Katalog

25 TEMMU2 1996 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 11 Avrupa ülkeleri, adım adım tek Avrupa hayaline doğru ilerlerken ellerindeki toprakların parçalanmasıyla karşı karşıya Avrupa'da a2005 yılında 10 yeni devlet doğabilir mi? Belki. İtaJya'da Umberto Bossı 2000 yılından önce "bağımsız bir Padanya" kurma sözü veriyor, Belçıka'da uzlaşmalı federal pamuk iplığıne bağlı. Manş'ın ötesınde İskoçya özerkliğe doğru adım adım yürüyor. Isvıçre'de Almanca ve Fransızca konuşan bölgelerde gerılım giderek artıyor Korsikalılar ise henüz ellennden sılahlannı bırakacak gıbi gözükmüyorlar. Basklar ve lrlandalılar da keza öyle. federasyon. pamuk iplığıne bağlı Manş'ın ötesınde İskoçya ozerklığe doğru adım adımyuruyor Isvıçre'de Almanca ve Fransızca konuşan bölgelerde genlım giderek artıyor Korsikalılar ıse henuz ellennden sılahlannı bırakacak gıbı gozukmuyorlar. I temmuzda Bastıa'da patlak veren olaylar bunun en buyuk gostergesı Basklar ve lrlandalılar da keza ovle International rüsaşârları KUZEY IRLANDA Bolgesel bır ruzgâr kımlık knzı ıçınde olan \e yenı bır devlet modelı arayan yaşlı Avrupa'nın ustundegezınıyor Batılı toplumlann giderek karmaşık hale gelmesı toplumlarda sıyası bırlıgın de azalmasına yol açıyor Uzmanlann "bölünmüş, parçalara avrılmış. egoist Avrupa teorisi", yaşlı kıtayı etkısi altına alan aynlıkçı akımla, giderek daha gerçekçı bır halegelıyor Ozerklığı veyaaynlıkçılığı ya da bağımsızlığı sa\unan lıderler son ıkı asrın sıyasi tanhını bır çırpıda sılıvermek ıstıyorlar halya'da Umberto Bossı 2000 yılından once "bağımsız bir Padanya" kurma sozu \enyor Belçıka'da uzlaşmalı Bu ayrılma akımından endişelenmek yersiz mi? İtalyanlar'ın La Repubblıca gazetesi bu akımı bölünmüş bır Avrupa doğuracak postmodern bir onanm şeklınde tanımhyor. Kimi siyaset bilımcilerine göre ise küçük halkların milliyetçılıği sadece ekonomik globalleşmeye karşı verilen mantıklı bir yanıt. Diğer bir tanımla "ayrılma akımı" egoist zengin bölgelenn. kiireselleşmeye ve yaşlı kıtada başgösteren krize verdıklerı bır tepki. noktası ıse fakır ve ezılen halklann kendılennı voneten zengıne karşı bır başLıldırışi Bunun dd orneklerını FranMz vonetımıne ısvan eden Korsika halkırfda Avrupa'nın tek verlı halkı olarak tanımlanan Samıtler"ın kendı haklannı elde Courrierdergısı son sayısında yaşlı Avrupa'yı ele aldı ve oturmuş demokratık sıstemlerde fılızlenen aynlıkçı hareketlen ızledı Incelemeden çıkardığımız sonuç Avrupadakı aynlıkçı hareketlenn başlangıç noktalannın ıkı avn temele dayandığı oldu Bunlardan bırı. zengin venmlı topraklar uzerınde yaşayan nıılletlenn ekonomıdekı kureselleşmeye karşı bır vanıt vererek kendılennı >oneten ve yonetırken de somuren dev letlere karşı gelerek bagımsızlık îstemelerı oldu Orneğın Italva'nın venmlı Po o\ jsinı dd ıçıne alan kuzey Padanya bolgesı artık Roma hukumetı tarjfından somunılmek ıstemedığını kendı ekonomılenne kendılennın egcmen olmjljrını istıyor Keza lspan>a'da yıne zengin bır ekononııye sahıp Basklar Avrupa aynlıkçı akımının dığer bır çıkıs edebılmek ıçın bır zamanlar Noneç'e karşı surdurduklen dırenışte. fakır Scanıe bolgesının Isveç karşısında kalkınmasi ıçın savaş veren bolge halkında ızlıyoruz ÖZLEM VÜZ4K ISVEÇ IBolgese! kaynamalar Mıllet sılahlanın Bağ msızlık ıçın şjddet hareketlefi TALYA Gandi'nin izinde..."Padanva 2000 tılından once bağımsız bir dev let olarak kıta cografv asında >er alacaktır. Kuzey artık gunej in kendisine bağımlı olarak vaşamasına ne i/in verecek ne de onu beslemev i siırdurecektır. TıpkJ Gandi'nin Hindrstan'ı Ingiltere hegemonvasından çıkardığı gıbi biz de Roma'va karşı zafer kazanacağız ve Padanva Maastricht Avrupası'na guneve bağımlı olmadan katılacak." Henuz haval gıbı gelıyor değıl mı' Koskoca İtalya'nın ıkıye ay nlması Padanya Cumhunyetı'nın kurulması Yukandakı sozlen so> leven Kuzey Bırlığı lıderı LmbertoBossiyalnızca bu laflan ortaya atmakla yetınmıyor Bır vandan da guçlu Avrupa ulkelerı Almanva \e Fransa'yı Padanya'nın yaşayabılırlığı konusunda ıkna etme>e uğraşıyor Gerçeğın >uzunu perde ıle kapatmak favdasız dıyen Bossı. ekonomık \ ~ olarak ulkenın zaten şımdıden ıkıve bolunmuş olduğunu ve Padanya dı>e tanımladığı zengin kuzev topraklarının Roma hukumetını besleyıp yardım ettığını savunuyor "Kuzev her zanıan gunevden daha fazla vergi öduyor" deyıp bu kez de olay ın sosyal boy utlarını gozler onune sermek ısteyen Bossı, Padanya'nın guçlu ekonomısı ıle Roma >ı beslemeden Avrupa Para Bırlığı"ne de Italya'dan daha kolay uyum sağlayacağını ıddıa edı\or [SVtÇRE Refah toplumu dişlerini sıkıyor Aynlıkçı ruzgâr Avrupa'nın "refah ülkesi" İsvıçre'de esebılıyor Farklılığı ve çeşıtlılığı ıle ovunen Jsvıçre artık ıstıkrarsız bır polıtık değışım yaşıyor Sorun. Almanca konuşulan bolge ıle Fransızca konuşulan bolge arasında Ulkevı etkısi altına alan ekonomik krız bu ıkı bolgey ı de bırbınne duşman etmevı başardı 1992 Aralığı'nda yapılan seçımlerde. Fransızca konuşulan bolgenın Avrupa Ekonomik Topluluğu'na katılmayı reddetmesı genlımı ıyıce su vuzune çıkardı İsvıçre'de henuz aynlık sozcuklen telafuz edılmıyor Ancak taraflar dışlerını sıkarak bırarada yaşamayı oğrenmeye.çalisiyorlar fvîıllı bırlık olgusu tanhe gomuldu. tsvıçre şımdı meşruıyetını kavbetmeme savaşımı \enyor $u acemi geveze Iskoçlara günlerini gösterelim. Mööö. Mööö Mööö İSKOÇYA İngiliz-İskoç Birliği'nin kalbi tekliyor 1 skoçya'nın bağımsizlığı artık bır havai değıl Ozerklık mı voksa bagımsızlık mP Iskoçva henuz nereve doğru gıttığını bılmıvor, ancak vola çıktı ve gıdıvor Bır kazan kavnamava başladı lskoçlar arasinda Sart edılmemesı gereken kulaktan kulağa fısıldanan sozcukler mevdan malı olmava başladılar Iskoçva'va avnian kamu harcamalan Ingıltere genelıne gore neden daha duşuk ve dengesiz kaliNor1 Ingıltere Parlamentosu'nda Iskoçların sorunlan neden soz ardı edılıvor1 (Her ne kadar Iskoç mılletvekıllennın parlamentoda kendı halklarını tam temsıl etme vetkılerı olsa da ) Bu ve benzen sozler vavıldıkça Ingıhzlerle lskoçlar arasındakı gergınlık de eıderek artıvor tngıltere de vaşavan bır Iskoç aılenın kapısma "İskoçlar dışan" dıve vazı yazılıvor Bır Ingılız-lskoç nıaçı bıranda karışıvor. hatta olen \e varalananlaroluvor \'azlıke\lerkarşılıklı olarak ate^e \erılı>or Dığer bır deyışle İngılız-İskoç Bırlığı nın kalbı teklemeve başlıvor Kimliğine tutkun bir küçük toplulukKveç'ın gunevınde kuçuk bır bolge Bolgenın adı Scanıe Scanıe'de 1989 vılından berı enerjık bırcalışma surduruluvor Bolgede ozerklık ıstemı giderek guçlenıvor lft5X'e kddar Danımarkalıların elınde Scanıe bu tarıhten ıtıbaren İsveç'ın >otıetınııne geçmış Bolgenın lıderı Goran Hansson Isveç'ın en az gelışmış bolgesı olan Scanıe'nın kalkınmasını ıstı>or Bugun> tsveç'ın en buyuk kuruluşlarından 22 tanesı Stockholm'de bulunurken. Scanıe'de sadece 2 tane bulunuvor olan Hansson. "Kendine ozgu bir kinıliği olmavan bir bolge ekonomik olarak da fa/la bir şe> vapamaz" dıvor "Biz bu v u/den once kendi dilimi/in (bir İsvec dialekti) ve kendi geçmişimizin tanınmasını ve korunmasını istivoruz. Vçıkçası politik, külturel ve ekonomik tanınma talep edhoruz" dıyen Hansson'a gore tederalızm kendılerıne hıçbırşe> kazandınnaz Hansson'un lıden olduğu "Scanie'nin geleceğini oluşturma kuruluşu" UNPO'nun da bır u>esı Yanı Tanınmayan Uluslar ve Mılletler Orgutu Tıpkı Tıbet gıbı FRANSA Siyasi horgörmenin bir sonucuAkdenız'de Italya ıle Fransa arasında kuçuk bır ada 18 v uz> ıldan berı Fransanın parçası Ada kuçuk. ama sesı bu>uk Uzun bıı suredır Parıs vonetımıne başkaldırıyor Fransızlarla Korsikalılara avnı hakları sağla>abılecek egemen sosyo- polıtık guçler ne vazık kı zamanında ne somurgecı zıhnıyetten vazgeçebılmış. ne de Korsıka'ya guven \encı bır ortam sağlavabılmış Bugun de tıpkı dun gıbı Korsıka kaynıvor Parıs ıse Korsıka sorununu bır o> un gıbı goru>or \e ekonomik bonkorlukle Korsıkalıları sakınleştırebıleceğını duşunu>or Ancak Korsıkalıların ısteklen ekonomık >eterlılık değıl Bunun çok ötesınde >uzy ıllardır ovnanan polıtık ovunlann. sı>ası horgörmenin aşağılamanın bır sonucu olarak bağımsız bır Korsıka olmav ı ıstıvorlar Siyaset bılımcıler. bugun tum Fransa'vı derınden >aralavan adadakı sı>ası terorun geçmış donemlerde akılcı bır vonlendırme ıle çok sağlıklı bır uziaşma ıçıne sokulabıleceğını ancak artık >aranın ı>ıce dennleştığını ılerı suru>orlar ORVEÇ Samitler sabırlı ve kararlı lskandına\va'nın kuzevınde 60bın Samıt sabıı \e kararlılıkla kendı haklannı kazanma sa\aşı verıvorlar Avrupa'nın tek "verli*"halkı Samitler Geçınılennı balıkçılık veavcılıkla surduren Samıtlere 20 yuzvılın ortalarına kadar şıddetlı bır baskı uygıılannuş lskandına\ başkentlennJe polıtıkacılar Samıtlere valnızca kulturlerınde ve dıllerınde ozerklık tanımışlar Son zamanlarda vasanan en cıddı sorun ise Norveç'te Alta Irmağı nın deltasına kurulmak ıstenen dev bır hıdrolık santral projesınde ortavaçıkmış l980'lı yılların başinda me.vdana gelen bu olaşda santralın kurulmasına karşı çıkan Samitler çe\ recı orgutlerın de desteğıy le başkaldırnıışlar Bugun Samıt Parlamentosu u>esı olan Ragnhüd Nvstado gunlerdelRAveETA nıılıtanfannın bıle kendılenne gelıp sılah sağlama teklıfinde bulunduklannı anlatıyor Ancak protestolar açlık grevlen vekıtlesel tutuklamalarla sınırlı kalmış vesonupgıtmış Yıne de bu çatişma zıhınlerde denn de bır ız bıraknıış Korsıkalılara karşı ızledığı somurgecı zıhnıvetten \azgeçmeven Fransa'nın aksıne Norveç. (kı Norveç Uluslarası Çalışma Orgutu ILO'va ımzaatan ılk ulke) 'AvTupa'nın tek veıii halkı' olarak kabul ettığı Samıtlere kendı topraklannda ozvonetım hakkını verdı SPANYA Adım adım federasyon BELÇÎKA 1978 anavasası hem Kpanvol halkının bırlığını amaçlıvor hem de ozerklık hakkı \enyor Bır ruva mı' Tamamen değıl Madrıd vonetımı bırvanda ozeıklık ısteven Bask \e Kataİan mıllıvetçılerı dığer >anda Jspanya bır vandan Avrupa Bırlığı'ne avak uvdurmava çalışırken bır vandan da kendı ıç sorunlan ıle boğuşuvor "Biz kimiz? ^ere>e gidivoruz?" Ispanva toprakları uzerınde vasavan pek çok ınsan bu soruları soruyor Ozelhkle nisan avı sonunda sağcı Ba^bakan Jose Maria Aznar ın lıden bulunduğu ıktıdardakı Halkçı Partı (PP) ıle Katakın mılluetçıleı arasında yapılan anlaşıııadan sonra Bu anlaşmalaı sivasi aktorlerın Ispanya'dakı ozerk dev letler anlayışını sonunda kabul cttıklenııı gostenyor Pekı ama hangı vol ızlenecek 1 Şuphesız (Fransa. Italva \e Ingıltere'nın yaptığı gıbı) bır bolgesel Avrupa devletı değıl Lzmanlar daha tederal bır sısteme geçılmesını onerıvorlar Federal sıstem ıse bolunmuş topraklar uzerınde merkez vonetımın daha zavıt bır vonetımı demek PP nın mtllıvetçılerle vaptığı anlaşma. ozerklık ısteven Kataİan ve Bask halkları ıle merkez vonetımın polıtıkalan arasında varolan çatışmayı nasıl bır uziaşma zemınıne oturtacak1 Bu bılınmıvor Zıra anlaşma bu konulara pek bır açıklık getırmıvor Katalanlar dıktator Franco'nım olumundcn beıı aşirı sagtılara karşı sosvalistlerı desteklıvor Son sosyaiıst ıktıdarda Katalanİarın desteğıvle saglanmiştı bon seçımlenn galıbı Aznar Katalanlann desteğını alabılmek ıçın epeycedıl dokmuştu Sonunda Ispanya'da Katalanlarla geçıcı de olsa bır uziaşma sağlandı Ancak Madrıd hukumetının başına "bela" olan ETA orgutu teror eylemlennı giderek arrtırarak Bask halkının bağımsızlığı ıçın dırenıyor Ispanyada sana>ı hamlelennı ılk başlatan toplum olan Basklar. ıç savaş sirasında da faşıst Franco'ya karşı sosyaiıst ve komunıstlerın ağırlığı oluşturduğı» cumhurıyetçılenn vanında >er almıştı Franco'nun ıktıdarı sirasında sılahlı mucadelevı siırduren tek orgut ETA olmuştu Franco nun olumunden sonra ıktıdjrj gelen sos\alıstler Bask kımlığıne onemlı odunler verınış bu haklann kazanılnıasindan sonra halk arasında ETA'v.ı destek azalmı^tı Birlik, pamuk iplığıne bağlı (kı a\n topiumun bırarada vasamayı oğrenmek zorunda olduklan bır ulke Belçıka Karıkatunze etmek gerekırse Belçıka Flamanlarla Valonlann ceplerınde her an çıkartmava hazır olduklan bıçakla bırbırlennı suzerek bekleştıklen bır ulke Taraflı en kuçuk bır hareket. en kuçuk bır ıltımas ıkı topluluğu da bır anda yangının ortasına dusurebıiır Ortak federasyonun oluşumu avnlıkçı ruzgarları geçıcı bır sure ıçın bıle olsa sakınle^tırdı gorunuvor Ancak ekonomıst dergısının yorumuna gore avrılıkçı sırenler çoktan çalmaya başladılar bıle Ilk ses ise Flamanlardan geldı Flamanlann temsıl ettığı ıkı sağ partı 1999 yılında bagımsızlık ısteyeceklen yonunde açıklamalar vaptılar Aynı sese sosyal demokrat Flamanlar da uydular Şubat sonunda yerel yonetımlere daha tazla haklar \erılmesını talep ettıler Ulaşiın. haberleşme. ıhracat sağlık \e sosval koruma konularında Şuphesız sj\uıınu. dı^ polıtıka \e fıııans henuz bu ay rıcalıklann arasına gırmıvor Ancak gorûnen şu kı. zengin Flamanlar yoksul Valonlan daha tazla beslemek ıstemıvorlar \e kapıyı da >a\as \a\a> arahvorlar