Katalog

İ2OCAK2000PAZAR CUMHURİYET SAYFA HABERLER Çiçeği, çocuk felcini yenen bilim adamlan, şimdi genetik kopyalamayla uğraşıyor Tıpyenilildere koşuyprSAADETUSLU Yüzyılm özellikle ikıncı yansından itıbaren meydana gelen gelışmeler bilımın tüm alanlannda olduğu kadar sağlıkta da büyük adımlan beraberinde getırdi. Yüzyılın başında dünyaya gelenler büyük salgınlardan kurtulup günümüzde genetik kopyalamayla tanıştılar. 1908 yılında hayvandan ük organ naklinı gerçekleştiren bılıın dünyası, şimdi yapay organ merkezleri kurmaya hazırlanıyor. Agırlıkh olarak hastalıklann ortadan kaldmlması içın araştırmalar yapan bilımın gelecektekı en önemli amacı ise hastalanmayı ortadan kaldırmak. Sağlık bılıminın en önemli gelışmesi olan genetik sayesınde ınsanın doğumundan itibaren genetik yapısı çözülerek bütün hastalıklardan ne kadar etkileneceği bulunacak. Bu sayede kişinin gelecekte yakalanma ıhtimali olan hastahğa karşı tedbirler önceden alınmış olacak. Yüzyılın son çeyreğinde gündeme gelen uzaktan tedavi ve tanı yöntemi ve robotlann cerrahide kullanılması ise belki de 2000'e damgasını vuracak gelışmeler arasında yerini alacak. Ege Üniversıtesi Tıp Fakültesi Deontolojı ve Tıp Tarihi Anabılım Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Çağatay Üstfln, tıp sanannın en önemli özellığinın hastalığın getirdiği ağn ve acıya karşı çözüm üretmek ve tedaviyi sağlamak olduğunu söyledi. Yeni bir yüzyılın eşiğinde tıbbın geldiği noktalan göz önünde bulundurmanın geleceğin tıbbının nasıl şekilleneceği hakkında fikir verdiğini belirten Üstün, "Tıbbi buluş ve geüşmeler genel anlamda 19'uncu yûzyıbn sonlaruıdan itibaren ortaya çıkmaya başiamıştır. Bunda endüstri dev riminin ve bilim adamlannın cesaret, istek ve gayreüerinin büyük payı vardır" dedı. Gende bıraktıgımız yüzyılda kılometre taşı sayılabılecek tıbbı gelişmeler ise şöyle sıralanıyor: • 1883: Kolera etkeninin keşfi (Dr. Robert Koch) • 1884: Diften etkeninin keşfı (Dr Friedrich Loeffler). • 1885: Kuduz aşısının ilk kez uygulanışı (Louis Pasteur). • 1889: Köpeklerde yapılan deneylerde pankreasın Doktor Kevork, umarsız hastaların ya- şamlanna son verilmesi düşüncesiyte tıp dünyasını ikiye böldü. alınmasıyla diyabetes mellitus (şeker hastalığı) olduğu gözlemlendi. (Mehring ve Minkovvsld) • 1894: Veba etkeninin keşfı (Dr. S. Kitasato, Dr. A.Yeran). • 1895: X ışınlannın keşfı (Prof. Dr. VVilhelm C. Röntgen) • Psikıyatride psikoanalız yöntemıyle yeni bir dönem başladı (Dr. Stgmund Freud). • 1896: Özel radyografi fılmlen ortaya çıktı. • 1986: YıldızAskeri Hastanesi'nde ılk olarak X ışınlan üretilerek ubbın yaranna sunuldu (Dr. Esad Feyzi). • 1897: Aspirinuı keşfı (Fefa Hoffinann). Kan grubunun ke$fl • 1900. Kan gruplannın keşfı (Dr. Kaıi Landsteiner) • 1902: Sıtma hastalığının etkeninin keşfı (Sir Ronald ross). • 1902: Hormanlann organizmanın fonksiyonlannı kontrol ettiği ortaya İconuldu (Baynss ve Starung) • 1903: Stemum'dan (göğüs kemiğı) kemık ıliği bıyopsisı yapıldı (Dr. A. Woffi). • 1903: Paris Tıp Akademisı, alkolün insan sağhğına zarar verdiğini açıkladı. • 1903: Elektrokardiyografınin keşfi (Dr. W. Einthoven) • 1904: Sindirim fizyolojisinin ortaya çıkanlması (Dr. L P. Pavlov) • Yeni doğanda intrakraniyal hemoraji (kafa ıçi) operasyonu (Dr. a Cushing). • 1905: Tiroit bezinin fızyolojisi, patalojisi ve cerrahisine ilişkin çahşmalar (Dr. E. Kocher) • 1905: Tüberküloz hastalığnıa ilişkin keşifler (Dr. R. Koch). • 1908: Immün sistemın tanımlanmasına ilişkin çalışmalar (Mechnikov, Dr. P. Erfich) • 1909: Kimya ve tıpta önemli yen olan Ph sembolünün tarifı yapıldı (S. P. L. Sorensen). • 1910: Insanda ilk laparoskopi (kann içuun görüntülenmesi) ve torakoskopi (göğüs boşluğunun görüntülenmesi) girişimi (Dr. H. C. Jacobaeus). • 1911: Kanser tedavisinde kullanüan radyum ve polonyum elementleri keşfedildi (Marie Curie) • 1912. Fransız biyolog Dr. Aleris Carrel hayvandan hayvana ılk organ naklıni yaptı. • 1912: Arterlenn sertleşmesine bağlı oluşan ilk kalp hastalığı tarif edildi (J. B. Herrick) • 1913: Memekanseri olgulannda teşhisı kolaylaştırmak ıçin meme radyografısı yöntemi uygulandı (Dr. A. Saiomon). • 1913: Diften aşısı bulundu. • 1913: Anaflaksi ( allerjik reaksiyon) tanımlandı (Dr. C. R. Rkhet) • 1913: A vitamini keşfedildi (E. V. McColhun) • 1921: Büyüme hormonunun keşfi (Dr. H. M. Evans). • 1922: E vıtamininin keşfı (Dr. H. M. Evans. K. S. Bishop) • 1922: Insülinin keşfi (Dr. F. Banting. Dr. C. Herbert Best, Dr. J. Macleod). • 1925: Paratiroıd hormonunun keşfi (Dr. J. Coffip) • 1928: Penısılinin keşfı (Dr. A. Fleming). • 1928: Kadınlarda uterus ve serviks kanserlerinin tanısında önemli bir yeri olan Pap testinin keşfı (Dr. G. Papanicolaou). • 1929: Elektroensefalografinın (EEG) bulunuşu (Dr. J. H. Berger). • 1932: Hıpofız ön lobuyla ilgili olan Cushing hastalığının tanımı (Dr. H. W. Cushing) • 1933: Kadavradan ilk böbrek nakli (Dr. Voronoy ve arkadaşlan). • 1935: Testosteronun sentezi (Dr. A, Butenandt). • 1937: Antihistaminin ilk tarifi (G. Ungar, J. L. Parrot, D. Bovet). • 1937: C vitamininin keşfı (W. Havrorth) • 1943: K vitamininin keşfı (BL K. P. Dam,E. A. Doisy) • 1946. X ışınlannın mutasyona neden olduğu bulundu (H. J. MüHer). Doktor Christian Ber- nard, 1967'de ilk kalp naklini gerçekleştirdi. Leonardo da Vinci'nin defterle- rinden günümûze ulaşan vücut çizimi. • 1947: Kullanışlı diyaliz makinelerinin ortaya çıkması. • 1948: Kortizonun sentezi (E. Kendall) • 1950: Insanda ilk böbrek nakli (Dr. R. H. Lawler, Dr. P. R Mc NuKy, Dr R. P. Murphy, Dr. J.VVest) • 1952: İlk başanh açık kalp operasyonu (Dr. F. Lewis). • 1952: Streptomisinnı keşfi (antibiyotik türevı) (S. A. VVaksman) • 1952: Manyetik Rezonans fenomeninm tanımlanması (F. Bioch ve E. PurceH). • 1952: Aort kapakçığının yerine plastik kapakçık takılması (Dr. C. Humagel) • 1953. İlk mekanik kalp cihazı ve kan anndırma makınesinin kullanımı (Dr. J. H. Gibbon). - JL953: DNA'nın yapısının ortaya tonması (J. \Vatson, F. Crick). • 1953: Metabohzmadakı Krebs siklusunun keşfi (Sir H. A. Krebs). • 1961: Doku bağışıklığı ve dokulann organ aşılanru reddetmesi üzerine çahşmalar (Sir F. McBurnet). • 1964:Kolestrolveyağ asitlerinin metabolizmasının düzenlenmesi üzerindeki çahşmalar (K. Loch, F. Lynen). • 1967: tlk kalp nakli operasyonu (Dr. C. Bernard) • 1970; Ultrasonografmin tıbbı uygulamalar içine girmeye başlaması. • Türkıye'de ilk böbrek nakli Hacettepe Tıp Fakültesi'nde gerçekleştınldi. (Prof. Ydmaz Leonar- do da Vjnci'nin çizimi, beynin gizlerine ulaşma çabasını gözJer önüne seriyor. Sanaç). • 1977: İnsan göğüs boşluğunun ilk Manyetik rezonans görüntüsünün elde edihnesı (R. Damadian ve arkadaşlan). • 1978: İlk tüp bebek Louise Bnmn dünyaya geldı. • 1979: Bılgısayarlı tomografının keşfi (A. M. Cormack, Sir G. N. Hounsfield). AIDS korkusu başlıyor • 1980: AIDS hastalığına ait olgulann görülmeye başlaması • 1981: Dünya Hekimleri Birliği Lizbon Hasta Haklan'nın ortaya çıkışı. • 1981: Manyetik rezonans tekniğirun ılk kez bir hastaya uygulanmasuıa aıt sonuçlar tıbbı literatürde yayımlandı (F. Smith ve arkadaşlan). • 1982: Robert Jarvik'ın dizayn ettiği yapay kalp hastaya takıldı (Dr. W. DeVries). • 1986: Deli dana sendromu ortaya çıktı. • 1987: Parkinson hastalığı için ABD'de hücre plantasyonu yapıldı. • 1987: Kan kanserli bir hastaya Hacettepe Üniversitesi'nde ük kez kemık ılığı nakli yapıldı. • 1987: ABD'de DNA'dan kımlik tespıtı ilk kez Ünlü ressam Rembrandt van Rijn, "Dr. Tulp'un Anatomi Dersi" tablosunu 1632'de yaptı. Avrupa Birliği 'ne hazırlanan Türkiye de sağlık mevzuatlan yenilenmeli HektnüeHn sorunu serbestdolasun Banotu, 13. yüzyılda diş kurtlannı yok etme tedavisinde kullanıkJı. bir cinayet davasında kullanıldı. • 1988: Türkiye'de ilk karaciğer nakli (Prof. Metunet Haberal) • 1988' MR anjiyografınin ortay çıkışı (Dumoulin). • 1988: İnsan için teknolojik açıdan gehştirümiş ilk MR cihazınm üretümesi. • 1997: Genetik klonlama yöntemiyle koyun Dolry'nin dünyaya gelişi. • 1999: Bazı operasyonlarda cerrah robotlann (Tech-surgery) kullamlması gündeme geldi. Behçet hastalıflı Tanımladığı deri hastalığı nedemyle Hulisi Behçet, dünya tıp literatürüne gırdi. 1909 yılında Tıbbiye'yi bitiren Behçet, Gülhane Tıp Akademisi, Kırklareli ve Edirne askeri hastanelennde çalıştı. Behçet, 1918 yılında Budapeşte'ye ardından da Berlin'e gitti. 1919 yılmda yurda döndü. 1923 yılmda Hasköy Zührevi Hastalıklar Hastanesi'ne başhekim olarak atandı. Daha sonra Gureba Hastanesi'ne geçen Hulisi Behçet, tstanbul Tıp Fakültesi deri hastalıklan ve Frengi Kliniği Profesörlüğü'ne getirildi. 1939 yılında ordinaryüs oldu. O günlerde tammladığı hastalığa 1947'de Cenevre'de yapılan tıp kongresinde 'Behçet Hastahğı' adını verdi. Avrupa Birliği'ne (AB) giriş süreci kap- samında sağhk alannıda hekimlerin serbest dolaşımı için de yasal değişikliklerin yapıl- ması gerekıyor. Türkiye'de halen vürüriük- te olan yasalara göre, yabancı hekimler an- cak Sağlık Bakanlığı'nın izniyle çauşabüi- yorlar. tstanbul Tabip Odası Başkanı Prof. Dr. OrtaanAnoğul, Türkiye'nin Avrupa'ya gö- re sağlık sisteminde köklü düzelöneleryap- ması gerektiğini söyledi. Sağlıkla ilgili ça- hşmalann yahıızca Avrupa Birliği'ne giri- liyor diye yapıhnaması gerektiğüni vurgu- layan Anoğul, yasal anlamdakı en önemli sorunun ise "serbest dolaşım" olduğunu kaydetti. Halen yürürlükte olan 1928tarih- li mevzuatın günümüz koşullanna göre ye- nilenmesi gerektiğini ifade eden Orhan An- oğul şöyle devam etti: "İçinde çok iyi maddeier de bulunması- na karşın bu kanun günün koşuUanna uy- gnnolarak yenilenmeti. Orneğin bizim mev- zuatımıza göre, yabancı bir hekün Türki- ye'de çahşamaz. Oysa AB'deki en önemli noktalardan biri serbest dotaşun hakla. Bu konuda dûzettme yapıtmalı. Ancak, bu ko- nuda da dikkaüi olumnah. Almanva'da bir hekun istediği yere muav^ne açamaz,ihtiyaç obn yere açabilir. Bizim ülkemize getecek Ahnan hekim istediği yere muayene açabi- lecek mi? Yoksa biz buiıu da düzeitecek mi- yiz? Bunlar önemfi." Hekimlerin serbest dolaşımı kadar sağlık sermayesinın serbest dolaşımnun da düzen- lenmesi gerektiğini kaydeden Anoğul, "Türkryef de isteyen isted^i >«rde gorüntü- leme merkezi açabfliyor. Almany-a'da ise aa~ cakihtiyaçolanyere açılabilir. Düzenlemeol- mazsa dışandan gelen sermaye burada iste- diğiıü yapar,zaten\nbana ha>Tanhğıda van Ancak Tfirk gûişimcüer için durom farkh 000"" diye komıştu. Eğltlm sorunu Türkıye'de niteliksiz hekim enflasyonu- nun yaşandıgına da dikkat çekenProf. An- oğul, Türk hekimlermin Avrupa'da çakşa- bilmesı ıçin gerekli olan board (eşdeğerlik) sınavlannın şimdiden test mahiyetınde uy- gulanmasuıı istedi. Orhan Anoğul aynca, meslek örgütlerinin sorumluluklannın da Avrupa'daki örnekleri gibi arttınLmasımn gereküliğini vurguladı. Pl; heklmllfli Romalılar döneminde fare pisliğinden dolgulann görüldüğü diş hekimliği son yüzyıl içinde büyük gelişmeleT gösteTdi. Halen en sağlam dolgu olarak kabul edilen Amalgam (gri) dolgu bu yüzyüın başında kullamlmaya başlandı. Altını, kauçuğu dişlerde kullanan bilim, bugün metalsiz porselen ve kompozit dolgularla estetiği sağlıyor. 1970'liyıllardaise ışınh dolgular kullanılmaya başlandı. Kaybedilen dışin yerine metal kökle yeni bir diş sağlayan bılım şimdi de lazer ve diş tomografisi konusunda çahşmalar yapıyor. Dişin oyulmasmda kullanılan pedallı aletlerin yerini alan motorlu aletler ve çikolata tadmdaki lokal uyuşturucular ise hastalann az acıyla dişlenni yaptırmasını sağlıyor. 8 yılda hedef tutmadı Bakanlık eğitimde sımfta kaldı EBRUTOKTAR ANKARA - Nüfiısun yüzde 25'inin öğ- renci olduğu Türkiye'de 1997 yılında uygu- lamaya geçilen 8 yillık kesıntısiz temel eği- time karşın Türkiye genelinde okullaşma oranlannda büyük başan sağlanamadı. "Ça- gı Yakalama 2000 Projesi"nde sımfta kalan hükümet, hedeflerine ulaşamadı. Türkiye genehnde ilköğretimdekı 43 bin 257 devlet okulundan 26 bın 2'sınde 5 sınıf aynı ders- likte eğıtım görüyor. Taşınan öğrenci sayısı 492 bin 975'ten 619 bin 324 öğrenciye yük- seldi. BakanlıL 8 yıllık kesintisiz temel eği- timde okullaşma oranlannı artnrmasınakar- şın 7. Beş Yılhk Kalkınma Planı hedefleri- ni tutturamadı. 8 yılda yüzde 100 okullaş- ma hedefi beklenirken iUcöğretimdeki okul- laşmada yüzde 92.8'e ulaşabıldı. Bakanlık, Devlet Planlama Teskilatı'nın istatıstıklerine göre liselerdeki okullaşma oranı için 7. Beş Yılhk Kalkınma Planı'nda öngörülen yüzde 75'lik eğıtım hedeflerini tutturamayarak yüzde 57.7'de kaldı. Yani ü- se çağındaki öğrencilerin yüzde 42.3'ü eği- tirne çekilemedi. Milji Egitm Bakanlığı "2000 YiındaEg- tim" istatistiklerine göre; eğıtım, Türki- ye'nin en büyük sektörünü oluşturuyor. 64 bin 189 devlet ve özel okuhında 15 milyon 134 bin 213 öğrencinin öğrenım gördüğü, 525 bin 957 öğretmenin görev yaptığı eği- tim sektörû: ülke nüfusunun yüzde 24.2'si- ni elinde tutuyor. Ülke nüfusunun yüzde 25'i öğrenciler, yüzde 0.8'i de öğretmenler- den meydana geliyor. 1 Eylül 1997'de başlatılan ve 1 Ocak 2001 'e kadar sürecek eğitime katkı payı uy- gulaması ile Mıllı Egıtim Bakanlığı, bugü- ne kadar 506 trilyon 859 müyar 430 milyon lira kaynak yarattı. "Etût-proje, khap bası- ım, donabm, okui yapMeaderi ve kannlaş- arma" içın harcanan kaynak ile bakanlığın kesesindeki para 8 trilyon 682 milyar 327 milyon 153 liraya düştü. "Göçebe eğjtim" olarak da adlandınlan taşımalı eğitim yapan öğrenci sayısı 492 bin 975'ten 619 bın 324'e çıkanldı Başka bir deyişle "22 bin 282 okui taşmıah eğÛm ne- deaiyiekapataldı.'' Taşımalı eğıtıme aynlan ödenek de 35 tnlyon 391 mılyar liradan 76 tnlyon 599 milyar liraya yükseltildi. Davalar çözüm bekliyor Adliyelerin 2000yüı gündemi yüklü ANKARA (CumfcHriyetBârosu)- Anka- ra Adliyesi ile DGM'yı 2000 yılında, önem- li davalann süreceği ya da açılacağı yoğun günler bekliyor. Önemli davalar satır başla- nyla şöyle: • Ankara 2 No'lu DGM tarafindan hak- kında verilen "öffim" cezası Yargıtay'ca onanan Abdulbdı Öcaian, eski eşi Kesire öcabn ve örgütün üst düzey sorumlulan Cemi Bayıkve Murat Karayıbn'ın da ara- lannda bulunduğu 101 samgın "12 Eykîl 1980'den önce Şanhurfa ve çevresnde işte- dftfcrisuçlariaagao»arak"haklanndaaçı- lan davada, "âtöm" cezası ıstemıyle yargı- lanmasına 8. AğırCezaMahkemesi'nde de- vam edilecek. • Ankara 9. Ağır Ceza MahkemesTnde, kapanlan RP'nin songenel başkanı Necmet- tia Erbakan, ile Şe> ket Kazan, Ahmet Tek- dal,ZekiÇeek ve AfiGüner ın de aralann- da butunduğu 79 kişının, 1997 yılı Hazine yardnnını 71 il teşkilanna makbuz karşılığı dağmlmış gibi göstererek "kamu kurumu- B> dobmduthklan'' gerekçesiyle kamu- oyunda "kayıp 1 triyon davaa" olarak da- vada yargılanmalanna devam edilecek. • Maliye Bakanlığı 'nın RP'ye verilen ve kaybolduğu öne sürülen 10 milyon mark ile kayıt dışı tutulduğu iddia edilen 943 bin 390 markm tahsili ıstemıyle açtığı davanın gö- rülmesı de sürecek. • Aralannda NecatiBfican ve Ramazan Er'in bulunduğu 13 sanık. "emnhıti suis- HnalT' gerekçesiyle yeni yılda hâkim karşı- sma çıkacaklar. • Kızüay Genel Başkanı ErtanGöoea ve eski Genel Başkan Kemai Derninn de ara- lannda bulunduğu 30 sanığın "Kızrfav Ge- ndBaşkaah^'ıiHi 1998ydmda >-apöğıçadır bezi atam ihafcshie* ılgılı olarak açılan da- vada yargılanmasına başlanacak. • Eski TBMM Başkanı Mustafa Kafcro- i, TBMM'nin 5 eski üstdüzey yöneticisi ve EmlakKonut AŞ'nin 13 yöneticisinin "kol- tnkdavasBMb" 11. Asliye Ceza Mahkeme- â'nde yargılanmasına devam edilecek: • DYP Genel Başkanı Tansu Çiler'in eşi Özer Çifler ın "Tansu Çakrm mal v^ra^- m sraştaınak anucı>1a knruian komisyona gerçeğe a>km b ^ i venfiği'' iddiasryla 6 ay- dan 3 yıla kadar hapis istemiyle yargdandı- ğı dava ile "SSK'nm doJandnTanası" ile il- gili olarak 40'ın üzerinde ağır ceza mahke- melerinde açılan davalar görülecek. • Kaybolan silahlarla ilgili dava Ankara 6. Asliye Ceza Mahkemesi'nde sürecek. • Ziraat Bankası üst düzey yöneticikri, devam etmekte olan davalarda hâkim karşı- sına çıkacaklar. • Srvas'ta 37 kişinin ölümûyle ilgili ola- rak açılan davanın ocak ayındaki duruşma- sında karar verilmesi beklenıyor. • Gazetemiz yazan Uğur Mumcunun öl- dürülmesi olayma katıldığı ve bu amaçla ohışturulançeteye mensup olduğu gerekçe- siyle sanık AbduBah Argun Çetin'ın, P- KK'li Cevat Soysal'ın "ölum" cezası is- temiyle yargılanması sürecek.