustrıyel sureçlere seçenekler gelıştırıyor Plazma da bır tür gazdır; normal gaz durumdan ayrı tarafı ıse yapısında atomlar ve molekullerın yanı sıra lyonları ve elektronları da bulundurmasıdır Oysa her hangı bır maddenın sıvıdan gaza geçışın de soz konusu olan yalnızca bır evre değışımıdır, atom ya da molekul yapısı değışmez, lyonlaşma, elektron salma vb durumlar olmaz Ancak evre değışımı sıcaklığı (kdyııama noktası) ne denlı yuksek olursa gazda lyonlaşma mıktarı da artar iyonlaşma arttıkça elektrik ıletkenlığı artar, madde plazma durumuna geçer Plazmanın gazdan en belırgın ayrılığı yuksek elektrik iletkenliğine sahıp olmasıdır Plazma durumu ıle gunluk yaşamda karşılaşmayız dedık, ama bu da yanlış Ancak yanlışımız çok farklı bır boyutta Neden mı 9 Çunku guneşın, tum yıldızla astfood" zıncırlerının en bu yuklerınden McDonald's, I ozon tabakasını korumak içın onlem alınacağını açıkladı Fırma Amerıka'da kullandığı plastık kopukten oluşan hamburger paketlerını değıştınyor Bundan boyle klorofluorokarbondan uretılmış köpuk yerıne başka bır madde kullanılacak McDonald's hamburgerlerıni sıcak tutmaya yarayan bu köpuk paketler, Amerıka ve Avrupa ulkelerınde yaygın olarak kullanılıyor Bırçok kımya şırketı bu paketlerı klorofluorokarbon dışında bır madde ıle uretebılmek ıçın çalışmalar yapıyorlar Bu arada hıdrokarbonlarla uretılen plastık köpuğun de paketın ıçıne konulan hamburgerleri sıcak tutmak ıçın yeterlı olduğu anlaşıldı Gelecek on sekız ay ıçınde ABD'de bulunan 7600 McDonald's lokan tasında bu tur paketler kullanılmaya başlanacak Mcdonald's fırmasından bır yetkılı, bu değışımın fıyatlara yansımayacağını da açıkladı Ancak bu yenılık, fırmanın Avrupa ve dığer ulkelerdekı 1900 lokantasını etkılemeyecek Çunku bu ulkelerde, paketleme polıtıkası ve rtarton uretıml yerel olarak saptanıyor McDonald's'ın bu kararı, dünyanın ozon tabakasını gerçekte fazla etkılemeyecek Fırmanın plastık çöplerı ınanılmaz boyutlarda olmasına karşın, yıne de ABD ıçindekı aynı tur artığın yuzde 0 1'ını oluşturuyor (B.S.) McDonald's hamburgerleri ve ozon tabakası İstanbul'uıı en seçkin ve sakin semtlerinden biri olan Etiler'de 12 yataklı ETİLER HASTANESİ Op.Dr. Hiısnü Uman Yönetiminde T1 J~ T H """ ,LZ D 11 r " Her türlü cerrahi müdahale İç hastalıkları PlastikEstetik cerrahi Kadın hastalıkları Modern göz hastalıkları servisi Kontaks lens uygularnası Röntgen Laboratuvar tetkikleri ve checkup Ultrasonografifizik tedavi Ayrıca varis ve damar l\astalıklarının ameliyatla ve ameliyatsız tedavisi lldı/ Ç lcl Sok No I I 16^ 20 37 161 19 81 12