Katalog

CumlıuıiyetBİLİMVETEKNOLOJİ Sayı:121930Temmuz2010 IMTİYAZSAHİBİCumhuriyetVakfıadınaOrhanErinç GENELYAYINYÖNETMENİIbrahimVddız YAYINYÖNETMENİOrhanBursalı SORUMLUMÜDÜRMiyaseliknur GÖRSELYÖNETMENTülesHasdemir Sağlıksayhısı VKVAmerikanHastanesinin katkılorıilehazırlanmıştır YAYIMLAYAN YeniGünHaberAjansıBasınveYayıncılıkA.Ş. İDAREMERKEZİVEYAZIŞMAADRESI Prof.NurettinMazhaıÖktelSokakNa:234382Şişliİstanbul Tel:0212.3437274Foku:0212.3437264 CUMHURİYETREKLAM Tel:0212.2519874/3437274YerelSüreliYayın BASKI DPCDoğaııMedyaTesisleriHoşdeıeYolu34850 Esenyuıi/lstanbul www.cumhuriyet.com.tr Halet Çamhel’inBoğazkıyısındaki tarihi,aşıboyalıyalısıgözünüze soluyormuşgibi görünebilir,ama ünlü arkeoloğunanısı94yıldanberiışığınıkoruyor. Çamhel, Berlin’deki 1936 Olimpiyat Oyunları’naeskrimciolarakkatıldı.Burada Hitler’inkendisiyletanışmaisteğinigeri çevirmesiilehattrlanıyor.Dahasonra1947’deat sırtındaTorosDağları’nınyoluyordamı bulunmayanrepeicrineyaptığıgezilerakla geliyor.BuradaKaratepeHitityerleşimbölgesinin keşfineortak oldu. 1940’lıyıllardaAlman ProfesörHelmutBossertile birlikteçalışan Çambel,Fenikealfabesiileyazılmışbir tabletinkeşfiveonarımmıtakibenHitit hiyeroglifleriniçözmeyeçalıştı. “0 BİRBİLİMKAHRAMANI’ Çambel’in yakın dostu olan Türkiye BilimlerAkademisi(TUBA)BaşkanıProf.Dr. YücelKanpolat,Çambel’inbilimevesosyal konularaadanmışolanyaşamınınTürkiye’deki genç araştırmacılarıörnek oluşturması gerektiğinisöylüyor. Çamhelbüyükbir açık sözlülükle çalışmalarınınhangisinindaha yararlıolduğunu söyleyeıtıiyor.62yılsonrahalilarazi çalışmalarınakatılıyor.“Fakatartıkarabinemiyorum” diyor.Ayrıcayaşamınınbüyükbirkısmını geçirdiğiüçkatlıyalıda,yaşamıboyunca yaptığıçalışmalarınıveanılarınıdeniyor.Çalışma odasındahediyeolarakkendisineverilen ikincielbirbilgisayaryüzyıllıkbirçalışma masasınınüerindeduruyor.Odanuıdörtbiryanında dönem giysileriiçinde eski fotoğraflarıve bastonlandagözeçarpıyor.“Evet,e-posta günderebiliyorum,amafaksıtercihederim”diyor. YAŞAMİ BabasıHasanCemilÇambelAtatürk’ün yakınçevresindengeliyordu;annesiRemziye HanuuiseTürkiye’ninAlmanya büyükelçisininkızıydı.Çambel1916yılındaBerlin’de doğduvearkeolojialanındakitemeleğitiminiParis, SorhonneUniversitesi’ndealdı.Doktorasını 1940yılında IstanbulUniversitesi’nde tamamladı.Atatürk’ünkadınlarında atletizmdeyeralmasınıngerekliğineverdiğiönem üzerineeskrimci oldu ve tarihi 1936 Olimpiyatları’nakatıldı.Amerikalısiyah atletJesseOwens’inçeşitlidallardakazandığı4 altınmadalyaüzerineHitler’innasılbüyükbir öfkeyekapılarakstadyumuterkettiğini hatırlıyon“Evetbende stadyumdaydımvebuna tanıkoldum.” Siyasiduruşunuo yıllardakazanmışolan Çamhel,Alman birkadıngörevlininFührer ile tanışmasıteklifini nasıl geri çevirdiğini anlatıyor. Birkaç yıl sonra,sonradan mimarieserleriyletanınacak olankomünistşairNail Çakırbanileolanbirlikteliğibaşlıyor.2008 yılındaÇakırhan’ınölümünekadar70yılevli kalıyorlar.Çocuksahibiolınuyorlar—özel yaşamlarınımesleklenineadamayıtercih ediyorlar-. Çamhelkazıçalışmalarınaciddiolarak2. DünyaSavaşı’ndansonraKaratepe’de başladı.1950’liyıllarınbaşlarındadönem hükümetininKaratepe’dençıkaneskieserlerimüzeye kaldırmagirirşimlerineÇambelkarşıçıktı. “Sizbirevinasıltaşırsınız?Veyaiki tonlukbiranıtıyoluolmayanbiryerdennasıl nakledersinizr’Çambelkazısonucugünışığına çıkarttıklarıeserleriyerlerindemuhafaza etmekiçinçDkciddimücadelelerveriyor.1957 yılındanihayetisteğikabulgörüyorvebiraçık- havamüzesikurulmasınaizinçıkıyor.Eşinin tasarladığıkoruyucuyapılarıntamamlanmasıyla müze1960yılındaaçılıyor. HAYATİMÜCADELEİLE GEÇTİ Çambel’inresmiyetkililerlemücadelesi bununlabitmiyor.HükümetinCeyhanNehri üzerineyapmayıplandığıbarajınarkeolojik bölgelerisularaltındabırakmatehlikesinide bertarafediyor.Bununiçinsutoplama havzasmdasuseviyesinindüşürülmesinisağlayarak tarihiyapılarıkurtarıyor. Dahasonrakeçilerinçamornıanlanna verdiğibüyükzararıgörüp,dağköylülerinin keçiyerinekoyunbeslemeleriiçiniknaetme ınücaddesibaşlıyor.“Başlangıçtaköylülerbizi öldürmekistediler.Ancakdahasonrabize teşekkürettiler.Zirakeçilergecelerikıyameti koparıyordu.Köylülerbizegelip artıkrahatrahatuyuduklarını söyledi.” Çambel,buandayerelhalkın ekonoınikfaaliyetlerinedeel atıyor.Yapayhoyalarınsolduğunu farkettiktensonra,yünlükilimve halıdokuyanbölgehalkınayapay boyalaryerinedoğalboyalardan — yararlanmalannısöylediğinde dahahafifbirdirençlekarşılaşıyor. Yaşlıköylülerin deneyimlerindenyararlananÇambel,doğal boyalariçin hangi bitki köklerindenyararlanmalarıgerektiğiniöğretiyor. Çamhel,“Köylüleriikna etmekzorolmadı; çönkübu şekildedahafazlaparakazanmaya başladılar”diyor.Bugüngelenekseldokuma endüstrisiTürkiye’deyaygınlaşmışdurumda.Bu, kırsalbölgelerdekiokullar,sağlıkmerkezlerive altyapıhizmetlerinindışındaÇambel’in ülkesinekatkılardanyalnızcabirtanesi. Rcfcranslar: 1. Bosscrı, 1-1.T. Canıbel, Il. Puhlications of rhe lnstitutc for in Ancienr OrienralCivilizations,U.ofisianbuli, 1115 (1946). 2. R.J., Qarnbel,H. , Redrnan,C. L. Watson,1’.].l’r.ıc.NaıIAcısI.Sci.USA68,1236-1240 (1971). Türkçesi:ReyhanOksay Samsun Akademik Elemanlar Derneği, 19 Mayıs Universitesindeakademikişlemlerveatamalarkonusunda dikkatiçekenbiraçıklamayaptı.YönetimKuruluBaşkanıProf.Dr. SüleymanÇelikimzasıylayayınlananbildirideözetleşugörüşlere yerverildi:“Universitelerdeskolastik1dogınatikdüşüncelereyer yoktur.Atamalarveyükseltmeler,hukukunüstünlüğüesas alınarakbilimselnitelik,deneyim,ehliyetveliyakatgözönüne alınarakyapılmalı.BuevrenselölçiitlerkarşısındaOndokuzMayıs Universitesi’ndeolupbitenlerive gelişmeleribüyükbir kaygıileizlemekteyiz. “Yönetim değişikliğindenbuyanaüniversitebir ideolojikkadrolaşına alanınaçevrildi.Oncelikle,özlükhaklarıylaoynanarakenstitüve yüksekokulmüdürleriistifayazorlandı.Nitekimözlükhaklarının kaybınıgözealarakistifaetmeyenler,yargıyoluylahaklarınıgeri aldılar.Böyleceyapılanişlemlerinhukukaaykırıolduğuyargı kararlarıylakanıtlandı.Dekanlarhakkındadainandırıcıolmayan, zorlantasoruştunnalarhaşlatılarak,yönetimleaynıgörüşteolanYOK kanalıylagörevdenalmayolunabaşvuruldu. “KadroluUniversiteGenelSekreterivarkengenelsekreterlik görevinibiryardımcıdoçentyürütmekte.Dahadailginci,bir profesör,buyardımcıJoçentinemnindekidairebaşkanlığınaatandı. Akademikhiyerarşiyeaykınbuuygulamayabakınca,ortadabizim bilmediğimizbaşkabinhiyerarşikdüzeninolupolmadığıakla geliyor.lktidarpartisininilbaşkanıvemilletvekilleriyleortakticari faaliyetlerdebulunanbirprofesördekanolarakatandı,buprofesör deortaklarıarasındabulunanbazıkişileriyardımcıdoçentolarak fakültesinealdı.Bunlarhalenticarifaaliyetlerinisürdürmekteve SayınRektör’ündebunlarınticarişirketlerininreklamındarol aldığıhildirilmekte.657SayılıDevletMemurlarıYasasının28.ve 2547SayılıYüksekOğretimYasasının36.Maddesineaykırıdır. SayınRektör,boşalanMühendislikFakültesidekanlığını kendiüzerinealdı,fakatdekanlıkgörevinifiilen,dekanyardımcısı yaptığıbirdoçentyürüttü.Beklemesüresinidolduranbudoçenthc- Yazımı;devamı19.sayfada 24.YIL 1 HALETÇAMBEL:ARKEOLOJİYEADANMIŞBİRHAYAT 94 yaşında;hMakazılaradevam SaygınbilimdergisiNature’ın7Temmuz2010tarihlisayısında,TÜBAŞeref UyesiProf.Dr.HaletÇambelileilgilibirmakaleyayımlandı.“Yaşamı boyuncakazıyapanarkeolog”başlığınıtaşıyan,RexDalton’ınkalemealdığı makalede,94yaşındakiHaletÇambeİ’inTürkiye’debir‘Bilimkahramanı’ olarakgörüldüğübelirtiliyor.Yazıyıçokazkısaltarakveriyoruz. ‘Manevi Mirasım Bilim veAkıldır!’ “Ben,manevimirasokn-akhiçbir ayet, hiçbirdog-ma,hiçbir kalıplaşmışkural bırakmıyorum.Benimmanevi mirasımbilimve akıldır... Zamansüratleilerliyor, milletlerin,toplumların, kişilerinmutlulukve mutsuzlukanlayışlarıbile değişiyor.Böylebirdünyada, asla değişmeyecekhükümler getirdiğiniiddiaetmek,aklınve bilimingelişiminiinkar etmek olur... BenimTürk milletiiçin yapmakistedikleri7nve başarmayaçaliştıklarım ortadadır. Bendensonra beni benimsemekisteyenler,bu temeleksenüzerindeakılve biliminrehberliğinikabul ederlerse,manevi olurlar.” Mustafa Kemal ı.filliEkiıiıııB,ıLı,ıı 1) . K’rşiı s,jrıısıı,ı,ı Kcı,ı,ıliu Isı,, Ji,itli, l,ınolisg ır I,Ieıık,ji. Il—’. GÜNDEM OrhanBursalıyıllıkizninikullanmaktadır. SamsunÜniversitesi’ndeneleroluyor? c’J E E e’, 0, e.” 1- e-)