Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 13 EKİM 2004 ÇARŞAMBA
14 KULTUR kultur@cumhuriyet.com.tr
Cumhuriyet Türkiyesi'nin aydınlanmacılanndan SabriEsat SiyavuşgiVin 36. ölümyıldönümü
SeçkinhirhilimvesanatinsanıBÜLENTBERKOL(*)
Sabri Esat Siyavuşgil, Cumhuriyet
Türidyesi'nin önde gelen aydınlanma-
cılanndandır. Edebiyat, felsefe, psiko-
loji ve tiyatro çevirileri; şiirleri, ede-
biyat eleştirileri, gazete fikralan, psi-
koloji yazılan ve tiyatroya yaptığı ku-
ramsal katkılanyla kültürümüze hizmet
vermiş bulunan bu bilim ve sanat in-
sanımızı, ölümünün 36. yüında saygıy-
la anıyoruz.
Sabri Esat Siyavuşgil, 7 Kasım
19O7'de Istanbul'da doğdu. Çocuklu-
ğu AntaJya'da geçti, ilkokulu orada bi-
tirdı. Ortaöğrenimini Kadıköy Sulta-
nisi ile îstanbul Erkek îlköğretmen
Okulu ve Istiklal Lisesi'nde yaptı.
1926 'da girdiği tstanbul Hukuk Fa-
kültesi'nden, 1928'dedevletyurtdışısı-
navını kazanması nedeniyle aynldı.
Gönderildiği Fransa'da Dijon ve Lyon
üniversitelerinde okudu. Lyon Üniver-
sitesi Felsefe Bölümü'nübitirdi. 1932de
yurda döndü ve Ankara Gazi Eğitim
Ensritüsü'ne stajyer felsefe öğretmenı
olarak atandı.
1933 'te îstanbul Üniversitesı Edebi-
yat Fakültesi eğitim ve psikoloji doçen-
ti, 1942'de de psikoloji profesörü olo-
du. Psikoloji, eğitim bilimleri, Fransız
dili ve edebiyatı kürsülerinde öğretim
üyesi ve kürsü başkanı olarak çalıştı.
Pedagoji Enstitüsü ile Yabancı Diller
Okulu'nda müdür olarak görev yaptı.
Gazetecüik Enstitüsü'nde "HaflcEM-
n" dersi verdi. 6 Ekim 1968'de, geçir-
diği bir ameliyat sonucu öldü.
Odalar ve sofalaı"
Sabri Esat Siyavuşgil, yazı hayatına
1927'de Güneş ve Hayat dergilerinde
yayımladığı şiirlerle başladı. Arkadaş-
lan Lütfii, Kenan Hulusi (Koray), Zj-
ya Osnıan (Saba), Vasfi Mahir (Koca-
türk), Cevdet Kudret (Solok), Yaşar
Nabi (Nayır) ile birlıkte 1928'de "Ye-
di Meşale" adıyla ortak bir şiir kitabı,
daha sonra da "Meşale" adıyla bir der-
gi çıkardılar. Sabri Esat Siyavuşgil bu
nedenle Yedi Meşaleciler'den biridir.
1933 'te tek şiir kitabı olan "Odalar ve
Solalar''ı yayımlandı. "Senfoni* adlı şi-
ir kitabını ıse duyurmasınarağmen çı-
karmadı. Daha sonra şiirlerini Muhit
ve Varlık dergilerinde yayımladı.
1936'da şiiri bıraktı. Şiiri bırakmasına
rağmen roman, öykü ve şiir çevirile-
rini sürdürdü. BehçetNecatigü,"Eksp-
resyonistbirressamtutıunuyla eşya ve
görûnüm tasvirterinde yeni canlı şör-
ler yazntıştır"; Mehmet Kaplan ise
"~daima yeni, orijinal ve hayret verici
olanıaralama" diyerek onun şiirini de-
ğerlendirmektedir.
Sabri Esat Siyavuşgil, Fransızcadan
Türkçeye roman, öykü, şiir, tiyatro ve
psikoloji yapıtlarını; Türkçeden Fran-
sızcaya ise kendi psikoloji araşhrma-
lannı ve Sait Faik'in öykülerini çevir-
di. Türkiye'de Fransızcayı ve Türkçe-
yi en iyi bilen, konuşan, yazan ve çe-
virenlerdendi.
1940'ta kurulan Milli Eğitim Ba-
kanlığı Tercüme Bürosu'nun etkinlik-
lerine katılmış, çevirilerinin birçoğu
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından
"Dünya Edebiyaondaıı Tercümeter"
dizisinde defalarca bastınlmıştır. Çe-
virileri bugün de aranan, nitelikli çe-
virilerdir.
Felsefe alanında Eflatundan "Pbile-
bos" adlı diyaloğu Türkçeye kazan-
dırmıştır. Fransız şiirinden şu şairle-
rin şiirlerini çevirmiştir: Cnarles
d'Orleans, Francois \Tllon, Joachim
du Belh, Paul Valery. Sabn Esat Srya-
vuşgil çok sayıda roman, öykü ve ti-
yatro yapıtlan ile tiyatro üstüne yazı-
lan yapıtlan da Türkçeye çevirmiştir.
Andre Mouris'ten "Cephe Sohbet-
'abri Esat
Siyavuşgil,
Fransızcadan
Türkçeye roman,
öykü, şiir, tiyatro ve
psikoloji yapıtlarını;
Türkçeden
Fransızcaya ise kendi
psikoloji
araştırmalannı ve
Sait Faik'in
öykülerini çevirdi.
Türkiye'de
Fransızcayı ve
Türkçeyi en iyi bilen,
konuşan, yazan ve
çevirenlerdendi.
lerT, Jean Giono'dan "Tepe", Alp-
bonse Daudet den "Değirmenimden
Meknıplar'', "Pazartesi OykülerT,Le-
sage'den "Gil Blas", Foortunat
Srrw«kyden •*Tiyatn)veBizler'\Vîc-
tor Hugo'dan "Ruzy Blas", Ander-
senden "Masaflar" bunlardan bazıla-
ndır. Tiyatro çevirilen içinde ise Ed-
mond Rostanddan çevirdiği "Cyrano
de Bergerac" ayn bir yer tutar; Türki-
ye'de değışik yıllarda oynanan ve çok
beğenilen bu yapıtın başansında Sab-
ri Esat Siyavuşgil'in yetİcin çevirmen-
hğinin büyük payı vardır.
Sabri Esat Siyavuşgil bizde ilk psi-
koloji ve eğitim kitaplannı çevirenler-
dendir. EroestMach,JeanPiaget,Alf-
red Binet, Albert Maichein çalışma-
lannı Türkçeye çevirmiştir.
Sabri Esat Siyavuşgil Türkiye'de psi-
koloji ile ilgili ilk araşhrmalan yapan-
lardandır. bu alanlarda şu çalışmalan-
nı yayımlamıştır: "îstanbul'da Kara-
göz Karagöz'de îstanbul", "Folklor ve
Psikoloji", ".Vümikleriıı Ka^Tanılma-
9 Üzerine Bir Araşürma*\ "Bugünün
PsikolojisitçindeHafizaveHastahkla-
n", -Psikoloji ve Edebiyat", "Okuyu-
cu ve Roman".
Fransızcaya çevirdiklen de şunlar-
dır: -L«problemepsychologiquedela
personalite lîtteraire", "Karagöz, son
histoire, ses personnages, son esprit,
mystiqueetsatirique",
u
L'âme tunjue
â travers les nouvefles", "l n point sur
lacaıte".
Tan ve Ulus gazetelerinde 1936-
1944 yıllan arasuıda edebiyat eleştiri-
len yapmıştır. Behçet Necatigil. bu ya-
zıların kıtaplaştınlmamasını büyük ka-
yıp olarak nitelendınr.
Özgün katkılar
Sabri Esat Siyavuşgil'in 1948-1964
yıllan arasuıda dönemın ünlü gazete-
lerinden Yeni Sabah'ta yayımladığı kö-
şe yazılan da önemlidır.
Bızde tiyatro kuramıyla ilgili ilk çe-
virileri yapanlardan biri de odur.
Sabn Esat Siyavuşgil, ülkemizde ilk
uygulamalı psikoloji çahşmalanna da
katkıda bulunmuşrur. Bu katkı,
1950'lerde kurulan "İETT Pâkoteknik
Laboratuvan"dır. Sabri Esat Siyavuş-
gil'in; öğretim üyesi olarak eğitim bi-
limleri, psikoloji, Fransız dili ve ede-
biyatı alanlannda ve Gazetecüik Ens-
titüsü'nde verdiği dersler, öğrencilerin
belleklerinden yıllarca silinmemiştir.
Sonuç;
Sabri Esat Siyavuşgil çalıştığı alan-
lara yaptığı özgün katkılanyla hep anı-
lacak seçkin bir bilim ve sanat insanı-
mızdır. Bu üretken bilim ve sanat in-
sanımızın çalışmalan değerlendınl-
meyi beklemektedir.
(*) Yrd Doç. DK, Trakya Üniversite-
si Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri
Bölümü.
SelahattinGizkoleksiyonu 15Ekim-21 K^sımtariHeriarasmdaYapıKrcdiKültürMerk
Cumhuriyet'e tanıkfotoğraflar
• 193O'lardan7O'lere
Cumhuriyet tarihinin
görsel bir panoraması
niteliği taşıyan sergi,
yaklaşık 150 fotoğraf
ile bu kez bir foto
muhabirinin meslek
aşkıyla dolu 43 yılını
gözler önüne seriyor.
Selahattin Giz'in Eminönü'nde Otlar başlıkb fotoğrafi Boğaz'da Spor \apan Kadınlar adlı fotoğraf sergide >er alan yapıtlar arasında
F U A R C I L IK
Giriş Ücretsjzdir...
Onur Konuğıatıuz:
Çetin ALTAM
Fuar Te!: (0212) 327 95 00 - 01
www.kitapfuari.com
Konu : Türkiye v« AvrupataşkılenfKteSon Durum
Konuşmacı : Prot. Of- EftH MANİSALI
Tarlh-Surt : 15 EkimCuma-1300/15.00 Arası
DOzımleyen: Uiusai Pazariama
9-17 Ekim
Dolmabahçe Kûltür Merkezi
Beşiktaş - İSTANBUL
(8. Hayrettin Paşa İskelesi Yanı)
KültürServisi- 1930'lardan 70'le-
re Cumhuriyet tarihinin görsel bir pa-
noraması niteliği taşıyan Selahattin
Giz sergisine Sermet Çifter Salonu,
yaklaşık 150 fotoğraf ile bu kez bir
foto muhabirinin meslek aşkıyla do-
lu 43 yılına ev sahipliği yapıyor.
1914 yılında Selanik'te doğan Giz,
ilk fotoğraf çahşmalanna amcasının
hediye ettiği makine ile başlar.
Galatasaray Lisesi yıllannda aldı-
ğı 6x9 ve 6x 12 'hk Zeiss marka bir ma-
kineyle ilk deneyimlerini kazanır.
Okul arkadaşı DoğanNadi ile yaz ay-
lannda çektiîderi fotoğraflan Cum-
huriyet gazetesinin karanlık odasm-
da yıkarlar. Milli maçta çektiği bir fo-
toğrafm gazetede yayımlanmasıyla
43 yıl sürecek Cumhuriyetyıllan baş-
lar. 1948 yılında FarukFenik, Müed-
dep Erkmen ve Faik Şenol ile fotoğ-
raflan zamanında yerine ulaştırmak
içüı Basm Foto ajansmı kurarlar. 1973
yılında emekli olan Giz, Gazeteciler
Cemiyeti tarafindan mesleğe 50 yıl-
dan fazla emeği geçenlere verilen
Burhan Felek Hizmet Ödülü'nü aln".
20 Şubat 1994'te îstanbul'da yaşa-
mım yitirir. Sergi, sergi danışmam
AlbertoModiaııo'nıın Yapı Kredi Ko-
leksiyonu'nda yaklaşık 30 bin görsel
arasında yaptığı uzun süreli bir çalış-
ma sonrasında oluşturuldu. Teknîk
ve estetik değerler açısından incele-
nen fotoğraflar; Atatiirk, portreler.
kent, sosyal oJaylar, eğitim, spor gi-
bi başlıklar altmda toplandı.
Cumhuriyet modernizmini politi-
ka, sosyal yaşam, spor, şehircilik, mi-
mari gibi pek çok açıdan görünür kı-
lan sergi ve sergi kitabı, Nihal El-
van'm koordinatörlüğünde hazırlan-
dı.
2 bln 500 kare...
Giz, meslek hayatı boyunca pek
çokkonuyu görüntülemiştir. Özellik-
le Atatürk ve spor fotoğraflarının
Giz Koleksiyonu'nda özel bir yeri
vardır. Zengin Atatürk koleksiyo-
nunda; birçok yabancı devlet ada-
mının ziyareti, Dil Kurultayı. Tarih
Kurultayı. Dohnabahçe Toplantıla-
n, Ankara-İstanbul tren seyahatleri,
Florya Köşkü, deniz banyolan, din-
lenceler ve balolar görüntülenmiş-
tir. Atarürk"ün ölümünden sonra na-
aşınm Dolmabahçe'den alınıp ge-
miyle trene ve sonra Ankara Ernog-
rafya Müzesi'ne nakli sırasmda çe-
kilen fotoğrafların ise koleksiyonda
özel bir yeri var.
YakJaşık 2 bin 500 kareden oluşan
bu fotoğraflarda Ata'nm huzurunda
son görevini yenne getiren yediden
yetmişe Türk halkı görülür. Sergi ki-
tabmda Alberto Modiano'nun 'Bir
Cumhuriyet Dönemi Foto Muhabi-
ri' başlıklı yazısı ile Seyit Ali Ak'm
sanatçıyla 1983 yılında yaptığı söy-
leşi yer alıyor.
DEFNE GOLGESİ
TURGAY FİŞEKÇİ
Tekirdağ'da Bir Giin
önceki cumartesi dört şair, Refik Durbaş,
Alova, Ahmet Erhan ve ben, yazın son güzel
günlerinden birinde, birlikteTekirdağ'daydık.
Çağn, Alova'dan gelmişti. Yaz başından bu ya-
na, bir yanı deniz, öte yanı beş dönüm meyve
bahçesi olan bir dünya cennetinde yaşıyordu.
Haziran sonlannda da yine bir cumartesi onu
görmeye gitmiş, dallarında meyvelerinin sarı-
turuncu güneşler gibi parıldadığı kayısı ağaçla-
rının gölgesinde unutulmaz bir gün geçirmiştik.
Bu kez, elma ağaçlarının dalları meyvelerden
yertere dek sarktı demişti telefonda. Once Göz-
tepe'den Refik'i aldım, sonra Silivri'ye girip Ah-
met'i. Kırmızı-yeşil elmalarla yüklü dalların ara-
sında Alova bizi bekliyordu.
Dört şairdik. kimimiz altmışlardan, kimimiz
yetmişlerden... Hayattaşiırden başka tutunacak
dalı olmamış, bu korkunç dünyada şiire sığına-
rak yaşamlarını sürdüren dört şair.
Bütün günümüz neredeyse edebiyat konuş-
makla geçti. Edebiyatın hayata yön verici oldu-
ğu 1970'lerden, edebiyatın hayatın dışında bir
uğraşa dönüştüğü günümüze gelmiştik. Haya-
tı anlama, anlatma aracı olan edebiyat, sanki hiç
var olmamış gibi ortadan çekilmiş. yerini yalnız-
ca para ve ün sağlamanın araçlarından biri ola-
rak görülen edebiyata bırakmıştı.
Ama şair doğru bildiğinden saşar mı?
Bizlerin yazmaya başladığı yıllarda şiir, toplum-
ca önemsenen bir sanat dalıydı. Şairlerin ne de-
diği, ne diyeceğı merak edilirdi. Şiire ilgi duyan
bir toplumumuz vardı. Refik Bey, 'Çırak Ara-
nıyor' (1978), Ahmet Bey, Alacakaranlıktaki
Ülke (1981) ile o yıllarda geniş okur kesimlerini
sarsmışlardı. Ikı kitap da alışılmadık yüksek ba-
sım sayılarına ulaşmıştı.
Yirmi yılda dünya öyle bir yere geldi ki, ne şi-
ir ne de başka bir şey, ınsanların gözü hiçbir şey
görmüyor. Anlık yaşanan ve tüketilen bir şeye
dönüştü hayat. Oysa şiir de öteki sanatsal ve
düşünsel değerler gibi kalıcıdır. Insanların, top-
lumların hayatında yer etmek, kalıcı olmak için
üretilir.
Elbette insanoğlu böylesi gelip geçici, içi boş
bir yaşam biçimini kendine uzun süre baş tacı
edemez. Sıkılacaktır bu anlamsız yaşam biçimin-
den. Yeniden insani, kalıcı, gerçek değerlere
dönecek, yaşamını ona göre düzenleyecektir. Yok-
sa ne anlamı kalır şu dünyada yaşamamn?
• • •
Istanbul'dan Tekirdağ'a dek Marmara kyısı bo-
yunca boş bir alana rastlamak olanaksız. Her yan
yapılarla dolu.
Konuk olduğumuz beş dönümlük meyve bah-
çesinin sahibine de sürekli yapıcılar gelip gidi-
yorlarmış, buraya şu kadar villa yapanz, sen de
şunu kazanırsın, diyerek. Deniz kirli, gönül ra-
hatlığıyla yüzülecek bir yer değil. Hâlâ nedir bu
yapılaşma inadı, anlamak güç.
Yaz aylarında buralara gelenler gelişte ve dö-
nüşte büyük eziyet çekiyorlar. Çünkü bütün kı-
yı boyunca ulaşım yalnızca karayoluyla. Yolun
yansı sayılabilecek Kınalı aynmına dek otoyol var.
Sonrası tek gidiş gelişli karayolu. Şimdi bu ke-
simde 'duble yol' denilen bölünmüş yol çalış-
malan yapılıyor.
Ne garip, kimsenin aklına şu dümdüz kıyı bo-
yunca iki sıra ray döşeyip tren seferleri koyalım
ya da denizden deniz otobüsleri, vapurlar işle-
sin diye bir düşünce gelmiyor.
Herhalde istanbul'un 120 kilometre yakının-
daki Tekirdağ'a demiryolu ulaşımı da bir gün
Avrupa Birliği'nin baskısıyla gerçekleşecek.
turgayv fisekci.com
TNT Ekspres Mardin'de
• Kûltür Servisi - Türkiye'nin 5 yıldır
düzenlediği ve Çağdaş Yaşamı Destekleme
Derneği'yle birlikte yürütülen kitap toplama
kampanyasına ilgi büyüyor. 'TNT Ekspres
Bilgı ve Kûltür Taşıyor' başlıklı kampanyada
bu yıl da 7 TIR dolusu 362 bin kitap
Güneydoğulu öğrencilere ulaştınldı.
TNT Ekspres kitap TIR'ının bu dönem ilk
durağı Mardin.Kütüphaneler Haftası'nda
başlayan geleneksel kitap toplama
kampanyasına Türkiye genelinden 1650
kişinin kitap bağışladığı bildirdi.
(0 212 351 91 81)
K Ü L T Ü R • Ç t Z İ K
K A M İ L M A S A R A C I