Katalog

Cumhuriyet SPOR pUTBOL iki taş arasında oynanan maçlar yoksul kesimde umut oldu Varoş sporu futboALPER ÎZBUL Yoksul kesimlerde yaşayan yurttaşlar kendilenne gelecek Baştarafı 1. sayfada. easitbirgözlemTürki- ye'de futbola olan ıl- gınin yakın geçmişe kadar büyük kentlerın varoşlann- da daha yoğun olduğunu ortaya ko- yuyordu. Ömeğin lüks bır semtte bulunan ve genelde baskett>ol oy- namaya yönelik yapılmış olan ka- musal spor alanlannda semtın ya da sıtenın sakinlen potalan ama- cına uygun kullanırken, varoş diye tabr edılen bölgeierden semte spor yapmak tçın geienlerin dahaçok po- talann ayaklannı kale olarak kullan- dıklan görülüyordu. Peki neydı bu farkı yaratan? Sadece yaşanılan bölgelenn adlan mıydı? Sınıflar mı spor aynmı yapıyor yoksa kendı- ne has özellikleriyle futbol mu sı- nıf aynmına neden oluyordu? Işte bu sorulan konunun uzmanlanna sorduk. Bilgi Ünıversıtesi Sosyolojı Bölümü öğretim üyesı y ardımcı Doç. Dr. Uğur KÖmeçoğlu futbo- yaratmaya çabalarken "futbol" bir alternatif olarak öne çıkıyor. Ancak uzmanlar futbolu tamamen varoşlara mal etmenin doğru olmayacağı görüşünde. lun yalnızca varoşlann oyunu oldu- ğunu tamamen kabul etmenin mümkün olmadığını söylüyor. Tür- kıye'de son 20 yılda yaşanan göç olgusu ile büyük kentlerde oluşan sınıfsal farklılıklara dikkat çeken KÖmeçoğlu, "Ekonomik dunımu alt düzeyde olan insanlar elbette birçıkışbulmapeşınde. Vetoplu- mumuzun eğıtımle olan sorunlan ve eğitımin kendi içındekı sorun- lan nedenıyle de çıkışı 'okumak' kavramında aramıyorlar. önlerin- de bu düşüncelerinı destekleyen örnekler de ne yazık kı mevcut. Birçok üniversite mezununun iş- sız olması, 'Okuyup da ne olacak' düşüncesinı ınsanlara yerleştih- yor. Ve popüler kültürün sunduğu dünya onlara bir çıkış olanağı gi- bı gelıyor" diyor. Yoksul kesimler- de yaşayan yurttaşlann gelecek yaratma çabalan sırasında medya tarafından kolayca erışiliyormuş gibi gösterilen 'popster'lığa, 'fut- bolcu'\uğa yöneldıklerini anlatan KÖmeçoğlu "Bıreyleriçinde yaşa- dıklan kıtlenın ekonomik, kültürel vb. etkenlerte oluşturduğu kültü- re uyum sağlahar. Bu etkenlerde- kı farklılıklar da bireysel tercihlen belıher. Aynca enşılebiliıiik de ter- cıhlerde önemlı biretken. Bu ne- denle alt gelir düzeyinde bireyle- nn kolayca enşebıldikleri, bir çıkış yolu ve bir kimlik olarak gördükle- ri futbola ılgılennın yoğun olduğu söylenebilır. AncakTürkiye'de fut- bol yalnızca varoşlann oyunudur demek pek mümkün değil. özel- likleyandaşlık anlamında zengin ve kültürlü kesım ıçinden de koyu ta- raftarlargörebiliyoruz. Demekki fut- bol sınıf aynmı gözetmıyor" diye konuştu. Ankara Üniversıtesı lletişım Fakültesi öğretim üyesi Yardımcı Doç. Dr. Halil Nalçaoğlu da fut- bolun yalnızca dar gelirli ve büyük kentlenn varoşlannda yaşayan ke- sime aıt olmadığı görüşünde. özel- likle futbolda soylemsel anlamda birelitleşme olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Nalçaoğlu, "Futbol söy- lem ve insanlan meşgul eden ko- nu olarak katmanlara yayıldı. ûr- neğın ekonomik açıdan bakıldı- ğında hisse senedı alabıliyorsu- nuz. Futbol zaman ve mekan ayırt etmeksızın akademık çevreler de dahil birçok yönüyle yorumlanı- yor, konuşuluyor. Çünkü futbol bır endüstn oldu" diyor. Her zaman a- nıf atlamak ıdealine sahıp alt gelır ve eğıtim düzeyındeki grupların medyanın da katkısı ile amaçlan- nın bir yolu olan "sanatçı"ve "fut- bolcu" olmaya yöneldiğıni anlatan Nalçaoğlu şu göfüşlen dıle getinyor "Türkiye'de nıye zengin katman- lardan futbolcu çıkmıyor sorusu anlamlı olmazdı çünkü spora kat- kı, altyapı sağlayacak toplumsal katmanlargeniş katmanlardır. Tür- kiye'de zengin katman ıse dardır." btoğraf: ARA GÜLER'İN ^•IRŞİVİNDEN) Yılların deneyimli teşkilat müdürü Erdenay Oflas, hasılat rekorları kırıldığını söyledi Spor-Toto'nun gözbebeği: Iddaa' Erdenay Oflas, "Artık ben de memuriyetimin son basamağına gelmiş bulunuyorum. Son noktayı da koyan zamanı geldi.Bir insanın işe başlaması gibi şanla şerefle bitirmesini de bilmesi lazım gelir diye düşünüyorum. Bence en büyük erdem de zaten budur. Sporcu kökenli bir kişi olarak görevimi yaptığımı zannediyorum. Buradan aynlırken her yerde olduğu gibi bir başanyı da arkamda bırakmak isterim. Karınca kaderince Türk sporuna Iratkıda tulunmuşsam ı\e mutlu tana" diyor. 13EKİM2004 AL/ABALI rdenay Oflas, Türk sporun- da yer alan önemlı bır isım, bu- güne kadar gittiğı her yerde çalışması ile dıkkati çekmış ve hep başa- ndan başanya koşmuş bır kişı. Buna karşın Spor-Toto Teşkılat Mudürlüğü'nden ikı kez alınmış ve yargıdan aldığı kararla makamı- na geri dönmesıni bılmış. Spor Toto/Loto şu aralarda adeta hasılat rekoru kınyor. Teşkilat Müdürü Oflas'la yenı şans oyunu lddaa'yı..konuştuk. - Önce sizin bu teşkilata nasıl gel- diğinizi öğrertelim... ERDENAY OFLAS: Ben Spor Toto Teşkilat Müdürlüğü'ne Istanbul Bölge Mu- dürlüğü'nden geldım. 1985 yılı ortasında işe başladığım zaman, teşkilatın eskı gün- lerine dönebilmesi ıçin bazı yenilikler yap- mak gerekiyordu. Bunun için de zamanın Başbakanı TurgutÖzal'a ulaştık. Loto'nun oynatlması gerektiğıni ve bunun için de ya- saya ihtiyaç olmadığını ve bu konuda Baş- bakanlığın olurunun yeterli olduğunu ifa- de ettim. özal o zaman Müsteşan olan ve sonra Bakanlığımıza gelen Hasan Cetal Gü- zel'e talımat verdi. Zamanın Genel Müdü- rü Şahap Sayın ile hazırlıklanmızı yapmış- tık. Bizı yine zamanın Devlet Bakanı Me- sut Yılmaz çağırdı. Durumu ona tekrarla- dık. Sonuçta 10 gün içinde Başbakanlık- tan emır çıktı, Loto'nun Spor Toto, Sayı- sal'ın da Milli Piyango Idaresi'nce düzen- lenmesine karar verildi. Bız bu konuda ha- zırdık, 6 ay içinde tüzük değışikliği yapa- rak Loto oynatmaya başladık. - Arada bir duraklama oldu sanı- yorum. Ben Teşkilatın başına vekâleten gel- miştim. Asıl kadrom Millı Eğitim Bakanlı- ğı'ndaolup Başbakanlık Müşaviri ıdım. Ba- kanımız Ismet Özalp beni 1990'da görev- den alıverdi. Nıye ve niçın alındığımı ben hâlâ bılmıyorum. Yargı kararı ile dönüş - Sonra tekrar geldiniz, nasıl oldu? Yargı karan ile tabii, bu kere davamız 7 yıl sürdü. 1999 yılında işbaşına geldığim zaman gördüm ki aylıklann ödeneceği gün- lerden birıydi, kasamız tamtakır. Çalışan- lann aylıklannı ödeyebilmek için zamanın Bakanı Fikret Ünlü'ye gittim, 2 saat süren görüşmemiz sonunda o ayı kurtardık. Ama diğeraylarneyapacaktık? Bu arada işlem- ler bılgısayara geçmiş ve daha önce 450 çalışan, evlerinde oturuyorlar ve aybaşı gelince aylıklannı alıyorlardı. Çünkü, hep- si 1475 sayılı Yasa'ya göre işçi kadrosun- daydılar. İşçi kadrosunda olanlann devlet memuru olabilmesi için de Maliye Bakan- Jığı'nin izni gerekiyordu. Imdadırna Avni Ak- yol yetişti. Sporteşkilatının içinı iyi bilen müs- teşar iken politikaya atılan Akyol zamanın Maliye Bakanı Sümer Oral'la görüştü, be- ni çağırdılar. Daha sonra bir satırlık yasa ile Toto'da çalışan 450 kışı devlet memuru olarak ihtayacı olan yerlere verildiler. Böy- leliklerahat bir nefes aldık. Hamle yapabil- mek için teknolojik yatınm gerekiyordu. Bunun için hazırlıklan yapıp bir ihale açtım. Erdenay Oflas, memuriyet yaşamına son noktayı koyacağını söyledi. BAŞARILISPORCU VE ANTRENÖRLERİMİZE VERİLEN ÖDÜLLER 2901 :ÖC4 0605 2004 , 1006.2004 i 10.06İÛ04 ] 10062004 İM'l -11714 . 4 Reklam Halıl Mııtlu Sm»aA>han SedatAıtunç lzzettnce TanerSağır SiM Şımşek A>!mTMelen (H*tarı 20000000000 TL (Mktızm) 15000000000TL (Haiterı 3 000000000 TL (Halteri 3000000 000 TL (Halter 3 0000 000 000 TL (Halier, 3 000000000U Halter) 3OOOOO00OOTL 14 062004 14 062004 02 092004 02092004 0209İO(H 02 ı» 2004 TOPLAM EKan Ae)legesse 1 Atletizm) Ertan Hatıpoğlu (Atleflznn Halıl Mutlu (HalterJ Hamza Yerlıkaya (Güreşl A>lraTaşdelcn Halter RArabacıoŞlu Haiterı 64 325 000 000 TL 12 865 000 00OTL 1380O00OO0OOTL , 34500000000 TL , 54 5O0 0OO0O0TL 14 500 000 000 TL : 368.690.000.000 TL. karşılığında Gençlik ve Spor ll Müdürlüğü'ne yapılan yardımlar ıse toplam 2.630.300.000.000 TL'yi buluyor. Bu ihalenin karşılığı 2001 yılında yine gö- revden alınmak oldu. Bu, Bakan Fikret Un- lü'nün isteyerek yaptığı bir tasarruf değil- di. Nitekim daha sonra "Erdenay Oflas gü- vendiğim, çok iyiyetişmiş bir bürokrattır" demiştir. Ulusal sporcu - Sırası gelmişken siz Spor teşki- latına nasıl geldiniz? - Ben Spor teşkilatına ulusal bir spor- cu olarak geldim. Atletizmde ulusal for- mayı taşıdım. Sporu bıraktıktan sonra spor idareciliğine atletizm ajanı olarak adımımı attım. Ajanlıktan sonra Atletizm Federas- yonu Genel Sekreter Yardımcısı oldum, sonrafederasyon üyeliği yaparken Izmir Böl- ge Müdürü Yardımcılığı'na atandım. Aynı yerde müdürlük yaptım ve daha sonra Is- tanbul Beden Terbiyesi Bölge Müdürü ol- dum. Istanbul Bölge Mudürlüğü'nden be- ni aldılar terfi olarak SporToto Teşkilat Mü- dürü yaptılar. Yani ben spor teşkilatında mer- divenlen bırerbirer açtım. Ben bunlan ken- di büyük başarım olarak ifade etmiyorum. Sadece şanslı bır kişıyim dıyorum. Şans ba- na yardım etti, ben de elimden geldiği ka- dar çalıştım, çabaladım. - Bahis oyunları konusunda biraz bilgi verir misiniz? - Bugün artık dünyamızda bir salgın hastalık halıne gelen internet üzerinden bahis oyunlan teknolojinin getırdiği bir ger- çektir. Asla bunu görmemezlikten geleme- yiz. Mani olamazsınız, çünkü illegal bu oyu- na devam edilır. Siteler var, çatırçatıroyun oynatılıyor. Bunu devlet olarak neden bız organize etmeyelim görüşünden yola çık- tık. Bahis oyunu için önce kendimerkezi- mizi kurduk. Daha önce Millı Piyango Ida- resi'yle beraber kullandığımız bir sistem vardı. Ama bugün kendi merkezımiz var, ba- yılere terminaJleri dağıttık. Şu anda 1000 terminal ve 2500 adet bayimız var. Bız bu sistemi yap-işlet modelı ile gerçekleştirdik ve bunun için de devletten bır kuruş para harcanmadı. Bayi sayısını 4000'e ulaştır- mayı hedefliyoruz. İddaa beğenildi - Iddaa konusunda bilgi verir mi- siniz? - Iddıaa bir isım, slogan, ıddia ediyo- rum şu maçı falanca takım kazanacak, fi- lanca kaybedecek gibi... Gerçekten Iddaa tahminlerınüzerinde sıçrama yaptı. Yani vatandaş benımsedi. - Iddıaaa bir tutku oldu, ısteyen 24 saat içinde haftanın 7 gü- nü bu oyunu oynayabilir. - Şimdiye kadar elde edilen hası- lat nedir? - Geçen hafta ıtibanyla ulaştığımız rakam 7 trilyon 100 mılyar liradır. Diğer oyunlarla beraber bu rakam 8 trilyona var- mıştır. - Gelen buparalarnereyegidiyor? - Yasaya göre belli kuruluşlara pay- lar veriliyor. Her şeyden önce katma değer vergisi olarak devlete yardımcı oluyoruz. Di- ğer paralar Gençlik ve Spor Genel Müdür- iüğü'nce belli normlara uygun olarak da- ğıtılıyor. öncelıkle spor yatınmlanna ağır- lık venliyor. Sayın Bakanımız ve Genel Mü- dürlüğümüz, Güneydoğu Anadolu ağırlık- lı olmak üzere bir proje başlattılar.1 Ocak 17 Eylül 2004 tarihleri arasında bu proje- lere 6 trilyon liralık bir katkıda bulunduk. - Peki kulüpler ne oluyor? - Tabii kulüplerimtze de para veriliyor, isim haklarını tıkır tıkır alıyoriar. Yani bir za- manlar kesilmesi düşünülen altın yumurt- layan tavuk yumurtlamaya başlamıştır ve hem de çift sanlı. Kıbrıs'a gideceğiz - Bu bahisler Avrupa ülkelerinde oynanıyor mu? Avrupa Biriiği ülkelerinde özellıkle In- giltere ve Almanya üzerinden bu oyunlar illegal olarak oynanmaktadır. Bunlan legal hale getirmeye çalışıyoruz. Aynı şekilde Kuzey Kıbns'ta gazino ağıriıklı bu oyunlar sürdürülüyor. önümüzdeki günlerde ba- kanımızla Kıbns'a gideceğiz. Bunlan kont- rol altına aldığımız gün en azından 3 tril- yon daha kazancımız olacaktır. Bu oyunlarda pazar payımız nedir? - Daha önceleri bizim pazar payımız yüzde 1 idi. Şu an da bu pay yüzde 20'dır. Lıg maçlannda rekabet arttıkça bizim ge- lırimiz de artar. Derbi maçlannın oynandı- ğı haftalarda bizim hasılatımızda büyük ar- tış görülür. Yeni Futbol Ekonomisi Futbol ekonomisi ve futbo- la yönelik finansal hareketler ına- nılmaz boyutlara ulaşmaktadır. 1990 lann başında 10 mılyon po- und değer biçilen Manchester Uni- ted kontrol hısselen on yıl içinde Robert Murdoch tarafından öne- rilen ve taraftar baskısı ile redde- dilen 600 mılyon pounda yükse- lebilmiştir. Kısa bir süre içinde fir- manın piyasa değerinin 1 Milyar Pound oluşundan söz edilmeye başlandı. Buradaki mesaj açıktır. Futbol para demektir. Bundan son- ra futbolu yönetmek isteyenler pa- rayı da yönetme becerisine sahip olmalıdır. Genelde bu parasal genişle- me futbola yönelen ılginin artma- sına bağlanmakta fakat esas ne- den medya kuruluşlarının futbola gösterdikleri ilgi ve bu alana yatı- nm yapmalandır. Usta bir pazar- lama ile bu sektör daha da geniş- leyecektir. Bunun anlamı kulüple- re ileride daha da genış finansal tek- lifleryapılabıleceğidir. Dığertaraf- tan internet ve sezonluk bilet sa- tışlan da gıderek genişleyen bir potansiyel ortaya koymaktadır. Buna karşılık bütün bu gelişmeler- de yanlış bir öngörü yapılmış gibi halka açık kuluplerin hisse fiyatla- rında da bir düşüş gözlenmekte- dir. Ücretlerin öyküsü Futbol sektörü dıjital yayın- cılığında gösterdiği gelişmelere paralel olarak gıderek daha zen- ginleşmektedir. 2000'li yıllarda fut- bol artık mılyar dolar sınırını aş- mış katma değeri yüksek bir sek- tördür. Buna karşılık sektörün kar- lılığı için aynı şeyler söyleneme- mektedir. Sektöre devamlı giren ekstra fonlar karlılığı arttırmak ye- rine zararları azaltmak etkisi yap- maktadır. Sektörün geneldeki za- rar durumu sürmektedir. Ortalama ücret düzeylerinin kulüplerde süreklı olarak yüksel- diği ve ılginç bır şekilde kulüp ge- lirlen ıçindekı payının daarttığı göz- lenmektedir. Diğer bır deyişle üc- ret artışlan gelır artışlarında daha hızlı bir şekilde seyretmektedır. Stat modemleştirmesı ek gelir sağ- layabıldığı halde cıddı bır malıyet gerektiren bir yatınm olarak orta- ya çıkmaktadır. Taraftarlar ıse sü- rekli başarı ıstemekte ve kulüple- re başarı için daha fazla harcama yapmaları ıçın baskı uygulamak- tadır. Kulüp gelirlerinin artmasına paralel olarak oyuncu ücretlerinin de artıyor olması artık kaçınılamaz bir gerçek oldu. Buna ek olarak Bosman uygulaması ile daha ön- ce sektör içinde kalan transfer fon- ları artık oyunculara geçtı ve sek- tör dışına çıkan fonlar haline gel- di. Oyuncular ve manajerleri artık kendi çıkarlarını maksimize ede- bilecekleri taktiklerı uygulayabile- cek hale geldıler. Bu moment o şekilde art- maktadır ki önümüzdeki yıllarda ücret artışlan her türiü gelir artışı- nı yutacak gibi görülmektedir. Başan Satın Alınabilir mi? Futboldaki genel uygulama gözlendiğinde daha fazla harca- yanın daha başarılı olduğu söy- lenebilir. Fakat bu kesin bir kural değildir. Futbolu da rekabetçi ve heyecanlı yapan da bu durum- dur. Bazı küçük kulüplerde yöne- ticilerin ve hocaların eldeki kay- nakları ve yeteneklerı en verimli, kullanma çabalan, profesyonel tutkuları, başanya yönelik disip- linleri beklenmedik sonuçların da alınmasını sağlayabilmektedir. Taraftara güven verecek bir takım kurulamaz ise ilgi azalmak- ta ve futbolun büyülü sinerjısi kay- bolmaktadır. TV gelirlerinin katkı- sı yıldız pazarının da kıran kırana olmasına yol açtı. Yabancı oyun- culara ödenen yüksek ücretler yerli yıldızlann da ücretlerinin yük- selmesine yol açıyor. Kulüplerde kendi yıldızlarını tutabilmek için tüksek ücretleri ve uzun dönem- li, sözleşmeleri göze alıyorlar. Böylece yeteneklere ayrılan kaynaklar gıderek transferlerden iç ücretlere dönmeye başlıyor. Bütün bu süreç giderek hızlanan bir tırmanmayı da tetikliyor. : SAYI 48