Katalog

17MART2000CUMA CUMHURİYET SAYFA J l i J V t J l ı \JİTİX / ekonomi(g cumhuriyet.com.tr 13 Oyuncaklara karşı robotlar • TOKYO(AFP)- Japonya'da üretilen 'ganp' elektronik yaratıklar klasik oyuncak sanayiine büyük darbe indireceğe benzıyor. 2000 Tokyo Oyuncak Fuan'nda sergilenen bu robotlar kuymklannı sallıyor, pençelerini kaldınyor, verilen kimi komutlara uyuyorlar. Robotlan ûreten Takara Co. LTD. fırmasuun yetkilileri, bu yaratıkJann kısa bir süre içinde dünyada yenı bir akımın öncüsü olacağını dile getiriyorlar. Mutfaga165 milyon yetmiyor • ANKARA (Cumhuriyet Bûrosu) - Hak-Iş Konfederasyonu'nun 15 Şubat-14 Mart dönemi için yaptığı araşürmaya göre, 4 kişilik bir ailenin zorunlu mutfak harcamalan bir önceki aya göre 4 milyon 817 bin 970 lira arhş göstererek 165 milyon 56 bin 100 liraoldu. Mutfak harcamalannın bir önceki aya göre yûzde 3.1, bir önceki yılın aynı ayına göre de yüzde 68 oranında artrığı bildirildi. Hükümetin ücretlerde öngördüğu yetersiz artışuı 4 kişilik bir ailenin mutfak masraflannı karşılayamadığına, 80 milyon lira olan asgari ücretin ise mutfak harcamalannın yansı olduğuna dikkat çekiliyor. Rover yeniden hgilizlepin • FRANKFURT (AA) - Onlü otomotiv firması Rover, yeniden Ingilizlerin eline geçiyor. Alman BMW firması, 1994 yılmda satm aldığı ve son yıllarda mali zorluk içine giren Rover tesislerinin çoğunluğunu Ingiliz yatınm şirketi Alchemy'ye satma karan aldığnıı bildirdi. Ingiltere hûkümeti tarafından yapılan açıklamayla da, Alchemy grubunun Rover'ın Longbridge'deki fabrikasını ve Rover ile MG markalanm satm alacağı belirtildi. Doğuya yatımm yetersiz • AĞRI(AA)- Doğu Anadolu Projesi (DAP) Ağn tl Temsilcısi Cemal Yıldınm, Devlet Planlama Teşkilatı'nın (DPT) 2000 yılı kamu yannmlan için yapmış olduğu yannm bedellerinin Doğu Anadolu Bölgesi için yetersiz kaldığını belirttı. Ekonomik kalkınma hamlelerinin başlaması için gereken yatınmlann Doğu Anadolu Bölgesi'nde geri kalmış illere aktanlmasını isteyen Yıldınm, "Ancak DPT'nin 2000 yılı kamu yatınmlan için yapmış olduğu yatınm bedeli, doğu için hiç de iç açıcı değil. Bunu, kalkınma hamlesi için yatırun isteyen Ağn ıline bu yıl aynlan 5 milyar 559 bin 504 lira gibi komik olan paydan anlamaktayız" diye konuştu. ÖZ Gıda-İş: BK satılmasın • ANKARA (ANKA) - Öz Gıda-Iş Genel Sekreteri Agah Kafkas, Et ve Balık Kunımu AŞ'nin (EBK) özelleştirilme kapsamından çıkanlmasına isteyerek "EBK'ye ihtiyaç var" dedi. Kafkas yaptığı açıklamada, ûlkeyi yöneten herkesin EBK'nin satışının yanlışlığını söylediğini, ancak bir yandan da satış işlemlerinin 'Hoyratça' devam ettiğini savundu. Kafkas, "Akıl sahibi herkesi bu inanılmaz yanlışı önlemeye çağınyoruz" dedi. Denetimler, yurttaştan alınan her 4 liralık KDV'nin 3 lirasının cebe indirildiğini gösterdi Kaçağı/1yeııi adı: Kıvdi kartı • tlk aşamada 20 ildeki otomasyonlu vergi dairelerinden sonuç alındı. Bu illerde kredi kartlı satışlardaki vergi kaçağı oranı, yüzde 74'ü buldu. Denetimler, kredi kartıyla satış yapan çok sayıda kişi ya da kuruluşun ticari işletme kaydırundahi bulunmadığını da gösterdi. ANKARA (AA) - Vergi kaçak- çılan, bütün uyan ve önlemlere rağmen meydan okumaya devam ediyor. Maliye BakanlığVnın ka- muoyuna açıklayarak başlattığı kredi kartı denetimlen, vatandaş- tan alman her 4 liralık KDV'nin 1 lirasının devlete ödendiğıni, 3 li- rasının ise cebe indirildiğini gös- terdi. Gelirler Genel Müdürlü- ğü'nûn verdiği bilgiye göre, 1 Ka- sım 1999'da Genel Müdür Aldf Hamzaçebi'nin talimatıyla uygu- lamaya konulan kredi kartıyla ya- pılan alışvenşlere dönük vergi ta- kıbatı, ılk çarpıcı sonuçlannı da ortaya koydu. Söz konusu uygula- ma çerçevesinde bankalar POS Vergi kaçağının sonuçları çarpıcı İLLER Adana Ankara Antatya Aydın Bursa Çorum Denizli Eskişehir Gaziantep Hatay lcel Istanbul Izmir Kayseri Kocaeli Konya Manisa Samsun Tekirdağ Trabzon Toplam Mükellef Sayısı BEYANDA BULUNANLAR Beyan edilen satış Gerçek satış 250.721 1.258.857 583.885 12.069 190.469 32.922 76.388 15.357 95.878 52.299 82.213 . 6.448.694 945.073- .'139.003 '; - 34.231 163.506 37.964 110.370 2.784 43.996 10.576.679 7.634 597.568 2.268.476 1.009.618 18.837 315.648 139.109 125.364 48.570 220.248 ,-«r'TO'95-.6^l5 - ^ Vy|%8.'312 14.647.243 1.886.732 255.332 83.128 359.716 58.974 192.618 s'* 5.110 59.998 22.576.216 Hiç beyanda bulunmayanlann satışı 186.310 2.38Q<4ai X.N 259.291»/ 71.257L " 305.011 v — ,,, - '39.788> C / ^ '', 94.232 s/// , 44.361 "/// '-352.004 - 190.096 " 114.031- 11.610.471 1.074.558 199.804 228.333 176.412 137.859 134.087 16.605 70.203 17.685.204 4.024 (Milyon TL) Kaydı olmayanlann satışı -^ 20.146 |7 4.938 / - 1.691 358 989 1.161 7.567 '-"•;, 29.231 Ç~~ 5.796 6.645 - 1.125 31.079 5.046 - - 115.772 73 makinesi verdikleri işletmelerin kredi kartlı alışveriş dökümlenni aylık olarak Gelirler Genel Mü- dürlüğû'ne göndermeye başladı. Bu bilgiler hemen Vergi tstih- barat Merkezı'ne yüklenirken il- lerden gelen aylık KDV beyanna- meleri de sisteme girdi. Uzmanlar, bankalann kredi kar- tıyla ne kadarlık satış yapüğını bil- dırdiği ticari işletmelerin, bu satış- lar için devlete KDV beyanname- si verip vermediğini, verdıyse doğ- ru beyanda bulunup bulunmadığı- nı çapraz kontrole tabı tuttu. Dö- kümü yapılan kasun ayı sonuçla- n da vergi mükelleflerinin ne ka- dar kural tanımaz olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. tlk aşamada 20 ildeki otomas- yonlu vergi dairelerinden sonuç alındı. Bu illerde kredi kartlı satış- lardaki vergi kaçağı oranı, yüzde 74'ü buldu. Aralannda Ankara, Istanbul ve tzmir'in de bulundu- ğu otomasyonlu illerde, 7 bin 634 mükellef, kasun ayı içinde kredi kartıyla yaptıklan satışlar için dev- lete KDV beyannamesi verdi. Bu mükellefler, beyannamelerinde ka- sımda kredi kartı ile 10 trilyon 576 milyar 679 milyon liralık sanş yap- tıklannı bildirdi. Kayıtsız kullanımlar Ancak bankalardan gelen dö- kümler, söz konusu mükelleflerin kredi kartlı saüş toplamının 10.6 trilyon değil. 22 trilyon 576 mil- yar 216 milyon lira olduğunu or- taya çıkardı. Çapraz kontrol so- nuçlan bununla da kalmadı. Bu il- lerde 2 bin 667 kişi ya da kuruluş, KDV mükellefiyeti olduğu ve kre- di kartlı satış yapüğı halde devle- te hiç beyanname vermedi. Denetımler, kredi kartıyla satış yapan çok sayıda kişi ya da kuru- luşun ticari işletme kaydının dahi bulunmadığını gösterdı. Otomas- yon kapsamındaki 20 ilde kasım- da normal ticari faalıyetlerde bu- lunup da hiçbir kaydı ohnayan iş- letme sayısı 73, bunlann kredi kart- lı satış tutan da 115 milyar 772 milyon lira olarak belirlendi. Kuyumculuksektöründe büyükfirmalar elemeği,göz nuru ile çalışanlara ağır darbe indiriyor Zanaattan taşeronluğa • Altın imalathaneleri birbiri ardına kapanırken kimileri de büyük firmalann taşeron işlerini yaparak ayakta kalma mücadelesi veriyorlar. Çemberlitaş'ta bulunan Birol Han. sayılan gittikçe azalan küçük imalathanelerin merkezi. Ekonomi Servisi - Kuyum- culuk sektöründe modern tekno- lojiye geçilme sürecıyle birlik- te sektörde el emeği ile çalışan- lann sayısında hızla azalrna göz- leniyor. Kapalıçarşı yakınlann- da Çemberlitaş'ta bulunan Birol Han, sayılan gittikçe azalan •al- tın imalatçüannın merkezi. Han- î lathane sahiple- rinden MuratDemir, ekonomik zorluklar nedeniyle imalatı bıra- karak büyük firmalann taşeron- luğunu yapmak zorunda kaldık- lannı belirtiyor. Murat Demir. "1990T1 yıflar- da sektör dışından gelen serma- ye, seri üretim yapan büyük fir- malar kurdu. Bu firmalar ürün- ierini el emeğiyie yapdanlardan Altında ihraç dönemi Ekonomi Servisi - Istanbul Menkul Kıymetler Borsası'nın hazırladığı "1999 KrymetiS Maden RaponTna göre Türkiye 1999 yılında toplam 2.16 milyar dolarlık mücevher ihracatı gerçekleştirdi. Ihracatın Darphane, bavul tıcareti ve tunstler yoluyla yapılan satışla gerçekleştiği bildirildi. Istanbul Altın Borsası (lAB) yetkilileri, ocak ayinda yapılan külçe altın ıthalinde de geçen seneye oranla rekor artış olduğunu belirtiyorlar. lAB Başkanı Serdar Çrtak. "Rakamlara bakıkiığında 2000 yıh ocak aymda yapdan külçe atan ithalinin geçen seneye oranla 10 kat fazia olduğu görükhor" dedi. lhracatçı, yılbaşı, Sevgililer Günü ve bayramlann birbiri ardma gelmesinin piyasayı canlandırdığını dile getiriyorlar. daha ucuza üretmeve başladılar. Bu da altın imalathanelerinin birbiri ardına kapanmasına yol açtL Şu anda imalathaneler bü- yük finnalann taşeron işlerini yaparakayakta kalma mücade- lesi veriyorlar" dedi. Kûçükler ezilıyor Son yıllarda ekonomik koşul- lann küçük işletmeleri ezdiğini vurgulayan Demir, bu nedenle 1999 yılı içerisinde handaki 4 iş- letmenin de kapandığmı da vur- guluyor. Demir, bankalann kü- çük işletmejç/g kjedi vermeye ya- naşmadiKİannı da kayde- derek finansman konu- sunda yaşanan güçlükle- rin gittikçe arttığını be- lirtiyor. Altm işlemecili- ğine küçük yaşta çırak olarak başladığını ıfade eden Murat Demir, bu mesleğe 20 yılını vererek bir imalathane sahibi ola- bildiğini söylüyor. Işletme- de 10 kişinin el emeğiy- ie üretim yaptığını kay- deden Demir, ekonomik zorluklara direnerek "Ke- penkkapatmayacağını T 'dı- le getiriyor. Küçük üretici, kepenklerinibir dahaaçdmamakûzerekapatryor. Hazine bankalan uyardı *Risk modeliniri belirleyin' HAZALATEŞÇAKIR Hükümetin mali yapısı bozulan 5 bankaya el koyma- sının ardından sektördeki sorunlar masaya yatınlırken Hazine Müsteşarlığı da bankalan "risk modeli" oluş- turmalan konusunda uyardı. Avrupa.Birliği (AB) ban- lcacılık mevzuatlanna uyum sürecinde de risk modeli- nin oluştunılması zorunlu kılmırken 1.5 katrilyon lira- ya ulaşan takipteki kredi tutannm da aşağı çekilînesi he- defleniyor. Hükümet, Dünya Bankası ve IMF 'nin direktiıleri doğ- nıltusunda mali sistemi yeniden yapılandınna karan alırken Türk bankacılık sisteminin de AB mevzuatlan- na uyumu için çalışmalar sürüyor. IMF'e verilen niyet mektubunun 53. madde- sinde Bankacılık Denet- l e m e v e Düzenleme Kuru- lu üyelerinin 2000 yıh mart ayı sonuna kadar belirle- neceği ve ağustos ayında da faaliyete geçmesi öngö- rüldü. Türkbankacılık sek- törünüuluslararası yapüan- bankacılık mevzuatlanna uyum sürecinde de risk modelinin oluştunılması zorunlu kılınırken 1.5 katrilyon liraya ulaşan takipteki kredi tutannın da aşağı çekilmesi hedefleniyor. maya ayak uydurması gö- revini de üstlenen Banka- cılık Denetleme ve Dü- zenleme Kurulu'nun fa- aliyete geçmesiyle birlik- te mali sektörde siyasi oto- ritenin yetki kullanmı dö- neminin de sona ermesi bekleniyor. Kurul, bankalara kuruluş izni verilmesinden kapatıhnalannabirleşmelerden devralmalara. mali bün- yelerinin güçlendirilmesine yönelik önlemlerden Mev- duat Sigorta Fonu'nun yönetimine, mevduata verilecek güvenceden murakıplareliyle yapılacak denetimlere ka- dar çok geniş yetkileri kullanacak. AB mevzuatlanna uyum sürecinde, bankalann kre- di risklerini "*Sağlam kredfler,yakuı izlemedekiler, tah- sfl imkânı suurh olanlar, tahsiü şflphelfler ve zarar nite- üğindeki kredüer" şeklmde arz ettiği riske göre 5 gnı- ba aynlmalan öngörülüyor. Karşılıklar Kararnamesi gereği bankalann risklerini kategorize etmeleri ıstenir- ken öz sermayenin de buna göre ayarlanması şartı ge- tiriliyor. Tahsili şüpheli kredilerin artması durumunda sermayeyinin de yükseltihTiesi isteniyor. Bankalann mali bakımdan karşılaşabileceği piyasa ve kredi riski- ni azaltmak için getirilen bu modeÜe piyasa disiplini- nin etkin kullanımı hedefleniyor. SPK ve Türk Ticaret Kanunu gereği yayımlanması zorunlu ilanlannız için Cumhuriyet size özel bir fiyat sunuyor: Türkiye Baskısı Brüt st/ctn 20 $ Biigi için: Faks: (0212) 513 84 60-61 513 95 80 514 07 53 (0212) 513 84 63 Cumhuriyet ÇİFTÇİDOSTU SADULLAH USUMİ Zirai Knedilerle Oynamayınız... IMF ile kol kola giren hükümetimiz anlaşılan Türk tanmını yok etmeye karariı. Düşük taban ve tavan fıyatlan yüzünden ekono- mik krize sürüklenen çiftçilerimizin şimdi de zirai kredileri kısrtlandı. Tanmı kurtarmak gerekçesiyle yapılan işlere in- sanın inanası gelmiyor. Hükümetin ve Yüksek Planlama Kurulu'nun öne- risi ile Ziraat Bankası, tarım kesimi için yeni bir pu- anlama sistemi başlattı. Çiftçiler arazi miktarlanna ve hayvan sayısına göre puanlamayatabi tutulacak. 900 puanı geçen- lere zirai kredi verilmeyecek. ömeğin sulu alanlardaki araziler için dekar ba- şına 3 puan, kuru alanlarda da dekar başına 1 pu- an hesap edilecek. Bu durumda, sulu alanlarda 300 dekara, kuru alan- larda 900 dekara kadar arazisi olan çiftçilere yüz- de 74 faizli kredi verilecek... Hayvan üreticileri için puanlama bir hayli yüksek tutulmuş. Sığır başına 18 puan... Demek ki, 50 baş sığın olan bir üretici de zirai kredilerden yarar- lanamayacak. Aynca, hayvan başına her yıl verilen 80 milyon liralık yem kredisi de kesildi. 50 sığın olan bir hay- van üreticisi 2000 yılına kadar her yıl aldığı 4 mil- yar liralık yem kredisinden de mahrum kalacak... ••• Böylesine bir uygulamayı kim veya kimler öner- di bilemeyiz. Ancak karan hükümetin aldırttığı ke- sin... Eğer öneri IMF'den gelmişse üzerinde düşün- mek gerek. Zira hiçbir dost böylesine acı bir reçe- teyi sunamaz. Hatta düşmanlar bile... Bu karar, Türk tanmının ve hayvancılığının idam fermanıdır... Eğerbu uygulamadan hemen vazgeçilmezse, iki veya üç yıl içinde Türk tanmı da, hayvancılığı da batar. Bir daha kurtarabilmek için ne trilyonlar ne de katrilyonlar yeter... Zirai kredileri kısrtlamanın getireceği tehlikeleri şöyle sıralayabiliriz: 1. Çrftçi, zaten zirai kredileri yetmediği için tefe- cilerin eline düşmüştü. Şimdi tefeciler de faiz oran- lannı arttırma yoluna gidecektir. 2. Başka biryerden kredi kullanmasalar bile, sa- dece yüzde 74 faiz çiftçileri iflasa sürükleyecektir. Çiftçilerte tüccar kesiminin kullandığı kredileri kı- yaslamak yanlış olur. Zira tüccar aldığı bir krediyi birkaç kez kullanma şansına sahiptir. Çrftçi ise kre- disini yılda ancak bir kez çevirebilir. 3. Sonuçta, yüksek faizli kredi borçlannı ödeye- meyeceği için, çiftçi tarlalannı da, hayvanlannı da satışa çıkarmak zorunda kalacaktır. Arna bunlar bi- le borçlannı kapatmaya yetmeyecektir. ••• Ziraat Bankası'nın kredilerie ilgili aldığı bu karar sürpriz oldu. Hatta ilk alman karara göre, sulu alan- laoda 300, kuru alanlarda 900 dekardan fazla ara- zisıolan çrftçlTerîn zirai kredileri tamamen kesilmiş- ti. Yaygın birduyuru yapılmadığı için çiftçiler, bir yıl önce aldıklan kredileri bankaya ödediler. Yeni yıl kredilerini almak için ikinci kez bankaya gittiklerin- de acı haberi öğrendiler... Tabii çiftçiler haberi daha öğrendikleri anda "şok" geçirdiler... Zira geçen yılın kredilerini ödeyebil- mek için eşten dosttan borç almışlardı. Yeni kre- dilerini aldıktan sonra ödeyeceklerdi... Bu kez hem borç alanlar hem de borç verenler güç durumda kaldılar... Ceplerinde mazot ve güb- re parası bile kalmadığı için tanm kesiminde işler tamamen durdu... Tabii bu sıkıntının tepkisi de büyük oldu. Ziraat Bankası, karannı yeniden gözden geçirme gere- ğini duydu. Böylece, bayram tatiline girmeden ön- ce bu kesime yüzde 74 faizli kredi verilmesi uy- gun bulundu... Ancak yüzde 74 faiz bile tanm kesimi için çok yüksek. Bu nedenle hükümet, bayramdan sonra, Ziraat Bankası'nı da sıkıntıya sokmayacak önlem- leri almalı ve zirai kredilerin tamamının yüzde 40'ta kalmasını sağlamalıdır... Tabii, IMF'yi asabilirse... Mozjambik'in dış borç ödemeleri ertelendi PARİS(AA)-Kredi veren ülkelerin bir araya geldiğ^ftırisKulübü", yaşadığı sel felaketi nedeniyle kesin bir iptal anlaşmasuıa vanlıncaya kadar, Mozambik'in vadesi gelen tüm dış borç ödemelerinin ertelendiğini duyurdu. Konuyla ilgili açıkJamada, "Maruz kakhğı seflerden kaynaklanan yaşadığı olağanüstü acil durumda Mozambik'e yardımcı ohnak için, bu ülkenin dış borçlannın topyekûn silinmesi gerçekleşene kadar, borçlan nedeniyle yapması gereken tüm dış ödemelerinin \ı "/ j ^ . durdunılduğu" bildirildi. Dünyanın en yoksul ülkeleri arasında yer alanve 1998 yılı itibanyla dış borç toplamı 8.3 milyar dolara ulaşan Mozambik'in borçlannın silinmesi, sel felaketınden önce de gündemde yer alıyordu. Reeskont faizi yüzde 3.5 oldu Avrupa Merkez Bankası faiz oranlannı yükseltti FRANKFURT (AA)- Avrupa Merkez Bankası (AMB) faiz hadlerini yılbaşmdan bu yana ikinci kez yükseltti Bankadan yapılan açıklamada, Avrupa ekonomik ve parasal birliğine dahil 11 ülkede uygulanan reeskont faizinin çeyrek puan artışla yüzde 3.5'e yükseltildiği bildirildi. AçıkJamada, bir gecelik işlem faizleriyle marjinal borçlanma faizlerinin de çeyrek puan artışla sırasıyla yüzde 2.5 ve yüzde 4.5'e çıkanldığı belirtildi. Finans çevrelerinde karann, Avrupa Birliği ekonomisindeki canlanmamn enflasyonist baskılann şiddetlendirilmesi üzerine almdığı bildiriliyor.