Katalog

24 MART 1994 PERŞEMBE CUMHURİYET2 SAYFA KULTUR 'Schindler'in Listesi' gövdegösterisiyaparak ödülleritopladı Spielbergsonunda 'sildi süpürdü' TUNA ERDEM **Daha önce Oscar alan arka- daşlarım olmuştu ama >emin ederim iik kez bu heykele doku- nuyonım" di>ordu Steven Spi- elberg 1970'lerden beri bir türlü alamadığı Oscar'ıru sıkı sıkı bagnna basarak. Bu girişten sonra beklenen politik konuş- masına geçtiyse de, bu ilk söz- lerle açık venyordu "dahi ço- cuk*'. Spielberg, arkadaşlanna verilen ama kendinden esirge- nen oyuncağına kavuşmuş. hem sevinıyor, hem dc "ne vardı beni bu kadar bekletecek" dı- yordu çocuklara özgü dızgınle- nemeyen kıskanç bir hırsla. Gerçekten de, kulisten dinozor- lann fırladığı, sahnede köpekle- rin kol gezdiği, belden aşağı espnlerle. iç paralayıcı sosyaJ içerikli mesajlann ard arda ge- lebildiği Oscar törenlerinin Spielberg "tarzına" ne kadar benzedıği düşünülürse. bugüne kadar Oscar alamaması şaşırtı- cı, Yanılsamalar... Oscar törenleri ışleri göz ka- maştırmak, rol yapmak. etkile- mek. mesaj vermek ve elbette hasılat yapmak olan seçkin bir topluluğun sunduğu. milvar- lık bir izleyici kıtlesine sunduğu bir gösteri. Durum böyle olun- ca, insanın gerçek yaşama dön- düğü tek anlann filmlerden parçalar gösterildiği anlar ol- ması şaşırtıcı değil. İnsan ken- dini yaratılan heyecana öylesi- ne kaptınyor ki, ancak "Phila- deiphia"dan bir sahne görünce. bu törenin amacının eşcinsel önyargılanna karşı cesur bir sa- vaş başlatmak olmadığını anımsıyabıliyor. "Schindler'in UstesT'nden birgörüntü ekranı Gecenin galibi 10 Oscar ödüllü Steven Spielberg idi. ecenin ilk ödülü sanat yönetmenliği dahnda 'Schindler'in Listesi'ne ikinci ödül görsel efekt dalında 'Jurassic Park'a Anna Paquin En İyi Yardımcı Kadın, Hollv Hunter da En İyi Kadın Ovuncu ödülünü aldı. şıtı bir gösteri yanılsamasına ıçın kapılabiliy l : verildiğinde, gecenin Spielberg'in gövde gösterisine dönüşeceğine kesin gözüyle ffli?* bakılmaya başlanmıştı. İlk sürpriz ise 11 yaşındaki Anna Paquin'in ödülü oldu. Akademi bu yıl bir çok niteliklifilminaday olmasıyla ortaya çıkan seçim sorununu başia k yan ün- ödüllerin çoğunu 'Schindler'in Listesi'nde toplayarak çözmeye çalışmış görünüyordu. gözyaşlanylalü sinemacılann birlikte akıp gidiyor. Tören. Amerikan top- lumunun içaçıcı olmayan gerçekleriyle ancak si- nemarun gerçekdışı buyüsünde yüzleşebildiği- ni gösteriyor: Kadın ve çocuklara karşı aile içi şiddet. AIDS'lilere ve eşcinsellere karşı önyargı- lar, tarihin yüzkarası Yahudi soykınmı, sinema sanatçılanna hayır işleri için verilen ödüller, yı- Uarca sinemaya emek verip bir köşeye atılmış sanatçılan ayakta alkışlamalar. hepsi bol göz- yaşı ve kahkaha ile >oğrulup altın tepside sunu- luyor dünyanın dört bir yanına. Böylesi görkemli bir tablodan etkilenmemek gerçekten çok zor. Ama gözyaşlanmızla bula- nan görüşümüz tekrar açıldığında nasıl oyuna getirildiğimizi anlamamak olanaksız. 11 yaşı- nda Yeni Zelandalı bir kızın kocaman açılmış gözleri... Tom Hanks'm gözyaşlan içinde örnek aldığı eşcinsel öğretmenini anlatışı... Ausch- vvictz'den kurtulmuş bir Yahudinin "Bir arka- daşım gözlerimin önünde can \ermeden önce bana bunlann unutulmamasın/ sağla demişti. Spiel- berg'e yardım ederek bu görevimi yerine getir- dim" demesi... Tüm bunlar aynı konulan ele alan güzeiim filmler- den bile daha etkileyici. Ama Hanks. konuş- masını "Tann Ameri- ka'yı kutsasın" diye bitirince. Paul Nevvman konuşmasına "Ameri- ka dünyadaki en cömert ülke" dıye başla>ınca maske düşüyor. Whoopi Goldberg töreni. "Ekranın başı- nda oturan ve bir gün bu ödülü ben de alacağım dijen küçük çocuk. Şana sesleniyorum. Inan bana alacaksın" dediğinde de önce etki- leniyor sonra da, dün- yanın hangi coğrafyası- !ndaki çocuğa seslen- diğıni düşünmeden edemiyorsunuz. Sosyal sorunlara ne denli du- yarh olduklanna tanık olduğunuz bu toplulu- ğun, İrlanda'daki sorunlan, sanatsal değeri bile hiçe sayarak rahatça es geçtiğini fark ettiğinizde ve saygı duyduğunuz sanatçılann bile bu göste- ride yer aldığını gördüğünüzde ise hiç düşünme- meyi yeğliyorsunuz. 66. Amerikan Sinema Akademisi Odül TorenTnden portreler: Los Angeles'ın Dorothy Chandler Pavilion'- un önünde yer almış iki gazeteci. içeri girmeye çahşan ünlüleri çevirip, yanıtlannı dinlemedik- leri uzun sorular yöneltiyorlar. Ekranlannın başmdaki milyarlarca seyirci 66. Amerikan Si- nema Akademisi ödül töreniyle ilk bu görüntü- leraracılığı>la bağlantı kuruyor. Sharone Stone, Clint Eastvvood, Jeremy Irons, Geena Davis, JefT Bridges, Laura Dern, Tom Curie, Nicole Kind- man gibi yanşta aday olmayan davetliler son de- rece mutlu gözüküyor. Laurence Fishburne ve Angela Bassett gibi adaylığını ödüle dönüştür- me şanslan olmadığını düşünenlerin de keyfinin yerinde olduğu gözlemleniyor. Rosie Perez ve Leonardo DiCaprio gibi aday olduklanna bile sevinenler ise en mutlu konuklar. DiCaprio en küçük aday olmadığının anımsatılmasına bo- zulsa da. Malkovich ve Lee Jones gibi idolleriyle aynı listede olmaktan sevindni gizleyemiyor. Perez ise sevincinden ne yapacağını şaşırarak aile üyelerini gazetecilere tanıştırmava girişiyor. Liam Neeson, Ralph Finnes. Stockard Cunning gibi durumu belli olmayaıMidaylar ise oldukça heyecanlı hatta sinirfi. Gazeterilerin yıllann oyuncusu Cunning'e "Sonunda meşhuroMunuz" demesi gibi bu gerginliğin üstüne tuz biber olu- yor. "\feslek yaşamınızın bir basında bir de so- nunda Oscar aldıruz" gibi tuhaf bir yorum ise yanşta aday olmayan Gene Hackmann ın sade- ce gülmesine yol açıyor. Glenn Close ise sadece sunuculuk yapacağı halde çok heyecanlanıp şu sıralarda sahnelemekte olduğu "Sunset Boule- vard"ın yazannm adını unutuveriyor. Bu ilginç geçit töreni ardından. ödül töreni başlıyor. Ge- cenin ilk ödülü, sanat yönetmenliği dalında "Schindler'in ListesTne gjderek adeta son ödülü de alacağım müjdeliyor. İkincı ödül görsel efekt dalında "Jurassic Park"a v erilince gecenin Spielberg'in gövde gös- terisi olacağına kesin gözüyle bakılmaya baş- lanıyor artık. Gerçekten Spielberg sadece "Schindler'in Listesi" ile 7 ödül almakla kalmıyor "Jurassic Park" ile de üç ödülü kendi hanesine mjMigHpnıştı. tlgı çekmeven. belgesel ve mara^EBarmdaki ödülleri ilginçleştirmek is yen kameraman sayesinde tuhaf bağlantılar ku- ruluyor. Örneğin aile içi şiddeti konu alan "De- fendîng Our Lives" isimli belgeselin ödül alması üzerine, kansını döven koca rolündeki Fish- bume'a zumluvor kamera. Kocaman yeşil pap- yonuyla kısa canlandırma fılm ödülünü almaya gelen Nicbolas Park. gerçekten de kimsenin ılgi- lenmediği bu kategoriye ödül vermekte ısrar eden akademiye teşekkür edip. aday olduklan önemli kategorilere gelinmesini sabırsızlıkla bekleyen yönetmenlere "Unutmayın çoğunuz kısafilmyaparak başladmız bu işe " diyor. 'Babam İçin' gözden çıkanldı Kjsa fılm dalında "Black Rider"filmiyleödül alan Pepe Danquartise "Akademi bizden kısa, çok kısa olmamızı bekliyor o yüzden sadece te- şekkürler" dıverek ıni>or sahneden. Tom Hanks En İyi Erkek Oyuncu (solda), Tommy Lee Jones En İ\i Yardımcı Erkek (ortada), N. Park da kısa canlandırma film ödülünü aldı. yazmış olu>or. İlk sürpriz ise 11 yaşındaki Anna Paquin'in ödülü oluyor. Rol alıp ödüle değer bulunduğu "Piyano" filminin 17 yaşından küçüklere gösterilmesi yasak olduğundan. he- nüz filmin tamamını bile göremeyen Paquin. oyunculuğu kolay bulmuş ama sinemanın cilve- lerine içerlemiş ve "En sevdiğun sahne, çamur- ların içinde bir lahana ile oynadığım sahneydi ve filme almadılar" diyerek bu tepkisinı dile getir- mışti. Ancak Paquin, Oscar alan en küçük oyuncu unvanına hak kazanamadı çünkü 20 yıl önce Tatum O'Neal aynı ödülü 10 yaşında al- Her yıl olduğu gibi bu yıl da kürsüye çağnlan herkes hemen cebinden teşekkür konuşmasının metnini çıkanyor, bir gün Holl>wood cepte ka- lan metinleri derleyip yayınlatarak da para ka- zanma> ı öğrenebilir belki de. Ancak gecenin ilk gerçek sürprizini Anthony Hopkins'in açıkladığı Yabancı Film oscarlan yapıyor. Ödülü almasına kesin gözüyle bakılan "Elveda Cariyem" yerine zarftan "BeJle Epo- que" çıkıyor. Aslında "Babam İçin" fılmine bir tek ödül bile verilmemesı de beklenmeyen ve ne- deni belli olmayan başka bir sürpriz. ^ | bu yılg&r çok nitelikli filmijf aday olmasjyla ortaya çıkan seçim sorununu ödül- lerin çoğunu "Schindler'in Listesi"nde toplaya- rak çözmeye çalışmış gibi görünüyor. Önceden tahmin edildiği gibi "Hoivard's End" kadrosu- nun yeni fılmi "Günden Kalanlar"a ödül veril- meyerek liste kısaltılıyor. Sürpriz bir kararla "Babam İçin" in de gözden çıkanİmasıyla işi kolaylaşan Akademi, güçlü adaylardan "Piyano'nun yönetmenı Jane Cam- pioıı'a En İyi Yönetmen Odülü'nü verememesi- ni telafı etmek için En İyi Özgün Senaryo Ödü- lü'nü vererek denge kuruyor. Ancak "Piyano"nun kadrosu filmin en iyi müzik dalında aday gösterilmemesine içerledik- lerini belli etmeden duramıyorlar ve hem Holly Hunter, hem de Jane Campion teşekkür konuş- masında başanlartnda müziğin rolünü ön plana çıkanyorlar. En İ>i Yardımcı Kadın Oyuncu ödülünü alacağına son zamanlarda kesin gö- ^züyle bakılan VVinona Ryder'ın ödülü Anna Pa- quin'e kaptırması da "Schindler'in Listesi"- nin gösterime girmesin- den önce Oscar'ın en güçlü fılmi olarak görü- len "Piyano"ya daha çok ödül gitmesini amaçlayan bir karar gibi gözüküyor. Bu arada zaten adayiık yanşında yaya kalan ve En İyi Yar- dımcı Kadın Oyuncu Ödülü ile onurunu kur- tarmayı bekleyen "Ma- sumiyet Çağı"nı tama- men görmezden gelmek istemeyen Akademi. "Schindler'in Listcsi"ne bir ödül az vermeyi göze alarak En İyi Kostüm Oscan'nı "Masumiyet Çağı"na bırakıyor. JFK ile En İyi Yardımcı Erkek Oyun- cu ödülünü kıl payı kaçıran Tommy Lee Jo- nes'a bu yıl hakkı veri- lirken aynı zamanda "Kacak" fılmine hiç değilse bir ödül sunulmuş olunuyor. Genel ödül dağılımına bakıldığında Akade- mi'nin bu yıl kişilerden çok filmieri ödüllendir- me anlayışına göre dağılırn yaptığı söylenebilir. Ancak bu arada "Babam İçin"e ve özellikle Da- niel Day-Lewis"e haksızlık edildığini de görmez- den gelmek olanaksız. Ancak Akademi her za- man benimsediği tuhaf bir anlayışla Day-Lewis, Erama Thompson ve Anthony Hopkins'in nası- lsa bir gün tekrar Oscar alacaklannı düşünerek, ödüllerini ertelemiş bulunuyor. Türkali'den 'Cadılar Zamanı' Deniz Türkali Kültür Servisi - Bu yıl, Türk tiyatro- sunda Dario Fo>-Franca Rame yılı oldu diyebiliriz. İşte, son olarak Ti- yatrokare. ünlü tiyatro ikilisinin üç oyunundan oluşan "Cadıiar Za- manı" ile ızleyicilerle buluşuyor. Bil- sak Tiyatro kuruculanndan genç oyuncu Ceysu Koçak'ın sahneye koy- duğu oyunda Deniz Türkali oynuyor. Füsun bemirerin Türkçesıyle sahne- ye taşınan oyunda kadın ve iktidar ilişkileri ele alınıyor. "Cadılar Za- manı"nı oluşturan oyunlardan ilki, bir günah çıkartma niteliğini taşıyan "Hippi Ana". Oyun. Dario Fo mi- zahının en önemİı ipuçlannı veriyor. Toplumda kadından beklenenleri ve kadının beklentilerini espirili bir dille anlatan "Alice, Harikalar Olmayan Diyarda" ise güldüren ve iç gıcıklayan bir biçim denemesi. Ünlü anarşist Ul- rike Meinhofun cezaevindeki yaşa- mından bir kesit sunan "Ben Ulrike, BağırıyorunT' ise Rame-Fo ikilisinin öfkesini anlatan bir politik tiyatro örneği. Uzunca bir süredir sahneler- den uzak kalan Deniz Türkali. Ra- me-Fo ikilisine yabana değil. Dünya tiyatrosunun kilometre taşlanndan sayılan bu ikiüyle karşılıklı çalışma olanağı bulmuş olan sanatçı, Rame ve Fo'nun "Kutsal Aile" adlı oyunun- da da uzun bir süre oynamış. "Cadılar Zamanı", 9 nisan tarihine kadar. tartışmalara yol açan "Olean- na" ve gençlik sorunlannı anlatan "Bahara Uyanış"la dönüşümlü ola- rak Nişantaşı Kız Lisesi Tiyatro Salo- nu'nda sahnelenecek. ODAKNOKTASI AHMET CEMAL İki Kraliçenin Öyküsü... Tarihi biyografilerden öğrenmek, kimi zaman günü- müzle bazı ilginç karşılaştırmalar yapabilmeyi olanaklı kılma açısmdan çok yararlıdır. Dikkatli gözler, bazen ölümlerinin üzerinden yüzyıllar geçmiş ünlülerin yaşam öykülerinde bugünün çözümlemelerine yansıyabilecek ayrıntılarla karşılaşabilirler. Çünkü her onca değişimle- re gebe zamanın, örneğin iktidardakilerin tutumları gibi, yüzyılların akışına karşın özünü değiştirmediği, insan doğasının yaradılışı nedeniyle değiştiremedıği konum- lar da vardır. Ve insan, tarihe biyografilerin aracılığıyla bu yönden eğildiğinde, başları taçlı olsun ya da olmasın, iktidarın merdivenlerini tırmananların, aralarındaki yüz- yılları hiçe sayarcasına sonraları için örnek oluşturduk- larını saptayıp, hayretler içinde kalabilir... Ingiltere Kraliçesi I. Elisabeth (1533-1603) ile Iskoçya Kraliçesi Mary Stuart (1542-1587) arasındaki uzun süren çekişme. 16. yüzyıl Avrupası'nm tarıhinin en ilginç say- faları arasmdadır. Henüz altı günlük bir bebekken baba- sınıh ölümü üzerine İskoçya tahtına çıkan Mary Stuart, çok genç yaşta Fransa Kralı II. François ile evlenerek iki kraliçelik tacına birden sahip olur. Fransa Kralı'nın erken ölümü üzerine yeniden Jskoçya'ya dönerek ülkesinin başına geçer. Bu arada akrabalık bağları nedeniyle ingiltere tahtı üzerinde de hak iddıa edebılecek konum- dadır. ingiltere Kraliçesi I. Elisabeth ile aralarındaki -Mary Stuart'ın idamına kadar sürecek- çekişme de bu iddiadan kaynaklanmadır. Dünyaya gözlerini kraliçe ola- rak açan, sonradan taçlarının sayısını ikileyen, bir üçün- cü tacın yolunu gözlemekten de kendini bir türlü alama- yan Mary Stuart, Avrupa'nın hükümdarlar tarihine tacının yararlarını ve duygularını hep ülkesinin ve halkının çıkarlarından üstün tutan, devlet işlerinde çev- resindeki en deneyimli danışmanlarına kulak verecek yerde hep kendi burnunun dikine giden, bu yüzden en değerli yardımcılarını küstürüp yanından uzaklaştırarak en nazik anlarda yalnız kalan bir kraliçe olarak geçer. Kaderin cilvesiyle çok kısa bir sürede. hiç hazırlıklı ol- maksızın kendini iktidarın doruklarında bulan Mary Stu- art, dikkafalılığının bedelini tahtıyla ödeyecek. ülkesin- den ayrılıp Ingiltere'ye, düşmanı I. Elisabeth'e sığınmak zorunda kalacak, 1587 yılında da İngiltere Kralıçesi'ne karşı düzenlenen bir suikastta parmağı olduğu gerekçe- siyle idam edilecektir. Sonradan İngiltere tarihinin en parlak dönemlerinden birine adını verecek olan I. Elisabeth'in iktidar yolunun başlangıcı ise Mary Stuartınkinden çok farklıdır ve ken- diliğinden gelen taçların ışıltısıyla aydınlatılmış değildir. Babası VIII. Henry'nin Anna Boleyn le evliliğinden doğ- ma olan Elisabeth, annesınin idamından sonra babası- nın bu evliliği geçersiz ilan etmesı nedeniyle, bir anlam- da evlilik dışı çocuk konumunda kalır. Ablası I. Mery'nin ölümünün ardından hemen tahta çıkarsa da tahtın yasal varisi olup olmadığı tartışmaları sürüp gıder. Bu durum- da "tahta /ay//c"olduğunu kanıtlamak I. Elisabeth için ne- redeyse tek çıkar yoldur. Kraliçe, bunu fazlasıyla başarır. Devlet yönetimiyle il- gili her konuda aklın sesine oncelik tanıması, özellikle de çok iyi adam seçmesi ve çevresini alan uzmanların de- neyimlerınden yararlanmayı hiç ihmal etmemesı. halkın bütün kesimlerinı aynı ölçude gözetmesi. hiçbir zaman yerine getiremeye#eği vaatlerde bulunmamaşı^ I. Elisa-t beth'in parlak saltafiatının temel taşları olur. "' ' ) l " v ) f i ; Mary Stuart üzerine kaleme aldığı ünlü biyografisinde Stefan Zvveig, İngiltere Kraliçesi'nin adam seçmekteki ustalığından söz ederken, "Öylesine yetkin düzeyde bir ekip çalışmasıydı ki büyük başarıların kime aıt olduğu, çoğu kez saptanamazdı" der. Saltanatı boyunca parla- mentoyla da çok uyumlu bir hava içerisınde çalışan I. Eli- sabeth öldüğünde ingiltere, halkın esenliğinin her şeyin üzerinde tutulduğu bir imparatorluktur. Mary Stuart ile I. Elisabeth arasında yapılacak bir kar- şılaştırma, her şeyden önce akılcılığın ve deneyime de- ğer vermenin devlet yönetimi açısmdan taşıdığı onemı sergileyen tarihsel bir örneğe götürmesi bakımından önemlidir. iktidara hiç hazırlıksız, bir meteor hızıyla yük- seldikten sonra, o iktidarı ülkesinin ve halkının yararı için kullanma basiretini de gösteremeyen Mary Stuart ile ik'ti- darını milim milim sağlamlaştırmakzorunda kalan. attığı her adımda deneyımlerin üzerine titreyen I. Elisabeth ör- nekleri, günümüzde de sanki tükenmez birer kaynaktır... Edirne'de kitapfuarı EDIRNE(AA)-Türk KütüphanecilerDerneâı Edirne Şubesi, 28 mart - 6 nisan tarihleri arasında kutlanacak olan 30. Kütüphane Haftası kapsamında. çeşıtli yayınlardan oluşacak bir "kitap fuan" düzenleyecek. Türk KütüphanecilerDcrneği Edirne Şubesi Başkanı Ender Bilar. eski il halk kütüphancsı binasında açılacak olan fuann. kitapseverleri kitapla buluşturmak \eokuma alışkanlığını toplumakazandırmakamacı taşıdığını belirtti. Bilar, bu amaçla Türkive Yayıncılar Birliği ile işbirliği yaptıklannı bildırdi. 28 mart pazartesı günü açılışı yapılacak olan fuar, her gün 09.30-18.30 saatlen arasında gezilebilecek. Fuarda. Türkiye Yavmcılar Birhğı'ne üye yayınevlerinindeğişik konulardaki bine>akın kıtabı ile Türk Kütüphaneciler Derneği Edirne Şubesi'nin 14>a\ını veralacak. Çocuklara ve Büyüklere Masallar Kültür Servisi - Hayd?rŞendur Cankutan'ın "Çocuklara ve Büyüklcre Masallar" başlıklı fotoğraf sergisi 31 mart tarihinde Basın Müzesi'ndeaçılıyor. 1951 yılında İstanbul'da doğan sanatçının bu üçüncü kişisel sergisi. naif nitelikli çalışmalan kapsıvor. Cankutan. sergisiyle ilgili düşüncelerini şöyledilegetıriyor: "Amacım, fotoğraflanmla izleyenlerin düşüncelerini kısa süreli de olsa gerçek yaşamdan hayal dümasma taşıyabilmek için masal baş lıklan hazırlamaktı. Küçük objelerle büvük sevinçlerveimajlaryaratılabileceğidüşüncemden kaynaklananfotoğraflanmınçocuklarveçocukluk sevindni kaybetmemiş olan herkes tarafından kendi düş dünyalanna görekurgulanarak noktalanacağına ınancım sonsuzdur. Çünkü masallar insan düşüncesinin şiirlenni oluşturmaktadır.