Katalog

CumhuriyeC 270. YILSAYI24980 S A N A T K Ü L T Ü R M A G A Z İ N T E L E V İ Z Y O N 27ŞUBAT1994PAZAR Lillehammer Kış Olimpiyat Oyunlan, bugün saat 21 .OO'de yapılacak kapanış töreniyle son bulacak Birbaşka'beyazlıkta' buluşmakumuduyla GÜRHAN LÇKAN LtLLEHAMMER - STOCK HOLM-12 şubat günü muhteşem biraçılışlastarîalan 17. Lillehammer Kış Olimpiyat Oyunlan. bugün saat 21 .OO'de yapılacak kapanış törenivle son bulacak. Açılışın provalan avlarca yapılmıştı. Örneğin rengeyikleri, karda kızak çekerek pistegiripçıkmalan için üç yıl boyunca eğitilmişti. Aynı zamanda yanşlann "altınpateni" Norveçli Koss'un. bir Amerikan televizyon şirketineyaptığı esprinin nedeni de anlaşıldı. Yanşlara katılanlann hobilerini saptayan şirkete Koss, "rengeviğine binmek" yanıtını vermişti. 17. Kış Olimpiyatı'na damga vuran en önemli olay. Amerikajj buz patenci bayanlann yarattığı sansasyondu. Yaratuğı diyoruz, çünkü ikisi de, Lillehammer'de herhangi bir tatsızhğa. skandala neden olmadı. Ne var ki uluslararası "medya", Tonya Harding'i ve ıNancy Kerrigan'ı Atlantik'in öbür ucundan itibaren ızliy ordu ve kızlara soluk aldırmadı. Şu sıralar buralarda göstenlmekte olan Disney fılmi "Güzel ve Canavar"dan esinlenerck Tonya'ya canavar. Nanc> "e güzel rolünü uygun bulan skandal basını. spordan başka heraynntıyla ilgilendi. Kışolimpiyatınasporolarakbakansessiz çoğunluk ise. 3 altın madalyayı üç dünya rekoruyla alan Norveçli Johann Ölav Koss ilekayakta olimpiyat vedünya şampiyonluklannda aldığı puanlarla "kayak krah" tacını İs\eçli Gunde Svan'dan de\ ralan BjörnDahlie'yi 17. KışOlimpiyatı'nın simgesi olarak anımsayacak. Buarada Lillehammer veçevresindeki yanşlar. İskandinavya'nın iki düşman kardeşi. İsveç ile Norv eç arasında ilgınç gelişmelereyol açtı. Norveçli birgazeteci bunuşöyieözetledi: " 1910'da İsveç, Norveç'le olan birliğine son venmeseydi, şimdi bizim altınlarımız, onların olacaktı."İsveçlılennaItınmadalya yönünden Nor\eç"in çok gerilerde kalmasına Norv eç basını bıraz alay lı bir üslupla "Fiji'yle aynı sıradalar" yorumunu getirdi. Sonunda İsveç'in sevilen sporcusu Pernilla Wiberg Alp disiplininde altın madalyayı aldı da, Norveç basıru biraz \ atıştı. O andan önce\e dek epey ileri gitmişti Norveç basını. Örneğin Lillehammer ve çeyresindeki çöplerin toplanmasının bir İsveçli firma tarafından üstlenilmişolmasını fırsat bilengazeteler. "Madalva toplsSYamıyorlar, bari çöp toplasınîar" diye başlık atmıştı. Gerçekte fsveçliler, Lillehammer'a baştan ters bakıyorlardı. Kuzey İsveç'teki Östersund. yıllardır Kış olimpiyatlan için uğraşmakta. Lillehammer'dan sonra sıranın yenıden bir İskadinav ülkesinegeleceğinekimse inanmıyor. Olimpiyat kpmitesinin üyelerinin gözünde ha Norveç. ha İsveç. Yanşlara katılan sporcular. son derece neşeli Norveçli izleyicilerden hoşnut kaldılar. Örneğın kayakla yüksek atlamada bütün Norveç'in sevgilisi ve birçoğunun favorisi Espen Bredesen'ı son anda geçerek altın madalyayı kazanan Alman Jens NVeissflog, düş kınklıâna uğradıklan gerçek olan 40 bin Norveçlinin onu dakıkalarca ayakta alkışlaması üzerine şaşkınlığını gizleyemedi ve ilk konuşmasında onlara içtenlikle teşekküretti. Ingilizierin buz dansındaki efsanevi çjfti Crispodıer Dean- Jean ToniU, l.ilkhammer'de istediği dereceyi elde edemedi. Norveç folklorundan çocuk fıgürleri Lillehammer Kış Oyunlannın sponsorluğunu yapan fırmalar müthiş karlar yakaladılar. Olimpi- yat Organizasyon Komitesi LO- OC'nin resmi mallannın proje şef- liğini yapan Judith Gloppcn. bu başanda özel tasanmlann. mal- lann dikkatli seçiminin ve sıkı kontrolün rolü olduğunu belirtti. Gloppen'in belirttiğine göre çe- şitli üriin fikirleriyle gelen 1000'- den fazla başvurunun sadece 35 ta- nesi kabul edildi. Bu firmalar LOOC ıle sıkı bir işbirliğine gire- rek. 150 kadar ürün yarattılar. Bu ürünlerde Norveç kaya oy- macılığının ve Norveç kültürünün esas alındığı temalar kullanıldı. Lillehammer için yaratılan giysi ve bunlan süsleyen logolar da gençler arasında moda oldu. Satı- lan her tişört. oyunlann malıyetini omuzlama>ayardımcıydı. Tahminlere göre bu ürünlerin üretilmeleri ıçın 300 kalıcı. 450 ka- dar dageçici işyaratıldı. Uluslara- rası Olimpiyat komitesi. bu ürün- lerin çeşitliliği ve kalitesinden o ka- dar etkilendi ki. bir çoğunu Lo- zan'da yeni açılan Olimpik Müze'- de sergilemeye aldı ve Komıte Baş- kanı Samaranch. gelecekte Olım- piyatlara ev sahipliği yapacak olan şehirlere Lillehammer'in çalışma- lannı örnek almaları çağrısında bulundu. Hiçbır olimpiyat mas- kotsuz olmaz. Lillehammer'in maskotlan da Kristin ve Hakon'- du. Norveç folklorundan ikı ço- cuk figürü olan Knstin ve Hakon bebekleri İtalya. Hollanda. Belçi- ka. Fransa. hatta Amenka ve Ja- ponya'da satılmaya başlandı. Daha bir kaç ay öncesıne kddar 20 bin nüfusa sahip olan Lilleham- mer. şu sıralar 80 bin kişiye ev sa- hipliği yaptyor. Restaurantlarda yer bulmak bir şans Norveçlilcr için.. Onu bırakın ayaküstü kann doyuracak 'fast-food'lara bile girmek olanaksız. Her yer tıklım tıklım... Bu kadar yoğunluğun arasında muziplik yapanlar da olimpiyatı izleyenlere neşeli da- kikalar yaşatıyor... Geçen hafta Lilleharnmer'daki Mc Donalds'a ilginç bir sipariş geldi... 200 adet Big-Mac isteyen bir kişı bu sipari- ,şin Beyaz Ev'e gönderilmesini isti- yordu.. Kağıdın altındaki ımza ise şaşırtıcıydı: Bili Clinton.. Lıllehammerda tişort. çakmak. anahtarlık satan mini dükkanlann yanına yaklaşmak bile olası değil. Ovunlann sonu geldikçe tarihsel özcllık kazanan hediyelık eşyalar ınsanı cezbediyor.. Norveç'in olimpiyat şampiyonu Olaf Koss'- un yanşma sonrası elindc taşıdığı bir bayrağa 21 bin kron verenlere rastlamak olası... Bu ilginç alış- verişler bazen insanlan ürkütüyor. Olimpiyata 100gün kaldı yazılı bir baskı tişorta 5000 dolar ödeyen bir turist yoğun eleştirilere hedef oldu. Bir açık arttırmada, 5000 dolara alıcı bulan bu tışortu alamayan bir Amerikalı. arkadaşına "Varsa- yalım ki 1000 doları verdım aldım, buz hokeyi maçını izlerken ıçece- ğim kahve üzerime dökülürse ne vapanm°"diverek işi mızaha vuru- yor...Bu işin mizah vönü Ama bir de rakamlar var. Liüehammer'ın ulusal sponsorîuk programını Birkebeiner vürütüvor. Bu ekıbın bilinçli çalışması Lillehammer Olimpiyat Komitesı'ne tamı ta- mına 2.5 mılvar Nonee kronu ka- zandımııs durumda. Seyirci rekoru kınldı Bir kaç vıl öncesine kadar. olimpivatailesininfakirbir üyesi olarak kabul edilen kış oyunlan. buvıl beklenenin üzerinde ilgi topladı. Önde gelen TV şirketlerinin ovunlann vayın haklarını almak için birbirleriyle kıyasıya mücadele etmeleri de bunun kanıtıydı. Örneğin CBS, Lillehammer'ı Amerikan TV'lerine taşımak için tam 300 milv on dolar ödedi. Yayın haklannın vine CBS'deolduğul992 AlbertvilleKış Olimpiyatlan'nda bu rakam sadece 75 milyon dolardı. İlk kayakçının piste çıkmasından attı ay önce. CBS Lillehammer yayınlan sırasında mevcut olacak tüm reklam zamanlannın yüzde 85'ini sattı. Albertville'deiseaynı dönemde reklam sürelerinin sadece %60'ı satılmıştı. Amerikan TV endüstnsınde yapılan tahminlere göre CBS bu olaydan. 30 ila 60 milyon dolar kar edecek. Eğer bu tahminler gerçekleşirse. 1998'deJapon>a'da Nagano'da yapılacak olan kış oyunlan için çok ateşli pazarhklar yapılacak. Norv eç yetkililerinin beiirttiklerine göre yaptıklan çeşitli TV anlaşmalannın geliri Albertvılle'e oranla %20 ila %40daha fazla olarak meydana geldi. Inşa edilecek bina planlannın hazırlanmasmdan son çivilerin çakılmasına kadar her aşamada çevrecilerin fıkri alındı Lillehammer,plimpiyatianyeşillendirdi Lillehammer Kış Oyunlan. taşı- dığı çevresel kaygı nedeni>le spor karşılaşmalannda bir dönüm nok- tası oldu. Projelerin hazırlık aşamalannda "veşiller". Organizasyon Komitesi"- nin önerdiği hemen her şeve karşı çıkıvorlardı. Daha sonralan da Ha- mar Olimpik Salonu'nun, kuşlann yaşadığı biralanda kurulacak olma- sı büyük tartışmalara yol açtı. Lillehammer Olimpik Organizas- yon Komitesi' (LOOC)nin Başkanı Gerhard Heiberg. çevrecilerle sa- vaşmak yerine onlarla işbirliği yap- mayı yeğledi. İnşa edilecek bina ve pıstlerin planlannın hazırlanmasın- dan son çivilerin çakılmasına kadar her aşamada çevrecilerin fıkri alındı. Sonunda Hamar Salonu. önce- den önerilen bölgcyc vapıldı. fakal tüm bina 180 derece çevrildi. Böylc- ce, kapılann. kuşlann yuva yaptık- lan yerlere bakmalan ve bina içine girip çıkacak çok sayıda insanın kuşları rahatsız etmeleri önlenmiş oldu. Lillehammer'de çevreye venlen önem bu binanın inşaatıvla bitmedı Yanşmalar için hazırlanan çeşitli pistlerin hazırlanması işlerini üstle- nen müteahhit fırmalar. gerekenden tek bir fazla ağaca zarar vermcleri halinde 50.000 Norveç Kronu ceza ödeyeceklerine dair sözleşme ımza- ladılar. Bu sayede, çam ormanlannın başlama çizgisinin altına kurulduğu için her yerden görülen atlama pist- lennin dışındaki tüm yanş pistlen. uz hokeyi maçlannın birçoğunun yapıldığı Olimpik Cavern (Mağara) Salonu, birdağın içine oyularak yapılmıştı ve kayanın içindeki doğal ısı sayesinde salon, benzerlerinin yarı maliyetine ısıtıldı. tamamen çevreye uyumlu vc neredeyse görünmez bir şekilde ya- pıldı. Lillehammer'de oyunlan izleyen zıyaretçiler de çevreye saygılıydılar. Aralannda. Lillehammer Beledive Başkanının da bulunduğu çok sayı- da kişi. oyunlan. büyük otcllcr veri- ne. orman içine kurduklan çadırlar- dan iziemeyi lercih ettı. Bu arada. oyunlara katılan yüz- lerce sporcu ve onlan izleyen medya üyeleri, yemeklcrini patatcs nişasta- sından yapılmış tabaklarda vediler. Yemek artıklanyla karışan bu ta- baklardomuz vemi va da gühreola- rak kullanılacak. Lillehammer'de Orgamzasvon Komitesi'nın. sık sık herkesın önün- de yediğı tabaklardan çok daha az ilgi çeken. fakat çevresel açıdan bel- ki dc daha önemli uvgukımahır da vardı Isıtma maliyeti >arı yarıya azaltıldı Örncğin. buz hokeyi maçlannın birçoğunun yapıldığı Olimpik Ca- vern (Mağara) Salonu. birdağın ıçı- nc oyularak yapılmıştı \e kayanın içindeki doğal ısı sayesinde salon. benzerlerinin yan maliyetine ısıtıldı. Lillchammcr'dc sponsor fırmalar da çevreye olan saygılannı göster- mek fırsatını buldular. Günde 5000 fllmin Kınyo edılip basıldığı Kodak filni laboratııvarlannda. dahıı a/ loksik kimyasal madde kıılktnan özel bir yöntem uygulandı. Coeıı-Colıı. kııl- lanılıpatılan bardııklarını çcvrcdov tıı maddelerdcn inıal ettı. Xero\. kullanılan kağıtlan. kimyasal mad- delerı ve tonerlerı yenıden kulkını- ma hazırladı. LOÖC'nin tüm yayı- nlannda yeniden kullanılan kağıı kıılLmıldı. Gelışnıiş ülkelerdeçevre- ye \enlen önem gıttıkçe arttığı ıçın. Ölimpiyaı Konıiıelen bu eğılımın dışında kalama/dı Zaien. 2(KH) yılında Olimpıvatkırj e\ vıîııpliğı yapacak olan Sydney de. Sydney Lı- manı \e çevresınde yaralılan çevre sayesinde Uluslararası Olimpiyat Komıtesi'ni (IOC) ıkrw etnıeyı ba- şardı. Küçük yerin güzelliği Ters dönmüş bir Viking gemisine benzeyen Hamar Olimpik Salonu'nda artistik paten, sürat pateni yarışlan yapüdı. Dünya üzerinde pek az yerde. hem Kış Oyunlan için gereİcen iklim koşullannı sağlayacak hem de buraya hücum edecek binlerce yanşmacı, izleyici. basın mensubu veyetkiliyle. başa çıkacak kapasitede bir yerieşim yeri bulmak mümkün olur. Bu yılki Kış Oyunlan. merkezi bir olimpiyat köyünün 23.000 nüfuslu küçük bir yerleşimde kurulması gibi bir avantajlabaşladı. Fransa Albertville'deyapılan oyunlarTV için hazırlanmış birset görünümü verdiği için çok eleştirilmişti. Gerçekten de Albertville, sporculannın değişik branşlardan meslektaşlanyla birlikte olabildiği bir mekan yaratıp, gerçek bir olimpiyat ruhu taşımaktan uzak. birdizi küçük dünya şampiyonası niteliğindeydi. Norveç'te, açılış ve kapanış törenleri ve 12 spor dalının yedisinin karşılaşmalan Lillehammer Olimpik Parkı'ndayapıldı. Kros yanşlanrun yapıldığı Birkebeinen Skı Stadyumu. şehir merkezine yürüyüş mesafesindeydi. Serbest stil ve ilk olarak Albertville'de başlatılan artistik mogul kayak (engebeli iniş) kayak y anşlannın y apıldığı stadyum da burada bulunuyordu. Kayakla atlama yanşmalannın y apıldığı 120 ve 90 metrelik pistler. yakındaki birtepeye. 50.000 seyirciye rahat bir izleme olanağı sağlayacak şekilde inşa edildi. Büyük buz hokeyi maçlannın yapıldığı Hakon Salonu. Lillehammer'in genel çev reci tutumuna uy gun olarak manzaraya tamamen uygun olarak yapıldı. Merkezden yaklaşık 15 km. mesafedeki Kvitfjell'de erkekler ve kadınlar kayak iniş ve süper büyük slalom yanşlan için 3150 metrelik pist hazırlandı. îsviçreli eski olimpiyat sporcusu vedünya iniş şampiyonu Bernhard Russi tarafından tasarlanan bu pist, Vald'lsere'deki şampiyonlan bileürküten benzerinden çok daha olumlu eleştiriler aldı. Slalom yanşlan. KvitfjeH'den vadiveınişteki Hafjell'de yapılırken kızak yanşlan için hazırlanan ve geceleri aydınlatılmadıkça ağaçlar içinde kaybolan pistler ise Hunderfossen'de yer aldı.