Katalog

SAYFA CUMHURİYET2 29 OCAK1994 CUMARTESf KULTUR ŞÎIR A T L A S I CEVAT ÇAPAN 'Martı çığlıklannı savuruyor rüzgâr CZESLAW MILOSZ ŞIIRLER ÇEVÎREN CEVAT ÇAPAN Polonyalı şaır. romancı. deneme yazan ve çevırmen Czeslavv Milosz 1911 'de o zamankı Çarlık Rusyası'nın sınırlan ıçınde bulunan Szetejnıe"dedoğdu Ilk gençhk yıllannı Vilnius'ta geçır- d\ 1934'te Kral Stefan Batory Ünıversıtesı'nde hukuk oğre- nımıni tamamladı Bır yıl Pans'te modern Fransız edebıyatı okuduktan sonra II Dunya Savaşı çıkıncaya kadar Polonya RadyoKurumu'ndaçalıştı Savaş yıllanndaNazılerekarşıdıre- Dunyanın sonu geldığı gun Bır an donenıyor bır yonca uzennde Bır balıkçı ışıyan ağını onanyor Mutlu yunuslar sıçnyorlar denızde, Yağmur oluklannın yanında serçeler oynaşıyor Ve v ılan altın denlı, her zaman olması gerektığı gıbı Duny anm sonu geldığı gun Kırlarda dolaşıyor şemsıvelı kadınlar, Bırsarhoş u>ku>a dalmak uzereçımenlenn ustunde, Sokakta zerze\atçılann seslen Ve san yelkenlı bır tekne adaya yaklaşıyor, Bır keman sesı yukselıyor boşlukta Ve yıldızlı bır gecey e > onelıp uzaklaşıyor. Şımşek \e gok gurultusu bekleyenler Duş kınklığına uğruy orlar Başka belırtılen ve baş meleğın boru sesını duymayı bekleyenler Inanmı\ orlar şu anda dunyanın sonunun geldığıne Guneş veay gokyuzundedurdukça. Anlar kondukça güllenn uzenne, Analar pembe bebeklerdoğurdukça, Kımse ınanmıv or şu anda dunyanın sonunun geldığıne Yalnızca ak saçlı bır ıhtıy ar, yalv aç olabılecekken fşı gucu y uzunden yalvaç olmayan bın, Durmadan şu sozlen yınelıv or domateslennı toplarken Başka bır sonu olmayacak dunyanın, Başka bır sonu olmav acak duny anın nış hareketıne katılan Milosz 1946-1951 yıllan arasında Dışışlen Bakanlığı'nda gorev yaptı 1951 'de Pans'te kultur ataşesıyken ülkesındekı yoneümle an- laşamadığı ıçın gorevınden aynlarak Batı'da kalmaya karar ver- dı Tutsak Akıl (The Captive Mind) adlı kıtabında komunızmın Polonyalı aydınlar uzenndekı etkılennı ınceledı Uzun yıllar Amenka Bırleşık Devletien nde gonullu bır surgun olarak yaşa- yan Milosz aynı zamanda Cahfornıa Ünıversıtesı'nın Berkeley kampusunde Slav Dıllen Profesoru olarak çalıştı 1978"de Ulus- lararası Neustadt \e 1980'de Nobel Edebıyat odullennı kazandı Mılosz'un şur, deneme ve romanlannın pek çoğu çeşıth dıllere çevnldı Şurlennde yaşadığı savaş yıllannın yıkımlannı, bıreyın kendı yaşantısını zamanın akışı ıçınde anlamanın her gun bıraz daha guçleştığını dıle getırmeye çalıştı Yas tutan kadmlar ateşe venyorlardı kızkardeşlennı Ve o bırhkte seyretuğınıız aynı ateş, Onun ve benım, uzun yıllar boyunca evhhğımızde, İyı gunlerde, kotu gunlerde, bırbınmıze bağlı, kışın Ocakta yanan ateş, kamp ateşlen, yanan kentlenn ateşlen. Dunyanın başlangıandan ben o ılkel, o saf ateş, Onun çozulen, ak duşmuş saçlannı sanyor, Dudaklannı ve bo> nunu ka\ rayıp ıçıne alıyordu, tnsan dıllennde sevgının bır başka adı olan ateş Ne dıllen duşunuyordum ben, ne de dua ederken soylenen sozlen SevmışUm onu, onun gerçekten kım olduğunu bılmeden Acı çektırmıştım ona kendı duşlenme kapılıp Kadınlarla aldatmıştım onu yalnızona bağlı kalarak Ne mutluluklar. mutsuzluklar, aynlmalar, Inanılmaz kurtuluşlar yaşamıştık bırhkte Ve şımdı bu kuller Ve kıyıya çarpan dalgalar ben boş bulvarlarda yururken Ve kıyıya çarpan dalgalar Ve bu sıradan acı Nasıl katlanmalı yokluğa 9 Bır zamanlar var olanı Hangı guç koruyabıhr dayanakh değılse bellek 9 Çunku oyle az hatırlıyorum kı O kadar azkj hatırladığım Gerçekten, belkı de Tann'nın keremıyle her gun Yenıden ertelenen Kıyamet Gunu olurdu gen gelebılseydı geçen gunler Ateş - kurtulmak yerçekımınden Elma duşmuyor dalından, Dağ yuruyor durduğu yerden Ateş perdesının ötesınde, Bır kuzu duruyor çayınnda yok edılemeyen bıçımlenn Yanıyor Araftakı ruhlar Heraklaıtos, çılgın, Gorüyor alevın yakıp yok ettığını dunyanın temellennı Inanıyor muyum bedenın dınleceğıne 9 Bu kullenn dınleceğıne ınanmıyorum Bağınyorum, yalvanyorum Enyıney oğeler' Bır başkasında dınlm. başlasın hukumranlığı Tann'nın Dunyaya ozgu bu ateşın ötesınde yaratın kendının yenıden Olmayan bır ulkede, annemin O zavallı, vansh ve şışmış dızlen Yetmış dorduncu doğum günumde onlan duşunuyorum Berkeley'de St Mary Magdalen kıhsesınde, ayınde Bu Pazar Hıkmetler Kıtabı'ndan bır parça okuyor papaz, Tann'nın olumu yaratmadığı veyaşayanlan Yok etmekten hoşnut olmadığıyla ılgılı Markos'a Gore İncıl'den de Isa'nın "Kuçuk kız, ayağa kalk 1 " dedığı bolumu okuyor Benım ıçın soylenmış bır soz bu Dınlmem Ve benden once yaşayanlann umudunu yınelemem ıçın Korkuyla ve onun can çekışmesıyle bır olmam ıçın Danag yakınlannda bır koyde, karanlık bır Kasım ayında, Kadın-erkek yas tutan o yaşlı Almanlar Ve yurtlanndan uzaklaştınlan Lıtvanyalılar tıfusten olurlerken Benımle kal, dıyorum ona, benım de vaktım az Senın sozlenn benım de sozlenm şımdı, ta dennde "Şımdı her şey bır duşmuş gıbı gelıyor bana " Nemullubırgun Sıs erken dağıldı Bahçede çalıştım butün gün Sınekkuşlan konuyordu hanımellenne Sahıp olmak ıstedığım hıçbır şey yoktu yeryuzunde Kıskanabıleceğım kımsevı tanımıyordum Bana yapılan her kotuluğu unutmuştum bıle Bır zamanlar ay nı ınsan olmuş oimaktan utanç duvmuv ordum Hıçbır acı hıssetmıyordum govdemde Doğrulurken mavı denızı ve yelkenlen gordum bırden İubırdün\a- çığ tanei ıklerı duşuy or bırer ıkışer Bırkaç murekkep darbesı ve ışte orda Beyaz sısın engın dıngınlığı. dağlarda uyanmak, kaz seslen. kuyunun gıcırdayan çıknğı ve saçaklarda belıren damlacıklar Ya da belkı o otekı ev Gorunmeven okyanus, oğle>e değın kalkmayan sıs kırmızı servılenn daliarından boşanan yağmur. aşağılarda, korfezde sıs çanlannın uğultusu Şur bu kadannı yapabılır. faz'.asını değıl Çunku gerçekten bılemevız konuşan adamı, kemıklennın ve gucunun ne olduğunu, densının gozeneklennı. ıçınde neler hıssettığını \'e buranın tepelennde denlen Teresa Roszkovvska nıngostenşlı.alaca gıysılen gıbı semenderlerbulduğumuz- Szlembark koy u mu. yoksa bır başka kıta mı olduğunu. değışık adlarla dolu Kotarbınskı Zavvada. Enn, Melanıe Insan yok bu şıırde Sankı bu şıır verlenn v e ınsanlann kayboluşlanyla var olunnuş gıbı Bır guguk kuşu seslenıv or bana\edağlara bana \edağlara Oturmuş bır kayanın uzenndekı çardağının altında koyaktakı çağlayanın uğultusunu dmlerken ağaçlı bırdağın kıvnmlan yuksehyor onunde ve batan guneş o yamaçlara v ansıy ordu Nasıl olur da guguk kuşunun sesı her zaman ya ordan duy ulur ya burdan, dıyordu kendı kendıne Belkı de bır av kınlık vardır bu ışın temelınde Duny ada Cehennemın dammda) ururu: çTçekfere bakarak Bılmek \e bır şey soylememek Boylece unutur ınsan Kendını guçlendınr açıklanan şey Açıklanmayansa, yok olma eğıbmındedır Dıl dokunma duy gusu ıçın satılır Varlığmı sıcaklık ve yumuşaklıkla surdurur ınsan tavşancığım. ayıağım, pısı pısım benım Ne olursa olsun, donduran soğukta urpermeden. gelen gunun korkusundan veırgat başının kırbacından başka Ne olursa olsun, kış sokaklanndan, dunyanın ıssızlığından ve bılıncın cezasından başka Ne olursa olsun j Ressam: Jak İhmahan Bereketlı hasatlann olduğu yıllara rastladı yaşlılığı Ne depremler vardı, ne kuraklık, ne de sel baskınlan Sankı bırduzenegırnııştı mevsımlenndeğışmesı, Yıldızlar daha parlak, guneş daha güçluydu, En uzak ıllerde bıle savaş surmuyordu artık Bırbırlenyle dost gecınen kuşaklar yetışmıştı Alay konusu oimaktan pkmıştı ınsanın akılcı doğası Aa gelıyordu ona bov le yenılenmış bır dunyaya veda etmek Utanç vekıskançlık duyuyordu kuşkusundan. Kırgın belleğı de kendısıyle yok olacak dıye mutluydu Olumunden ıkı gun sonra bır kasırga kavurdu kıyılan Yuz yıldır sonmuş duran yanardağlardan dumanlar tuttu Lavlar yayıldı ormanlara, bağlara ve kasabalara Ve savaş başladı adalardakı bır catışmayla Gende kalan yuzyılın Dortnala gıden atlan Koca bır guneş doğuyor Dunyanın ustune Meşalem sonuyor gök kızanrken Kayalık bır mağaranın onunde duruyorum, Irmağın uğultusu duyuluyor aşağılardan Ve şafağın dağa yansıyan panltısında ıncecık bıray Donmuş tarlalardan geçiyorduk bır vagonla şafakta Kızıl bır kanat havalandı karanlığın ıçınden Ve bırden koşarak bır tavşan geçtı yoldan fçımızden bın elıyle gosterdı bıze Aradan çok zaman geçtı Artık ıkısı de sağ değıl, Ne tavşan, ne de tavşanı elıyle gosteren adam Ah sevgılım, nerdeler, nereye gıdıyorlar Elın çakıp sonuşu, koşunun hızı, çakıl taşlannın hışırtısı Çektığım acıdan değıl, meraktan soruyorum Samsun y a Sanat Sokağı SAMSUN (AA)-Samsun da çeşıth kultureletkınhklenn yeralacağı yenı "Sanat SokağV'nın duzenlenmesı ıçın çalışmalar başlatıldı Samsun II Kultur Muduru Orhan Keskınsoy'un verdığı bılgıvegore. halen restorasyon çalışmalan surdurulen eskı Asken Hastane bınası ıle butunluk sağlaması duşunulen eskı Sanat Sokağı, yenı bır duzenleme ıle genışletılırken, duv arlara sılınebılır tahta perdelerverleştınlecek İl Kultur Muduru Keskınsoy, amaçlannın yenı oluşturulacak sokakta, her turlu sanat etkınlığının yapılabılmesını sağlamak olduğunu behrterek, "Sokağın bır bolumunun ustunu ışık geçınr şefFafbır malzeme ıle kapatmay ı planladık Bu bolumde resım, elışı, dantel, seramık folklonk v e ozgun çalışmalar yapılabılecek' dedı Ludmg Dörtlüsü CRR'de Kultür Servisi - Ludvvıg Dortlusu Cemal Reşıt Rey Salonu nda bır konser vermek uzereTurkıye'yegelıyor Istanbul Fransız Kultur Merkezı, Cemal Reşıt Rey Konser Salonu v e Aır France Hav av ollan'nın ışbırlığıyle dozenlenen konser. 4 şubat akşamı saat 19 00 da gerçekleştınlecek Jean Phılıppe Audolı (keman). Elenıd Ovven (keman) PadngFaure(alto)veAnneCopery (vıy olonsel)'den oluşan dortlu. 1985 v ılında kurulmuş ve Amadeus. Berg. Kolısh LaSallegıbı unluyaylıçalgılar dortlulenyleçalışmış Floransa v e Portsmouth Uluslararası Yanjmalan ndaodulalan topluluk, 1992'de Lınk Plak Buv uk Odulu ne 1993 te ıse Fransız Plak Akademız Bu> uk Odulu ne lav ık gorulmuş ABD. Çın, Orta-Doğu. AvrupaveKanada dakonserlerveren Ludw ıg Dortlusu 1991 "den ben Pans Devlet Yuksek Konservatuvan ndagorev yapıyor Modern Dans Topluluğu'nun kış sezonu AN KAR 4 (AA) - Ankara Dev let Opera v e Balesı Modern DansTopluluğu(MDT) bugungerçekleştıreceğı bırgala gostenmıvle Kış Sezonu 94 programınısergılemeye başlayacak Unlu koreograf-eğıtmen Rıchard Alston ve koreograf-dansçı Mıchael Popper ın eserlennın veraldığı MDT Kış Sezonu 94 programına. Nurdan Menemencıoglu ve MDT Sanat Yonetmenı BeyhanA Murphv dekoreografilenvlekatılıvorlar MDT "Şeytan Tuyu' " Prelude And Fugue" "Hem Var Hem Yok" ve Galıle adlı \enı es,erlenn de > er aldığı programı her cumartesı Opera Sahnesı nde sunacak "Kadınlar, Bizim Kadınlannuz" İSTANBlL(LBA)-HalkOyunculan nınkurucusuve genelsanatyonetmenı AvşeEmel Mescı. bugun "Kadınlar Bızım Kddınîanmız ısımlıovunlalstanbul'a \eniden "Merhaba dıvecek Sanatçalışmalannı Hyıldan ben v urtdışında surduren Mescı. o> unun galasına Cumhurbaşkanı DemırelveBaşbakanÇıller'ıdedavet ettı TurkTıvatrosu nun onemlı ısımlennden olan Ayşe Emel Mescı vurtdışındakıçalışmalannınardından Istanbul adondu 1980 vılından ben ulkedışında olan ve Halk Ov unculan Tıvatro Topluluğu nun genel sanat vonetmenlığı gorev ını vuruten Mescı "Kadınlar Bızım Kadınlanmız ısımlıovunu TankZaferTunay a Kultur Merkezf nde hattada 4 gun sunacak Bır teronstın annesının ve ustune kuma getınlen bır kadının durumunun anlatıldığı Kddınlar Bıam Kadınldnmız"ısımlıoyunun organızasv on sorumluluğunu Çağdaş Gazetealer Derneğı (ÇGD) Istanbul Şubesı ustlendı Edirne'deki elyazması kitaplara özelkoruma EDİRNE (AA) - Edırne de Kultur Mudurluğu'ne bağlı Sehmıye Kıtaplığı'nda bulunan el> azması ve eskı Turkçe baskı kıtaplar koruma altınd dlındcak Edırne Vdlısı Koru Engın sdptığıaçıklamada SelımıveKıtaplığfnda bulunan 3 bın 309 elyazması ve eskı Turkçe baskı kıtabın ozel atmosferşartlan \e guvenlık bakımından kusursuz bır şekılde korunmasının Kultur Bakanlığı nca ıstendığını kaydettı Engın. ıstenılen şartiann Selımıye Kıtaplığı nda sağlanamaması halınde kıtaplann -\nkara'dakı Mıllı Kutuphane'yegondenlerek burada korunacağını soyledı Bu arada. kıtaplann mıkro fılmlennın çekılmesı konusunda da çalışmalar olduğunu belırten kutuphane vetkılılen "Bu değerlı kıtaplann kullanımı sırasında yıpranmaldroldbılıvor Isteyenleremıkro filmlennden vdrarlanmalan sağldnmalıdır şeklınde konuştular Kutuphanede 9 bın 871 kıtabın 3 bın 309 unun elyazması olduğunu belırten vetkılıler dını ağırlıklı olan bu kıtaplann arasındd edebı ve ılmı escrlerde bulunduğunu belırttıler Rador'un resimleriBaşak Sanat GalerisVnde Kıiltür Servisi-TurkanSıiay Rador'un sergısı Caddebostan Başak Sanat Galensı ndesuruvor İstanbul Guzel sanatlar Akademısı tekstıl bolumunu bıtıren Rador, daha sonra > uksek resım bolumune başladı ve Bedn Rahmı E>uboğlu Atolyesı ndenmezunoldu Eskışehır Unıversıtesı Guzel Sanatlar Fakultesı'nın kuruluş aşamasında gorev yapansanatçı. Almanya. Belçıka, Monacove Avusturva da sergıler açtı Pek çok ozel koleksıvonda resımlen bulunan Rador, bu sergısınde kendıne 'Anadolu Tdnnçalan' nıkonuedınmış Bolluğu, doğurganlığı sımgeleyen Anadolu Tannçalan'nda tannsal nıtelıklerden çok ınsdnı yaklaşımlargozeçarpıyor, bır anlamda Anadolu kadınınınadonuşuyor TurkanSılay Rador'un tannçalan, 4 şubat tanhıne kadar gorulebılır