Katalog

Y unanistan’õn bütçe açõğõnõn önü- müzdeki üç yõlda ciddi boyutta azaltma planõnõn Avrupa Birliği Komisyonu’nda kabul edilmesi kõsa sü- reli de olsa bu ülke üzerindeki baskõyõ kal- dõrmõş gibi görünse de Portekiz ve İs- panya konusundaki kaygõlar sürüyor. İspanya Merkez Bankasõ’nõn ocak ayõ ra- poruna göre, İspanya ekonomisi geçen yõ- lõn dördüncü çeyreğinde bir önceki çey- reğe göre yüzde 0.3 oranõnda daraldõ. İs- panya ekonomisi resesyonda kalmayõ sür- dürürken borcu 507 milyar dolarõ bulan Portekiz de yeni bir kemer sõkma politi- kasõ için kollarõ sõvadõ. Avrupa Merkez Bankasõ (ECB) Gu- vernörler Konseyi üyesi Axel Weber, yüksek bütçe açõklarõnõn enflasyon bek- lentilerini arttõrmasõ halinde merkez ban- kalarõnõn faiz arttõrmak zorunda kalabi- leceklerini söyledi. Weber, yükselen ka- mu borçlarõ seviyesinin gelecek için çok ciddi bir problem olarak göründüğünü ifa- de etti. ECB Başkanõ Jean-Claude Tric- het ise bankanõn faiz oranlarõ sabit tut- mayõ kararlaştõrdõğõ toplantõsõndan son- ra yaptõğõ açõklamada, Avro Bölgesi’nin ciddi zorluklarla karşõ karşõya bulundu- ğunu ancak doğru yolda ilerlediğini söyledi. Trichet, Avro bölgesinde işsizliğin artmasõnõ bek- lerken enflasyonun kõsa vadede yüzde 1 civa- rõnda kalacağõnõ tahmin ettiklerini belirtti. Öte yandan, ülkelerin borcunu ödeyememe ihtimaline karşõn riski belli bir ücret karşõlõğõn- da sigorta etme anlamõna gelen CDS’ler de özel- likle Yunanistan ve diğer Güney Avrupa ülkeleri- ne dair kaygõlar ile birlikte tekrar yükselişe geçti. Bu yõl, CDS’lerde en hõzlõ yükselişi yõllõk yüzde 145.5 ar- tõşla Portekiz yaşadõ. Portekiz’in CDS’leri 225 seviye- sine ulaşõrken onu İzlanda, Almanya ve Avustralya ta- kip etti. İspanya’nõn CDS’leri yüzde 113.5, Yunanistan’õn ise yüzde 283.4 arttõ. Diğer yandan Türkiye’nin CDS’leri de bir yõl içinde yüzde 16.4 yükseliş göstererek 212.7 seviyesine ulaştõ. 2009 sonunda Türkiye’nin CDS’i 182.8 seviyesinde idi. CMYB C M Y B 7 ŞUBAT 2010 PAZAR CUMHURİYET SAYFA HABERLER 7 IŞIL ÖZGENTÜRK Ben Utandım Deniz Som’un hazırladığı Vaziyet köşesinde Cengiz Abaoğlu’nun yazdıklarını okurken ben utandım. Her devrin kadını Nazlı Ilıcak, bir televizyon kanalında, Türkan Saylan’ın kurucusu ve hamisi olduğu Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği’nin amaçlarından birinin “yoksul kızları eğitip denizci subaylarıyla buluşturmak” olduğunu söylemiş. Bu nasıl bir kadın! İşte şimdi eylem zamanı. Türkan Hoca için, kendimiz için, kadın, anne ve yurttaş olduğumuz için! Bundan böyle Nazlı Ilıcak’ı kim programına davet ediyorsa o programı protesto edin! Telefonla, e-mail yollayarak! Bir başka kadın, Güldal Mumcu , hiçbir çekincesi olmadan odasına gelen ve güya akıl veren Bülent Arınç’ı 70 milyon kişinin önünde protesto etti. Bülent Arınç da “Güldal Mumcu bize emanettir” diyerek AKP’nin kadınlara bakışını çok net bir biçimde bize anlattı. Bülent Bey, kadınlar ve Güldal Mumcu kimsenin emaneti değildir, hele sizin hiç değildir, o seçilmiş bir kadın milletvekilidir, seçilmiş bir Meclis başkanvekilidir. Sizin Meclis Başkanınız, Sağlık Bakanınız Tayyip Bey’in azarlarını sineye çekebilir, siz öylesiniz ama ne yapalım ki, sizin gibi olmayan, sinmeyen insanlar vardır ve hayat doğrudan, iyilikten, kardeşlikten, dayanışmadan yana akıyorsa, onlar sayesindedir. Bazen en umutsuz anlarda birileri çıkar ve bize içinde bulunduğumuz durumu anımsatır. Bize cesaret verir, vicdanımızın sesi olur TEKEL işçileri gibi. Onlardan biri şöyle konuştu, “Ben ölüm orucundayım. Öleceğim ve ben öldüğümde kızım kendini geçindirebilecek bir maaş alacak. Kızım için öleceğim.” Bu sözleri duyduğumda dehşete kapıldım, sanki biri kapımı çaldı senaryosunu yazdığım “AT” filmini anımsadım. Orada da oğlunu okutmak için köyden iş kenti İstanbul’a gelen baba, bir okulun yetim çocukları aldığını öğrenir ve oğlunun okuması için bile bile ölüme gider. Ben dehşet içindeyim, insanların çocuklarının hayatlarını iyileştirmek için ölüme doğru gittiklerini hissediyorum. Ve sırada özelleştirmesi yapılacak kurumlar var onlar ne olacak? Gelin efendiler, ölümler olmadan bu inattan vazgeçin! Hırvatistan başkenti Dubrovnik’te eski kenti gezerken yerel rehberimiz bize bir bina gösterdi. Burası bir bellek müzesiydi. Rehberimiz, “Ben içeri giremem, dayanamam” dedi. Çünkü “savaşta ölen 17 arkadaşım ve kardeşimin anıları müzede”. Ben girdim ve Yugoslavya denilen o güzel yurdu paramparça eden savaşın tüm görüntüleri ekranlardan bana yansıdı. Ölenler, tecavüze uğrayan kadınlar ve savaşın sonsuz vahşeti. Şimdilerde Abdi İpekçi’nin kızı Nükhet İpekçi’nin önerisiyle öldürülen tüm güzel insanlar için bir “Vicdan Müzesi” kurulması düşünülüyor. Bu öneriye hepimiz katılmalıyız, hepimiz el vermeliyiz. Madımak Oteli ne yazık ki, müze olmadı. Diyarbakır Cezaevi bir kültür evine dönüştürülmedi ama Vicdan Müzesi yapabiliriz, ölen bütün dostlarımız için. Gelecek için, bu ölümlerden sonra doğan çocuklar için, hayat için! Latin Amerika’da cunta döneminde işkence görenler, öldürülenlerin yakınları bunu başardılar. Ve son aşamada katilleri bağışladılar ama asla unutmadılar. Bizim de unutma hakkımız yok. [email protected] ? 2009 Kasõm ayõ sonunda Yunanistan’a yönelik sorun- lar patlak verdi. ? Yunanistan’da yeni hükümetin 2009 için bütçe açõğõ-milli gelir oranõ tahmini, yüzde 12.7 ile önce- ki hükümetin öngörüsünün iki katõndan fazla olduğu orta- ya çõktõ. ? Yunanistan’daki gelişmeler, İspanya ve Portekiz’in kamu finansmanõyla ilgili endişelerin de su yüzüne çõkmasõ- na neden oldu. ? İspanya’nõn bütçe açõğõnõn milli gelirine ora- nõ geçen yõl yüzde 11.4 düzeyinde gerçekleşti. İspanya, bu ora- nõ 2013’te AB normlarõna uygun olarak yüzde 3’ün altõna indir- meyi hedefliyor. ? Portekiz’de ise bütçe açõğõnõn milli gelire ora- nõ geçen yõl yüzde 9.3 oldu. Portekiz de 2013’te yüzde 3’ün altõna indirecek. ? Portekiz’in bütçe açõğõnõ nasõl indireceğine dair son planõnõ iki hafta içinde Avrupa Komisyonu’na iletmesi bekleniyor. Avrupa’nõn üç hasta adamõ P ortekiz hükümeti artan büt- çe açõğõna çözüm getir- mek amacõyla muhalefet partileriyle birlikte yeni bir ke- mer sõkma politikasõ açõklama- ya hazõrlanõyor. Bütçedeki açõ- ğõ kapatmak için yeni işçi alõmõnõ dondurup işten çõkarmalara ha- zõrlanan Portekiz hükümeti, ver- gi yükseltmeye ise karşõ oldu- ğunu açõkladõ. Portekiz’e çoğunluğu muha- lefetin oluşturduğu parlamento, hükümetin bütçe açõğõnõn arttõracağõ uyarõlarõna rağ- men, bölgesel fi- nansman yasasõnõ önceki gün onay- ladõ. Buna göre, yasa tasarõsõ 87’ye karşõ 127 oyla kabul edildi. Ya- sanõn kabulü, piyasalarda ülke- nin finansman sorunlarõna iliş- kin endişeleri arttõrdõ. Ülkede hükümet ile muhalefet arasõnda yaşanan gerginlik Liz- bon Borsasõ’nda yüzde 5’lik dü- şüşe neden oldu, Portekiz Mali- ye Bakanõ Fernando Teixeira dos Santos, hükümetin hazõrla- dõğõ paketin oldukça önemli ol- duğuna dikkat çekerek muhale- fet partilerine, kendilerinin ya- nõnda olmalarõ çağrõsõnõ yaptõ. Portekiz hükümeti, ülkenin diğer pazarlar karşõsõndaki de- ğerini arttõrmak amacõyla açõk- layacağõ paketle, yüzde 9.3’e ulaşan bütçe-milli gelir oranõnõ 2013 yõlõna kadar yüzde 3’ün al- tõna indirmeyi hedefliyor. Uy- gulamaya konulacak planõn ar- dõndan 507 milyar dolarlõk bor- cun bir yõl içinde yüzde 8.3 se- viyesine indirilmesi beklenir- ken buna karşõlõk kamu borcu- nun milli hasõlaya oranõnõn yüzde 85.4 seviyesine yükselme- si öngörülüyor. Öte yandan, Ulus- lararasõ Para Fonu (İMF) tarafõndan ha- zõrlanan raporda, Por- tekiz ekonomisinin 2009’da yüz- de 2.7 daraldõğõ, 2010’da ise yal- nõzca yüzde 0.5 büyümesinin tahmin edildiği vurgulandõ. IMF, öte yandan, ülkede açõğõn GSYH’ye oranõnõn 2009’da yüz- de 8 olduğunu öngördü. Porte- kiz hükümeti bu rakamõ 2010’da yüzde 3’e indirmeyi taahhüt et- mişti. Kuruluş, bu hedefe ulaşõ- lamayacağõnõ, 2010’da da arta- cak oranõn 2013’te yüzde 5-6 se- viyesinde olacağõnõ belirtti. Yatõrõmcõyõ inandõrma peşinde Y unanistan Başbakanõ Yorgo Papandreu, ülkesinin bütçe açõğõ konusunda yatõrõmcõlarõn endişelerini gidermeye çabalõyor. Atina yönetiminin, büyümeyi teşvik etmek ve borçlarõnõ azaltmaya yardõmcõ olmak için Avrupa Birliği (AB) fonlarõnõ kullandõğõnõ ve vergi değişikliklerini uyguladõğõnõ söyleyen Papandreu, “Endişeleri anlayabilirim ancak, bunun için yapabileceğimizi kanıtlamalıyız” dedi. Yunanistan Maliye Bakanõ Yorgo Papaconstantinou da ülkesinin mali sorunlarõnõn Avro bölgesinin tümünün meselesi olduğunu ve daha başka ülkelerin de etkilenebileceğini söyledi. Papaconstantinou, Yunanistan’õn ortak Avro bölgesi tahvili çõkarõlmasõnõ destekleyeceğini de belirtti. Wall Street Journal’da yayõmlanan bir analizde, Yunanistan’õn Avro bölgesi tahvil ihracõnõn, ülke ekonomisini canlandõracağõna inanõlsa da bu durumun çözümden ziyade sorun yaratacağõna işaret edildi. Bu durumda Almanya ve Finlandiya gibi görece olarak güçlü ekonomiye sahip ülkelerin borçlanma maliyetleri artabilir. Bu nedenle de vergi arttõrõmõna ve harcamalarda kõsõntõya gidilmesine neden olabilir. Sıkı tasarruf programı Yunanistan geçen yõl gayri safi yurtiçi hasõlasõnõn yüzde 12.7’sine denk gelen bütçe açõğõnõ bu yõl yüzde 4 oranõnda, 2012 yõlõna kadar da yüzde 3’ün altõna indirmeyi hedefliyor. Borcu 552. 8 milyar dolarõ bulan Yunanistan’õn bu hedefe varabilmek için sõkõ bir tasarruf programõ uygulamasõ gerekiyor. Avrupa Komisyonu, Yunanistan’õn bu amaçla oluşturduğu bütçe planõnõ onayladõ ve mevcut harcamalarõn yüzde 10’u kadar rezerv oluşturulmasõnõ tavsiye etti. Komisyonun talep ettiği kemer sõkma önlemleri arasõnda, kamuda işe alõmlarõn durdurulmasõ, memur maaşlarõnõn düşürülmesi, alkol ve tütün ürünlerine uygulanan verginin arttõrõlmasõ, sosyal güvenlik reformu ve emeklilik yaşõnõn 67’ye yükseltilmesi gibi adõmlar yer aldõ. Yunanistan Kamu Çalõşanlarõ Konfederasyonu (ADEDY), maaşlarda yapõlan düzenlemelerin kabul edilemez olduğunu kaydederek çalõşanlarõ 10 Şubat’ta 24 saatlik greve gitmeye çağõrdõ. Öte yandan, Yunanistan’da işsizlik oranõnõn, 2010 Ocak ayõnda 770 bin 615 işsiz ile yüzde 17.1’e ulaştõğõ bildirildi. Yunan basõn - yayõn organlarõ, 2010 Ocak sonu itibarõyla son 12 aylõk dönemde “işsizler ordusuna” 208 bin 98 kişinin daha eklendiğini duyurdu. İSPANYA GÜVENCE VERDİ B ütçe açõğõ, gayri safi yurtiçi hasõlasõnõn yüzde 11.4’üne ulaşan ve yüzde 18.5 işsizlik oranõyla işsizliğin en fazla yaşandõğõ ülkeler arasõnda ilk sõralarda yer alan İspanya’da sendikalar hükümetin çalõşmalarõnõ protesto etmeye hazõrlanõrken İspanya Başbakanõ Jose Luis Rodriguez Zapatero da muhalefet tarafõndan güvensizlik oyuyla düşürülme tehlikesiyle karşõ karşõya. Zapatero ise, ülkesinin 2.41 trilyon dolara dayanan borçlarõ nedeniyle yatõrõmcõlarõn kuşkulandõğõnõ ancak İspanya ekonomisinin katõ olduğunu ve borçlarõndan kurtulacağõnõ söyledi. Ülkenin en büyük işçi sendikalarõ konfederasyonu Comisiones Obreras (CCOO) bu ayõn son haftasõnda hükümetin emeklilik yaşõnõn 65’ten 67’ye çõkarõlmasõ tasarõsõna karşõ protesto yürüyüşleri düzenleyeceğini açõkladõ. Hükümet ise istihdam piyasasõnda yapmayõ planladõğõ düzenlemeler için sendikalarõn desteğini almayõ umuyor. Muhalefetteki muhafazakâr Halk Partisi’nin başkan yardõmcõsõ Maria Dolores de Cospedal, hükümet için güvenoylamasõ isteyeceklerini açõklayarak Zapatero üzerindeki baskõyõ arttõrdõ. İspanya Merkez Bankasõ’nõn ocak ayõ raporuna ilişkin yaptõğõ açõklamaya göre, İspanya ekonomisi geçen yõlõn dördüncü çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 0.3 oranõnda daraldõ. 2009 yõlõnõn tümünde ise bir önceki yõla göre İspanya ekonomisi yüzde 3.6 oranõnda daralma kaydetti. YUNANİSTAN BU NOKTAYA NASIL GELİNDİ? Portekiz kemer sıkmaya hazırlanıyor YUNANİSTAN’DA BASKI AZALDI GİBİ, PORTEKİZ VE İSPANYA İÇİN KAYGILAR SÜRÜYOR Borç sorunuyla boğuşan üç Avrupa ülkesi Yunanistan, İspanya ve Portekiz yeni bir küresel finansal krizin başlayacağõna dair endişeleri hortlattõ Yeni krizin fitili Avrupa’nın elinde PELİN ÜNKER A vrupa borsalarõnda son dönemde yaşanan düşüşün, ABD ve Asya piyasalarõna sõçramasõ, yeni küresel finansal krizin merkezinin bu sefer Avrupa olacağõ korkusunu arttõrdõ. Üç AB ülkesi Yunanistan, İspanya ve Portekiz’in trilyon dolara varan borçlarõ, yatõrõmcõlarõ endişelendirdi. Tüm dünya borsalarõnda sert düşüşler sürerken Avro, altõn ve petrolden kaçõş yaşandõ. Yunanistan, Portekiz ve İspanya ekonomilerine ilişkin kaygõlar, yatõrõmcõlarõn dolara kaçmalarõna yol açarken bu durum, değeri dolarla ifade edilen emtia fiyatlarõna olumsuz olarak yansõdõ. Güvenli liman olarak görülen dolar tüm para birimleri karşõsõnda değer kazanõrken Avro, dolar karşõsõnda mayõs ayõndan bu yana en düşük seviyesine indi. Parite 1.3625 seviyesine kadar geriledi. Petrol fiyatlarõ da hõzla geri çekilerek gün içerisinde 70 dolarõn altõna indi. Mart vadeli Brent tipi petrolün varili 69.59’dan işlem gördü. Altõn fiyatlarõ ise üç ayõn en düşük seviyesinin biraz üstünde seyretti. Altõn, ons başõna 1.060 dolar civarõnda haftayõ kapadõ. Endişeler borsalarda da sert düşüşler görülmesine sebep oldu. Dow Jones endeksi 10 bin puan seviyesinin altõna indikten sonra toparlanarak günü artõda kapattõ. Amerika’daki işsizlik oranõnõn ve tüketici kredilerindeki gerilemenin beklentilerin altõnda çõkmasõ düşüşü frenledi. Asya borsalarõ ise Avrupa’da yaşanan borç sorunu ve ABD’de perşembe günü açõklanan işsizlik maaşõ başvurularõnõn beklenmedik şekilde artmasõyla küresel toparlanmanõn resesyona dönüşebileceği endişeleri nedeniyle geriledi. Japonya’da Tokyo Borsasõ, haftanõn son işlem gününü düşüşle kapadõ. Borsanõn temel göstergesi Nikkei 225 endeksi yüzde 2.89 değer kaybederek 10 bin 57 puana indi. Çin’de Şanghay Borsasõ yüzde 1.8, Hong Kong Borsasõ yüzde 2.9 düştü. Avrupa, Asya, Amerika borsalarõnda yaşanan sert satõşlarõn ardõndan İMKB de düştü. İMKB yüzde 3.76 gerileyince iki günlük kayõp 22.8’i buldu. Yunanistan’da yardım kuruluşları krizden etkilenenlere kumanya dağıtıyor. DIŞİŞLERİ’NDEN JEFFREY’YE TEPKİ ‘İç siyaset hakkında beyandan kaçınmalı’ ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Dõşişleri Ba- kanlõğõ, ABD’nin Ankara Büyükelçisi James Jeffrey’nin Sabah gazetesinde yer alan değer- lendirmeleriyle ilgili olarak “Sayın Jeff- rey’nin Türk iç siyasi yaşamı hakkında be- yanlarda bulunmaktan kaçınması gerekir- di” açõklamasõnõ yaptõ. Dõşişleri Bakanlõğõ Sözcüsü bir soruya verdi- ği yanõtta ABD’nin Jeffrey’nin Sabah gazetesi- ne verdiği röportajda Türkiye’nin iç politikasõ- na yönelik ifadeler sarf ettiğini belirterek “Dip- lomatik teamüller uyarınca büyükelçilerin görev yaptıkları ülkelerin iç politikası hak- kında yorumlarda bulunmaması beklenir” dedi. Sabah gazetesinden Nur Batur’un soru- larõnõ yanõtlayan Jeffrey, “...AKP hükümeti ve başka unsurların yarattığı demokratik dö- nüşüm açık. Bu durumda da ordunun içer- deki durumu güçlü biçimde denetlemesi ve gözetlemesine duyulan ihtiyaç azalmış du- rumda. Bu da açıkça görülüyor. Tabii bir de AB’ye katılımın gerekli kıldığı koşullar var. Ordunun sivil hayata müdahalesinin azaltıl- ması hatta tümüyle ortadan kaldırılması ge- rekiyor. Hatta ordunun politikalarının şekil- lenmesindeki müdahalesinin de azaltılması hatta kaldırılmasını gerekli kılıyor” dedi. “Belki garip bir soru ama sizce Türki- ye’de askeri darbe olabilir mi?” sorusu üze- rine de Büyükelçi Jeffrey, şunlarõ söylemişti: “Başbuğ demokrasiye bağlı olağanüstü bir lider. Bu parti 7 yıldır iktidarda. Bu partiy- le, dünya görüşü farklı olan ordunun gelene- ğinden gelenler arasındaki ilişkilere bakar- sanız bazı sonuçlara varırsınız.”