Katalog

18 ŞUBAT 2004 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA DİZt Şeriatın, yeni Mısır yasalannın temeli olacağıru kabul eden Enver Sedat'ın uzlaşma çabalan sonuç vermedi İslamcılarkarşısında geri adım Enver Sedat dönemi (1970-1981). Ulke içindeki ekonomik sorunlar, Islamcı hareketin giderek güç toplaması, ilk uzlaşmalann da ortaya çıkmasına neden oldu. Karşılaştığı büyük gösteriler ve protestolar yüzünden Sedat, İslamcılar karşısında geri adım attı. Fakat bütün bu uzlaşma çabalan sonuç vermedi ve Enver Sedat 6 Ekim 1981 'de bir tören sırasmda radikal îslamcılar tarafından öldürüldü. nver Sedat da Nasır gibi askerdi, zaten onun yardımcısıydı. Nasır'ın ölümü üze- nne iktidan ele geçirdi. Enver Sedat, önce Sovyetler Bırhği ile ilişkılerine mesafe koydu. Bu nedenle Mı- sır'daki solculara karşı Müslüman Kar- deşler'le ittifak etmeye karar verdi. Bu amaçla Müslüman Kardeşler'in ceza- evindekı üyelerini peyderpey bıraktı. Sedat, Israil'le de uzlaşma çizgisi izledi. Bu çizgi, îslamcı hareketlerin tepkisine yol açtı. Özellikle Suudi Arabistan'a kaçan İs- lamcılar ya da burada çalışmaya gidenler Mı- sır içinde etkili bir güç oluşturdular Mısırlı aydınlar Nasır'ı biryurtsever olarak Şeriatla laiklik arasında değerlendiriyor. Islamcılara ılk tavızı verenin Enver Sedat olduğunu söylüyorlar. Sedat, Nasır'dan iki süper devlet arasında re- kabeti ustaca değerlendiımeyı de öğrenmiş- ti. Sedat, tsrail'le gerçekleştirdiği banş ve Camp David Antlaşması nedeniyle Nobel Ba- nş Ödülü'nü kazandı. Ülke içindeki ekonomik sorunlar, Islamcı hareketin giderek güç toplaması, ilk uzlaşma- lann da ortaya çıkmasına neden oldu. Karşılaştığı büyük göstenler ve protesto- lar yüzünden Sedat, îslamcılar karşısında ge- ri adım attı. Bunun sonucu olarak şeriatın, yeni Mısır yasalannın temeli olacağını kabul etti (1979). Fakat bütün bu uzlaşma çabalan sonuç ver- medi ve Enver Sedat 6 Ekım 1981 'de bir tö- ren sırasında radikal İslamcılar tarafından öldürüldü. Irak'm ABD tarafından işgali sırasında, yıllardır yapılması yasaklanan gösteriler bu kez engellenemedi Işgaleöfke Mübarek'eyöııekü Hüsnü Mübarek. H üsnü Mübarek de Enver Sedat'ın yardımcısıydı ve askerdi. 1981 yılında Enver Sedat'ın öldürülmesi üzerine onun yerine geçti. Enver Sedat bir tören sırasında öldürüldüğünde yanında Hüsnü Mübarek oturuyordu, saldın sırasında o da elinden yaralanmıştı. Hüsnü Mübarek, tam 23 yıldır Mısır'ın yönetiminde tek başına söz sahibi. Çeşitli defalar Islamcı hareketler tarafından öldürülmek istendı. Bırçok suikasttan kıl payı kurruldu. Görünüşteki parlamenter rejime rağmen, Mısır tam anlamıyla polis devletı özellikleri taşıyor. Bırçok muhalıf hapıshanelere atılıyor. IrakınABD tarafından ışgal edilmesinin ardından Mısır'da bir mılyon kişinin katıldıgı büyük bir sokak gösterisı yapılmıştı. Mısır'da büyük gösterilere yıllardan beri izin verilmiyordu. Ancak Irak'ın ABD tarafından işgal edılmesi üzenne Mısır yönetimi gösteriyi yasaklayamadı. Muhalefet ıse bu durumdan yararlanarak etkili gösteriler düzenledi. Konuştuğumuz Mısırlılar. gösterilerin bu denlı büyük olmasının iktidardaki rejimi protesto isteğinden kaynaklandığını anlattılar. Yani göstericilerin asıl niyeti Mübarek rejımini protesto etmektı. Bir mılyonluk gösten yıne de sonunda polıs tarafından darmadağın edildi. Birçok eylemciye işkence edıldi, birgoğu gözaltına alımp tutuklandı. Insan haklarına kulak asan yok Mısır, insan haklannın sık sık ıhlal edildiği bir ülke. tnsan haklan örgütlen sürekli Mısır'daki ihlallere ilişkin bilgiler veriyorlar, Mısır'ı, yönetimini protesto eden bıldiriler yayımlıyorlar. Uluslararası Af Örgütü'nün Mısır'a ilişkin 23 Kasım 2003 tarihinde yayımladığı raporda şunlar belirtiliyor: "Mısır'da hapishanelerde tutuklu ve mahkûmlara çok çeşitli işkenceler yapıbyor. Geçen yıl Mısır hapishanelerinde Mısır yasalanna da aykın olarak yapüan işkenceler ve kötü muameieler sonucu 7 kişi yaşamını yitirdi. tşkence sLstematik ve ya> gnı bir şekilde sürnıektedir. Mısır yetkilikrinin işkenceyi önlemeye çalışüklannı söylemelerine rağmen işkence sistematik olarak sürüyor. Son olarak yasadışı Müslüman Kardeşler örgütüne mensup olduğu gerekçesiyle gözaltına ahnan 43 yaşındaki muhasebeci Mosaad Kutb. gözaltına ahndıktan üç gün sonra öldü. HaftaJık El Ahram, (İngilizce baskısı) son üç yıl içinde 33 kişinin işkenceye bağiı olarak yaşamını yitirdigjni yazdL" însan haklan gözlemcilerine göre, işkencenin ve cezaevlerinde kötü muamelenin önüne geçebılmek çok zor. Son savaş karşıtı eylemler nedeniyle çok sayıda gazetecı, aydın, akademisyen, öğrenci yasadışı eylem yapmakla suçlanmış gözaltına alınmış ve işkencelere uğramıştı. Çıkarılan af yasası İnsan haklan örgütleri eleştirilerini ve açıklamalannı sürdürürken Mübarek yönetimi, bu eleştınlerin de etkisiyle 5 Ekim 2003 tanhınde tsraü'e karşı yapılan Ekim Savaşı'nın 30. yılı anısına bir af çıkardı; 1997 futukluyu serbest bıraktığını açıkladı. Bunlar arasında Enver Sedat'ı öldüren Cihad örgütünün üyeleri de yer aldı. Yarın: El Ahram Ara$tırma Merkezl Kahire'de aşın yoksulluk ve zenginlik iç içe. Papirüs üretimi turizme yönelik olarak sürüyor. Polislik en yaygın meslek. Piramitlerin çevresini deveyle dolaşabilirsiniz. Eşcinsellere tutuklamaısır'da zıyaret ettığımiz sivıl toplum örgütlerinde insan haklan örgüt- lerinın internet sitelerinden ınme- yen "13 eşcinselin tutuklanması- nı" sorduk. Çok fazla bir şey söy- lemek ıstemediler. Gazeteciler, yal- nızca haben vermekle yetindikle- rini beurttiler. 23 Şubat 2003 tarihinde cın- sel tercihleri nedeniyle 14 erkek eşcin- sel üç yıl hapis cezasına mahkûm edildi. İnsan haklan kuruluşlannın gösterdi- ği tepkinin ardından Yargıtay karan boz- du ve temmuz ayında eşcınsellerin bera- atına karar verildı. Bu 14 kişı, insan hak- lan kuruluşlannca Gize 14'lüsü adıyla anıldılar. (Gize Kahire'nınpıramıtlerböl- gesi.) Mısır yasalannda eşcinselliği mah- kûm eden bir madde olmadığı ıçın gemı gezintisinde eğlenırken bir şikâyet üze- rine basılan eşcınsellen başlangıçta ne ya- pacaklannı bilememışlerdi. Daha sonra onlara, fahışeliğe karşı 1961 yılında çıkanlmış bir yasa madde- sini uygulamışlardı. Mısırlılar, eşcinsellerın rutuklanmasını şöyle yorumluyorlar: "Ashndadevletbutür işleri görmezden gelir. Fakat bu kez arala- nnda doktorlann, işadamlaruun bulun- duğu bu topluluk bir gemide eğknmeye kaUanca ihbar edildiler. Bu nedenle üstü örtülemedi ve böyle bir uygulama zorun- lu hale geldi. Gemiye düzenlenen baskm- da çok sayıda eşcinsel gözaltına ahnda." İnsan haklan kuruluşlan Mısır'da eş- cinsellerin ağır baskı altında olduklannı, özellikle poliste işkence gördüklerini be- lirtiyorlar. Raporlara göre, düzinelerle eşcinsel şu anda Mısır cezaevlennde tutuluyor. Kahire'de yabancı olmak Turistler velinimet gibi korunuyor M ısır'da rurist olmak sayısız hak sahibi olmak anlamına geliyor. Pek çok Av- rupa ülkesinde yapüan kapkaça uyansı önensi burada hıç ağızlara alınmıyor. Ancak kahvaltınızı yapar yapmaz bin- dığiniz tur otobüsü nedense bir türlü hedefe doğru hareket edemiyor. Çünkü oto- büsler, mutlaka sakal tıraşını olup üniforma- lannı kuşanan turizm polislerinı beklıyor. Mı- sır'da turistleri korumak içın kurulmuş özel bir turizm polisi olduğunu da işte böyle öğreni- yoruz. Eli silahlı polisler gelınce, onlar önde biz arkada yola çıkabiliyoruz. Kurallan sıkı tutmaya çalışıyor polisler. Dur- madan pazarhk yapıyoruz. tlk gün otobüsten kimsecikler bir başına ınmeyecek dıyorlar. Sebebi biraz da can güvenliği... Turizm pollsl Turizm polisi ile hareket etmek çoğu zaman işimizi güçleştiriyor. Örneğin tskenderiye'ye gideceğimiz gün tunzm polisi tam ıki saat ge- cikmeyle geldi. Rehberlerimiz turizm polisi- nin çok dakik olduğunu söyleseler de bu da- kiklik saatlerle ölçülüyor. Her görüşmeye gi- dışimizde turizm polısını beklemek zorunda kaldığımızı söyleyelım. Mısır'ın en önemlı gelir kaynaklanndan bi- ri olan turistler velinimet gibi korunuyor. Bir- kaç yıl öncesıne kadar tunstlenn sürekli Islam- cı fanatik gruplann hedefı olduğunu hatırla- yacaksınız. Katledilen tunstlenn anısına ruh daraltan bir koruma ile yüz yüze kalıyorsunuz. Her faaliyet, bir gün önceden polise bıldinli- yor ve programda yapılan değişiklikler hoş karşılanmıyor. Bu kadar koruma varken do- ğal olarak kapkaç gibi bir uyanya da gerek kal- mıyor. Yabancıya karşı işlenen suçlarda ceza- lar öylesine ağırlaştınlmış ki, hırsızlık kârh ol- mak bir yana son derece riskli bir ışe dönüş- müş. Gündüz ba$ka. gece başka Kahire'nin gündüz yüzü ile gece yüzünün çok farklı olduğunu, randevumuzun olduğu El Ahram Araştırmalar Merkezi'ne dogru hare- ket ettiğimiz an anlıyoruz. 17 milyon ınsanın yaşadığı kentte, Nıl kıyısı bir başka şehır gi- bi düzenlenmış. Şık binalar, lüks oteller, pal- miyeler göz alıyor. Nil kıyısındaki yüksek oteller, çevrenin dokusundan çok gelecek tu- ristlerin önemsendiğini gösteriyordu. Gerçek Kahire ise büyük bır kasabayı andıran bir kar- gaşa, bırkanşıklıkhaliydi. Elbiseli-sanklı sa- yısız erkek ve büyük çoğunluğu türbanlı az sa- yıda kadın... Çok eski doknuşlar. Çok eski otobüsler. Yer yer karşımıza otobüs duraklan çıksa da Kahire'de pek otobüs durağı olmadığını öğ- rendik. Yolcular otobüse koşunca otobüsler duruyormuş. Burada da tran gibi petrol çok ucuz... 225 bin lira. Taksiler ise bir iki milyon TEden fazla tutmuyor. Taksimetreleri yok. Ama küçük bir pazarlık gerekiyor. Tercihen taksiye binerken... Taksiler de çok eski, çoğu- nun ya camı yok ya da kapanmıyor. Kısa yola beş, uzun yola 10 Mısır Gınesi öde- memızi söylüyorlar. Şayet yabancı değilseniz zaten bunun yansı kadar ödüyormuşsunuz. Mısır'da trafıkte gezen otomobiller oldukça es- ki görünümlü. Murat, Şahin ve Doğan'a kent- te gezinirken sık sık rastladık. Bir de toplama araba yapıyorlarmış. Eski arabalann işe yarar parçalanndan yeni arabalar üretiliyormuş. Yarın: Mezarevler