Katalog

PYONGYANG’DAN GÖZDAĞI Dikkatler Washington’ın Tahran hamlesindeyken Kuzey Kore’den ABD’nin kendilerine yönelik yaptırımları kaldırmaması halinde nükle DUNYA er cephaneliğini güçlendirmeyi hedefleyen devlet politikasını yeniden canlandırabileceği çıkı şı geldi. Kuzey Kore Dışişleri Bakanlığı’nın Amerikan Çalışmaları Enstitüsü Yöneticisi adına yayımlanan açıklamasında, “ABD, sürekli tekrarlanan yaptırımlar ve baskının, nükleer silahsızlanmayı sağlayacağını düşünüyor. Böyle aptalca bir fikre gülmemek elde değil” ifadesi kullanıldı. Avrupa’nın İran sınavıPazar4Kasım2018 dishab@cumhuriyet.com.tr EDİTÖR: EZGİ KARDEŞ TASARIM: BAHADIR AKTAŞ 13 ABD, İran’a yönelik tam saha ABD’nin yaptırım kararına rest çeken AB, ‘İran’la ticaret yürüten ekonomik baskıyı yaptırımlarla artırma hedefindeyken Tahran’ın aktörler korunacak’ dedi. Tahran’dan ‘söz değil eylem’ mesajı geldi gözü Avrupa’ya çevrilmiş du rumda. İran, Trump yönetiminin terk ettiği nükleer anlaşmanın korunmasından yana Avrupa Birliği (AB) cephesinin, ikinci tur yaptırım paketine karşı duruşunu sadece söylem değil sahaya da yansıyacak destekle görmek istediği mesajlarını yineliyor. ABD’den önceki gün 2015 tarihli nükleer anlaşma kapsamın ‘AFİŞ’ SAVAŞINA GİRİŞTİLER ABD Başkanı Donald Trump, İran yaptırımlarını yine Twitter üzerinden alışılmışın dışında bir üslupla duyurdu. Ünlü Games of Thrones (Taht Oyunları) dizisinin afişini andıran görüntüde, kendi fotoğrafı üzerinde “Yaptırımlar 5 Kasım’da geliyor” paylaşımı yaptı. İşin ilginci buna İran’dan da yine sosyal medya üzerinden yanıtın gelmesi oldu. İran’ın yarı resmi Tasnim ajansı ile Reuters’ın haberlerine göre, İran Devrim Muhafızları’nın da kaldırılan tüm İran yaptırımlarının 45 Kasım itibarıyla yeniden hayata geçirileceği açıklaması gelmişti. Karara gerekçe olarak İran’ın nükleer, füze faaliyetleriyle birlikte Yemen, Suriye, Lübnan Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani, Instagram’da dizi afişi benzeri bir görselde kendi fotoğrafıyla birlik te “Sana karşı koyacağım” mesajı paylaştı. İran’la 2015 tarihli nükleer uzlaşıya P5+1 olarak adlandırılan dönemin Obama liderliğindeki ABD’nin yanı sıra Fransa, İngiltere, Rusya, Çin ve Almanya imza atmıştı. ve diğer Ortadoğu coğrafyasında süren “vekâlet savaşları”ndaki rolü gösterilmişti. ABD’nin Türkiye dahil sekiz ülkeye petrol ihracatı muafiyeti getirdiği haberleriyle birlikte buna ilişkin listede AB ülkelerinin olmadığı da iddia edilmişti. Avrupa’dan rest Transatlantik ilişkilerinde sorunlu başlıklardan biri olan İran konusunda, AB’nin Trump’ı geri adım atma yönündeki ikna çabaları sonuçsuz kalmış halde. ABD’nin beklenen yaptırım duyurusunun dün gündeme düşmesinin ardından AB, birliğin lokomotif ülkeleri Almanya ve Fransa ile İngiltere’den resel nükleer silahlardan arınma çalışmalarının temelini oluşturduğunun altı çizildi. Anlaşmanın Avrupa’nın, bölgenin ve tüm dünyanın güvenliği için kilit öneme sahip olduğu kaydedildi. İran nükleer anlaşmasının hedefine ulaştığı görüşünün dile getirildiği açıklamada, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın raporlarına göre, ABD’nin iddialarının aksine Tahran’ın anlaşma uyarınca yükümlülüklerini yerine getirdiği de hatırlatıldı. Açıklamada “Taraflar, AB hukukuna uygun bir şekilde İran ile yasal yollardan ticaret yürüten Avrupalı ekonomik aktörleri koruyacak” ifadesi dik maya taraf ülkelerin Tahran ile finansal kanalları açık tutma konusunda kararlı olduğu vurgulandı, İran ile doğalgaz ve petrol ihracatının devamı konusunda azimli oldukları savunuldu. Ticari zırh çabası Rusya ve Çin de dahil olmak üzere İran nükleer anlaşmasını destekleyen ülkelerle ortak çalışmaların devam ettiği kaydedildi. Son haftalarda özellikle ABD yaptırımlarını bertaraf etmeyi amaçlayan yeni bir ticari mekanizma üzerinde çalışmaların yoğunlaştığı, bununla İran ile ticaret yapmak isteyen Avrupa şirketlerine imkân sağ şartlarına uymayı sürdürmesi çağrısı yapıldı. Ancak Avrupa’dan gelen bu açıklamalara karşın İran, sözlerin yaşama geçmemesinden kaygılı. ABD’nin ilk yaptırım paketinin ardından otomotivden enerji sektörüne Avrupa merkezli pek çok şirket İran piyasasından çekilme hamlesine girişmiş durumda. Tahran, kan kaybının önlenmesi için Avrupa’nın ekonomik destek paketini bir an önce yaşama geçirmesini istiyor. Ancak AB’nin bunu kısa zamanda etkinleştiremeyeceği yorumları da dikkat çekiyor. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, AB ülkelerine “ABD’nin tek taraf ortak açıklamayla karardan “derin üzüntü duyulduğu” tepkisi geldi. AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, Fransa, İngiltere, Almanya dışişleri ve savunma bakanlarının ortak açıklamasında, İran nükleer anlaşmasının kü kat çekti. Bu çerçevede, anlaş lanacağı vurgulandı. İran’a MOSKOVA’DAN Washington’ın yaptırımlarının hedefinde olan ülke da uzlaşının TAHRAN’A DESTEK lerden Rusya’dan İran’a destek yükseldi. Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “İran’la ekonomik işbirliğinin ABD’nin yaptırımlarına karşın sür mesi için gereken her şey yapılacak” denildi. ABD’nin bu kararı alarak, Nükleer Silahla rın Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’na da bir kez daha darbe indirdiği görüşü aktarıldı. lı tutumuna” karşı İran’ın yanında yer almaları çağrısını yineledi. İran lideri Ayetullah Ali Hamaney de ABD’nin yaptırımlarla İran ekonomisini felç ederek geri bırakmayı amaçladığı nı ancak bunu başaramadığını savundu. Tüm dünyayı ABD kararına karşı durmaya çağırdı. D8’ler doları terk etme niyetinde Gelişmekte Olan 8 Ülke (D8) Ekonomik İşbirliği Örgütü’nün bu yıl Antalya’da düzenlenen Dışişleri Bakanları Konseyi toplantısından, üye ülkeler arasındaki ticarette dolar yerine yerel para kullanımı vurgusu yükseldi. Türkiye, Mısır, İran, Pakistan, Nijerya, Malezya, Bangladeş ve Endonezya’nın bakanlar ve müsteşarlar düzeyinde temsil edildiği toplantının ardından açıklama yapan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, ülkeler arasındaki ticarette yerli para birimlerinin kullanılması konusunda mutabık kaldıklarını söyledi. “Türkiye olarak Çin, Rusya, Ukrayna, İran gibi ülkelerle ticaretimizi milli paralar üzerinden yürütmeye hazırlanıyoruz. Bunu D8 bünyesinde de gerçekleştirmek mümkün” ifadelerini kullandı. Diğer yandan, İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif’ten D8 ülkelerine ABD’nin Tahran’a uyguladığı yaptırımlara karşı çıkmaları çağrısı yükseldi. Zarif, “Tek taraflı ticari uygulamalar, ekonomik ambargolar ve tahrikler, dünya ekonomisine zarar getirebilir” diye konuştu. Rukban’a ilk yardım ulaştı Suriye’nin Ürdün sınırı yakınındaki Rukban sığınmacı kampına Birleşmiş Milletler’in insani yardım konvoyunun giriş yaptığı duyuruldu. Kampta insani krizin ağırlaştığı, gıda, içecek, tıbbi ihtiyaçlara yönelik acil durumun yaşandığı uyarıları yükseliyordu. Yaklaşık 50 bin kişinin yaşadığı bölge, uzun süredir Suriye ordusu ile ABD destekli muhaliflerin çekişme alanlarından biri haline gelmiş durumda. Son yardım geçen aralık ayında ulaşmıştı. Suriye’deki Rus askeri polisinin Rukban kampına giren BM konvoyunun güvenliğini sağladığı bildirildi. Kamp yakınlarında ABD’nin El Tanf üssü de yer alıyor. ABD ile Rusya karşılıklı olarak birbirlerini kampa yardımın ulaştırılması konusunda engel çıkarmakla suçlamıştı. Gazze Şeridi’ni kontrol eden Hamas’ın, mart ayından bu yana sürdürülen “Büyük Dönüş Yürüyüşü” eylemlerinde tansiyonu düşürmek için İsrail yönetimiyle anlaşmaya vardığı iddiaları gündeme yansırken önceki gün bölgeden yeniden şiddet haberi geldi. İsrail askerlerinin, Gazze’nin doğu sınırında gösteri düzenleyen Filistinlilere ateş açması sonucu 7 kişinin yaralandığı belirtildi. ‘Sisi, Sina’yı teklif etti’ iddiası İsrailHamas hattında gerilimin yükselmesi üzerine bölgede ateşkesin sağlanması için arabuluculuk rolü üstlenen Mısır’ın, Filistin Yönetimi’ne Sina Yarımadası’nda bir devlet kurulması teklifinde bulunduğu öne sürüldü. ‘Abbas reddetti’ ABD’nin Ortadoğu barışına yönelik tartışmalı planları gündemdeyken Washington’la beraber hareket ettiği yorumlarının merkezinde ki Kahire’ye ilişkin yeni iddia dikkat çekti. İsrail ordu radyosunda yer alan habere göre, Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’a, Sina’da kurulacak devlet karşılığında Filistinlilerin 1967 sınırları talebinden vazgeçmesini istedi, ancak Abbas bu teklifi reddetti. Haberde, Sisi’nin önerdiği planda kurulacak yeni devletin Gazze’yle birleştirilmesi, buranın silahlardan arındırılması ve işgal altındaki Ba tı Şeria’daki Filistin kentlerinin Filistin Yönetimi’nin kontrolü altında kalması gibi maddeleri içerdiği iddia edildi. İsrail, 1967’de Doğu Kudüs ve Batı Şeria’yı işgal etmişti. Filistin yönetimi, İsrail’in bu tarihte işgal ettiği topraklardan çekilerek önceki sınırlara dönmesinin ve başkenti Doğu Kudüs olan Filistin devletinin kurulmasının İsrailFilistin sorununu sona erdirecek tek çözüm olduğunu dile getiriyor. Mısır’da yas... Mısır’ın Minye kentinde önceki gün manastırda bir vaftiz töreninden dönüş yolunda, içinde Kıptileri taşıyan bir otobüse yönelik altısı aynı aileden 7 kişinin yaşamını yitirdiği, 18 kişinin yaralandığı silahlı saldırıyı IŞİD üstlendi. Dün kurbanlar için kilisede gözyaşları içinde cenaze törenleri düzenlenirken bir kez daha cihatçıların hedefi olan Kıptiler’den bazıları yönetime gerekli güvenlik önlemlerinin alınmadığı gerekçesiyle tepki gösterdi. Geçen mayıs ayında da aynı manastırın yakınlarında iki otobüse düzenlenen silahlı saldırıda 28 Hıristiyan yaşamını yitirmiş, 20 kişi yaralanmıştı. Saldıyı IŞİD bağlantılı grup üstlenmişti. Son saldırıyı da üstlenen IŞİD’den, “kız kardeşlerinin gözaltına alınmasına misilleme” iddiası geldi. Yerel basında yer alan haberlerde ise geçen çarşamba günü İhvan liderlerin den bir kişinin kızının da aralarında olduğu 6 kadının gözaltına alındığına işaret edildi. İhvan cephesi IŞİD’le bağlantılı oldukları suçlamasını ise sık sık reddediyor. Demokrat Partili eski başkan Obama da seçim kampanyasına destek veriyor. ‘Trump’ın dili dışlayıcı’ Kritik Kongre ara seçimleri arifesinde Demokrat Partili siyasetçilere gönderilen bombalı paketler ve 11 kişinin yaşamını yitirdiği sinagog katliamıyla sarsılan ABD’de Başkan Donald Trump’a yönelik “nefret söylemi” eleştirileri sürüyor. Eski ABD Başkanı Barack Obama, Trump’ı dışlayıcı bir dil kullanmakla suçladı. “Öfke ve korku salmak için tasarlanmış bir retorikle bizi sürekli olarak bölmeye çalışan teşebbüslerle karşı karşıyayız” diye konuşan Obama, Trump’ın Meksika üzerinden ABD sınırına ilerlemekte olan Orta Amerikalı yaklaşık 4 bin sığınmacıyı durdurmak için bölgeye asker göndermesinin de “siyasi bir kampanya” olduğunu ifade etti. Bu arada, ABC kanalı ile Washington Post gazetesinin 6 Kasım seçimleri öncesinde gerçekleştirdiği ankette, ülkedeki kayıtlı seçmenlerin yarısının, Trump’ın açıklamalarının siyasi şiddeti teşvik ettiğini görüşünde olduğu belirtildi. Ankete katılan Demokratların yüzde 76’sı Trump’ın şiddeti teşvik ettiğini düşünürken bu oran Cumhuriyetçilerde yüzde 19, bağımsızlarda ise yüzde 50 oldu. Trump’tan ankete ilişkin “yalan haber” tepkisi yükseldi. Ateşten ‘U dönüşü’ Öte yandan Trump, Meksika sınırıında göçmenlere ateş açılabileceğine yönelik sözlerinden geri adım attı. Dün Beyaz Saray’da yaptığı açıklamada, “Ateş açın demiyorum. Askerler ateş etmeyecek. İstediğimiz şey göçmenlerin taş atmamasıdır” dedi. Trump, önceki gün “göçmen kervanı”ndaki sığınmacıları uyararak askerlere taş atmaları halinde üzerlerine ateş açılabileceği tehdidinde bulunmuştu. ‘Taliban’ın babası’ öldürüldü Pakistanlı din adamı ve eski Sena tör Mevlana Samiul Hak, Ravalpindi kentindeki evinde uğradığı bıçaklı saldırı sonucu öldü. Samiul Hak’ın oğlu Pakistan basınına yaptığı açıklamada, babasının odasında dinlendiği sırada kimliği belirsiz kişilerce öldürüldüğünü söyledi. Bazı kaynaklarsa din adamının silahlı saldırıda hayatını kaybettiğini duyurdu. Resmi bir ziyaret için Çin’in başkenti Pekin’de bulunan Pakistan Başbakanı İmran Han’dan Mevlana Samiul Hak’ın öldürülmesine kınama açıklaması geldi. Han, olayın tüm yönleriyle soruşturulacağını kaydetti. Samiul Hak, kurduğu Darul Ulum Hakkaniye medresesiyle birlikte Taliban örgütünün lider isimlerinin fikir lideri olarak nitelendiriliyordu. Bu nedenle “Taliban’ın babası” olarak da adlandırılıyordu. Asya’nın avukatı ülkeyi terk etti Mevlana Samiul Hak’ın öldürülmesi, Pakistan Yüksek Mahkemesi’nin İslama ve Hazreti Muhammed’e hakaret ettiği iddiasıyla idama mahkum edilen Asya Bibi’nin Anayasa Mahkemesince serbest bırakılmasının ardından radikal eğilimli grupların sokağa çıktığı gergin bir dönemde gerçekleşti. Protestolar önceki gün hükümetle eylemciler arasında varılan anlaşmanın ardından sona ererken dün Asya Bibi’nin avukatı Saiful Mulook’un tehdit aldığı gerekçesiyle ülkeyi terk ettiği haberleri gündeme yansıdı. Diğer yandan Asya Bibi’nin nerede olduğu güvenlik nedeniyle açıklanmazken yerel basına konuşan Bibi’nin kardeşi, ablasının ülkeyi terk etmekten başka çaresi olmadığını belirtti. KÂBİLTaliban müzakereleri Afganistan için Rusya arabulucu Rusya Dışişleri Bakanlığı, Afganistan Devlet Başkanı Eşref Gani’nin, Moskova’da düzenlenecek ve Taliban’ı temsil edecek bir heyetin de katılacağı barış görüşmelerine kendi temsilcilerini göndermeyi kabul ettiğini açıkladı. Yapılan açıklamada, 9 Kasım’da Moskova’da düzenleneceği kesinleşen barış görüşmeleri için, “Bu, Taliban’ın Doha’daki siyasi bürosundan bir heyetin katılacağı ilk üst düzey uluslararası toplantı olacak” denildi. Rusya ağustos ayında barış görüşmeleri düzenlenmesini önermiş ve 12 ülkeyle Taliban temsilcilerini bir sonraki ay Moskova’da toplanmaya davet etmişti. Fakat Afgan hükümeti görüşmeye yanaşmamıştı. C MY B