Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr SAYFA CUMHURİYET 16 HAZİRAN 2009 SALI 14 EKONOMİ CMYB C M Y B İster sakat, ister engelli, isterse özürlü deyin bu durumda bulunan yurttaş sayımız azımsanmayacak kadar yüksek. Nüfusumuzun yak- laşık yüzda 13’ü özürlü. Ekonomik kriz nedeniyle bu insanlara acıyarak değil sevgiyle yaklaşmak ve so- runlarının çözümüne katkıda bu- lunmak gerekiyor. Artık özürlülerin hakları ve so- runları ile ilgilenmek üzere Başba- kanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı var. Bunun yanında özürlülüğün önlenmesi, özürlülerin sağlık, eğitim, rehabilitasyon, istihdam, bakım ve sosyal güvenliğe ilişkin sorunlarının çözümünü öngören 7. 7. 2005 tari- hinden itibaren yürürlüğe giren “Özürlüler Kanunu” var. Devletin katkıları yanında sivil top- lum örgütlerinin de ciddi gayretle- ri söz konusu. Ancak bu katkı ve ça- balara bizler de elimizden gelen maddi ve manevi katkıyı ilave etme- liyiz. Bu bir insanlık gereğidir. Hepi- miz birer özürlü adayıyız. Yaşamı- mızda bir saniye sonrasının ne ola- cağını bilemiyoruz. Bu nedenle ken- di riskimizi de düşünerek aslında in- sani yaklaşımla özürlülerin sorunla- rına yaklaşmak durumundayız. Özürlü organizasyonları içinde önemli bir dernek var; Türkiye Omurilik Felçlileri Derneği. Bu der- neğin genel başkanı Ramazan Baş. Kendisi 19 yaşında sığ denize ba- lıklama atlayıp arkasından yanlış ilk yardım sonucu felç olan bir özür- lü. Ama faaliyetleri takdire şayan. Bu dernek 1988 tarihinden beri omur- ilik felçlileri başta olmak üzere or- topedik özürlülerin sorunlarına yar- dımcı olmak üzere faaliyette bulu- nuyor. Özürlüler yetersiz rehabili- tasyon ve mimari engellerin, ulaşım sorunu gibi çevresel koşulların omur- ilik felçlilerin bağımsızlığının ortadan kalmasına yol açtığının ve bu in- sanların üretici konuma geçmeleri- ne, toplumsal ve ekonomik yaşama katılmalarına engel olduğunun far- kındalar. Ama maalesef biz farkın- da değiliz. Özürlüleri düşünmeden yapıları inşa ediyor ve çevre dü- zenlemesini yapıyoruz. Omurilik felcinin ne olduğunu Ra- mazan Baş bakın bize nasıl açıklıyor: “Omurilik felci; çoğunlukla trafik ka- zaları, iş kazaları, yüksekten düşme, sportif yaralanma, ateşli silahla ya- ralanma vb. travmalar sonucu ya da tümörlerin, enfeksiyonların ve yu- muşak doku hastalıklarının omurilikte yaptığı tahribat sebebiyle ortaya çı- kar. Böyle bir durumda hasarın oluş- tuğu seviyenin aşağısında hareket ve duyu kayıpları yaşanır. Bu tahribat- lar kalıcıdırlar; şu anda tıp bunu iyi- leştirememektedir. Türkiye’de 150 bin civarında omurilik felçlisi olduğu tahmin edilmekte ve bunların yüzde 90’ı da tekerlekli sandalyeye ve baş- ka bir insana bağımlı yaşamak zo- runda kalan insanlardan oluşmak- tadır.” Sevgili okuyucular kamu yararına olan bu derneğin 3 bin adet akülü tekerlekli sandalyeye ihtiyacı var. Bu- nun için kampanya açmışlar. 3430’a boş mesaj gönderip 5 TL nakdi bağışta bulunuyorsunuz. Her san- dalyenin fiyatı da 2 bin 100 TL. 420 kişinin bu mesajı bir sandalye alımını sağlamaktadır. Tabii ki çok mesaj çekerek bu 3 bin adet sandalyenin alımı sağlanabilir veya bağışçı iyi- liksever işadamları önemli bağışla- rıyla bunu temin edebilirler. Çünkü ekonomik krizin bunalttığı kişiler içinde, üretime katılmadıkları için özürlüler çok fazla önem taşıyor. Bu hususta yerel yönetimlere de çok iş düşüyor. Belediyelerin belli çabalarının olduğunu biliyoruz. Ama yeterli olmuyor. Mevzuatta yer alan zorunluluklara genelde uyulmuyor. Örneğin 50 kişiden fazla işçi çalış- tıran yerlerde yüzde 3 özürlü çalış- tırma zorunluluğunu kimse önem- semiyor. Oysa bu istihdama katkı yanında geleceğin muhtemel özür- lüsü olabilecek bizlere “bugün sen yarın ben” halini hatırlatması gere- kir. İşletmeleri denetleyenlerin de bu konuda sorumlulukları var; özürlü- lerle ilgili yükümlülüklere uyulma- sında gerekli baskıyı yapabilirler ve ilgili kuruluşları harekete geçirebilirler. Son söz: Hastane ziyaretlerinde hasta, özürlü gördüğümüzde sakat, cenaze törenlerinde hâlâ sağ oldu- ğumuz için Tanrı’ya şükür ederken bu şükürle kalmayıp hasta ve özür- lülere gerekli maddi ve manevi yar- dımları yapmamız bir insanlık gör- evidir… Ekonomik Zorluklarla Uğraşan Özürlüler pamukm superonline.comM A L İ Y E Y A Ş A M I N D A N / M U S T A F A P A M U K O Ğ L U 10.6 MİLYAR TL ÖDEDİ Belediyeler müteahhideçalıştı İngiltere bu Türk’ükonuşuyor Ekonomi Servisi - İngiltere’de Steven Swinford bankasõnõn el koyduğu en pahalõ evin bir Türk’e ait ol- duğu ortaya çõktõ. İn- giliz gazeteleri, İngil- tere’nin en büyük ev haczi olarak tarihe ge- çen Londra’daki evin sahibinin emlak kralõ Türk göçmen Cevdet Caner olduğunu yazdõ. Caner’in Londra’nõn en lüks semti Mayfa- ir’deki 6 katlõ evinin, müzayede kuruluşlarõ- nõn ortaklõğõyla 20 mil- yon sterlinden satõşa çõkartõlacağõ belirtildi. Bir dönem 30 bin em- lakõn sahibi olan Ca- ner’in geçen yõl ağus- tos ayõnda iflasõndan sonra, bankalara olan 1.2 milyar sterlin tuta- rõndaki borcunun ida- resi için kayyum atan- mõştõ. 1974’te bir göçmen Türk ailenin çocuğu olarak Avusturya’da dünyaya gelen Caner, emlaktaki yatõrõmlarõ- na 2003’te başladõ, ti- cari hayatõna ise henüz öğrenciyken bir tele- fonla danõşma merke- zi açarak adõm attõ. Üniversite yõllarõnda “Genç Sosyalistler Derneği”ne üye olan genç işadamõ 2004- 2007 yõllarõ arasõnda banka kredileriyle Do- ğu Almanya’da komü- nizm döneminde ya- põlan 27 bin sosyal ko- nutu satõn alarak emlak imparatorluğu kurdu. Rusya çark etti dolar yükseldi Ekonomi Servisi - Brezilya, Rusya, Hin- distan ve Çin’den olu- şan BRIC ülkelerinin, dolardan vazgeçiş ha- reketi Rusya engeline çarptõ. Rusya Merkez Ban- kasõ’nõn geçen hafta do- lar cinsi döviz rezerv- lerini azaltacağõnõ açõk- lamasõnõn ardõndan dün Rusya Maliye Bakanõ Alexei Kudrin, rezerv- lerin yapõsõnda önemli bir değişiklik olmaya- cağõnõ söyledi. Kudrin, “Çok yakın gelecekte dolar bağlantılı politi- kada önemli bir deği- şiklik beklenmiyor” dedi. Rus hükümetinin üst düzey görevlilerinden Sergei Prikhodo, BRIC adõ altõnda birle- şen Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin’in bu- gün yapacaklarõ liderler zirvesinde, küresel yeni rezerv para birimleri konusunun ele alõnma- yacağõnõ açõkladõ. Dolar; düşüşüne son veren Kudrin’in açõkla- malarõnõn ardõndan Av- ro karşõsõnda yüzde 1 değer kazandõ ve Avro- dolar paritesi 1.38’in üzerine çõktõ. Bira devi InBEV fabrikalarınıkapatıyor BUDAPEŞTE (AA) - Dünyanõn en büyük bira üreticisi pozisyo- nuna yükselen Belçika- Brezilya ortak şirketi Anheuser-Busch In- BEV, Avrupa’daki 11 bira fabrikasõnõ sataca- ğõnõ açõkladõ. Şirketin Avrupa’nõn çeşitli ülkelerinde bu- lunan toplam 11 fabri- kasõnda yõllõk 15 mil- yon hektolitre bira üre- tildiği, satõlan fabrika- lardan gelecek para ile Kuzey ve Güney Amerika’ya bira fab- rikalarõ yatõrõmõ yapõ- lacağõ bildirildi. ANKARA (AA) - Türkiye’de belediye büt- çelerindeki açõk 2 yõlda 1,2 milyar liradan 5,2 milyar liraya yükseldi. Belediyeler geçen yõl, müteahhitlere 10,6 mil- yar lira ödemede bulu- nurken, vatandaştan 1,7 milyar lira emlak vergi- si topladõ. Maliye Bakanlõğõ Mu- hasebat Genel Müdür- lüğü’nden derlenen bil- gilere göre, büyükşehir, il, ilçe ve belde beledi- yeleri, 2006 yõlõnõ 1 mil- yar 267 milyon 340 bin lira açõkla kapattõ. 2007 yõlõnda beledi- yelerin toplam harca- masõ 25 milyar 832 mil- yon 553 bin lira, gelirleri 23 milyar 648 milyon 122 bin lira, açõklarõ da 2 milyar 184 milyon 431 bin lira oldu. Geçen yõl ise beledi- yeler, 30 milyar 959 milyon 84 bin lira har- cama yaptõ, buna karşõ- lõk 25 milyar 736 mil- yon 12 bin lira gelir topladõ. Bu şekilde be- lediyelerin bütçe açõğõ 2008’de 5 milyar 223 milyon 72 bin liraya yükseldi. Toplam harcamalarõn 12 milyar 313 milyon 445 bin lirasõnõ büyük- şehir belediyeleri ger- çekleştirdi. Büyükşehir belediyelerinin toplam geliri de 9 milyar 860 milyon 132 bin lira oldu. EMLAK KRALININ EVİ SATIŞTA Avrupa da işsizlik kõskacõnda OYAK Genel Müdürü Dr. Coşkun Ulusoy: 1961’deki rüyayõ bugün gerçeğe dönüştürdük ‘Her üyeye bir ev, bir araba’Ekonomi Servisi - Ortak para Avro kulla- nan 16 ülkede yõlõn ilk çeyreğinde toplam is- tihdam 1 milyon 220 bin (yüzde 0.8) azalarak 146 milyona indi. AB istatistik kurumu Euro- stat’a göre 27 üyeli AB’de ise ilk çeyrekte 1 milyon 916 bin kişi işi- ni kaybetti. İstihdamda en sert düşüş kaydedilen ülkeler yüzde 8.2’yle Letonya, yüzde 7.2’yle Estonya, yüzde 6.4’le İspanya ve yüzde 5.1’le Litvanya oldu. Malta’da yüzde 1.8, Belçika ile Slovenya’da binde 5 ve Almanya’da binde 1 ar- tõş sağlandõ. Letonya çõkõşarõyor BUDAPEŞTE (AA) - Letonya Başbakanõ Val- dis Dombrovskis, ülke- nin iflasõn eşiğinde oldu- ğunu, iflastan kurtulmak için IMF ve AB’nin ken- dilerine yeni krediler aça- rak yardõm etmesi gerek- tiğini söyledi. IMF’nin Letonya devlet bütçesini araştõrdõğõ, önümüzdeki ayõn başõnda Letonya’ya açacağõ krediyi hazineye gönderebileceği açõklan- dõ. Letonya hükümeti ge- çen hafta oluşturduğu devlet bütçesini 1 milyar Avro aşağõya çekmiş, ma- aşlar düşürülmüştü. HASAN ERİŞ MARDİN - Ordu Yar- dõmlaşma Kurumu (OYAK) Genel Müdürü Dr. Coşkun Ulusoy, hem bir emeklilik fo- nu, hem de bir emeklilik ya- tõrõm fonu olarak dünyada pek bir benzeri olmayan bir kuruluş olduklarõnõ belirterek “Bu, Türkiye’nin 1961 dar- besini takip eden günlerde yürürlüğe giren liberal ana- yasa ortamında oluşturdu- ğu bir kurumdur. O za- man, ‘Sosyal açõdan güven- ce sağlayacak kurumlar da oluşturabilir miyiz’ diye dü- şünülmüş, ikincil bir sosyal güvenlik kurumu olarak OYAK ve benzeri kurum- lar (İşçi Yardımlaşma Ku- rumu İYAK, Memur Yar- dımlaşma Kurumu ME- YAK) planlanmış, bunlar arasında OYAK başarılı olmuştur” dedi. Hafta sonu OYAK’a ait Mardin Çimento’da grubun 2008 yõlõ performansõnõ ve gelecek döneme ilişkin stra- tejilerini özetleyen bir basõn toplantõsõnda konuşan Ulu- soy, özetle şöyle devam etti:  OYAK, tüm kaynakla- rõ 241 binin üzerindeki üye- lerinin olan, kendisine ait bir tek lirasõ bulunmayan, tüm varlõğõnõ üyeleri adõna yöne- ten bir kuruluştur. Mayõs ayõ sonu itibarõyla yönettiğimiz likit varlõkla- rõn toplam miktarõ 8 milyar dolara ulaştõ. * OYAK’õn gelirlerinin yüzde 40’õ finansal yatõrõm- lardan, yüzde 35’i iştirak- lerden, yüzde 8’i üye aidat- larõndan ve yüzde 12’si de emekli maaş sisteminden sağlanõyor. * Geçen yõl emekli olan Si- lahlõ Kuvvetler mensuplarõnõn yüzde 80’i, birikimlerini emekli maaş sisteminde de- ğerlendirmeyi tercih ederek emekli ikramiyelerinin ta- mamõ ya da tamamõna yakõ- nõnõ OYAK’ta bõraktõ. Geçen yõl üyelerine yüz- de 26.3 nema dağõtan OYAK’õn yaptõğõ yasal yar- dõm ödemelerinin toplamõ 703.6 milyon liraya ulaştõ. Bunun yüzde 77.6’lõk kõsmõ emeklilik yardõmõna gitti.  Bugün kõdemli albay rütbesindeki personel, dev- letten 54 bin 468 TL emekli ikramiyesi alõrken OYAK üyesi 31 yõllõk bir üye, OYAK’tan 247 bin 754 TL emeklilik yardõmõ alõyor.  OYAK bir emeklilik fonu ve bir girişimci serma- ye yatõrõm fonu olarak özgün bir başarõ modelidir. Türkiye bu modeli öğretmen, polis ve benzeri kamu personeli için yeniden uygulayabilir ve bir marka olarak dünyaya ihraç edebilir. “Bugün itibarõyla bir kõdemli albay ya da bir astsubay emekli olduğunda OYAK’tan alacağõ ikramiye ile bir ev, kalanõyla da bir araba alabilir. Devletten alacağõ ikramiye de kendine kalõr.”  “OYAK bir emeklilik fonu ve bir girişimci sermaye yatõrõm fonu olarak özgün bir başarõ modelidir. Türkiye bu modeli öğretmen, polis ve benzeri kamu personeli için yeniden uygulayabilir ve bir marka olarak dünyaya ihraç edebilir.”  ‘İşler düzelince maaşlarõ konuşuruz’ OYAK iştiraklerinin durumu hakkõnda da bilgi veren Genel Müdür Dr. Ulusoy, krizin çimento, demir-çelik ve otomotiv sektörünü olumsuz etkilediğini, bu nedenle şirketlerin kârlõlõklarõnda düşüş yaşandõğõnõ söyledi. Ulusoy, şu bilgileri verdi: “2009’da çimentolarımız iyi satış yapıyor, ancak kâr az. Demir-çelik fiyatları inanılmaz düştü. Hafif bir talep artışı var ama bunun kalıcı olup olmayacağını bilmiyorum.” ERDEMİR çalõşanlarõnõn maaşlarõnõn mayõsta yüzde 35 oranõnda azaltõlmasõna ilişkin bir soru üzerine Ulusoy şöyle dedi: “Biz ücret indirimini krizin başlamasından 7-8 ay sonra gündeme getirdik. Fırınlar kapanmış, satış yok, maliyetler artıyor, üç milyar dolarlık yatırımı yeni bitirmişiz. Hemen işçi çıkaralım demedik” diye konuştu. Ulusoy ayrõca metal işçileri sendikalarõyla söz konusu maaş indiriminin 16 ay sürmesi için anlaştõklarõnõ, ekonomiden gelecek somut düzelme işaretlerine bağlõ olarak bu kararõ yeniden gözden geçireceklerini söyledi. Ancak Ulusoy, krizin ne zaman sona ereceğiyle ilgili bir başka soruya, “Ben 2011’den evvel bir düzelme başlangıcı dahi olacağına inanmıyorum” dedi. İşsizlik Mart 2009’da şubat ayõna göre gerilese de bir önceki yõla göre 1 milyon 244 bin kişi arttõ Biryõlda1.2milyonkişidahaişsiz İşsizlik mart döneminde yüzde 15.8 oldu. “İş aramayıp çalışmaya hazır olan” 2 milyon 345 bin kişi ile beraber, gerçek işsiz rakamõ 6 milyon 121 bin kişi. TÜİK’in işsizlerin içinde saymadõğõ “iş aramayıp çalışmaya hazır olan” 2 milyon 345 bin kişi eklendiğinde ise işsiz sayõsõ 6 milyon 121 bine, işsizlik oranõ yüzde 23.3’e çõktõ. Anket sonuçlarõna göre işsizlerin profili şöyle: ? İşsizlerin yüzde 73.3’ü erkek nüfus. ? İşsizlerin yüzde 61.5’i lise altõ eğitimli. ? Yüzde 21.3’ü bir yõl ve daha uzun süredir iş arõyor. ? İşsizlerin yüzde 31.8’i ‘eş-dost’ vasõtasõyla iş arõyor. ? Yüzde 91.3’üne denk gelen 3 milyon 449 bin kişi daha önce bir işte çalõşmõş. ? İşsizlerin yüzde 28.9’unun çalõştõğõ iş geçici olup işi sona erenler, yüzde 25.9’unu işten çõkarõlanlar, yüzde 12.3’ünü kendi isteğiyle işten ayrõlanlar, yüzde 9.5’ini işyerini kapatan, iflas edenler oluşturuyor. Türk-İş, işsizlik rakamlarõna ilişkin yaptõğõ açõklamada, Türkiye’nin nüfusunun son bir yõlda 820 bin kişi artmasõna karşõn istihdam edilenlerin 241 bin kişi azaldõğõnõ belirtti. Türk-İş, “Türkiye, çaresiz işsizler ülkesi haline gelmiştir” değerlendirmesini yaptõ. HER 4 KİŞİDEN 1’İ BİR YILDAN UZUN SÜREDİR İŞ ARIYOR ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - İş- sizlik oranõ Mart 2009’da bir önceki yõlõn ay- nõ dönemine göre 4.8 puanlõk artõşla yüzde 15.8 seviyesinde gerçekleşti. Böylece işsiz- lik şubattaki yüzde 16.1 rekorundan dönmüş oldu. Ancak 2008 yõlõnõn Mart ayõna göre iş- sizlik oranõ 4.8 puan arttõ. Türkiye’deki işsiz sayõsõ, Mart 2009 döneminde, bir önceki yõ- lõn aynõ dönemine göre 1 milyon 244 bin ki- şi artarak, 3 milyon 776 bin kişiye çõktõ. “İş aramayıp çalışmaya hazır olan” 2 milyon 345 bin kişi ile beraber, gerçek işsiz rakamõ 6 milyon 121 bin, işsizlik oranõ ise yüzde 23.3 oldu. Genç nüfusta işsizlik oranõ ise yüzde 27.5 olarak gerçekleşti. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK), üçer aylõk dönemler itibarõyla her ay ka- muoyuna duyurduğu Hanehalkõ İşgücü Anketi’nin “Şubat-Mart-Nisan” döne- mini kapsayan Mart 2009 sonuçlarõna gö- re, bu dönemde istihdam edilenlerin sayõ- sõ bir önceki yõla kõyasla 241 bin kişi aza- larak 20 milyon 148 bin kişiye indi. Bu dö- nemde, tarõm sektöründe çalõşan sayõsõ 74 bin kişi artarken, tarõm dõşõ sektörlerde ça- lõşan sayõsõ ise 315 bin kişi azaldõ. Mart 2009 döneminde genç nüfusta işsiz- lik oranõ yüzde 27.5 olarak hesaplandõ. Bu oran 2008 yõlõnõn aynõ döneminde yüzde 19.8 idi. Emekçi Hareket Partisi (EHP), ekonomik kriz sonrası ülkede yaklaşık 10 milyon kişinin işsiz kaldığını be- lirterek, iş bulma vaadiyle iktidara gelen AKP iktidarını protesto etti. Türkiye İş Kurumu Şişli Şube Müdürlüğü önünde toplanan EHP’liler, “İşsize iş bulun ya da defolun” dövizleri taşırken, “İşsiz sayıl- mak ve iş bulmak istiyoruz”, “10 milyon işsize iş bulun” sloganları attılar. (Fotoğraf: CİHAN ORUÇOĞLU) REZERV PARA BİRİMİ 10 milyon işsize iş bulun IMF: En kötünün sonuna gelmedik ASTANA (REUTERS) - Uluslararasõ Para Fo- nu (IMF) Başkanõ Dominique Strauss-Kahn, küre- sel ekonomik krizde en kötünün geride kaldõğõ ko- nusunda kesin ifadeler kullanõlamayacağõnõ belirt- ti. G8 ülkeleri maliye bakanlarõ, global ekonominin istikrar kazandõğõ konusunda cesaret verici göster- geler olduğu konusunda fikir birliğine varmõş ve eko- nomiyi destekleme politikalarõ ile tedbirlerini nasõl sonlandõracaklarõnõ değerlendirmeye başlamõşlardõ.