Katalog

12 ŞUBAT 1995 PAZAR CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 11 Komünizmiı boşluğunu İslam doldupdu • TAHRAN (AA) -Iran Cumhurbaşkanı Ali Ekber Haşimi Rasfsancani, NATO'nun Islam'a karşı tutumunun şaşırtıcı olduğunu söyledi. Rafsancani, Iran Cumhuriyeti'nin kuruluşunun 16. yıldönümü nedeniyle düzenlenen mitingde yaptığı konuşmada. NATO'nun, lslami köktendinciliğin, Batı'nın hedeflenne ulaşmada en büyûk engel olduğunu resmen ilan ettiğini hatırlatarak. tslamın bugün, geçmişte komünizmin Batı'ya karşı oynadığı rolün aynısını oynadığıni savundu. Yunanistan'da Tüpkiye kavgası • ATİN'A (AA) -Türkiye-AB Giimrûk Birliği ilke anlaşması. Yunanistan'da Cumhurbaşkanı Konstantin Karamanlis ile Başbakan Andreas Papandreu'nun arasını açtı. Papandreu'nun geçen perşembe günü mini bir kabine toplantısı yaparak, Brüksel'de Dışişleri Bakan Yardımcısı Yorgos Aleksandros Mangakis'ine koşul getirilmesinden sonra Karamanlis'in Papandreu'yu uygun bir şekilde azarladığı bildirildi. Mandela'nm hapishane I Dış Haberler Servisi - Güney Afrika Cumhuriyeti Cumhurbaşkani Nelson Mandela. Robben Adası'nda 25 yıl hapsedıldiği hücreyi ziyaret etti. Güney Afrika'ntn başkenti Cape Town'ın Table Koyu'ndaki adayı ziyarette. 76 yaşındaki liderin yanı sira. daha önce hapis yatmış 3 bin siyasi rutuklu da bulundu. Mandela, 11 Şubat 1990'da özgürlüğüne kavuşmuştu. Bcvador 2 Peru jetini düşürdü • QLITO (AA) - Ekvador hükümeti. Peru ile yaşanan çatışmalann sona erdirilmesi ve ateşkese gidilmesi için ABD eski Başkanı Jimmy Carter ve Kosta Rika eski Devlet Başkanı Oscar Arias'ın arabuluculuk yapmasını istedi. Hükûmet tarafindan yayimlanan bildiride, iki eski başkanın, çatışmalann durdurulması için çağnda bulunduklan hatırlatıldı. Öte yandan Ekvador Hava Kuvvetleri'nin, sınırda iki Peru uçağını düşürdüğü bildirildi. Butros Gali şikayetçi • NE W YORK (AA) - BM Genel Sekreteri Butros Gali, Kopenhag'da yapılacak Dünya Kalkınma Zirvesi'yle ilgili olarak International Herald Tribune gazetesine yazdıgı yazıda. dünyanın halinden yakindı. Dünyadaki insanlann beşte birinin açlık ve sefaletle karşı karşıya bulunduğuna dikkat çeken Gali, "Sosyal hizmetlerin her yerde gerilediğine. suç. terorizm ve uyuşturucu kaçakçılığının modern yaşamın adeta bir parçası haline geldiğine" işaret etti. • Meksika hükümeti Chiapas eyaletinde Zapatistalara karşı büyük bir harekât başlattı. Zapatistalann önde gelen iki lideri Meksika hükümet birlikleri tarafindan tutuklandı. Önceki gece çıkan çatışmada Meksika ordusundan bir albay öldü, 10 asker de yaralyandı. Ünlü lider Komandante Marcos ele geçirelemedi. IIIIİ MEKSİKA DEVRİMİN EFSANEVİ LİDERİ Meksikalı devrimci Emiliano Zapata'nın adıyla bir örgüt kurarak ayaklanan Kızılderililer, Meksika'da yüzyıllara dayanan devrimci geleneği sûrdürüyorlar. Diktatör Porfirio Diaz'ın köylülerin topraklanna el koymaya dayalı yönetimine karşı 1906"da büyûk köylü ayaklanmalan ve işçi eylemleri meydana geldi. "Toprak ve özgürluk" sloganıyla köylülerin başına geçen Kızılderili Zapata ve eski haydut Panço VTlla, bir toprak ağası olan. ancak demokrasiyi savunan Fransisco Madero ile 1910'da Meksika devrimini başlattılar. Zapata'nın toprak reformu isteği 1913 yıhnda General Huerta'nın düzenlediği bir darbeyle yanın kaldı. Zapata karmaşa döneminde ağalara ve Amerikalılara ait topraklara el koyarak, topraksız köylülere dağıtü. ABD'nin desteğiyle iktidara gelen Carranza, 8 Nisan 1919'da Zapata'yı tuzağa düşürerek öldürttü. Zapata 9 yurdu kuşatma altındaMEXICO CITY (Ajanslar) - Meksi- ka'da hükümete karşı ayaklanan Zapa- tistalann önde gelen liderlerinden iki ta- nesinin tutuklandığı, önceki gece çıkan çatışmalarda bir aibayın öldüğü, 10 as- kerin de yaralandığı bildirildi. Ülkenin güneyindeki Chiapas eyale- tinde önceki gün Zapatistalara karşı bü- yük bir harekât başlatan hükümet birlik- lennin Guateiupe Tapeyaç ve Aquasca- lientes kasabalannı ele geçirdigı bildiril- di. 30 helikopter tarafindan desteklenen harekât sırasında Zapatista l lusal Kıır- tuhışOrdusu'nun (EZLN)önde gelen li- derlerinden Jorge Santiago ile Jorge Ja- vier Elorreaga'nın tutuklandığı bildiril- di. Zapatistalann karizmatik lideri Ko- mandante Marcos'un ise nerede olduğu bilinmiyor. Meksika hükümeti harekât sırasında halka bir zarar gelmemesi için azami dik- kat sarfedildiğini, birliklere aşın sertlik- ten kaçınma emri verildi|ini açıkladı. Hükümet önceki akşam meydana gelen ve bir aibayın yaşamını yitirdiği çatış- manm "münferit" bir olay olduğunu, bir- liklere karşı genelde bir direnme görül- medığini öne sürdü. Görgü tanıklan. hükümetin Chiapas eyaletine binlerce asker ve yüzlerce zırh- lı araç gönderdiğini belirttiler. Komandante Marcos Meksika Devlet Başkanı Ernesto Ze- dillo önceki gece yaptığı açıklamada. Za- patistalann Komandante Marcos adıyla tanınan liderlennin gerçek adının Rafa- el Sebastian Guillen Ylncente olduğunu söyledi. 38 yaşındaki Komandante Marcos (Guillen Vincente), ülkenin güneyinde- ki isyanın simgesi olmuş durumda. Bir orta sınıf ailesinden gelen Guillen Vin- cente gençliğinde Cizvit okuluna gittiği bildiriliyor. Meksika televizyonun ver- diği habere göre Vincente daha sonra Mexico Ciry ve Pariste sosyoloji ve fel- sefe eğirimi gördü. Maya kökenli yerffler Meksika'nın güneyindeki en yoksul bölgeolan Chiapas'ta Maya kökenli yer- lilerin ayaklanması geçen yıl 1 ocakta 0 100 km Komandante Marcos kendisine bağb isyana askerlere anş talimi yapünyor. başlamıştı. Kendilerine efsanevı köylü lider Emiliano Zapata'dan esinlenerek Zapatista adını takan yerliler, 6 köyü iş- gal etmişlerdi. Ayaklanma yaklaşık iki hafta sürmüş ve ocak ayının ortalannda Carlos Salinas hükümeti ile Zapatistalar arasında ateş- kesilanedilmişti. Ancak Devlet Başkan- lığına 1994 agustosunda Ernesto Zedil- lo'nun seçilmesinden sonra çatışmalar tekrar başlamıştı. Bu yıl ocak ayında iki taraf arasında başlayan görüşmeler ise kısa süre sonra çıkmaza girdi. ZediDo'nun demeci Zedillo önceki gün televizyondan hal- ka hitaben yaptığı konuşmada "Zapatis- haraketi >eni ve daha büyük şiddet olav lanna hazırlanıyor. Bu eylemler sade- ce hareketin başiadığı Chiapas degil ül- kenin tümii için planlanrvor" demiştı. Zedillo. Zapatistalann silahlı mücade- leyle siyasi güç elde etmeye çalışan bir gerilla grubu olduğunu da belirtmişti. Zapatista liderleri vatana ihanet, isyan ve terörist eylemler düzenlemekle suçlanı- yor. Bir radyo istasyonu ise yayınında Lu- cio adlı bir Zapatista şefînin, gerilla or- dusunun kırmız alarmda olduğunu ve is- yanın kalesine giden tüm yol ve patikalara mayın döşendiğini söylediğini belirtti. Saraybosna yine kilitleııcliSARAYBOSNA (Ajanslar) - Gerginliğin giderek arttığı Bosna Hersek'te Sırplar başkent Saraybosna'ya giden yardımın yollannı tekrar kapatırken ülkenin kuzeyinde Bihaç bölgesınde Bosnalı Sırplarla Müslümanlar arasındaki çatışmalann şiddetlendiği bildirildi. Birleşmiş Milletler, Bosna hükümetinin bir Sırpı casusluk yaptığı gerekçesiyje tutuklamasından sonra Sırplann Saraybosna'ya giden yardım yollannı kapatması üzerine kente hava yolu ile yapılan insani yardımian askıya alacağını açıkladı. Casusluk suçlaması Bosna hükümeti. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği için çalışan • Sırplar Saraybosna'ya giden yardım yollannı yeniden kestiler. Ülkenin kuzeyindeki Bihaç'ta ise Bosnalı Sırplarla Müslümanlar arasındaki çatışmalar tekrar şiddetlendi. Sırplardan Svetiana Boskovîç'i casusluk yaptığı gerekçesiyle gözaltında tuttuğunu açıklamıştı. Hükümet açıklamasında Boskoviç, BM araçlannda gizlenerek Sırp kontrol noktalanndan geçmeye çalışan Saraybosnalılan "kaçırmaya'' doğrudan kanşmakla suçlanmıştı. BM yetkilileri ise Boskoviç'in koşulsuz olarak serbest btrakılmasmı istediler. Bosnalı Sırplann, yardım yollannı kapatması üzerine insani yardırru askıya almak zorunda kaldıklannı açıklayan BM yetkilileri, havaalanmdaki depolann yeterli olmadığını ve yollar kapalı olduğu için yardımı kente de ulaştıramayacaklannı ifade ettiler. tki hafta önce de Bosnalı Sırplar, Boşnak bir gazeteciyi tutuklamışlardı. Bihaç Bihaç'ta şiddetlenen çatışmalardan dolayı Müsslümanlarla Sırplar birbirini suçladılar. Bosnalı Sırplar ilk ateşin . Müslümanlar tarafindan açıldığını, çatışmalarda 2 Sırpın öldüğünü, 11 Sırpın da yaralandığını bildirdiler. Müslümanlann komutanı General Rasim Delic ise çatışmalan Sırplann başlattığını öne sürerek Sırp saldınlannı engel lemeyen BM Gücü'nü suçladı. BM seyirci kahyor General Delic, BM Gücü'nün (UNPROFOR) Sırp saldınlan karşısında seyirci kaldığını bildirdi. Müslümanlarla Bosnalı Sırplar arasındaki çatışmalar sürerken Krayina'daki aynlıkçı Sırplar da duruma müdahale etme tehdidinde bulundalar. ENFORMASYON ÇAĞINDA"GERÇEK" YALANLARl l l GİZLİLİK PARANOYAK YANIMIZI BESLIYOR. HİÇBİR ŞEYE INANMIYORUZ. BİLGİSİZ KALAN TOPLUM, ARTIK KENDİ HİKAYESINİ Mİ YAZIYOR? UĞUR DÜNDAR, IŞIN ÇELEBİ. HUYSUZ VİRJİN, BÜLENT TANÖR VE CEZMİ ERSÖZ... TÜRKİYE İŞÇİ PARTİSİ DOSYASI KURULUŞUNUN 34. YILDÖNÜMÜNDE TİP: HALA SOSYALİST HAREKETİN MİHENK TAŞI Mİ? MHP'DE HARP... VE SULH! PARTİ İÇİ TARTIŞMALAR KILIS OLAYININ PERDE ARKASl. MUHARREM ŞEMSEK, ÜMİT DURAK VE TUNCA TOSKAY OLAYI. HİKMET ÇETİN YALNIZCA NOKTA'YA KONUŞTU: "GÖREVİ KABUL ETMEME HAKKINI KENDİMDE GÖREMİYORUM" KAYBOLAN BİNLERCE CEZAYİRLİ TURİST ŞERİATÇI TERÖRE DESTEK Mİ VERECEK? RP ROZETİYLE GEZEN CEZAYİRLİLER NEREDE KALIYOR? • IMFTURKİ\"E.VLVİAS[SEFfR£[CH.\L\N.\: —» —•- -ENFLASYONLA MÜG\DELEDE YAMIS YAPTINir Ekonomideki son gdismelere göre KAZANDIRACAK PORTFÖY NASIL OLMALI? Hazine bonosu, hisse senecfi, döviz, yatınm fonlan hangî oranda yer almaiı? TKARTT BORSALARINDA VADEÜ İŞl£ML£R BAŞUYOR... ^ GÜRÜLTTJNÜNYARATTIĞIMİLYARUK PAZAR! ^ BORSA ŞİRKETLERİNİN AÇIKLANAN 1994 BİLANÇOLARI... ^ İSTANBUUJU DOĞALGAZA MAHKUM CXDU... DOSYA / ARACIKURUMLAR NE YAPAR, NASIL ÇAUŞIR? POLITIKADA SORUNLAR ERGUN BALCI Bosna'da Tehlike Büyüyor Bosna-Hersek'teki gelişmeler hiç iç açıcı değil. ABD'nin eski başkanı Jimmy Carter'ın geçen yıl noelde sağladığı ateşkes, tahmin edildiği gibi sadece taraflann savaşa ye- niden tüm şiddetiyle başlamak için silahlanmalanna ve kuvvetlerini toplamalanna yaradı. Sırplan, Batılı Temas Grubu'nun (ABD. Almanya, Ingil- tere, Fransa, Rusya) hazırladığı barış planını kabul etme- ye zorlamak mümkün olmadı. Temas Grubu'nun planında Bosna'nm % 51 'inin Müslü- man ve Hırvatlara, % 49'unun da Sırplara verilmesi öngö- rülüyor. Plan, Bosna nüfusunun % 34'ünü oluşturan Sırp- lara ülkenin yansını vererek aslında saldırganhğı ödüllen- diriyor. Ama Sırplar aynca Adriyatik'e açılan bir koridor, Sa- raybosna'nın iki bölgeye aynlmasını ve Gorazde gibi do- ğudaki Müslüman adalannın da kendilerine verilmesini is- tiyor. Müslümanlar bunu reddettiğinden iki taraf da bahar- da yeni bir hesaplaşmaya hazırlanıyor. Nisan ayında Car- ter'ın sağladığı ateşkesin süresi dolar dolmaz yeni hesap- laşmanın başlayacağı tahmin ediliyor. Bu arada geçen yıl ABD'nin çabalarıyla kurulan Müslü- man-Hırvat ittifakı da çatırdıyor. Boşnak-Hırvat federasyo- nu şimdiye kadar kâğıt üzerinde kalmaktan öteye gideme- di. İki taraf arasındaki gerginlik birkaç kez silahlı çatışma- ya dönüştü. Gerçi VVashington'un araya girmesi üzerine tır- manma durdu, ama karşılıklı kuşku ve güvensizlik devam ediyor. Ve son olarak Krayina'da gerginlik hızla tırmanıyor. Hırvatistan'ın yaklaşık üçte birini oluşturan Krayina böl- gesinde yaşayan Sırplar, 1991 'de Zagreb'e başkaldırarak bağımsızlık ılan etmişlerdi. Aynlıkçı Krayina Sırplan, hedef- lerinin Sırbistan'la birleşmek olduğunu saklamıyorlar. Hır- vatistan ise Krayina bölgesini geri almaya kararlı. Nitekim Hırvatistan Devlet Başkanı Franjo Tudjman, bölgeye 1992 yılında gönderilen BM barış gücünün 31 martta sona eren görev süresini uzatmayacağını açıkladı. Krayina Sırplan da buna karşılık Zagreb'le siyasi ve eko- nomik görüşmeleri kesme karan alarak bölgede "alarm durumu" ilan ettiler. Hırvat ordusunun BM gücünün çekilmesinden sonra Krayina'ya saldırması, Balkanlar'da, Bosna savaşını arat- mayacak yeni bir savaşın patlak vermesine yol açabilir. Sırbistan lideri Slobodan Miloseviç, Krayina Sırplannın Hırvat ordusu tarafindan ezilmesine uzun süre seyirci ka- lamaz. Sırbistan'ın duruma müdahalesi ise Hırvat-Sırp sa- vaşını gündeme getirir ki, bu olgunun yeni bir Balkan sa- vaşına yol açacağını görebilmek için fazla akıllı olmaya ge- rek yok. Kosova ya da Makedonya'da başlayacak büyük bir çalkantı Arnavutluk, Yunanistan ve Bulgaristan'm bu- nalıma sürüklenmesine yol açar. Böyle bir ortamda Türki- ye bile krizin dışında kalamayabilir. • • • International Herald Tribune gazetesı pazartesi gün- kü haberinde Batılılann Bosna'da banşı sağlamaktan umu- du kestiğini, Balkanlar'da "Domino teorisinin" gerçekleş- mesinden korktuklannı bildiriyordu. Habere göre Sırplann uzlaşmaz tutumundan ötürü giderek daha büyük karam- sarlığa kapılan Batı Avrupa hükümetleri, ABD'nin Bosna'ya silah ambargosunu tek yanlı kaldırma eğilimine de artık es- kisi kadar sert tepki göstermiyorlar. Herald Tribune, Batı Avrupa'nın silah ambargcsu tartış- ması yüzünden ABD ile aralannın bozulmasını istemediği- ni bildiriyor. Boşnaklara silah ambargosunun kaldırılıp kaldınlmaya- cağı henüz bilinmiyor. Ama hemen tüm gözlemcilerin görüşbirliği içinde oldu- ğu bir nokta var Tıkanıklık aşılamadığı takdirde bahann gel- mesiyle birtikte Balkanlarda kanlı ve çok tehlikeli yeni bir perde açılacaktır. KARABAG Görüşmelerden sonuç alınamadıMOSKOV\ (AA) - Ermenıs- tan'ın, Dağlık ICarabağ Azerile- rini taraf olarak kabul etmek is- tememesi üzerine önceki gün ki- litlenen AGİT Minsk Grubu gö- rüşmeleri herhangi birsonuç alı- namadan sona erdi. Azeri ve Ermeni taraflar dı- şında kalan 9 ülke heyetlerinin imzaladığı bir bildiride. "Taraf- lann var olan ateşkesi sürdür- mekte kararlı olmalannın mem- nunivet yarattı^"belirtildi. Bildiride, Minsk Grabu eş- başkanlan Isveç ve Rusya'nın girişimi ile taraflann "Ateşkesin konınması ve güçlendirilmesi için aluıacakönlemler"üzerinde 6 ocakta bir anlaşmaya vardık- lan, bunun da memnuniyet ya- rattığı belirtildi. Bildiride, çatışan taraflar, mü- zakere sürecinde ilerleme sağ- lanması ve siyasal çözüme ula- şılması için ciddi çaba göster- meye deavet edildi ve aynca AGİT daimi temsilcilerinin böl- gede görev yapmalan yönünde- ki hazırlıklanntamamalanması- na verilen önem vurgulandı. Minsk Grubu görüşmelerine Türkiye'den Dışişleri Bakanlığı Balkanlar ve Kafkasya Genel Müdürü Büyükelçi ÖmerErsun ile Kafkasya Genel Müdür Yar- dımcısı Selim Karaosmanoğlu katıldı. Azerbaycan. çatışmada kimin taraf kabul edileceği ko- nusunda iki seçenek ortaya ko- yuyor. Bakü ya "Azerbaycan- Ermenistan" ya da "Bu iki ülke- nin yanında, Dağlık Karabağ Azerileri ve Ermenileri"seçe- neklerinı savunuvor. Çeçenya harekâtı 2. ayını doldurdu Ruslar Argun kentini bombaladı MOSKOVA/ARGUN (AA) - Rus birlikleri dün Çeçenya'nın başkenti Grozni'nin doğusunda- ki Argun kasabasını yoğun bi- çimde bombaladı. Ancak Rus as- kerleri kasabaya girmeye teşeb- büs etmediler. Bu arada, Rusj'a'nm 11 Aralık 1994'te başlattığı Çeçenya ope- rasyonu ikinci ayını doldurdu. Başlangıçta kısa sürede durumun kontrol altına alınacağı yolunda- ki açıklamalara karşın Rusya. cumhuriyetin büyük bir bölü- münde hâlâ kontrolü ele geçire- medi. Rusya hükümeti tarafin- dan önceki gece yapılan son açıklamayagöreÇecenya'nın 11 idari bölgesinden yalnızca Nad- terechny ve Naurs'ky, Rusya yö- netiminin tam kontrolü altında bulunuyor. Açıklamada, yoğun çatışma- lar ve sivil yerleşim bölgelerinin bombalanması üzerine bölgeden kaçan on binlerce sivilden 170'ının "özgürtü^ine kavuştu- rulan bu bölgelere'" döndüğü öne sürüldü. Açıklamada. "Sayılannın 15 bin olduğu sanılan Dudavev \an- lılannın. verdikleri ağır kayıplar ve mevzilerinden birçoğunu kay- betmelerine karşın direnişi kes- medikleri ve gelecektc de etldli operasyonlara haar olduklan anlaşürnaktadır"denildı. Rusla- nn iki aylık operasyonu sırasın- da en büyük hedeflerden bin de sivıl yerleşim bırimleri oldu. Rusya'nın bağımsız insan hak- lan gözlemcilerine göre yalnız- ca Groznfde 25 bin sivil öldürül- dü. Rus basınında dün, cumhuri- yette durumun kısa sürede nor- male dönmesinin mümkün ol- madığı yönünde yorumlaryeral- dı. Nezavisûnayagazetesinde ya- yımlanan bir yorumda, "Çaüş- malann daha da ürmanması ka- çınılmaz. Operasyonlann sona ereceği kesinlikle olasılık dışr de- nildi. Komsomolskaya Pravda gazetesi de, "Çeçen krizinin ge- rilla savaşına dönüşerek yıllarca sürebilcceğini" belirtti.