Katalog

SAYFA CUMHURİYET2 3NİSAN1994PAZAR KULTUR 13. ULUSLARARASIİSTANBUL FİLM FESTİVALİ 'Üç Renk: Mavi' özgürlüğü sorguluyor Kültür Servisi- Krzysztof Kieslowski- nin, Fransız bayrağının üç renginden yola çıka- rak Fransız devriminın eşitlik. özgürlük. kardcş- lik kavramlannı incele- yen üçlemesınin ilk bölü- mü "Üç Renk: Mavi" bugün festival seyircileri- nin karşısına geliyor. Prömiyeri Vencdik Fılm Festivali'nde yapılan 'Mavi' özgürlüğü ele alı- yor ve Fransa"da geçı- yor, yıne prömiyeri Ber- lin Film Festivali'nde yapılan "Beyaz" eşitliği ele alıyor ve Polonya'da geçiyor. Prömiyeri önü- müzdeki Cannes Film Festivali'nde yapılacak olan" Kırmızı" ise kar- deşliği ele alıyor ve İsvıç- re'de geçiyor. Her üç fılmin başka- rakteri kadın. "Özgür- lük, eşitlik, kardeşlik vaz- geçilmez ve e\rensel kav- ramlar. Bu nedenle sü- rekli bu kavramların taşıdığı anlama şüpheyle bakmaiı ve onları sorgulamav ız " dıye açıklıyor bu üçlemeyi yapmasının nedenini Kieslovvski. Tüm bunlar üçlemenin polıtik olduğu ızlenimını bırakabilir ama söz konusu yönetmcnın kendini "apolitik ve agnostik" olarak tanımladığı: meta- fızik. soyut, sembolik bir anlatımla bıreysel baz- da felsefİ ka\ramlan ışlcyerek \e "hiçcevapver- meden hep soru sorarak" üne kavuştuğu düşü- nüldüğünde hıç de poliıik fılmler olmadığı orla- Kieslovvski, Fransız devriminin eşitlik, özgürlük, kardeşlik kavramlannı inceliyor iiclemesinde.4 Üç Renk: Mavi'de Juliette Binoche oynu>or. yaçıkıyor. Venedik'te En İyi Film. En İyi Kadın Öyuncu (Juliette Binoche)ve En İyi Görüntü YönetmenijSlavvomir Idziak) ödüllerine değer lie, üçüncü yolu seçiyor" dıye anlatıyor Kies- lov\ski filmını. Julie. ünlü bir bestecı olan kocasından kalan bulunan "Üç Renk: Mavi", bir trafık kazasında bıtınlmemış "Avrupa İçin Konçerto"yu. teklıf kocasını ve kızını kaybeden Julie'nin "özgürlük mücadelcsi"ni konu alıyor. "Bir anda her şeyini kaybeden bir insanın önünde üç seeenek vardır. Ölümü seçebilirsiniz. anılarınıza sarüıp > aşamayı secebilirsiniz ya da unutamayacağınızı bilseniz bile yepyeni bir yaşam kurmayı secebilirsiniz. Ju- edildiği gibi tamamlamak şöyle dursun kaybedı- yor ve bir gazetecinin besteleri asıl onun >aptığını iddia edince reddediyor ve tüm geçmi- şine sırtını dönerek yeni bir yaşam kurmaya gi- diyor. Bunu başanp başaramadığı fılmı seyre- dince ortaya çıkacak ama Kieslowskfnın ünlü özelliklerinden birinin "karamsarlığı" oldu- ğunu da unutmamak gerekiyor. Savaş yıllannda Po- lonya'da doğan, VVaj- da ve Polanski gıbi ünlü Polonyalı yönet- menlenn bıtirdiği Lodz Film Okulu'nda okuyan Kieslovvskı, si- nemaya kendı deyışiy- le "devletin parasıyîa devleti eleştiren" belge- seller yaparak baş- lamış "DoubleLifeOf Yeronique" v e On Emın konu alan 10 kısa filmden oluşan "Dekolog" ıle ünlenen yönetmen. yaşamının coğunu Fransa'da geçirmesine ve hep Fransiz oyuncularla çalışmasına rağmen tek kehme Fransızca bılmedığinı söylüyor. Okulda gereğınden fazla fılm sey rettıği ıçin o zamandan beri hıç sınemaya gıtmedıği de başka bir inanılmaz ıddıası. "Sinemanın sanat olduğundan bile enıin değilim" sözünün ıse sinemanın sanat olduğunu kanıtlayan bir yönetmenın ağzından çıktığına ınanmak zor. Ama bu yetenekli ve büyüleyici yönetmenin en hayret verici iddiası ve son sözü şu: "Söyleve- ceğimi söyledim ve artık emekli oluyorum. Bun- dan sonra sadece bir köşeye çekilip sandalyemde oturacağım." LEÜTjabeth bir erkek ohıvsa... d 9 ö 2 n tüzMİÎ Toplumsal cinsiyet kalıp ve mitleri parçalayan bir fılm: 'Orlando' tüm anahtar olay lan> la gözden geçimneyi. toplumsal cinsiyet kalıp ve mitlerini paramparça etmeyi ve Elizabeth dönemın- den âsil bir beyefendiyi 1990'- lann özgiir bekar annesine dö- nüştürmeyi başanyor. Ünlü tngiliz kadın yazar Virginia VVoolfun, kadın olduğu için Kraliçe 1. Elizabeth'ten ailesine kalan mirası alamayan biseksü- el kadın sevgilisi. yazar Vita Sackville-YVest'in yaşamından yolaçıkarak 1928 yılında yazdı- ğı romanı. kadın yönetmen Sally Porter, sinemaya uyarla- dı. " Cinsel dönüşüm Porter'ın dört milyonluk büt- çe ile bir sinema şaheserine dö- nüştürdüğü fılmde başrol oyuncusu TUda Swinton da ef- sanevi bıroyunculuk sergiliyor. Orlando'yu ilk kez bir ağacın altında görüyoruz ve bir ses bi- ze "Cinsiyetinin ne olduğu şüphe götürmezdi" di>or. Gerçekten de kadın ovuncu Svvinton'un bir erkek olduğu şüphe götür- müyor. Orlando'yu maskotu seçen bakire kraliçe 1. Eliza- beth'in de bir kadın olduğuna şüphe yok. Oysa bu rolü de ün- lü bir erkek ovuncu 83 \ aşında- ki Quentin Crisp üstleniyor. 1610 yılında, "büyük don"un Times Nehri'nin tümüyle don- durduğu yıllarda Orlando aşık oluyor ve aşkıyla ilişkılerinın ardından uykuya dalıyor. Tek- rar uyandığında artık 1650 yı- hndadır ve bir şair olmaya uğ- raşacakür. 1700 yılında Âsya'- da bir savaşa katılmaya zor- Virginia VVoolfun kadın sevgilisinin yaşamından yola çıkarak yazdığı romanı kadın yönetmen Sallv Porter sinemaya uyarladı. lanır, 1750"de gözlerini açtı- ğında ise Orlando aynaya ba- kar ve kadın olduğunu görür. Bu dönüşüme tepkısı "Hala aynı insanun. sadece cinsiyetim değişti" demek olsa da "cinsi- yet"in ne büyük bir değişiklik olduğunu, korselerin içine gir- meye. cinsiyetçi yorumlarla ba- şa çıkmaya çalıştığında ve ka- dın olduğu için ailesinden kalan mirası alamayacağını öğrendı- ğinde anlayacaktır. Üstelik ev- lenmeyi kabul etmezse yoksul bir kadın olacak ve "evde kal- mış" damgası yiyecektir. 1850 yıhnda Orlando bir ka- dın olarak ilk cinsel deneyimini yaşayıp bir erkek çocuk dünya- ya getırecektir. Günümüze ge- İındiğındc ise Orlando evlilik dışı doğurduğu kızıyla özgür ve bağımsız bir kadındır artık. Filmin 43 yaşındaki vönet- meni, 1979 yılında kısa fılm çe- virerek sinema dünvasına gırdi. 1982'de ilk uzun metraj çalış- masını gerçekleştirdi ve cinsel politika konusuna radikal vak- laşımıyla bir külte dönüştü. Yoksul ama entelektüel bir aile- den gelen Porter. çocukluğun- da vemek alacak para buluna- madığını. ama kitap \e plak için her zaman bir bütçe aynldı- ğını anımsıyor. Sinema en büyük düştür 14 vaşında amcasının hedıve etıiği sekiz milimetrelik kame- rayla film çekmeye başlayan Porter, 15 yaşında eğitimini ya- nda kesti. Daha sonra uzun süre müzisyen ve koreograf ola- rak çahştı. Sıradışı bir yönet- men olduğu için tam dört vıl "Orlando"nun yapımcılığını üstlenecek bir fınansör bulma- ya çahştı. Porter. yapımcılann özellikle cinsel dönüşüm konu- sundan çekindiklerini belirti- yor. Porter. Woolfun vapıtın- da birçok değişiklik vapmış. Çok eski bir dilin kullanıldığı vapıtı günümüzün dilınde çek- miş. 1928 yılında biten romanı günümüze kadar uzatmış. Ama en önemli değişikliği 1. Eliza- beth'i bir erkeğe oynatarak ger- çekleştirmiş. "Dört yıl önce ben herkesin kapısını çalıyordum film yap- mak için, şimdi herkes benim kapuna gelivor. Hiçbir ödün \e- rilmeden. ticari kavgılara kapıl- madan çevrilmiş bir fılmle bunu başarmak benim gibi bir rüyanın peşine takılan tüm yönetmenler için güzel bir örnek oluşturuyor. Zaten sinema en büyük düştür, öğle değil mi" diyor vönetmen. Kenneth Branagh, ilk kez gerçek bir komedi yapmış:'Kuru Gürültü' Büyüleyici bir peri masalıKültür Servisi- Kenneth Branagh ı bir gün mutlaka çarmığa gerecek- ler. 4 >ıldan ben "5. Henry" ile sine- ma sevircilennin dikkatini üzenne çeken bu İngiliz'e her yerde rastla- mak mümkün. Onu, kameranın arkasında da önünde de bulabi- lirsiniz. Londra'da Royal Shakespeare Company ile birlik- te oynarken. Hollywood'da Hitcbcockun ha- yaletiyle flört eder- ken basabilirsiniz onu. Branagh; ge- çen yıllarda be- yazperdede epik bir fresk çizdıği "5. Filmde Kenneth Branagh ve Emma Thampson'ın yanısıra Denzel VV'ashington, Michael Keaton da ovnuvor. Henry" (bu fılm iki ödül almıştı). romantik bir polı- siye olan "Dead Again- Yeniden Ölmek". ve bir komedi olan "Peter's Friend-Peter'in Arka- daşı"nı çekti. Bu üç fılm de bü- yük başan kazandı. "Kuru Gürültü" fılminde Kenneth Branagh. tiyatro kö- kenlerini ve favori yazan büyük \\illiam'ı keşfediyor. Bu kome- dide hayranlık ve iyimserlik bır- leşiyor. Beatrice (Emma Tho- mpson) ve Benedict'in Ken- neth Branagh) tutkulu, kacıp kovalamalarla, çekişmelerle dolu aşk öyküsü anlatılıyor fılmde. Kısacası bu fılm, vaşa- mın içinde hep var olan aldat- malar. valanlar ve sevinçleri Akdeniz güneşının büvülevici ışınlannın altında anlatıv or. Ya aşk? Aşk her zaman var... Sha- kespeare'e ondan esirgenen mutluluklan vermeye çabala- yan Kenneth Branagh bu filmiv- İe ilk defa gerçek anlamda bir komedi yapıvor. "Bu filmin ger- çek bir peri masalı olmasını isti- yorum. Sinemava vansıyan ger- çek bir aşk öyküsü anlatmak is- tiyorum. Başroldeki ovuncular güneş altında sc\ işirlerken ve > a- şarlarken benim amacım tutku- yu en ilkel biçimiyle yansı- tmaktı. Güneş düşüncelerinizi değiştirir ve hareketlerinize farklı bir ritim verir" dıv or Ken- neth Branagh. Bu fılmde Kenneth Bra- nagh'ın en büyük kozu, hıç kuş- kusuz oyuncuları. Doğal ola- rak . bu fılmde de yanında eşi ve fetiş oyuncusu olan Emma Thompson rol alıyor. "Ho- «ard's End"deki yorumuvla En İ>ı Kadın Oyuncu Oscar'ını alan Emma Thompson'ın başan grafiği. bu ödülden sonra da sü- rekli yükselmeve devam ettı. Başroldeki oyunculann arasına Branagh. Denzel VVashington, Robert Sean Leonard, Michael Keaton gibi dönemın en popü- ler komedvenlerini de serpıştın- yor. tanınmamış bir oyuncu olan Kate Beckinsale. tıpik bir Shakespeare vorumcusu olan Richard Briers ve Brian Bles- sed'e de > er veriyor bu fılminde. Ve sonuçta Branagh ortava tam VVilliam'a göre bir fılm çı- kanyor! Branagh. tam küçük bir masaldan ortava harika bir fılm çıkanyor. Soderbergh'denTepenin Kralı' Bir çocuğun yaşanu heşfi Kültür Servisi - Kendisine 1989 Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye kazandıran "Seks, Lies and Videotapes" fılmıyle çıkış va- pan Steven Soderbergh, bir son- raki fılmı" Kafka" ıle de "Dönü- şüm"ün yazannın gızlı dünyasını gözler önüne sermiştı. Şimdıyse. "Tepenin Kralı" nda. Amerika'- da bir kasabada yaşayan 12 yaşındaki bir çocuğun. hayatı keşfini anlatıyor Buçocuğun ya- şamının dennlıklenne ınerken. Soderbergh bir yandan da önem verdiği temalan vurguluyor: Ha- yattan soyutlanış. koklennden kopuş ve yenı bir yaşama doğru yola çıkış . Steven Soderbergh. "Tepenin Kralı" romanıyla 1986 yümda tanışmı^. Hotclinerın yazdığı bu romanonuçoketkıledığıhalde.o 12 vaşındaki Aaron zamanlar tanınmadığı ıçin kım- senın bununla ılgılenmeyeceğinı düşünmüş. "Seks Yalanlarfnın başansından sonra Robert Redford kendisine yapmay ı düşündüğü bir proje olup olmadığını sorunca "Tepenin Kralı" tekrar gündeme gelmış. Soderbergh. filmin kahramanında kendini bulduğunu söy- lü>or:"Her zaman başkalannın evine giden ama eve arkadaş getire- me>en bir çocuk oldum. Altı kardeştik \e babama göre en içedönük olan bendim. V aşamımın büyük bölümünü kendi kafamın içinde \a- şarım >e bu zaman zaman çcvremdckiler için sonın olur". Fılmm kımı yerlennde Truffaut'nun "400 Darbe" sini anımsatan noktalar var. "Tepenin Kralfnın kahramanı Aaron da çeşıtlı du- rumlarda çeşıtlı çehreler takınan bir çocuk. Okulda başka. evde başka. çevresındeki dığer yetışkinlere karşı başka...Filmde insanın anne babasına karşı beslediği çeli^kılı duy- gulara yer verilıyor. Yönetmen bu konuda şunlan söylıiyor"Tam kendinizi onlara vakın hisseftiğiniz anda bir de bakıvorsunuz onların umrunda bile değilsiniz. İşte o zaman anne babam/ın si/in ha\ al etti- ğiniz gibi olnıadıklarını anlamaya başlıyorsunu/ >e onları aştığınızı farkedivorsunuz. Bu romanda beni büyüleyen, bu olavın çok küçük bir vaşta mevdana gelmesi. Genellikle daha geç >aşta olur bu". DOB, Tüıkcumhunyetlerine açıhyov ANKARA (AA) - Dev let Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü'nün imzaladığı kültür protokolleri kapsamında. ıkı opera sanatçımız Aşkaabat Operası'na, ıkı danbçımı/da Bakü Operası'na davet edildı. Deviet Opera ve Balesi Gcnel Müdürlüğü'ndenverilenbilgiye göre. opera solistlen soprano Işık Kurt "Gilda". tenor İhsan Ekber"Mantova Dükü" roHenyle 4 nisanda Aşkaabat Operası'nda sahnelenecek G. Verdi'nin "'Rıgoletto" Operası'nda başrol o_v nay acaklar. Öte vandan. Ankara Deviet Opera ve Balesi solist dansçılanndan ElıfPoyrazoğluve Armağan Davran, 4 nisanda Bakü Opera^f nda sergılenen Çay kovski'nin "KuğuGölü" Balesi'ndebaşrollerdedansedecekler. Çaykovskı'nın müzıği ileölümsüzleştırdıği "Fındıkkıran" ve "U> uy an Güzel" balelennden günümüzde en beğenilen ve tanınan vapıtı olan ""Uyuyan Güze!" Balesi, Türkiye'de ilk kez 1965 y ılında Ankara Dev let Balesi dansçılan tarafından sahnelenmıştı Antalya'nın ilçelerine küîüphane ve kültür merkezi ANTALYA (AA) - Antalya'nın ilçelerinde kütüphane ve kültür merkczı yapılacağı bildirildi. Antalya İl Kültür Müdürlüğüyetkılılenndenalınanbılgıyegöre, Elmahve Alanya kültür merkezlen ıle Aksekı İÎçe Halk Kütüphanesı'nınyapımıdevamedıyor Yetkıliler, Kumluca Halk Kütüphanesı'nın onanlacağı. Fınıke ılçesınde de bir kütüphane açılacağını belırttıler. Aynca. Kültür Müdürlüğü'nün bu yılkı çalışma programı çerçevesınde. Antaly a ve Sıde müzelennın onanlacağmı ve ek salon y apılacağı da bildirildi. Lefkoşa Belediye Tiyatrosu'na ödül LEFKOŞA(l'BA)-Lefkoşa BelediyeTiyatrosuhemödül aldı hem deeskı kuşak >anatçılannı ödülfendırdı. "Kıbns Türk uy dtro hareketının çağdaş bir uy atro paralelınde gelı^mesinekatkıldn"ncdcnıyle Lefkoşa Belediye Tıvatrosu'na Mıllı Eğıtım ve Kültür Bakanlığı'nca "Üstün Hizmeı ve Başan Ödülü" verildi. Ödül törenmde Milli Eğitım ve Kültür Bakanı Talat. "Deviet Tiyatrosu'ndan atılan banatçıların kurduğu belediye tiyatrosunun çok önemli bırışlev yennegetırdığını ve belediye tıyatrosu sanatçılarını kutlamamanın mümkün olmadığını söyledi. Ötc y andan Lefkoşa Bcledıy e Tıyatrosu. 1988 y ılından başlayarak Kıbns Türk tiy dtrosunahızmetvcrmiş eski kuşak sanatçılanödüllendırdı. Buyıl 19301uyıllarda KıbnsTürk kültür vınatına vetiyatrosuna hızmetvermiş Kamran Azız vc Vedıa Barut'a ödül verildi. Tiyatroyönetmenlerine onur plaketi Kültür Servisi -Tıvatro vcTV Yazarlan Derneği "yerli oy unlar oy namay a onem \ ermış tiy atrolara v e on oyunun üzennde yerh oy un sahneye koyan" yönetmenlere şükran plaketi v erecek \ ann saat 16.00'da Atatürk Kültür Merkezf nde yapılacak törende. yönetmenler Raik Alnıaçık.Zıya Demırel. EngınOrbey. Engın Uludağ, Kenan Işık tekın Akmansoy. Semıh Sergen. Dınçer Sümer, Ferdı Merter. Çetın Köroğlu. Ekmel Hürol, Haldun Marlalı. Engın Gürmen. Fikret Tartan, Başar Sabuncu. Hamıt Akınlı. Çetın İpekkaya. Zıhni Küçümen ve Kemal Bekır ıle Üsküp Halklar Tiyatrosu. Ankara Sanat Tiy atrosu. Kcnter Tiy atrosu veOrdu Belediye Şehir Tiyatrosu'na plaket v erılccek. ihsan Topçu'nun 30. sanatyıh Kültür Servisi - İhsan Topçu'nun 30. sanat yılı dolayısıyla İzmıt Sanat Kahvesi'ndepazargünüsaat 16.00'da şiir dinletisi düzenlenecek. İhsan Topçu'nun "Niçin \ azıy orum'" konulu konuşmasından sonra şürlerinden örneklerokuyacağı kuılama gününe Ruşen Hakkı ve Çiğdem sezer de katılacak. Bugünedek. Güney. Ilgaz. Ozanca. Damla. Kıy ı. Türk Dili Dergisi. Öykü-Şiir, Çağdaş Türk Dıli. Karşı ve İnsancıl dergilerinde şiirleri yayımlanan İhsan Topçu. Kocaeli Üniversitesi'nde Türk dili okutmanı olarak görev yapıvor Konya'da tiyatro ve opera KONYA (AA) - Kony a Dev let Tiyatrosu'nca nisan ayında 3 oy un sahnelenecek. Tiyatro müdürü Necip Mutlu. yaptığı açıklamada. 4-6-" 7 -8 nısan günlennde Kocaelı Bölge Tiy atrosu'nun "Yıldızcı Kral ıle Akıllı Soytan" adh çocuk oy ununu sahneleyeceğıni söyledi. Mutlu. şöyle devam ettı: "5 nisan günü TiyatrokareTopluluğu laratından 'Oleanna'. 22 nisan günü de Enis Fosforoğlu Tiyatrosu'nca 'Bıraz Bakarmısınız Bayan" adlı oyun sahney e konulacak. Ay nca. 15-16 nısan günlennde Deviet Opera ve Balesi tarafından "Öy lesine Bir Dinleti' adlı eser sahnelenecektir." FESTİVALDE BUGÜN Bevoğlu Emek: Annıe Ha!!(\2 00. 18.30) Orlando (15 00. 21 30) Bevoğlu Atlas: Kuru Gürültü (12 00. 18 30) GüzelÖ\kü( 15.00. 21.30) Bevoğlu Alkazar: Dıçen (12.00. 18.30) l\ Renk AAm( 15.00. 21.30) Bevoğlu Avrupa: Bevaz Gemı (12.00. 18.30) Kızıl Elma (\5.00, 21.30) Bevoğju Beyoğlu: Kumşıı Kadın (12.00) Gorıl Öileıı Yık/mır (15.001 Ayakçı "(18.30) Beyaz Geceler (21.30) Kadıköy Reks: Masum Hamleler (12.00) Tepenım Kralı {15.00) Sofie (18 30) Bakire Jeaııne Zmdanlar (21 30) FESTİVALDE YARIN Beyoğlu Emek: Deam {\2.Q0. 18.30) l'zakian Kumanda (15.00. 21.30) Beyoğlu Atlas: Aşktan Sımru (12.00. 18.30) Tıİtkui 15.00. 21.30) Beyoğlu Alkazar: 400 Darbe (12 00. 18.30) Pe'km / > n/fn(15.00. 21.3ü) Beyoğlu Avrupa: Emnumuel Kanı 'm Son Günleri (12.00. 18.30) Melekı, ık Muıhıluk Geıir (15.00. 21.30) Beyoğlu Beyoğlu: Yarasa (12.00) Ağrı\a Döııü} (15.00) I 'agım (18.30) Sonsuz Sokaklar (21.30) ' Kadıköy Reks: İnsan Yüreğınin Haritası (12.00) Başlangıç \e Son (15.00) Siradusı Anıları {18.30) Jııles n> Jıın (21.30)