Katalog

14 ŞUBAT1994 PAZARTESI CUMHURIYET SAYFA KULTUR Zoruzor yoldan başardı 'eçen ay yayımlanan James Spada'nın yazdığı "More Than A Woman. An Intımate Bıography Of Bette Davıs"ısımh bıyografı, 'ılk gerçek ve betımleyıcı bıyograff olma ıddıasını taşıyor. Költûr Senisi - Bette Davis, dordüncu kocası Gar> Merrill'ın otobıyografısını yazdığını duy- duğunda şu unlu sözlen sovle- nuştı " Aman Tannm, insanlann hala benım hakkımda anlatacak bır şeyı kaldı mı7" Yaşamı, ka- rakten, oyunculuğu hakkında en çok konuşulmuş, söylentı çıkanlmış, tartışılıp, ırdelenmış oyuncu olan Bette Davıs hakkı- nda gerçekten de artık sovlene- cek yenı bır şey kalmamış gıbı go- zükuyor I989yılında8l vaşında ölen "Hollywood'ım Kraliçesi" olarak anılan Davıs ıçın savısız bıyografi yaaldı, bır o kadar daha fılme konu edıldı \e gerek gende bıraktığı özel eşyalanndan gerek her yıl yenısı bulunan "•daha önce hiç yayımlanmamtş" fotoğraflanndan savısız sergı du- zenlendı adına Tum bunlar yet mıyormuş gıbı sağlığındd Davıs kendısı de bırkaç otobıvografi kaleme aldı Yıne de geçen ay yayım- lanan James Spada'nın yazdığı "More TTıan A VVoman: An in- timate Btographv Of Bette Davts" ısımb bıvografi, "ük gerçek ve be- timfcvKa tmografi" olma ıddı- asını taşıyor Spada, daha once Peter Lawford ve Grace KeDj'nın bıyografılennı yazmış, bu kıtap- larda her turlu skandahn aynntılı betımlemelenne yer vermıştı Spada, Davısm bıjografisınde de skandal merakıru sürdurerek Davıs uzenne daha once yazılan kıtaplarda yer alan tüm dedıko- dulan ve Davıs hakkında kotu soz so>lemeye hazır hemen her- kesın dahıl olduğu 150 kışılık bır "tanıklar" lıstesını bır araya ge- tınyor Bı>ogratının yazım aşaması- nda bır ozel dedektıf kıralavarak Davis ın 194~\ vılında anı ve şup- helı bır bıçımde olen ıkına kocası hakkında yapılan pohs sonıştur- masını tozlu arşıvlerden "çıkarttı- rmayı" ıhmal etmıyor Yme de ortaya çıkanlan kırh çamaşı- rlann hıçbırı tamamen yenı bul- gular olamıyor Kıtabın ılk beş bölümunü kapsayan Davıs"m ço- cukluk dönemı, beş yaşında anne babasının boşanmasmın ardın- dan yaşadığı travmavı, babasının kayıtsızlığı ve annesıyle problem- b ılışkılennın ardındakı dınamık len açıklamayı beceremeverek olavlann kuru bıçımde sıralan masından ıbaret kalıyor Kıtabın gen kalamnda Davıs ın bır keresınde 100 kılo olduğu va da Park Otel'de senelerce özel bır otel odasını garsonıyer olarak kullandığı gıbı "n'olmuş yani" turu detaylara yer v enhyor Fela- ketle sona ermış dort evlıhğı ve savısız ılışkısı de vıne yenı sayıla- mavacak bır teonyle açıklanıyor Davıs öylesıne domınant bır İcışı- lıktı kı, erkeklen egemenlığı altı- na ahyor ama buna ızın verdıklen ıçın onlardan nefret edıvordu Davıs'ın ıkıncı kocası Arthur FarnswornYün olümünden so- rumlu olduğu >a da Davıs ve Mernll'ın evlat edındıklen Mar- got un zeka özunınün ıkibinden bınnın kızm kafasına ındırdığı bır darbeden kavnaklandığı ıddı alan ıse hıçbır kanıt olmadığı ıçın kotu nıyetlı tahmınler kola- rak kalıyor Üç ydda iki Oscar Neyse kı bu kapsamlı kıtap Da vıs'ın asıl ünunü borçlu olduğu başanlı bır sınema kanvennı ta mamen unutmamayi başanvor Da\ıs ın uç yıl ıçınde ıkı Oscar odulu aldığı, dokuz yıl ıçınde vedı kez Oscar'a aday göstenldığı ve \\amer Bros şırketıyle çalıştığı sure boyunca tam 49 hıt filmde rol aldığı da bıyografısınde behr tılen bılgıler arasına gırebılıyor Amenkan Fılm Akademısı nın ılk kadm başkanı olduğu ve be- yazperdede bugune kadar gor- duğumuz en 1yı oyunculardan bın olduğu gcrçeğı kışısel va- şamının aynnlılan arasına go- mulse de gozden kaçamavacak kadar parlak başanlar olarak >a şamındakı vennı ahyor Kıtap yıne de kışısel trajedılennı hırsı ve ununun karşıhğında odemek zorunda kaldığı bedel olarak go remıyor Neyle suçlanırsa suç- lansın Bette Davıs'e "zoru, zor voldan başaran" kadın olarak ha- kettığı değer venlemıyor 1989 yıiında 81 vaşında olen 'HoUywood'un Kraliçesi' Bette Davis icin savısız biyografi vazıldı, Glm yapıMı \e sergiler dûzeniendi. Demokrasinü,sihiitnü,kkkmfgücümiil 40 bin adet kırmızı topraktan voğrulmuş fıgürden oluşan sessız yığm. liverpool Tate Galerisi'nden sonra Dublin'e oradan da A\nıpa'nm bellibaşlı kentlerine yolculuğa çıkacak. Bu fıgürler neyi temsil ediyor? Bir soykınm öncesi kaderlerine razı ama yalvaran gözlerle bakan bir ırkı mı? Bir şarlaanın konsere başlamasını bekleyen bir hayran topluluğu mu? Kültür Servisi - Tam 40 000 adet kırmızı topraktan yoğrulmuş fıgur, kalem ucuyla açılmış ıkı delıkten ıbaret olan gozlenyle 7 şubat tanhıne dek Liverpool Tate Galensı'nde ızleyenlenn gozunun ıçıne baktı Şımdı bu sessız yığın Dublin'e oradan da Avrupa'nın bellı başlı şehırlenne yolculuğa çıkmak uzere Pekı bu fıgurler neyı temsil ediyor0 Bır penguen surusu m u ' Bır soykınm oncesı kaderlenne razı ama \ alv aran gözlerle bekleyen bır ırk mı' Henuz yaşama adım atmamış bır embnyo kıtlesı mı 9 En sevdıklen şarkıcının konsere başlamasını bekleyen bır hayran topluluğu mu 9 Demokrasi mı 9 Suru mu9 Bıreyın olumu mu9 Farklı ama eşıt mı9 Kıtlenın gucu mu9 "Field Of British Isles" adlı bu çalışmanın yaratıctsıhevkeltıras Anthoırv Gormlev bu sorularacevapvermemeyekararh Insanı etkılemesı kaçınılmaz olan bu sayısal çoğunluğun, sesız de olsa kendı adına konuş- masmı, kendı kendıne anlam vuklemesını ve bu çoğunluğun karşısına tek başına geçen ızle- yıcının kendı yorumunu kendı >apmasını ıstıyor Bunlar bır grup gonullu asıstan tarafından yoğrulmuş bellı behrsız bulutsu fıgurler Her bın bır dığennden az da olsa farklı ama bıreysel denebılecek ozellıklerden de mah- rumlar Toplu olarak bakıldığında yer yer genetık bır bozukluk gıbı duşen gn golgeler hanç, kıpkırmızı bır butun olarak algılanıyorlar Bıraz ay nntılı bakıldığında, y an canlı hayale- tımsı yaratıklara donuşuyorlar Insanlığın ne denlı buyuk olduğuna ve msanın bu buvukluk ıçinde ne denlı kuçuk bır parça olduğuna daır bır şe>ler banndınyor, bu ınsana hıç benzemeyen fıgurler Bu ınanılmaz kalabahk ızleyıcının durması ıçın aynlmış kuçucuk alanın başladığıçızgıde yanı ızleyıcının ayaklannın dıbınde aruden sona enyor Yukan kalkık gıbı duran başlan v e kocaman gozlerı olmasay dı bıle bu anı kesılış ızlev ıcıden bır şey beklcdıklen duygusunuuyandırmayayeterdı Ne bekledıklen bellı değıl Ama etkılemeyı amaçladıklan tepkı\ermevekışkırttıklan, vorumlanmavı bekledıklen ortdda Bu aynı anda hem anlamlı hem de anlamsız olmayı başaran > uzler sıze ne anlatmay a valışıy or 9 BU ASAMADA ŞUKRAN KURDAKUL Sanatçının Örgûtlenme Bilinci Çağdaş edebıyatımızın oncu kuşağından orgutlenme bılıncımıze katkıda bulunacak, kuçuk de olsa bır mıras kalmadığını bılıyoruz Gorduklerı oğrenım, ulkelerını ve dunyayı algılamaları ıçın yeterlıydı ama savaşım adamı olmak sakıncalı gorundu onlara Anılarında "Pans'te dınsızlığım arttı 1904 senesı Pa- ns'te kılıse ve dın duşmanlığının azdığı ve sosyalıst ce- reyanın sert bır ruzgâr gıbı estığı bır seneydı Mıtınglere ve numayışlere katılıyordum Sokaklarda 'Internatıo- nal'ı dınlerken kalbım genış bır ınsanlık sevgısıyle dolu- yordu ve gozlerım yaşarıyordu ' dıye yaşamının bır kesıtını yansıtan Yahya Kemal'ın dondukten sonra top- lumsal sıyasal yaşamdakı yerını anımsayalım ittıhat ve Terakkı den ıtıbaren sıyasal ıktıdarlar karşısındakı tutu- mu, ayak oyunlarına alışık polıtıkacılara taş çıkartacak ozellıklerı taşımaz mı'' Şu soru gelıyor usuma Sıyasal ıktıdarların ya da holdınglerın egemenlerı onunde baş eğmekçelışmez de, orgutunun ozgur bıreyı olmak mı çelışır sanatçının yaratı dunyası ıle?' Şoyle de sorulabılır Yaratma ozgurluğune golge duşureceğı kaygısıyla or- gütsel ışlevını gormezlıkten gelmeye hakkı var mı sanat- çının'' Yaşamının bır dönemınde "Internatıonal ı dınlerken yuregı genış bır ınsanlık sevgısıyle dolup taşan Yahya Kemal ve yaşıtlarından kımı edebıyat adamları, yazık kı, bu hakkı gorduler kendılerınde Egemenler onunde eğıl- mek ıçlerıne sındı Onların baştacı ettıklerı felsefelerı benımsedıler Elbette kı, sanatları da o duşunsel çerçe- ve ıçınde gelıştı Anılarımda yazmıştım Yınelemekte sakınca gormu- yorum 1950lı yıllarda Yakup Kadri, Abdülhak Şinasi, Faruk Naflz Çamlıbel, Samet Ağaoğlu, Peyami Safa gıbı ya- pıtlarıyla edebıyatımıza katkıda bulunan onculerın kur- duğu bır Edebıyatçılar Bırlığı vardı PENde Demokrat Partı nın Melih Cevdet'ten Oktay Rrtat'tan, Fethi Nacl'ye, Orhan Kemal'den Rrfat llgaz'dan Arrf Da- mar'a, bana kadar 'on u aşkın edebıyat adamını yedı buçuk yıl ıstemıyle ağır ceza mahkemelerıne surukledı- ğı yıllar, duşunce ve yaratma ozgurluğunun dokunul- mazlığı adına kılı bıle kıpırdamadı bu orgutlerı temsil eden yönetıcılerın Kışı olarak egemenlerın onunde eğılme alışkanlıkları orgutlerınde de varlığını surduruyordu çunku Bu kapıkulu nemelazımcılığını tarıhın mezarlığına gonderen, 1940 ve 50 kuşaklarının edebıyat adamlandır Turk Edebıyatçılar Bırlığı'nde Turkıye Yazarlar Sendıkası nda Son otuz yılın demokratıkleşme evrelerını değerlendı- rırken şu gerçek çıkıyor karşımıza 60 lı 7O'lı yıllarda bu ıkı orgutte bırleşen edebıyatçılar oncelıkle duşunme ve yaratma ozgurlugunu (demek kı temel hakları) hıçe sayan yasaklarla savaşımı varlıkları- nın bırıncıl nedenı saymışlardır Bugun uç yazar orgutu (Turkıye Yazarlar Sendıkası PEN Yazarlar Derneğı Edebıyatçılar Derneğı) surduru- yor savaşımı Çızerlerın, plastık sanatçıların oyun ya- zarlarının ve eleştırmenlerınm tıyatro yapımcılarının sınema oyuncularının da derneklerı var Yapıtlarıyla ul- kemızı dunyaya tanıtan yaratıcılar sanatçının orgutlen- me bılıncıne tanıklık edıyor bu kurumlarda Demek kı ılkaşamaaşılmıştır Ikıncı aşamanın gundemını laık Cumhurryetımıze yor nelık gırışımler gıbı Turkiye nın yaşamsal sorunları kâf " şısında alacağımız ortak tavır belırlıyor bence Tum sanatçı orgutlerının bır araya gelerek ağırlığını koymak zorunda olduğu gunler yaşıyoruz Arkeoloji Kulübü söyleşileri Kültür Servisi - Istanbul Ünıversıtesı Arkeolojı Kulübu'nun duzenledığı so> leşı etkınlıklen çerçevesınde >ann saat 14 00'te TM MOB tstanbul Şubesı Başkanı Oktay Ekıncı "Kultur Varhklannın İmar Planlan> la Korunması Sorunu" başlıklı bır so> leşı yapacak Etkınlıklerkapsamında veralan "Arkeolojı Derslen" programının ılk ıse 17 şubat perşembe gunu >ıne a> nı saatte Prof Dr Mehmet Ozdoğan ın "Arkeolojıde Çagdaş Yaklaşımlar' başlıklı konferansıy la başla> acak HerıkıetkınlıkdeVeznecıler'dekıIstanbulUnıversıtesı Ogrena Kültür Merkezı'nde ızlenebılecek Aşık İhsani VivaldiCafe'de Kultür Senisi -1968 kuşağının etkın saz şaın Aşık İhsani, bu çarşamba Zuhtu Bavar ın konuğu olacak ve şıırlenv le turkulennden ornekler sunacak Be> oğlu'ndakı Vıv aldı Cafe-Bar da saat 20 10 da başlayacak olan sovleşıde. Aşık İhsani sanat seruvenını anlatacak ve Zuhtu Bavar'ın sorulannı yanıtlayacak 1930 doğumlu sanatçı. dıvan sazıyla da dınleyıcılere kendı bestelennden ornekler sunacak Aşık İhsani, 1964'teyayınlananvesonralan bırçok baskısı yapılan "Ağalı Dun\ a" adlı şıır kıtabıv la unlenmıştı VıvaldeCafe-Bar dakı sanat soyleşılennın gelecek haftakı konuğu ıse kankatur sanatçısı Tan Oral 'Oleanna'Nişantaşı Kız Usesi Tiyatro SalonuJ nda Kültur Servısi - Nevv York Tımesdergısının "Cınsel taaz ve temız toplum hakkında bundan daha çarpıcı bır oyun yazılamaz" dıye tanımladığı ve 1993 > ılından bu yana oynandığı her yerde gışe rekorlan kıran ızleyıcılen bırbınneduşuren"Oleanna", Aksanat Merİcezı ndekı göstenlennın ardından Tıvatrokare repertuvanna alınarak, Nişantaşı Kız Lısesı Tıvatro Salonu nda sergılenmeye başladı Cınsel taaz kadın-erkeksavaşı, eğıtım sorunlan ınsanhaklan davak.avdındıktasıve temız topum uzenne sorduğu bırbınnden canpıcı sorularla tüm dunyada hararetlı tartışmalar başlatan "Oleanna', vıllann oyuncusu Erol Keskın ıle ılk kez tıyatro sahnelennde yer alan Lale Mansur u bırara> a getıny or Tunç Yalman'ın sahneye koydugu. Nedım Saban ın yapımalığıru ustlendığı, Alı Neyzı nın Turkçeleştırdığı, Ayşen Aktengız'ın dekor, Sevım Çavdar ın kostumlenne ımza attığı oyun, Tıyatrokare'nın Nişantaşı Kız Lısesı Salonu'nda 10-19 şubat tanhlen arasında çarşamba-perşembe-cuma 21 00 cumartesı 18 00 ve 2100 pazarl5OOvel8 0O'da 24-26 şubat tanhlen arasında ıse perşembe 21 00,cuma 21 00, cumartesı 18 00 ve21 00 da sunulacak