Katalog

10 MART 2001 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA HABERLER Dünyada şap kâbusu Hayvan Sağlığı Mudurluğu, Ingıltereden şap hastalığı vrusu taşıyıp taşımadıklannın anlaşılabılmesı ıçın goçmen leytektenn ıtlaf edılmesı ıznının venlmesını ıstedı. Genetik kopyalama yoluyla dünyaya getınlen ılk koyun Dolly, şap hastalığına yakalanmasm diye karantinaya alındı. 61 bın hayvan ıtlaf edıldı. Vırusu taşıdığından kuşku duyulan 90 bın hayvanın daha ıtlafına hazırtanıyor. 3 binden fazla buyukbaş hayvan itlaf edildi. Ingiltere'den yanş atlannın girişinı ve ülkeden lngiltere'ye çıkışını yasakladı. 2Martıle19Marttarihlen arasında bazı hayvanlann kesimi yasaklandı. Tanm Bakanlığı ülkedeki at yanşlannı iptal etti. Havaalanında butun yolcular ozel halılardan geçırilerek dezenfekte edıiıyor Ingiltere'den gondenlen et üninlen ile Isveçien gondenlen kuş ve evcıl hayvanlara sınırda el konuluyor. 60 bınden fazla şap hastalığına yakalanan buyukbaş hayvan bulunuyor. Ingılız limanlanndan Avustralya'ya gıdecek olan fenbotlardakı yolcular kımyasal işleme tabı tutulmuş halılardan geçıyor. 1850 koyun itlaf edildi. Tanm Bakanlığı, durumun kontrol altında olduğunu açıkladı. 20 bin koyun itlaf edildi. Bu koyunlarla temas eden 30 bin koyunun itlaf edilmesıne hazırianıtıyor. Karadeniz Larnaka Havaalanı'na gelen Ingılız yolcular kımyasal ıştemlerden geçınten halının uzennden yurütulüyor. Ingıltereden canlı hayvan ıle et ve sırt urunlennın ithalini yasakladı. 540 domuz ölduruldü. Koyun ve domuz nakliyatma yasak getiritdi. Canlı sıgır, koyun ve domuz ıthalı ve taşımacılığı yasaklandı. BgeDenm Ateienız KIBRIS RUM K! Binlerce hayvan yakıldı, yanşlar iptal edildi, göçmen kuşlar bile öldürülmek isteniyor Dış Haberier Servisi - Avrupa'nın gündemıni gûnlerdır işgal eden şap hastalığı, Kurban Bayramı nedeniyle başta Ingıltereolmaküzere Avrupaül- kelerinde endişe yaratıyor. Belçi- ka'nınbayram süresince kurban kesil- mesini yasaklama karannın ardından, Hollanda'da dakoyun ve keçi gibi hay- vanlann taşınmasının yasak olması nedeniyle bu ülkedeki Müslümanlara kurban olarak ınek kesmeleri önerili- yor. AB Komisyonu sözcûleri, geçen salı düzenledikleri basın toplantısında Belçika ve Fransa'da da şap mikrobu teşhis edılmesı "olasıhğuıdan" söz et- tiler ve başlayan haftanın çok önemli olduğunu, salgının Ingiltere'den kıta- ya sıçrayıp sıçramadığınınbu hafta or- taya çıkacağını belirttıler. AB'de 50 milyon doz aşı stoku bu- lunduğunu belirten sözcüler, ancak aşılama sisteminin zor ve tıcan açıdan zararlı olduğunu söylediler. İnglltGrG: Şap hastalığının hızla ya- yıldığı îngiltere'de virüsün etkili oldu- ğu çiftlik sayısı önceki gün itibanyla 100'ü aştı. Şimdiye kadar 61 bin hay- vanın itlaf edildığini açıklayan Tanm ve Hayvancılık Bakanlığı, yayılmanın • AB Komisyonu sözcûleri, Belçika ve Fransa'da da şap mikrobu teşhis edilmesi olasıhğından söz ettiler. Salgmın îngiltere'den kıtaya sıçrayıj)"' sıçramadığının bu hafta ortaya çıkacağı belirtiliyor. - ••: durdurulabılmesi için hastalıklı oldu- ğundan kuşku duyulan 90 bin hayva- nın daha ıtlafma hazırlanıldığını bıl- dirdi. En önemli at yanşından Chel- tenham At Yanşı Festivali ertelendi. lskoçya: Hastalık Ingiltere'den ls- koçya'ya da sıçradı. Aberdeenshire bölgesindeki bir domuz çıfthğınde şap hastalığı görüldüğü bildirildi. Çiftli- ğin cıvanndaki 8 kilometre çapındaki alana giriş ve çıkışlar yasaklandı. Ge- netik kopyalama yoluyla dünyaya ge- tinlen ilk koyun Dolly, hastalığa yaka- janmasın diye karantinaya alındı. İrlanda: Tanm Bakanlığı, şap has- talığmın ortaya çıktığı tngiltere'den yanş atlannın girişini ve bu ülkeden lngiltere'ye çıkışını yasakladı. Hasta- hk, nıgby maçlannı da etkıledi ve İr- landa, Galler ıle oynanacak rugby ma- çrnı da iptal etti. Bu karara gerekçe olarak da maçı izlemek üzere seyahat edecek onbinlerce taraftann virüsüta- şımalan nski gösterildi. Kuzey İrlan- da Tanm Bakanı Brid Rodgers ise In- giltere'deki şap hastalığının Kuzey lr- landa'ya da sıçradığını bildirdi. ABD: ABD'de bütün sınır girişlenn- de Tanm BakanlığYndan yetkililer gö- revlendirildi. Şap hastalığının görül- düğü ülkelerden girenler özeUikle de- netleniyor. HOİIanda: Şap hastalığına karşı ön- lemler çerçevesinde, şubat ayı sonun- da 3 binden fazla büyükbaş hayvan it- laf edildi. Tanm Bakanlığı'ndan veri- len bilgiye göre, bakanlık müfettişle- rince yapılan ıncelemeler sonunda, 11 ayn çiftlikte toplam 600 geyik ve 2 bın400 koyunile yüzlerce sığırve do- muz ıtlaf edildi. Fransa: Hastalığakarşı Ingiltere'den ithal edilen 20 bin koyun ve bu koyun- larlatemas eden 30 bin koyunu itlafet- ti. Koyunlardan alınan örnekler ınce- lemeye alındı. Şu ana kadar yapılan testlerin şap hastahğı bulunmadığını göstermesine karşın tehlıke sürüyor. BelÇİka: Belçika, 2 Mart ile 19 Mart tarihleri arasında bazı hayvanlann ke- simini yasakladığını açıkladı. Sağlık Bakanlığı, koyun, kuzu, keçi, oğlak, domuz ve çift tınıakh büyükbaş hay- vanlann hiçbiryerde ve hiçbir şekilde kesilemeyeceğini bildirdi. Flaman bölgesinde bir çiftlikte şap hastalığı şüphesiüzerine, Tanm Bakanhğı ülke- deki at yanşlannı iptal etti, çiftlik hay- vanlannın nakline yasak getirdi. Almanya: Tanm Bakanlığı, duru- mun kontrol altında olduğunu, kısabir süre önce Kuzey Ren Vestfalya eyale- tinde şüphe üzerine itlaf edilen 1850 koyundan hiçbirinde şap hastalığına rastlanmadığrnı açıkladı. Danlmarka: Ulkenın batısındaki bir çiftlikte, hastalığın bulaştığından şüphe edilen inekte yapılan tahhllerin sonucu negatif çıktı. Flnlandiya: Bir inek çıftlığı, bazı hayvanlarda şap belirtileri görühnesi üzerine karantinaya alındı. İngilterede ilk defa bir domuz ciftliğinde rastlanan şapa müdahalede geç kalındı Unutulan hastalık döndüZAFERARAPKtRIİ LONDRA-lngiltere, böyle birhas- talığın varlığını bile unutmuştu. Ay- nen, 1960'lıyıllardayoğunbirtarama kampanyası ve savaşım sonucu, ve- ' rem ya da tüberküloz adı verilen has- talığın varlığını neredeyse unuttuğu- muz gibi. Işte, insanlarda bu hastalığın yeni- den yaygın biçimde görülmesi ne an- lamageliyorsa, perşembe gecesi itiba- nyla Ingiltere, lskoçya, GallerBölge- si ve Kuzey irlanda topraklannda tam 107 yerde görülen şap hastahğının, 21 Şubat'tan bu yana, bu denli büyük bir hızla yayılmış olması, aynı anlamage- liyor. Britanya hükümeti Tanm Ba- kanlığf na bağlı Veteriner Genel Mü- dürü Jim Scudamore'un ifadesiyle, "Üstelik, henüz tepe noktasma ulaş- madıveortadan kalkması sanılaııdan daha uzun yaman alacak". Hızla yayıidı îlkönceKuzeyÎngiltere'deHeddon- on-the-Wall adlı kasabada tek bir do- muz ciftliğinde ortaya çıkan ve istis- nai bir vaka sanılan şap hastalığının, • Şap hastalığı, canlı hayvanlann sağlıklı bile olsalar mezbahalara ulaşmasını engellediğinden, ülkede karmızı et sıkmüsı başladı. Marketlerde et stoklan tûkenmek üzere. Et bulunan yerlerde de fiyatlar neredeyse iki misline çıkmış durumda. çiftlik-mezbaha- saücı üçgeninde hız- la yayıldığı ve sonradan alınan tüm Önlemlere rağmen ülke çapında etki- lemediği bölge kalmadığı ortaya çık- tı. Hazırlıksız yakalandılar Peki, Britanya gibi Batı Avrupa'nın gelişmiş bir ekonomisinde ve tanmın daha "fenni" usullerle yapüdığı birül- kede nasıl oldu da bunun önüne geçi- lemeden, adeta bir azgelişmiş ülke gi- bi, tanm ve hayvancılık sektörü ha- zıruksız ve tedbirsiz yakalandı? Uz- manlar bu sorunun yamtını, "flk fark edikiiğigün canlı hayvan nakilyasağı- nınyürüriüğe konmaması" olarak ve- riyorlar. Ostelik de yıllardır deli dana hastalığı ile amansız birmücadele ve- rilirken, ilke olarak çok sıkı denetle- nen bir hayvan ve et dağıtım ağı oluş- turulmasına rağmen. Tanm Bakanı NickBnmn'ın açık- lamalanna göre, şu ana kadar da ülke çapında 100 bine yakın hayvanın "vi- rüslü" olduğu ya da "virüs bolaşma risid taşKbğT saptanırken bunlardan 61 bını yakılarak itlaf edildi. En az bir o kadannın daha itlaf edihnesi gün- demde. Ülke ekonomisine zaran da- ha şimdiden milyonlarcadolan bulur- ken, toplam maliyetinin en iyimser tahminlere göre 2.5-3 milyardolarol- masından endişe ediliyor. Yasaklar Şap hastalığının ortaya çıktığı an- dan itibaren hükümetin ilk önlemi, canlı hayvan nakli ve virüslü çiftlik- lere insanlann bile giriş çıkışının ya- saklanmasıydı. Çok sayıda hayvanın serbestçe dolaştığı yüzlerce kilomet- rekare alanayayıhnış milli parklarka- patıldı, hatta Londra gibi bûyük kent- îerde bile en küçük bir hayvan bann- dıran parklara kilit vuruldu. At yanş- lan iptaledilirken irlandaCumhuriye- tihükümeti, Britanya'ya seyahat ede- cek vatandaşlannın geri virüs taşıma- ması için Galler ile yapılacak Rugby UluslarKupası maçınatakımını ve ta- raftarlannı göndermedi. Kuzey İrlan- da'da hastalığın görülmesi üzerine İr- landa Adası'nda futbol maçlan bile ertelendi. Londra*da yapılacak gele- neksel < K>olta'' köpek güzelliği ve marifeti yanşması bile iptal edildi. Hatta insanlannçiftliklere yakınpark- larda hayvanlanru gezdirmemeleri is- tendi. Tavufc ve balık eti Şaphastahğı, canlı hayvanlann sağ- lıklı bile olsalarmezbahalara ulaşma- sını engellediğinden, üflcenin dört bir yarunda kırmızı et sıkınüsı had safha- yaulaştı. Marketlerde et stoklan tûkenmek üzere. Et bulunan yerlerde de fiyatlar neredeyse iki misline çıkmış durum- da. Depolama olanaklan marketler- den çok daha sınırlı olan semt kasap- lannın çoğu kepenklerini kapattı. Kff- mızı etten kaçan halkın yöneldiği ta- vuk ve balık eti de kelimenin tam an- lamıyla ya "yok saüyor" ya da fahiş fıyatlara alıcı buluyor. KlbTIS Rum Kesimi: Şap hastalı- '. ğuıın yayrhnasını önlemek amacıyla i. îngiltere'den gelen yolculann ayakka- bılan dezenfekte ediliyor. LarnakaHa- vaalanı'na gelen lngiliz yolcular kim- yasal işlemlerden geçırilen halmm üzerinden yürütülüyor. Kıbns Rum Kesimi, daha önce de Ingiltere'den canlı hayvan ile et ve süt ürünlerinin ithalini yasaklamıştı. HirvatlStan: Canlı sığır, koyun ve domuz ithali ve taşımacılığı yasaklan- dı. Tanm Bakanlığı, yasağın 2 Martile 16 Mart günleri arasında geçerli ola- cağını açıkladı. ÇİH: Çin makamlan, sırurlardaki ön- lemleri arttırdı. Yeni Çin Haber Ajan- sı'nın bildırdiğine göre, özeUikle In- giltere'den gönderilen et ürünleri ile Isveç'ten gönderilen kuş ve evcil hay- vanlara sınırda el konulacak. MOğOİIStan: 60 binden fazla şap hastalığına yakalanan büyükbaş hay- van bulunduğu, salgının ülkenindoğu- sunda kontrol alüna ahnamadığı öne sürüldü. Yenı Çin Haber Ajansı'nm bildirdiğine göre, ülkenin doğusunda- kı 11 bölge şap hastalığından etkılenir- ken geniş çaplı itlaflarla hasta hayvanlar yok edil- meye çalışılıyor. Suudl Arablstan: Suudi Arabistan Baş- müftüsü Şeyh Abdfibuiz binAbdullahel-Şeyh, Av- rupa ülkelerinde görülen şap hastalığı nedeniyle bu ülkelerdeki Müslü- manlann kurban kes- mekten vazgeçebileceği- ni söyledi. ispanya: 540 domuz 01- dürüldü. Koyun ve domuz nakliyatınayasak getirildi. Boğa güreşlerine yasak gündemde. İZİanda: Izlanda ma- kamlan, göçmen kuşlann şap hastahğı taşıyabilece- ğini belirttıler. tzlanda Hayvan Sağhğı Müdürlü- ğü, Ingiltere'den, şap has- talığı virüsü taşıyıp taşı- madıklannın anlaşılabil- mesi içingöçmen leylekle- rin itlaf edilmesi izninin verihnesini istedi. Avustraiya: ingiiiz u- manlanndan Avustral- ya'ya giden feribotlardaki araçlar ve yolcular, Uman- lara konulan özel kimya- sal işlemlere tabı tutulan halılardan geçiyor. PorteMz: Başkent Liz- bon'daki uluslararası hava- alanınagelen bütünyolcu- lar, özel halılann üzerin- den geçerek dezenfekte edihyor. Hastalığın özellikleri Insonkm öldürmüyor Son derece bulaşıcı bir hastalık olarak tanımlanan şap, havadaki toz parçacıklan yoluyla bile yayılabilen, bu anlamda yayıhnası çok kolay bir hayvan hastalığı. Domuz, koyun, sığır, keçi, deve gibi çıft tırnaklı (toynaklı) hayvanlarda görülebiliyor. Trrnaklan (toynaklan) arasında ya da ağızda üreyen virüs hem yara yapıyor hem de hayvanı halden düşürüyor. Ağızdan aşın salya salgısı ve iştah kesilmesi, kilo kaybı, sütten kesihne, hastahğm başlıca belirtileri arasmda. öldürücü mü? Şap hastalığı, sanıldığı kadar öldürücü değil. Sadece çok genç kuzu ve danalar ile çok yaşlı hayvanlan öldürebiliyor. Ancak hastahğm etkilediği sürüler, hayvanlar üzerindeki tahribatı nedeniyle ticari bir mal olarak değerini büyük ölçüde kaybettiğinden, çiftçiler için "ölümden beter bir felaket" olarak görülüyor. Asısı var mı? Şap hastalığına karşı çok uzun yıllar önce geliştirihniş ve yüzde yüz etkili bir aşı var ve Avrupa Birliği'ne üye ülkelerde başanyla kullamlıyor. Ancak aşılı hayvanlann bile, kendileri etkilenmese dahi virüsü taşıma ve başkalanna bulaştrrma riski var. Bu yüzden, ömeğin Ingiltere tüm hayvanlan itlaf etmek yerine aşılasa bile, virüs taşıma riskinden dolayı yine de ihracatı mürnkün olamayacak. İnsan yagamı İçin rlskll ml? Hayır. Şu ana kadar şap hastalığı virüsünden ölen hiçbir insana rastlanmadı. Ancak virüsün kapılması halinde özellikle çocuklarda ciddı rahatsızlıklara yol açabiliyor. Ancak bu da çok ender bir vaka olarak adlandınlıyor. Örneğin, Îngiltere'de bu hastalık 1967 yılında yaygın biçimde ortaya çıktığında, sadece bir tek çocuk tedavi görmek zorunda kahnıştı. Dünyada nerelerde var? •• •' v - - ; r Aralannda Türkiye'nin de bulunduğu, Y', tanmın görece eski yöntemlerle yapıldığı çok sayıda gelişmekte olan ekonomide şap . hastalığı çok yaygın bir hastalık olarak biliniyor. Afrika, Asya, Ortadoğu ve Güney Amerika ülkelerinin çoğunda, tüm aşılama kampanyalanna rağmen hastalık ortadan tamamen kaldınlabilmiş değil. AB ülkeleri arasmda da sadece Yunanistan'da varhğma rastlanıyordu. Orta ve Kuzey Amerika, Pasifık ülkeleri ile Karaib adalannda da tamamen ortadan kalktığı bılmiyor. Maymunlarda başarı ALDS'ekarşı üçpmteinliaşı CHICAGO (AA) - ABD'li bilim adamlan, üç proteinli bir AIDS aşısı elde ederek maymunlarda denedi. Aşı yapıldıktan 7 ay sonra HIV virüsü şınnga edilen maymunlarda aşrnın, HIV virüsü sayısınm artmasmı önleyerek AIDS hastalığınm oluşumunu engellediği görüldü. Aşıda, HIV virüsünde bulunan ve DNA içeren üç proteinin bulunduğu açıklandı. AIPS'I tanıyan hafıza Bu aşılann, vücudun bağışıklık sisteminde, AIDS virüsü proteinlerinin tanınması için bir hafıza geliştirdiği belirtildi. Böylece, bağışıklık sisteminin, daha sonra vücutta saptayacağı AIDS virüsü proteinlerini tamyarak etkisiz hale getirmesi sağlandı. iki aşıdan sonra maymunlara, vücudun bağışıklık sistemini güçlendiren üçüncü bir aşı daha yapıldı. Bu aşı ise üç HIV proteini içeren, çiçek aşısrmn değiştirilmiş bir şekli olarak uygulandı. Enfekslyonu önlüyor Emory Üniversitesi bilim adamlanndan Dr. Harriet L. Robinson, aşımn HIV virüsünün AIDS hastalığma dönüşmesini en azından birkaç ay önlediğini gördüklerini, düşük dozda verilen aşımn bile HIV virüsü sayısını belirlenemeyecek derecede azaltarak AIDS enfeksiyonunu önlediğini kaydetti. Aragtırmalar 3 yıl içlnde biteblllr Bihm adamlan, maymunlara aşı yaptıktan 7 ay sonra HTV virüsü bulaştırdıklannı, bu sayede aşının uzun dönemde etkili olup olmadığını anlayabildiklerini açıkladı. Bilim adamlan, şu anda dünyamn birçok yerinde AIDS aşısıyla ilgili olarak araştrrmalar yapıldığını ve bazı aşılann insanlar üzerinde denendiğini açıkladı. AIDS aşısıyla ilgili araştırmalann, birkaç yıl içinde sonuçlandınlabileceği belirtiliyor.