Katalog

HAZİRAN 2004 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA Dlo dishab@cumhuriyet.com.tr 11 î-8 için ABD'ye giden Başbakan, projenin başansının sorunun çözümüne bağlı olduğunu söyledi BOP'ım önkosuhı Fibstin* BOP'la arzu edilen hedefin Türkiye'nin Ortadoğu vizyonuyla uyumlu olduğunu kaydeden Erdoğan, ancak Irak ve Filistin- İsrail sorunlan çözülmeden projenin yaşama geçirilmesinin zor olacağını ifade etti. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - îaşbakan Recep Tayyip Erdoğan, Bü- mk Ortadoğu Projesi'nin (BOP) Tür- dye'nindepaylaştığıbirhedefoldu- iunu vurgulayarak "Arzu edilen he- İef, bizün Ortadoğu vizyonumuzla uyumhıdur" dedı. Ancak BOP'un başansını tsrail-Fi- listın ile Irak sorununun çözümüne bağlayan Erdoğan, "Bunlan çözme- dikçe, projeyi hayata geçirmek kolay obnayacaknr" dedi. Erdoğan, BOP'un dayatmayla değil, Ortadoğu'daki ül- ERDOĞAN'IN AİLE BOYU AMERİKA ZİYARETİ ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Başbakan Tayyip Erdoğan'ı ve beraberindeki resmi heyeti ABD'deki G-8 toplantısına götürecek Başbakanlık'a ait özel ATA uçağı dün son anda anzalandı. Uçağın kalkış yapamayacağının bildirilmesi üzerine Başbakanlık. THY'den acil uçak istedi. THY, 215 kişilik Aırbus A310 tipi uçağını Başbakanlık'ın kullanunına sundu. ABD'ye giden heyette yalnızca 15 kişinin yer alması nedeniyle uçaktaki 200 koltuk boş kaldı. Erdoğan, eşi ve kızlanndan gelinine kadar tüm ailesini ABD ziyaretine götürdü. Küçük oğlu Bflal Erdoğan'm Harvard'daki diploma törenine katılacak olan Erdoğan, eşi Emine Erdoğan'ın yanı sıra kızlan Sümeyye Erdoğan ve Esra Erdoğan ile oğlu Burak Erdoğan'ın eşi Sema Erdoğan1 1 da ABD'deki prograrruna dahil etti. kelerin içinden gelecek destekle ba- şanlı olabileceğinin altını çizdi. 'Ana prensiptere' destek Başbakan Erdoğan, TBMM'de par- tısınin grubunda ve G-8 toplantısına katılacağı ABD zıyaretinden önce Esenboğa Havaalanı'nda BOP'a yö- nelik görüşlerini açıkladı. Erdoğan AKP grubunda yaptığı konuşmada, BOP'u "betirh" ana prensipler teme- Hnde" destekledıklerini belirtti. De- ğişimin dışardan empoze edilmeme- sini isteyen Erdoğan, "Herülkeninko- şullannın ve farkhhklannın dikkate ahnması esas sayılmahdır. Ancakyer- B dinamikJer yoluyla reform yapılabi- lir. İç dinamikleri hesaba katmayan, yok sayan her proje sanal kalnıaya mahkûmdur" diye konuştu. Erdo- ğan, iç dinamikleri dikkate almayan projelerin bölge halkı üzerinde ters et- ki yapacağını vurguladı. Erdoğan, Esenboğa Havaalanı'nda yaptığı açıklamada ise "Ortadoğu'da ohımlu bir değişim yönündeki çaba- lann desteklenmesiTürkiye'nin pay- laşüğı bir hedeftir. Bölgemizde otori- teryapdardan demokratikyapılarage- çilmesini bölge banşı ve bolge halla- nın esenliği açısındanyararta göriiyo- ruz" dedi. Erdoğan, ABD'deki temaslannda, -Türkiye'nin derin bir demokratik deneyime sahip ülke olarak" görüş- lerini aktaracağını söyledi. Bir soru üzerine BOP'un başansını tsrail-Fi- listin sorununa bağlayan Erdoğan, AKP Grubu'nda yaptığı konuşmayı yineleyerek şöyle dedı: "Genişleyen bir Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleri otanaksuretiyle eğer ha- kikaten bir demokratik açüını. huku- kun üstünlüğü, banşın egemenliği, bunlar bekleniy orsa, her şeyden önce tsrail-Filistin sorununun çözülmesi ivedi bir konudur. Bunun anhndan Irak. çöztimü gerekli bir konudur. Bunian çözmedikçe, başaramadıkça beklenenprojeyi hayata geçirmek ko- lay olmayacaktu-." Değişim içeriden gelmeb Erdoğan, aksi halde projenin "ma- sa başında kabnaya mahkumolduğu- nu" söyledi. Erdoğan, BOP'un dışardan dayat- ma ile başanh olamayacağını belır- terek "Temennimiz odur ki bu de- mokratik açıhmı, hukukun üstünlü- ğünü. kendi içinden gelecekdestekile bnükte gerçekkştirennT dedı. £lRVENÎNANA GÜNDEMÎ BOP VE IKAK Türkiye'ye 'eşbaşkanhk' verümesi planlanıyor • ABD'li yetkililer, bugün başlayan zirve öncesinde "îstikrar adına özgürlüklerin kısıtlanmasına göz yumma fikri, aşın eğilimlerin ortaya çıkmasına yol açtı" dediler. Dış Haberler Servisi- ABD'nin Ortadoğu için hazırladığı "Genişletilmiş Ortadoğu ve Kuzey Afri- ka" projesi ile Irak'ın baş- lıca görüşme konulannı oluşturduğu G-8 zirvesi dünbaşladı. ABD BaşkanıGeor- ge Bush'un, Georgia eyaletındeki G-8 zirvesi- ne, "Geniş Ortadoğu ve Kuzey Afrika proje- si" kapsamtnda "de- mokratik ortak" olarak davet ettiği Türkiye'nin, proje kapsammda oluş- turulacak "demokratik yardım diyaloğunda'" eşbaşkan olmasırun plan- landığı öğrenildi. Georgia'nın Sea Island adasında düzenlenen sa- nayileşmiş 7 ülke ve Rus- ya'dan oluşan G-8 (Sekiz- İer Grubu) toplantılanna Bush, Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerini de davet etmişti. Edinilen bilgiye göre, Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleri için G-8 çerçevesinde bir "demok- ratik yardım diyaloğu" mekanizması oluşturula- cak.G-8 ülkeleri adına îtal- ya, bölge ülkeleri adına Yemen ve "demokratik ortak" olarak Turkiye'nin bu mekanızmada eşbaş- kan olması öngörülüyor. Bu diyaloğa daha çok si- vil toplum kuruluşlannın öncülük etmesi planlanı- yor. Edinilen bilgiye gö- re, Türkiye, G-8 toplantı- lan çerçevesinde öncelik- le "Türkiye model değil, ancak birikimini diğer ülkelerle paylaşmaya ha- zır" mesajı verecek. ABD'nin Georgia Eya- leti'nde Sea Island tatıl beldesinde, yoğun güven- lik önlemleri altında ger- çekleştirilen zirve önce- sinde ABD yönetimi, "Or- tadoğu'da demokrasinin ilerletflmesigirişimkrinin zaman geçirmeden başla- ülması" çağnsı yaptı. ABD Başkanı George Bush'un Ulusal Güven- lik Danışmanı Condote- ezza Rice zirve öncesin- de verdiği brifıngde, "Re- formlar daha fazla bek- letilemez. İstikrar adına özgürlüklerin kısrtianma- smagöz yumma fikri,aşı- n eğilimlerin ortaya çık- masmayolaçtr dedi. Üst düzey bir ABD'li yetki- li de "Arap ülkelerinin demokratik reformlan uygulamaktan kaçmak için tsrail-Filistin çaöş- nıasmı bahaneolarak kul- lanmamalarnu" istedi. Zirvede aynca dünya- nın en yoksul Afrika ül- kelerinin borçlannın ta- mamen silinmesi de gün- demde. ııııv G-8 ülkelerinin tiderleri, yine yoğun güvenlik önlemleri ve protestolar arasında bir aray a getiyor. (AP) ABD, tepkiler üzerineprojenin adını ve bazı ifadeleri değiştirdi Washington'dan yeni kılıf 2ENCİNLER KULÜBÜ Fransa, Almanya, Italya, Japonya, ABD ve Ingiltere tarafindan kurulan G-8, devlet başkanlan düzeyinde ilk toplantısını 1975 yılında Fransa'nın Rambouillet kentinde yaptı. Başlangıçta petrol krizinin ortaya çıkardığı ekonomik sorunlara çözüm bulmak üzere ve G-6 ismiyle yapılan toplantılar, 1976'da Kanada ve 1998'de Rusya'nın katılımıyla genişledi. Toplantüarda, 1970'lerin sonlanna doğru siyasi konular da ele alınmaya başlandı. Karşıtlan G-8'i, dünyanın geri kalan kısmının ihtiyaçlannı göz ardı etmek ve sadece gelişmiş ülkeleri ilgilendiren konulan ele almakla eleştiriyor. G-8 toplantılan küreselleşme karşıtlanrun protesto gösterilerine neden oluyor ve zaman zaman protestolar toplantı gündeminden daha önemli hale gelebiliyor. Dış Haberler Servisi - ABD y öne- timinin, Ortadoğu için hazırladığı ve G-8 zirvesınde destek bekledı- ği "Büyük Ortadoğu Projesi" bır- çok Arap ülkesının tepkısı üzerine "Genişletilmiş Ortadoğu ve Kuzey Afrika Bölgesi ile Ortak Bir Gele- cek ve Üerleme tçin Ortakhk" adı- nı aldı ve bazı ıfadeler değıştinldi. Proje taslağı, demokrasi ve re- formlann cesaretlendırilmesini ıçe- riyordu, ancak gelen tepkiler üze- nne yalnızca "'reformlann destek- knmesme" indirgendi. Taslağa gö- re amaç, "reformlar çerçevesinde halklaıia diyaloğun sağlanması" Buradakı "halk" tanımmın önem- li olduğuna, "'sorunun kaynağT ola- rak görülen hükümetlennse tek mu- hatap olmadığına dikkat çekıliyor. Taslağın ilk halinde yer alan, kadın haklan örgütlerine, muhalif basına ve sendikalara destek çağnsı ana projelerden çıkanldı. Taslaktaki 5 ana proje şöyle: 'Demokrasi' çabalanna fon • Gelecek Forumu: Hükümet dı- şında vatandaşlann da katıhmının sağlanacağı tartışma platformu. • Demokrasi destek birimi: Sivil toplum kuruluşlannın çabalannı destekleyecek birim. • Demokrasi Vakfi: Dünyada "de- mokrasi için çaba gösterenlere" fon aktaran ABD Ulusal Demokrasi VakfVnın bölgesel bir benzeri. • Okuma-yazma birimi: Bölge- nin en büyük sosyal sorunlanndan binni sona erdirecek birim. • Mikro ölçekli finans projesi: Küçük ölçekli işletmelen destekle- meyı amaçhyor. ABD, proje için Arap ülkelenni ikna edebilmış değil. Bölgedekı müttefikleri Suudi Arabistan ile Mısır, G-8 zirvesine katılmayı red- dettiler. Ortadoğu'yla ilgili 1995'te bir inisiyatif geliştirmiş olan Avru- pa Birliği, ABD'nin taslağına kay- gıyla bakıyor. AB'nın inisiyatifi, reformlann cesaretlendirilmesi için ülke ülke anlaşmalara dayanıyor. Arap Birlıği'nin Tunus'taki son top- lantısında, "refarmçağnsıvapan,an- cak yöntetn ve değişim süresini ül- kelere bırakan" bir bildiri kabul edilmişti. Buçağnnın, "Temel ola- rak müdahale etmeyin" mesajını içerdiğı \-urgulamyor. AÇIKÇA ŞÜKRÜ SİNA GÜREL Taşeron Türkçe sözlükte "taşeron "un karşısında şunlar yazılı: "Büyük bir işin bir bölümünü yaptırmayt, asıl müteahhitten kendi üzerine alan ikinci müteahhit." Dolayısıyla "ikincil işgüder" bile denebılır. Yapılacak işin tasarımına katkısı olmayan, sorumluluğu yalnız- ca birinci müteahhit olarak işi üstlenmiş olana kar- şı olan işin bütününü yaparken bile göremeyen, yal- nızca kendisine biçilen rolü biçildiği gibi oynamaya çalışan "işgüder". öteki işîer gibi "taşeronluk" daelbette bir ıştir. Gün- delik yaşamda, yapılacak büyük ışlerin tasanmcılı- ğının yanından bile geçemeyecek olanlann, yetenek- leri ve donanımları ancak önlerine konan işi asıl iş- güderin denetımiyle yapabilecek dunjmda olanla- rın taşeronluk yapmasından daha doğal bir şey yok- tur. Doğal olmayan, taşeronun "birinci müteah- hit" gibi gösterilmeye çalışılması ve sanki işin ta- sanmından yapimına kadar sorumluymuş gibi gö- rülüp, gösterilip, asıl müteahhidi ve amaçlannı perdelemesidir. Kamusal alanda böyle bir per- deleme, kötü bir aldatmacaya dönüşebilir. Bir hükümetin, koskoca devteti "taşeronluk" işi- ne razı göstermesi ise halkına karşı olan so- rumluluğuyla bağdaşmaz. Eğer birdevlet kendi ulu- sal çıkarlarını bir yana bırakıp günü kurtarmak veya içerde kendisini yönetenlerin başka hesaplarını uy- durmak için bir büyük uluslararası tasarının yalnız- ca bir bölümünde kendisine verilen "iş"\ yapmaya kalkışırsa, halkına hesap vermesı kolay olmayacak- tır... Dünkü RadikaPde Nejat Eslen, NATO'nun şimdt- ye kadarkı işlev ve amaçlarını, ABD'nin bolgemizde ne yapmak istediğini mükemmel bir bıçımde özet- ledikten sonra eklemış: "Istanbul NATO zirvesinde ABD, NATO üyesi ülkelerden küresel terörie müca- dele etmek, petrolü olan ülkeleri 'özgürieştırmek' için daha fazla katkı isteyecek. Yani ABD, Büyük Orta- doğu Projesi'ni NATO'ya havale etmek, NÂTO'yu bu projenin taşeronu haline getirmek isteyecek." NATO'nun taseronluğu başlatlırsa Türkiye "ta- şeronun taşeronu" yapılacaktır. Çünkü, bugünkü hükümet, kendi iktidan için ikincil değil üçün- cül rollere bile razı görünmektedir. NATO'nun Av- rupalı üyeleri -binncil taşeron Ingiltere dışında- BOP'a sınırlı katkı vererek küresel terörün ilk hedefi olmak- tan kurtulmak amacında görünüyorlar. Günü ve ik- tidarı kurtarmak için ABD'yle, görüşme günü almak ıçın ise AB ile "yakın durmak" amacındaki AKP ik- tidarı, ABD ile AB arasındakı sıkışmış olmanın, Tür- kıye'yi nereye götürebileceğının farkında mıdır? Bu "sıkışmışhk" Türkiye'yi Irak ve Afganistan'da ikincil değil üçüncül taşeronluk noktasına doğru itmekte- dir. Bu durumda, "Ulusal çıkarianmız gereği ve ken- di irademizle Mehmetçiğı Afganıstan 'a yollayıp bay- rak göstereceğiz" ü\yen Abdullah Gül'e kim ınana- caktır? ABD mi, AB mı, yoksa Türk halkı mı? Diyelim ki herkes inandı... Peki, NATO DorukTop- lantısı'nın hemen ertesınde ABD'nin yenı üs "kolay- lıklan" ısteğine evet diyecek olan hükümet, bunu na- sıl anlatacaktır? Diyelim ki anlattı... Bu "kolaylıklar" arasında bulunacağı bilinen Samsun ve Trabzon gi- bi Karadeniz limanlannın Amerikalılarca kullanımı- nın gerçekten "kaçakçılıkla mücadeleamaçlı" ola- cağını, "kuş yemi" olarak mı kullanacaktır? Başka bir ızah yolu dener de hemen arkasından ABD Ka- radeniz'de her türlü ulaşım konusunda söz sahibi olmaya kalkarsa ne d'ıyecektir? Çünkü, şimdıden açık- ça görülmektedir ki ABD'nin amaçlan arasında, yatnız Ortadoğu ve Kafkaslar'ın denetienmesi işâv de değil, Rusya Federasyonu'nun dizginlenme- si işinde de Türkiye'ye bir "rol" vermek vardır. Petrol fiyatları hızla yükselerek vardığı bu düzey- den kolayca aşağı çekilemeyecektir. Daha önceki dönemlerde olduğu gibi Suudi Arabistan benzeri OPEC ülkelerinin üretimi arttırmalarıyla bu gidiş dur- durulamaz. OPEC'in üretimi, talebi istendiği gibi dengeleyecek biçimde yükseltilemez. Rusya Fede- rasyonu ise, yüksek petrol fiyatlanndan, bir yandan dış satım gelirlerini katlayarak öte yandan da rakip- leri karşısında petrolü net olarak tüketen değil üre- tip satan olarak görelı üstünlüğünden yararlanma- yı sürdürecektir. ABD'nin Karadeniz limanlan tasa- nsı ve Montrö Boğazlar Sözleşmesi'ni şimdi sorgu- lamaya başlaması bu yüzden olmasın? Atatürk dönemi Türk dış polrtikasının Türkiye'yi komşulanyla barışık olmanın da ötesinde işbir- liğini geliştiren saygın bir devlet yaptığtnı yeni- den anımsamak gerekir. Mustafa Kemal ve arka- daşlan, ne maşa ne detaşeron olmayı akıllannın ucun- dan bilegeçiımemişlerdi. Onlar, komşulanmızlaara- mıza başkalarının duvarlannı ören taşeronluk mes- leğini ne kendilerine ne ulusa layık görmediler. ssinagurel@cumhuriyet.com.tr Amerika bombaları önleyemîyor Irak'ta Bakuba ve Musul kentierinde dün bomba yüklü araçlaıia düzenlenen 2 ayn saldında 15 kişi öldü. 100'den fazla kişi yaralandı. Bakuba'da, Amerikan askeri üssünün giriş kapısında düzenlenen saldında 4 Iraklı ve 1 ABD askeri öldü. Saldmda aynca 11 Iraklı ve 3 ABD askeri yaralandı. Musul'da belediye binası önünde düzenlenen saldmda 10 kişi öldü, 100 kişi yaralandı. Kentte bir askeri üste mey dana gelen ikinci patiamanın ha\antopu saldınsı olduğu kaydedildi. Bağdat'm güneyindeki Süveyre'de maym temizleme çahşmalan sırasında kazayla meydana gelen patlamada 2 Polonyalu 3 Slovak ve bir Letonyah asker öldü. Irak'ta yol kenanna yerieştirilen bombalarla düzenlenen saldınlar da yeni bir iş alanı ortaya çıkardı. Bombalann kontrolü için oluşturulan kablo düzeneklerini temizleyen Irakular bu iş için günlük 3 dolar ahyorlar. (Fotoğraf: REUTERS) Irak tasarısı tamam BM GüvenlikKonseyi üyeleri, ABD ve Ingiltere 'nin sunduğu tasanyı oybirliğiyle kabul etti. Mektupla tanıma' çağnsı Denktaş: ABD İKO'ye baskı yapıyor BEHZADBARIŞ NEW YORK - ABD ve Ingiltere, Irak'ın geleceğini belirleyecek karar ta- sansını bir kez daha değiştirerek başta Fransa olmak üzere, ilk metne karşı çı- kan BM Güvenlik Konseyi üyesi diğer ülkelerin desteğini aldı.Tasan oybirli- ğiyle kabul edildi. Konseyin 5'i daimi 15 üyesi, Irak'ta ege- menliğin30Haziran'da Iraklılara dev- rini öngören ve banşın sağlanması için ABD önderliğindeki bir güce yetki veren tasanyı oybirliğiyle onayladı. Yenı Irak geçici hükümetine onay, Amerikan komutası altında çokuluslu güce yetki veren karar tasansının en tar- tışmalı başlığını. egemenliğın de\redi- leceği 30 Haziran'dan sonra Irak'ta var- lığına izin verilen ve ABD'nin komuta- sındaki 160 bin askerlik güç oluşturuyor. Fransa. tasan metnine "Irak'a, ABD'nin geniş çaplı askeri operasyonlanna veto hakkı tanınmasının eklenmesini" isti- yordu. Veto hakkıyerine orta yol ABD, önce bunu reddederken daha sonra son dakika girişimiyle metne, "has- sas taarruzoperasyonlan'nın da dahil ol- duğu güvenlik konulannda ABD ve Irak hükümetinin yakın işbirlıği yapacağı özel bir komite oluşturulması önerisini ekledi. Fransa Dışişleri Bakanı Michel Barnier oylama öncesi yaptığı açıklama- da, kendilerinin \eto isteminin yerine getirilmemesinin olumlu oy kullanma- lannı engellemeyeceğini, ABD ve Ingil- tere'nin ilk kez bu olayda Fransa'nın bir diplomatik isteğini dikkate aldığını söy- ledi. Tasanyla ilgili tartışmalar Irak'taki Şi- iler ve Kürtler arasındakı anlaşmazhğı da yansıtıyor. Irak'ın önde gelen Şii din adamı Ayetullah AKel Sistara, Güvenlik Konseyi'nden, geçen martta kabul edi- len geçıcı Irak anayasasının meşrulaştı- nlması yönünde herhangi bir adım ahl- mamasını istedi. Kürdistan Demokratik Partisi lideri Mesud Barzani ve Kürdis- tan Yurtseverler Birliği lideri Celal Ta- labani ise yaptıklan ortak açıklamada, geçici anayasada yer alan özerklik ko- nusundakı taleplerinin karşılanmaması durumunda yeni yönetimde yer al- mayacaklan tehdidinde bulundular. TARKANTEMUR KKTC Cumhurbaş- kanı Rauf Denktaş, ABD'nin îslam ülkele- rine mektup göndererek ÎKÖ zirvesinde KKTC'nin tanınması yö- nünde adım atılmama- sını istediğini söyledi. Denktaş, Washington yönetiminin bu yaklaşı- mının kabul edilemez olduğunu belirtti. KKTC Cumhurbaşkam Denk- taş, yaptığı açıklamada Islam Konferansı Örgü- tü üyesi ülkelerin Cid- de'de yapılan toplantıda KKTC'yi Kıbns Türk De\leti olarak ifade et- me karan aldıklannı ha- tırlattı, Denktaş, Istanbul'da yapılacak IKÖ zirvesin- de bu yönde karar alma eğiliminin ağır bastığı sırada ABD'nin îslam ülkelerine mektup yaz- dığına dikkat çekti. Mek- tupta ABD'nin KKTC'nin tanınması yoluna gidilmemesini is- tediğini belirten Denk- taş, bu girişimle Kıbns Türklerinin yolunun tı- kandığını söyledi. Denktaş, Türk Solu Gazetesi tarafindan The MarmaraOteli'nde dü- zenlenen toplantıda, Kıbns' konulu konfe- rans verdi. Rauf Denk- taş, yıllarca "uzlaşmaz" bir kişi olmakla suçlan- dığını ifade ederek,"Uz- laşma unvanını kazan- mak için Runıun meş- ru hükümet olduğunu kabul etmek lazım. Bu- nu kabul etmedik, et- miyoruz, etmeyeceğiz" diye konuştu. Denktaş, Türklerin azınlık olma- dığı, bir tarafın diğeri- ne hükmedemeyece- ği,iki kesimlilik ve Tür- kiye'nin garantisinin de- vam etmesi gerektiğini söyledi. -