Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 15 AĞUSTOS 2000 SALI
HABERLER
DUNYADA BUGUN
ALİ SİRMEN
SonununÖzü .
Biliyorum siz de bıktınız, şu KHK bunalımın-
dan ve de olayların gelişmesi ile yorumlanma-
sından.
llk bakışta, son derecede girift görünen bir so-
run ile karşı karşıyayız. Birbınne tam zıt biçim-
de yorumlanması mümkün mahkeme kararla-
n ve bilimsel yansızlıklan, yetkinlikleri, saygın-
lıklan tartışma götürmez hukukçulann birbirine
karşıt görüşleri, kolayca bir tarafın haklı oldu-
ğunu söyleyebilmeyi de olanaksız kılıyor.
Son olarak Taha Akyol, Anayasa Mahkeme-
si'nin 27.4.1993 tarih ve 1993/18 sayılı karann-
dan yola çıkarak, Cumhurbaşkanrnın haklılığı-
nı vurguluyor ve Sezer'in ikinci kez önüne ge-
tirilecek KHK'yi imzalamamayayetkisi olduğu-
nu söylüyordu.
Sayın Ahmet Necdet Sezer, Hüsamettin Öz-
kan ile yaptığı konuşmada da, en salim yolun
kanun çıkarmak olduğunu belirtmiş ve Başba-
kan Yardımcısı'na "Meclis'teyeteriiçoğunluğu-
nuz var" demiş.
., Politik deneyimi de olan anayasa hukukçu-
su, Prof. Dr. Mümtaz Soysal'ın görüşü de doğ-
ru çözümün bu olduğu.
llk bakışta sorunun bu yolla çözülmesinin en
mantıklı, üstelik de en kolay yol olduğu söyle-
nebilir.
'' Bu durumda, Bülent Ecevit'in Cumhurbaş-
.kanı'nı illa imzaya zorlamak üzere, KHK'yi oJ-
'duğu gibi göndermesini anlamak güçleşiyor.
;Î • • •
Bunca yıllık politika deneyimi olan, geçmişte
yapay gerilimlerin acısını yaşayarak çekmiş bu-
lunan Bülent Bey'in, "benim seçtirdiğim kişi
bana nasıl kafa tutar" psikozu içinde hareket
edip ipleri germesinin anlamsızlığını düşünme-
mek elde değil.
Ama olaya biraz daha yakından bakıp soru-
nun özünü görünce, işlerin pek öyle olmadığı
çıkıyor ortaya.
Sorunun özü, KHK ile yapılmak istenen, irti-
ca ile mücadele konusunda pariamentoda si-
yasi bir iradenin bulunmamasıdır.
Böyle bir iradeyi FP'den yapısı gereği bekJe-
mek abes olur.
Aynı şekilde, siyasi oportünizmin doruğunda-
ki Tansu Hanım ve kuruluşunun da, bu yönde
bir istenç belirtmesi olanaksızdır.
Zaten sorun da orada değil.
Çünkü, koalisyon partileri bir araya geldikle-
rinde, gerekli yasayı parlamentodan geçirecek
çoğunluğa sahipler.
Cumhurbaşkanı'nın üzerindedurduğu husus
dabu.
Ama işte tam bu noktada işler çatallaşıyor.
Çünkü, aslında koalisyonu oluşturan partile-
rin tabanında da, irtica ile mücadele konusun-
da siyasi bir kararlılık göremiyoruz.
•••
ANAP'ın da Mesut Yılmâz'ın da tavn belli.
Birzamanlar "Şeriata karşı yûrüyüş yapılmaz"
diyen, anayasanın laikliğin tanımını veren 24.
maddesini değiştirmeyi şiar edinen Mesut
Bey'in kendisi değil miydi?
Erbakan ın saflannda yer alması gerekenle-
ri, Meclis'e taşımış olan yine aynı Mesut Bey de-
ğil midir?
MHP'nin dünya görüşü de, bu konuda ciddi
bir mücadeleyi sürdürebilecek yapıdan uzak.
Nitekim daha KHK, hükümet içinde görüşü-
lürken bile MHP ve ANAP'lı üyelerin suskunlu-
ğu dikkat çekici değil miydi?
Partisini bir devlet kuruluşu haline getirmeye
Özen gösteren Devlet Bey'in de söz konusu
KHK konusunda kimi kaygılan olduğunu bilmi-
yor mu kamuoyu?
Fethullah Gülen konusundaki tavnnı herke-
sin bildiği Bülent Bey'in ve partisinin bu konu-
da en rahat parti olduğunu söylersek, vann ge-
risini siz düşünün!
Evet sorunun özü hukuki değil; hukuki sorun
aşılabilir.
Ama aslında, siyasi bir sorun var. O da, irtica
ile mücadelede pariamentoda muhalefet ka-
nadında olduğu gibi, iktidar cenahında da siya-
si bir iradenin mevcut olmamasıdır.
NevzatHelvacı
oğlunu evlendirdi
Türkiye İnsan Haklan Kurumu (TtHAK)
Başkanı ve eski İnsan Haklan Derneği Başkanı
Nevzat Helvacı'nın oğlu Bülent Hetvacı ile 1998
Türkiye gûzeli Zeynep Tokuş, önceki gece Esma
Sultan Yahsı'nda evlendi. Genç çiftin nikâh
şahitliklerini Koç Gnıbu Genel Koordinatörü
Can Kıraç ve Hacettepe Üniversitesi öğretim
Üyesi Doç. Dr. Ahmet Atay yapü. Törene TtHAK
Denetieme Kurulu Başkanı Osman Tabak ve
TtHAK üjeleri de kankh. Davetliler, Esma Sultan
Yalısı'nın büyülü havasında, Latin müziği
eşliğinde gecenin geç saatlerine kadar eğkndfler.
(Fotoğraf: ALPERIZBUL)
68'liler Birliği Vakfı Başkanı Haşmet Atahan'dan Başbakan Ecevit'e Gülen için çağn
'Tek sorusturıılsııiî
• "Fethullah Gülen
ve gerisindeki
güçlerin etkisinde
değilseniz
yapmanız gereken
iş bellidir.
Hizbullah'ta olduğu
gibi Bakanlar
Kurulu karanyla
yetki ve
sorumluluğu tek
merkezde
toplayın."
:
^
tstanbul Haber Servisi - Sivil
Toplum Kuruluşlan Birliği
(STKB) Dönem Sekreteri ve
68'liler Birliği Vakfı Başkanı
Haşmet Atahan. Başbakan
Bülent Ecevit'e, Içişleri
Bakanı Sadettin Tantan a ve
Bakanlar Kurulu üyelerine
çağn yaparak Fethullah Gülen
ve gerisindeki örgütle ilgili
araşhrmanın yapılması için
yetki ve sorumluluğun tek bir
merkezde toplatılmasını istedi.
Fethullah Gülen'in Amerikan
gizli servislerinin uyansı
sonucu yurtdışına kactığını
belirten Atahan sözlerini şöyle
sûrdürdü: "Gülen, yurtdışına
kaçarak gerek kendini, gerekse
'gizli örgütü'nü kurtarmış
görünüyor. ABD'ye
sığuımakla bu ülkeye ne kadar
bağh olduğunu ortaya
koymuştur. Başbakan Ecevit,
kişisel olarak Gükn'in
aklanmasmı isteyerek
yargılamayı etkilemek yerine,
Başbakan olarak, ülkemizin
geleceğinin karartmak isteyen
Amerikancı-gerici
örgütlenmenin açığa
çıkanlması için görevini
yapmahdır."
Atahan, Fethullah Gülen için
kaygılanmak yerine, Gülen'in
"devlet içindeki
kadrolaşmalannın, ekonomik,
sosyal, kültürel alanlardaki
tiim örgüHenmelerinin, devteti
ele geçirme planlannın,
uluslararası bağlannlannın,
okul ve kurumlanndaki gizli
servis etemanlannuT açığa
çıkanlması ve trilyonlarca
liralık malvarlığının
araştınlması gerektiğini
vurguladı. DGM Savcılığı'nın
bütün bu sorulann "s
kalkamayacağı''nı öne süren
Atahan, "STKB'nin
kamuoyuna yansıtüğı
Fethullah Gülen gizli kasetkri
oimasaydı, bu dava dahi
açüamazdı'' görüşünü
savundu. '''
Başbakan Ecevit'i, Içişleri
Bakanı Tantan'ı ve Bakanlar
Kurulu üyelerini görev ve
sorumluluğa davet eden
Atahan şunları dedi:
"Gülen ve gerisindeki güçlerin
etkisinde değilseniz yapmanız
gereken flk iş bellidir.
HizbuUah örgütünde
uyguladığuuz gibi, Bakanlar
Kurulu karan ile Gülen ve
gerisindeki örgütün
araşünlması için Türkiye
içinde ve dışında yapılması
gerekh" tüm gjrişimlerin ve
işlemlerin yapüması ve
yürütühnesi için en son teknik
donanımlarla. teknik
kadrolaria bir yapüandırma
sağlayın. Yetki ve sorumluluğu
tek bir merkezde toplayın.
Gerçekten var ise
yurtsevetüğmizL
çağdaşüğınızı. miltiyetçinğnıizi
görmek istiyor ve bekliyoruz."
Hacıbektaş'ta yann başlayacak törenlere Cumhurbaşkanı Sezer katılmayacak
Hacı Bektaş-ı Velî andıyorNEVŞEHtR- 37. Geleneksel,
11. Uluslararası Hacı Bektaş-ı
Veli anma törenleri yann Nevşe-
hir'in Hacıbektaş ilçesinde baş-
lıyor. Son 6 yıldır cumhurbaşka-
nı düzeyinde katıhmın gerçek-
leştiğı etkınlığe Cumhurbaşkanı
Ahmet Necdet Sezer bu yıl katıl-
mıyor. Hacıbektaş Belediye Baş-
kanı Mustafa Özcivan, 3 gün 3
gece sürecek etkinliklerde "sev-
gi, dostiuk, banş, kardeşlik" me-
sajlannın verileceğinı söyledi.
Bu yıl 300 bin kişinın katılımı-
run beklendığı Hacı Bektaş-ı Ve-
li anma etkinlıkleri 16-18 Ağus-
tos tarihleri arasında gerçekleş-
tirilecek. Törenlere, Başbakan
Bülent Ecevit, Başbakan Yar-
dımcısı Mesut Yılmaz, Kültür
Bakanı İstemihan Talay, Turizm
Bakanı Erkan Mumcu, Millı
Eğıtım Bakanı Metin Bostancı-
oğJu, Ulaştırma Bakanı EnisÖk-
süz, Devlet Bakanı Ramazan
Mırzaoğtu, CHP Genel Başkanı
Ahan Oymen'ın de aralannda
bulunduğu bırçok yönetici, siya-
setçi ve bürokrat katılacak. Kül-
tür - sanat ağırhkh anma etkın-
likleri kapsamında "Alevi Bek-
taşfliği Besleyen Kültür ve lnanç
KaynaklarT, "Türkrje'de Şeri-
ata Karşı Kadın Harekederi",
"Radikal tslamın Yükseliş Ne-
denleri" konulu paneller, "Küre-
seUeşme" ve "Tbprak ve Eroz-
yon" konulu söyleşıler düzenle-
necek. Prof. Dr. Irene Melikoff,
Prof. Dr. tlhan Başgöz, Prof. Dr.
Alemdar Yalçın, Prof. Dr. Anıl
Çeçen, Prof. Dr. Yakup Kepe-
Haabektaş Belediye Başkanı Özcivan, en büyük sıkınnlannm "anyapr ve "konaklama" olduğunu söyledi
Ozellestirilecek tesislerin zarar ettirildigi öne süruldü
Dalaman 'daSEKAgergbnUğji
ÖZCANÖZGÜR
MUĞLA-SEKA Dalaman Tesisleri'nin MOPAK'a
verilmesine karşı çıkan Dalaman'ın ANAP'lı Beledi-
ye Başkanı Şevket Durmuş, özelleştırmeden sorum-
lu Devlet Bakanı Yüksei Yalova'nuı MOPAK'ta ısra-
nna anlam veremediğini belirtti. Durmuş, "Hiç knn-
se malmı kötüleyerek satmaz, Sayın Yalo-
va devletin mabnı zarar ediyor diye kötü-
leyekötüleyesaup MOPAKtekeö varanyor.
BizözeDeştinneden sermayenin tabana ya-
yılmasnu anhyoruz.hükümetvepartiın Ya-
lova'oın görüşünü paylaşıyorsa ANAP'tan
ve betediyeden istifa ederim" dedi.
SEKA Dalaman Tesisleri'nin zarar eden
bir kuruluş olmadığrnı, Devlet Bakanı
Yüksei Yalova'nın tek yanlı ve gerçekleri
çarpıtan açıklamalan ile kamuoyunu ya-
nılttığmı belirterek, kendisini SEKA Dalaman'ın kâr-
sız bir kuruluş olduğunu ispata çağıran Durmuş, şun-
lan söyledi: "Dalaman Kâğıt Fabrikasızararetmrvor.
Zarar ettirflivor. SEKA Genel Müdürlüğü 1 trüyon
kredi ahnış, bunun borcunu Dakman'a Ödeayorlar.
Bütün kâğrtfabrikalannın selülozu Dalaman'dan kar-
• Dalaman'ın
ANAP'b
Belediye Başkanı
Durmuş, Bakan
Yalova'yı
SEKA'oın kârsız
bir kuruluş
olduğunu ispata
çağırdı.
şılanıyor. Her \ıl 24 bin 414 kg selüloz, Dalaman'dan
diger tesislere bedavaya veriliyor. Tesis sadece bu kar-
şınksız selüktzdan 4^ trüyon zararediyor.Afyon tesis-
leri kalitesiz selüloz üretiyor ve bu üretim Dalaman'da
değerlendirürvor. Bunlan \ alova da bür>orolmah. Tek
yanh açıklamayapacağına gelsin, kamuo>u ve basnun
önünde gerçekleri bûiikte taruşalım. Biz iddia ediyo-
ruz, Yalova'nm kendisinin de bildiği gibi
SEKA Dalaman Türkrve'nin en kirh ku-
ruluşlanndan birktir."
Yalova'nın özelleştırmeden sorumlu ol-
duğu için, KÎT'leri bakanlığından bir an
önce elden çıkarma çabası içinde olduğu-
na dikkat çeken Durmuş, "Biz Yalova'nın
kaygüannı anhyoruz, Ozelleştinneyi bir
an önce tamamlamak istryor. Bu anlamda
kendisini takdir edhvruz ama MOPAKts-
rannı da anlajamrvoruz'' dıyerek sözleri-
ni şöyle sürdürdu: "Bizim sabıkah kâğrt işlemleriyle
bir ilgimiz yok. Ama Yalova'nın MOPAK ile ne itişld-
si var, onu da merak edhoruz. Aynca kendisini, sabı-
kah dediği işlemleri açıklamaya davet ediyoruz. Hiç
kimse mahnı satarken kötûlemez ama Yalova devletin
mahnı kötüleye kötüleye MOPAK tekeK yaranyor."
nek, Prof. Dr. Nurhan Karadağ,
gazetemiz Ankara temsilcisi
Mustafa Balba> ve TEMA Baş-
kanı Hayrettin Karaca'nın ko-
nuşmacı olarak katılacağı tören-
lerde, Ankara Sanat Tiyatrosu ,
Güneş Tiyatrosu, Pir Sultan Ab-
dal Ankara Şubesi Tıyatro Top-
luluğu ve Ankara Deneme Sah-
nesi oyunculan çeşitli oyunlar
sergıleyecek.
Fotoğraf ve resim sergilerinin
de gerçekleştirileceği etkinlikle-
re Arif Sag, Aşık Mahzuni Şcrif,
Grup Kızıhnnak, Ferhat Tünç,
Canan Başkaya, Grup Yorum,
Zafer Gündoğdu. Kubilay Dök-
metaş. Hasan Yükseür, Yavuz
Bjngöi, Grup Çığ ezgılenyle ka-
tılacak.
Bu yıl yedincisi düzenlenen
Hacı Bektaş-ı Veli Dostluk ve
Banş ödülü Prof. Dr. tlhan Baş-
göz'e verilecek. Başgöz ödülünü
geçen yılki ödülün sahibi Prof.
Dr. Irene Melikoff'tan alacak.
Hacıbektaş ilçesini gelecek zi-
yaretçileri ağırlamaya hazır du-
ruma getirdiklerini belirten Be-
lediye Başkanı Mustafa Özcivan,
en büyük stkıntılannın her yıl ol-
duğu gibi bu yıl da "abyapi" ve
"konaklama" olduğunu bildirdi.
Ilçenın normal günlerde nüfu-
sunun 6 bin olduğunu, törenler
döneminde ise yüzbinlerce kişı-
nin ilçeye akın ettiğini belirten
Özcivan, altyapı ve konaklama
sıkıntılannın maddi olanaksız-
lıklardan kaynaklandığma dikkat
çekti. Özcivan, "Nasddevlethao-
ca gidenlere yardım ediyor, des-
tek ohryorsa, bize de yardnn et-
meti'' diye konuştu.
Doğan: tstanbul'da tavır
betirtenecek
Cem Vakfı Genel Başkanı
Prof. Dr. tzzetön Doğan da yap-
tığı yazılı açıklamada, gelenek-
sel Hacı Bektaş etkinliklerine,
vakıflannın yanı sıra Alevi- Bek-
taşi-Mevlevi demeklerinin katı-
lacağmı belirtti ve şöyle devam
etti:
"16 Ağustos tarihindeki etkin-
üklere çok yüksek düzeyde kaö-
hm sağianmasınuı nedeni Cem
Vakfi'mn Anayasanuzın 10. mad-
desi buyruklannm Aleviyurttas-
lar için de hayata geçirihnesi is-
teklerine her zaman açık ve
ohunlu cevap veren, ancak gerek-
leriniyerinegetirmeyen hüküme-
tin son tavuiannı gözlemlemek-
tir."
Doğan, etkinlıklerin ardından
Istanbul'da yapacaklan bir top-
lantıda hükümetin tutum ve uy-
gulamalan karşısmda alacaklan
tavırlann kararlaştınlacağım
vurguladı.
Hayali ihracat soruşturması
6
Balina' sanıklan
1988'dedeaynı
işi yapmış
tZMtR/BURSA (Cumhuriyet)- tzmir Maü
Şube ekiplerince "Balina Operasyonu" adı
altında gerçekleştınlen tnlyonlûk hayalı
ihracat olayı ile ilgili soruşturma
derinleştiriliyor. Gözaltına alınan zanlılann
1988 yılı içinde gerçekleştirdikleri hayali
ihracattan 700 milyar liranm üzerinde KDV
iadesı aldıklan belirlendi. Bursa'da başlatılan
"Kartal Operasyonu"nda gözaltına
ahnanlann sayısı ise 19'a ulaştı. Izmir Maü
Şube ekiplerince gerçekleştirilen "Balina
Operasyonu'"nda gözaltına alınan zanlılann
yaptıklan açıklamalar doğrultusunda,
soruşturmanm genişletildiğini belirten DGM
Savcılığı yetkılileri, hayali ihracat olayına adı
karışan işadamlanmn şırketlenylc ilgili tüm'
belgelere el konularak Maliye ve Gümrük
Müfettişleri iie hesap uzmanlarmca
incelemeye alındığını bıldırdıler. Hayali
ihracat olayına yüzlerce şirketin kanştığını
belirten yetkililer, "El konulan belgeler çok,
uzmanlar tüm begeleri incelemeye aldı.
HazDİanacak raporiar sonucûnda
gerçekleştirilen havah' ihracatın miktan
betirlenecek. Dosyada adı geçen zanlılann
banka hesaplan da inceleme>e ahndL Şu
asamada gercekleşen hayah' ihracat olayıyla
flgfti kesin bir rakam vermek obuıaksz"
dediler. Bu arada lstanbul Gümrük
Müdürlûğü'nde görev yapan Şekip Akbaş'm
emniyet, îzmir DGM Savcılığı ve DGM
Yargıçhğı'nda verdiği ifadeler doğrultusunda
operasyonlann lstanbul'a kaydmlacagı
bildirildi. Soruşturmayı yürüten îzmir DGM
Savcısı tsmet Um, dosya kapsammm çok
geniş olrriası nedeniyle soruşturmanın birkaç
ay sürebtleceğini bu nedenle davanın,
soruşturmanın tamamlanmasından sonra
^ılacağını söyledi. DGM Yedek Yargıcı
Ömer Fanık Kara, gözaltında kalp krizi
geçirdiği için Îzmir Atatürk Devlet
Hastanesi'nde tedavi alına alman ve
hakkında gıyabi tutuklama karan verilen
İZOTAŞ Yönetim Kurulu Başkanı ve Hakiki
Koç Otobüs firmasının sahiplerinden
Mehmet Niyazoğlu'nun ifadesini aldı.
Niyazoğlu, sorgusundan sonra hakkındaki
gıyabi tutuklama karan vicahiye çevrilerek
tutuklandı. Mehmet Niyazoğlu, tedavisinin
tamamlanmasından sonra Buca Cezaevı'ne
gönderilecek.Bursa'da başlatılan "Kartal
Operasyonu"nda gözaltına alınanlann sayısı
ise 19'a çıktı. Operasyon kapsamında Bursa
Defterdar Yardımcısı Sedat Bayrak, Yeşil
Vergi Dairesi Müdürü Tahir Demirkol ile
Osmangazi Vergi Dairesi Müdür Vekili
Sabahartin Biçim de gözaltına alındı. 3
bürokrat dün Adlı Tıp Kurumu Bursa Grup
Başkanhğı'nda sağlık kontrolünden
geçirildiler. Polis sorgulamalar için
başsavcılıktan 3 günlük ek süre aldı
1998 yılında 20 milyar sermaye ile kurulan
Uludağ Tekstil ve Giyim Dış Ticaret AŞ'ntn
(UTGS) 40 trilyona yaklaşan bir kara para
aklama ve hayali ihracat işine kanstığının
ihbar edihnesiyle başlatılan operasyonun ilk
aşamasında UTGS bünyesindeki 12 şirketin
defterierine el konulmuş, 16 kişi gözaltına
alınmıştı.
NOKTASI /ORAL ÇALIŞLAR oralcalislar@yahoo.com
Irfandalı ünlü yazar Oscar Wilde,
1900 yılında Paris'te bir kulak iltiha-
bı nedeniyle yaşamını yitirdiğinde,
henüz dünyada sosyalizm bir ütop-
yadan ibaretti. Oscar Wilde, 19.
yüzyıl Ingiliz edebiyatının en etkili
eserlerini vermesinin yanı sıra kuru-
lu düzene başkaldıran tavnyla da
önemli bir yazardı. Eşcinsel olduğu
ve ahlaksızlığı kışkırttığı gerekçesiy-
le yargılandı ve yaşamının iki yıiını da
hapiste geçirdi.
Ingiliz muhafazakârlığından yılan
Oscar Wilde, Londra'dan Paris'e
kaçtı. Yıllar önce onun Paris'in ünlü
Pere Lachaise Mezarlığı'ndaki
sfenks biçimindeki mezannı gördü-
ğümüzde çok etkilenmiştik. Meza-
nyla bile aykın bir görünüş içindey-
di.
Oscar VVilde'ı bunca anmamın
asıl nedeni, elimdeki bir kitap. Aykı-
n ve sempatik müzik dergisi "Rolf'ü
çıkaran ekip bir de yayınevi kurdu.
"Roll Yayınevi" ilk olarak Oscar Wil-
de'ın Sosyalizm ve İnsan Ruhu isim-
li kitabıni yayımladı.
Oscar Wilde ve Otoriter Sosyalizm
VVİIde'ın sosyalizm üzerine söyle-
dikleri ne ölçüde ilginç olabilirdi? llk
sosyalist devrim, Sovyet devrimi o-
nun ölümünden 17 yıl sonra gerçek-
leşmişti. Yaşanmış hiçbir sosyalizm
denemesi yoktu. Oscar VVilde yine
de bir şeyler söylemiştir diyerek ki-
tabın sayfalannı çevirmeye giriştim.
Bazı fikirieri heyecan vericiydi.
Cumhuriyet Kitapları arasında
bugünlerde çıkan Sol Geleceği Tar-
tışıyor başlıklı kitabımda bizim sol-
culann söyledikleriyle onun söyle-
dikleri arasında karşılaştırmalar ya-
pıyorum. Oscar VVİIde'ın 1891 yılın-
da, yani 109 yıl önce söyledikleri,
bizim bazı sosyalistlerin bugün söy-
ledikierinden bana daha anlamlı gel-
di.
VVilde, sosyalizm, birey ve eşitlik
konusunda nelersöylüyor: "Sosya-
lizm, Komünizm ya da adına ne der-
seniz deyin, özel mülkiyeti kamusal
zenginliğe dönüştürerek ve rekabe-
tin yerine işbirtiğinikoyarak toplumu
baştan aşağı sağlıklı bir organizma
haline, olması gereken haline geti-
recek ve toplumun her bir üyesinin
maddi refahını sağlayacak. Daha
açık bir deyişle, hayata esas teme-
lini ve esas çevresini kavuşturacak."
VVilde, bunlan söyleyerek eşitlikçi
sosyalizm fikrinden yana olduğunu
açıkça dile getiriyor. Ancak nasıl bir
sosyalizmden yana olduğunu belirt-
meyi de ihmal etmiyor "Fakatyaşa-
mı kusursuzluğun en yüksekmerte-
besine çıkarmak için daha fazlasına
gerek vardır. Gerek duyulan şey Bi-
reyselliktir."
Bireysellik vurgusundan sonra ise
otoriter sosyalizm konusundaki en-
dişelerini ifade ediyor: "Sosyalizm
eğer Otoriter karakterii olursa, hali-
hazırdaki politik güçle silahlanmış
hükümetler yerine, ekonomik güç-
le silahlanmış hükümetler olacak
olursa, tekkelimeyleEndûstriyelTi-
ranhklar ortaya çıkarsa, o zaman in-
sanlığın sonu başından da kötü ola-
cak."
Oscar VVilde sanki gelecekte
olanlan görür gibi konuşuyor "O
halde şurası açıktır ki, Otoriter bir
Sosyalizm işimize yaramayacaktır.
Çünkü halihazırdaki sistemde çok
sayıda insan belli ölçüde özgûr, ifa-
de özgüriüğüne sahip, mutlu hayat-
lar yaşamaktayken endüstriyel toş-
la sistemi ya da ekonomik zorixtlık
sisteminde kimsenin böyle bir öz-
güriüğü olamayacaktır."
"Yaşadığımtz toplumun birkısmı-
nın hemen hemen köle gibi yaşa-
ması esef edilecek şeydir, fakatso-
runu toplumun tümünü köleleştire-
rek çözmeyi önermek çocukçadır.
Ona hiçbir zorlama getirilmemeli-
dir. Zohanacak olursa, işi kişiye uy-
mayacak, kendi başına bir iş olma-
yacak, kimsenin de işine yaramaya-
caktır. İş deri<en her türiü etkinliği
kastediyorum."
Oscar VVilde bütün bu uyarılan
yapma gereğini neden duyduğunu
ise şöyle açıklıyor: "Fakat itirafede-
yim ki karşılaştığım sosyalizan fikir-
lerin çoğu, bence tam zoriama de-
ğilse de otorite fikriyle lekelenmiş
durumdalar. Elbette ki otorite ve
zoriama söz konusu bile olmamah.
Her türiü ortaklaşmalar isteyerek
yapılmalıdır. İnsan, sade ve isteye-
rek giriştiği işbirliklerinde kendini iyi
hisseder."
VVİIde'ın sosyalizm ve insan ruhu
üzerine söylediği çok şey var. Bura-
da kısa bir bölümünü aktarabildım.
Bugün tartıştığımtz birçok konuda
onun gerçekten parlak ve günümü-
ze ışık tutacak fikirleri olduğunu
söyleyebilirim. 100 yıl önce yitirdiği-
miz bu Irlandalı asi yazann diğer
söyledikleri gibi sosyalizm üzerine
söyledikleri de ilgi çekici.
Onun söyledikleri üzerinde yeni-
den düşünmekte yarar var. Sol Ge-
leceği Tartışıyor kitabını evirip çevı-
rirken böyle bir duyguya kapıldım.