Katalog

30 EYLÜL1993 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DUNYADAN Çekbir Arjantin! A rjantin birasıyla ünlüdür. Aıjantın birasının en ünlüsü ıse Quilmes Üretimde son teknolojık gehşmeleri kullanan Quılmes, ülkenin en büyük bira üreticisi olma yolunda yoğun çaba harcıyor. Son iki yıldır Arjantin ekonomisinde gözlenen olağanüstü gelişme ve şirketlerarası rekabet ortamının kızışmasıyia, Quilmes ülkenin önde gelen işletmeleri arasına gırdi. Arjantin Yatınm Fonlan kuruluşunun yöneticilerinden William F. Truscott Quilmes'ı şöyle değerlendıriyor: "Yönetim açısutdan en başanlı işletmekrden biri. Bilançosu son derece sağlam. Bence Arjantin'in en çağdaşşirketi." Arjantin deki dığer şırketlerin aksıne Quilmes, ürûn çeşıtliliğini kısıtlı tutarak. üretimini şişe suyu ve bira üretımıyle sınırlamış. Mali analistler, şirketin dış borçlannın azlığını ve yüksekriskalma yeteneğinı olumlu karşılıyor. örneğin. 1990yılındaülkedeaskeri yönetim dönemı sona erip serbest seçimler sonucunda hükümet yönetime geçince, Quilmes, Santiago bira pazanna girdi. Aynca Peru'da süren genlla savaşına karşın, Quılmes burada bir bira imalathanesim satın almak için çababyor. Quilmes hisselerini iki yıl önce hisse başına 20 dolar ödeyerek alan bır hissedar, bugün aynı hissenin 290 dolar ettiğinı bıliyor. Şirketin kan 1989"dan bu yana yûzde 240 oranında artü. Quilmes'in başansı yalnızca şirketin etkın yönetiminden kaynaklanmıyor. Arjantin'de yıllık büyüme hızının yüzde 9'larda seyretmesi. tüketicinın harcayacak daha fazla parasının olması, kişi başına tüketilen bira mıktannı yüzde elli oranında arttırdı. Quılmes"in Yönetim Kurulu Başkanı Norberto O. Morita Arjantin'ın smırsız bır büyüme potansiyeline sahip olduğunu, bira tüketımınin şu anda ABD ve öteki Güney Amerika ülkelerinde tüketilenın üçte biri olduğunu belirtiyor. Morita, Zarate tesıslerinin talebeyanıt veremediğini, kapasite artunmına gideceklerinı kaydediyor. Bugün Zarate tesislerinde 1 milyon 800 bin vanl bira üretiliyor. Tesisi genışletmek için yapılan ek yatırrmlann devreye gırmesiyle. üretım yakında yılda 3 milyon 700 bin varile ulaşacak. Bu rakam ABD'deki Anheuser-Busch bira tesislerinin üreüminın yüzde 20'sine eşıt. Morita tüm yatınmlan kendı öz kaynaklanndan karşıladıklannı ılen sürerek borç bulmak için yabana kaynaklara başvurmayacaklannı kaydediyor. IHedefgençlere birasatmak Quılmesin bugün Arjantin'in en büyük ve en verimli işletmelerinden bin olması, ülke tarihıyle ıç içe gehşıminebağlanıyor. 1953yılında General Juan Peron Peronist Partı'yı kurduktan sonra ülkenin zengınlennin elinde bulunan mal varhklanna el koydu. Bemberg ailesinin Quilmes Bira Fabrikaa dahil tüm mallan ellerinden alındı ve aile üyeleri ülkeden sürüldü. İki yıl sonra Peron'un bir darbe sonucu devnlmesinden sonra mallar sahiplerineıadeedildi. Ancak Arjantin tarihinın en karanlık dönemlerini yaşadığından, şirket uzun süreekonomik sıkıntılardan kurtulamadı. 40 yıl sonra Bemberg ailesı, Zarate tesislerinin açılışını yaparak bır anlamda kendısini temizeçıkarttı. Şırkelin başansı Morita"nın çabalannın bır sonucu. Uzun vadede iki büyük hedeflen olduğunu belirten Monta, bunlan şöyle özetliyor "Dünyada yaygm olan sağlıklı yaşam eğilimiıiden yararlanmay a çabalıyonız. Bizim biralarımızdaki alkol oranı Avrupa'dakilerden daha düşük. Böylece spor y apan gençleri de tüketicilerimizin arasına katmaya uğraşıyoruz. Ay rıca diğer Larin Amerika ülkelerinin pazarlanna girmeyi hedefliyoruz." Nathanid C. Nash Pantolon giydi, işinden oldu Haber Merkezi - İngiltere'de. pantolon gıydığı için işinden kovulan kadın, işyerinden 4.600 sterlin (900 mily on lira) tazminat almaya hak kazandı. Birmingham Ticaret Mahkemesi'ndegörülen davada. StafFordshire bölgesindeki Fenton kentindeyaşayan Lisa CressweU'ın pantolon giymesinin yerinde olmadığı konusunda uyanldığı belirtıldi Davada, Cressvvell'e "Pantolonun kilolu olan diğer bir bayan çaJışanda 'iğrenç' durduğu" söylendiği ve pantolon giymeye devam eden Cressvvell'in kısa bir süre sonra işıne son verildiği açıklandı. Mahkemesonunda şirket. Cressvvell'e karşı "cinsel aymnı" yaptığı gerekçesıyle, kendisinin gelır kaybını telafi edebilmek için 3.419 sterlin, "yarattığı moral çöküntüsü" ıçın de 1.250 sterlin tazmınaı odemeye mahkum edıldi. Soljenitsin sürgüne nasıl gitti? M oskova - Ocak 1974: So- ğuk bir kış günü, Sovyet iktidannın en gizli kubbe- si. Poütbüro'nun içindeyiz... Ko- münist Parti önderleri. casusluk romanlanna yaraşır bir atalet için- de, masa başında toplanmış... Kq- nu: Muhalif yazar Akksandr İ. Soljenitsin'in kadcri. Stalın'in çalışma kamplanndaki acımasızlıklannı bir kez daha göz- ler önüne serdiği "Gulag Takıma- dalan", Rusya dışına kaçınlmış: Batı, kitabı basma hazırlıklannda. Kremlin, Soljenitsin sorununu. kökünden halletmek istiyor. Batı. 1970 yılında Nobel Edebiyat Ödü- lü'nü almış, Politbüronun karşısı- nda dımdik kalabilmeyi becermiş bu adamı ilahlaştınyor. Bürokratlar onu sınırdışı mı et- sin, yoksa hapse mi atsın? Peki aldıklan karar, Komürust Partı Sekreten Leonid Brejnev'ın des- teklediğı, Doğu-Batı arasındaki, hassas yumuşamayı nasıl etkileye- cek? ttalyan gazetesi La Stampa ile İtalyan dergisi Rodina'nın yayı- mladıklan. Sovyet arşivlerine gö- mülmüş. "Son derece gizli, özel dosya" başlıklı bu metin. Soljenıt- sin'ın sürgün öyküsünü ilk kez or- taya koyuyor. Oyun başuyor. IBirinci perde: Soljenitsin'i nasıl yok edelira? LEONİD İ. BREJNEV (Komü- nist Parti (KP) Genel Sekreten): Soljenitsin kontrolden çıktı. Her şeyin peşınden koşuyor. Hiçbır şeyi dikkate almıyor. Yasalanmız. onu hapse göndermek için her türlü ge- rekçeyi veriyor bize. En kutsal değerlerimızın altını oymaya çalışıyor: Lenin, Sovyet sistemimiz. Sovyet iktidan. bizim için değerli olan her şey. Ne yapacağız? Ceza vermek, bi- zim yaranmıza mı olur? Alınacak önlemlen, burjuva propagandası nasıl yorumlayacak'.' YURI V. ANDROPOV (KGB şefi ve Brejnev'den sonra KP Genel Sekreteri): Soljenitsin'in. nzası olmadan sınırdışı edilmesi gerekti- ğinı düşünüyorum. Troçki de za- manında böyle sınırdışı edilmişü. BREJNEV: Soljenitsin'in. ülke dışına çıkmayı kabul etmeyeceği kesin. Nobel Ödülü'nü almak ıçın bile yurtdışına gitmediğini unut- mayalım. ANDROPOV: Yoldaşlar. Solje- nitsin sorununu 1965'ten beri gündeme getiriyorum. Nobel Ödü- lü'nü almak için yurtdışına gıtmesı istendiğinde, Sovyetler Bırliğı'ne geri dönme güvencesi istemişti. Düşmanca eylemleri yeni boyut- lar kazandı. "Gulag Takımada- ları". edebi bir çalışma değıl. poli- tik bir belge. Oldukça tehlikeli. Herkes, Soljenitsin'e ne yapa- cağımızı merakla bekliyor. Bence yasal önlemler almalıyız. HERKES: Kabul ediyoruz. ANDROPOV: Soljenitsin. pek çok yabana gazeteciyle buluşuyor, hatta aleni basın toplantılan dü- zenliyor. Sovyet iktidannın insan- ca tutumunu sonuna kadar kul- lanıyor. Bu yüzden. sınırdışı edil- mesi gerek. Elçiliklerimizden, onu kabul edıp edemeyeceklennı gör- mek için. bulunduklan ülke hükü- metlenni yoklamalannı isteyece- ğiz. Yoksa, düşmanca çalışma- Brejnev: Soljenitsin en kutsal de- ğerlerimi/in altını oyuyor. \ndropov: Soljenitsin'i sınırdışı et- meye çalışmalıyız. • Gromiko: Soljenitsin düşmanunız. en sert önlemler alınmalı.. larını sürdürecek. bızim propagan- damızsa sonuçsuz kalacak. BREJNEV: Başka bır sosyalist ül- keye gonderemez miyiz? ANDROPOV: Onlann. böyle bır kışıyi kabul etmcleri hıç kolay değil, Leonid İlyıç. Belkı Irak. İsvıçre ya da başka bir ülkeden rica edebılıriz. Yurtdışında rahat rahat yaşayabılir. Avrupa bankalannda 8 milyon rub- lesı var. MİHAİL A. SUSLOV (Poütbüro üyesi ve KP'nin önde gelen ideo- loglanndan): Soljenitsin. Sovyet dü- zenıne. Komünist Parlı'ye tükurü- yor. Andrey Saharov'a karşı uygu- ladığımız propagandanın doğru ol- duğunu düşünüyorum Şimdi, milyonlarca Sovyet yurt- taşı. yabancı radyo istasyonlannı dinliyor ve Soljenitsin'in yeni çalı- şmalannı öğreniyor. Tüm bunlar in- sanlan etkiliyor. ANDREY A. GROMİKO (Sovyet Dtşişleri Bakanı): Soljenitsin, düş- manımızdır. oyumu en sert önlemle- rin alınmasından yana kullanıvo- rum. Her yönden kuşatılmalı ki pro- pagandasının yürütülmesıne ara- ılık eden kişilerle bağlantı kura- masın. Kcndı nzasıyla ülke dışına çıksaydıen ıyısi olurdu. ama kabul etmez. Üç, dört ay bekleyehm. ama yınelıyorum. en sert önlemlerden yanayım. NİKÖLAY V. PODGORNİ (Sov- yet Devlet ve Prezidyum Başkanı): Çin'de toplu ınfazlar var! Şıli'de fa- şist rejim, insanlara ışkence edıyor. öldürüyor! İngiltere, Irlanda'da ça- lışan kesime baskı uyguluyor! Bizim. herkese çamur atarak savuşabilen bir düşmanla baş etme- miz gerekiyor. Hangisi bizim için daha iyi, ona karar verelim. Mahke- me mi, sınırdışı etmek mi? IVIİHAtL S^LOMENTSEV (Po- litbüro üyesi): SSCBnın yeni dış po- Iitikalan olmasa. çözüm gayet basit- ti. Şu ya da bu karann. dış polıtika- lanmız üzenndekı ctkisi nc olur? ANDREY P. KİRİLENKO (Poüt- büro üyesi): Giderek avmazlaşıyor. Yalni7 değil. Saharov'İa bağlantısı var. Burjuva gazetelen. Soljenıtsın"- in büyüİc bır olasılıkla yargılanaca- ğını yazıyor Brandt: Soljenitsin Federal Alman- ya'da özgürce yaşayabilir. ALEKSEY N. KOSİGİN (Sovyet- ler Birliği Başbakanı): İngiltere'ye bakın Yüzlerce ınsanı öldürüyor. Şıli'ye ne demeli! Cezasını çekmek üzere Verhoyansk'a göndersek di- yorum. Soğuk yüzünden. yabancı tek bır muhabir oraya gıdemez. "Gulag Takımadaları"nın So\yet karşıtı olduğu su götuımez. Burjuva şirkctleri tarafından satın alındı. şimdi de onlara hizmet ediyor. PODGORNİ: Soljenitsin'den daha az tehlikeli olan düşmanlan sürgüne gönderir ya da mahkeme ederdik. Yasal önlemler üzerinde düşünmeli- yız. Halkın bizi destekleyeceğini sa- nıyorum. Yabancı radyolar, onun hakkında yayınlar yapıp duruyor. Hıçbir şeydcn korkusu yok. önlem Iki yaşlı kurdun son kapışması P ASOKun liden Andreas Pa- pandreu lOekimdeyapılacak genel seçimlerde favori ola- rak gösterilirken, Papandreunun 30 yıllık rakibi Yeni Demokrası Parti- sı Başkanı ve Başbakan Constantin Micotakis seçimlerden galıp çıkmak için elinden geleni yapıyor. Yunanistan'da yeni iktidan belirle- yecek genel seçimler öncesi Mıçota- kis ile Papandreu arasındaki yanşın hızlanması seçım kampan- yalarına dayansıdı. 75 yaşındakı Miçotakıs hergün seçim kampanyalanna katılıyor. adalan zıyaret ediyor. konuşmalar yapıyor ve açılışlara katılıyor. Ko- nuşmalannda özellikle ckonomik düzenlemelerden söz ediyor. 11 ey- lülde 58. Uluslararası Selanik Fu- an'nın açılışında yaptığı konuş- mada şöyle dcdi: "V unanistan geri- yc dönmeyecek. Üç buçuk yıllık kc- mer sıkma politikasından sonra ödünlerimizin meyvelerini toplama vaati geldi. Ama hükümetin ilerleyişi kişisel tulkular ve ekonomik çıkar- lar tarafından yanda kesildi." Micotakis durmaksızın 1990'da başbakan olduğu zamanki ekono- mik durumun kötülüğünü ve bunu düzeltmek için alınan sert önlemleri hatırlatıyor: "1981-89 yılları arasın- Andreas Papandreu, 1989'dagenç eşi Liani ile evlenirken göriilüyor. Papandreu'- nun eşinden aynlıphostes olan bugünkü eşiyle evlenmesi yıpranmasına neden otanuştu. PASOK bir ' yıl sonra yapılan secimleri kaybetti. Papandreu, 10 ekimdeki genel seçimler öneesinde başbakanlığa en yakın isim olarak gösteriliyor. da iktidarda olan sosyalistler, temeli borçlanma olan bir tüketim toplumu yarattı. Ama biz tüketen ve borçla- nan değil, çalışan ve üreten Yunanis- tan'ı ayağa kaldırdık. Bugün \ una- nistan sorumlujuğu ve ciddiyetiyle güven veriyor. İleriye doğru gerçek bir adrni aftık." Enflasyon. bütçe açığı. ödemeler dengesi. kalkınma, özclleştirme. drahminin durumu gıbi bırçok ko- nuda alınan başanlı sonuçlardan dolayı kendini kutlayan Micotakis. ülkenin iyi yolda olduğunu belirten IMF'nın veOECD'nin raporlanna değinerek bu durumun korunması gerektiğını özellikle beiirtıyor. _ Miçotakıs'e göre Üçüncu Dünya dcne- yimlerine sahip sosya- listler iktidara gelirsc bütün bu çabalar boşa gidecck: ülke güvenını kaybedecek: geçmişin hatalan, ulusal \c ekonomik gerileme için- de kararacak. Micotakisyenider.se- \ 1 i ç o t a k i s çılırse emeklı maaşlan- nda ve ışçilerin gelirlerinde enflas- yonun üzerinde bır artış yapmaya. sıkı para politikasını sona erdirme- ye söz verirken rakibi Papandreu'- nun hükümeti yönetme gücünden yoksun olduğunu sık sık yıneliyor. 1988"dc Londra'da üç kalp damanna by-pass yaptıran 74 yaşı- ndaki Papandreu'nun eski çoşkusu \c hareketı yok. Seçim kampan- yasında başkcnt dışına vc taşraya yapacağı zıyaretlerin sayısını sınırlı tutuyor. Geçtığimız hafta sonu seçim kampanyasını Selanik'te başlatan Papandreu'nun konuşmasını din- lemeye 300 bin kişi geldi. Bu gör- kemü miting Papandreu'nun güç göstcnsi olarak yorumlandı. Yuna- nistan'ı kokuşmuş, karanlıkçı ve çağdışı hızıpten kurtaracağını söy- leyen Papandreu PASOK'un zafe- rinin kesin olduğunu belirtti. Miço- takis'i Vunan ekonomısını ve dev- let kuruluşlannı çökertmekle; ışsiz- liği arttırmakla: tanmı ve küçük ış- letmelen krize sokmakla suçlayan Papandreu mucize \aat etmedığinı. sadece ülkeyi bu krizden çıkarabilece- ğını belirtiyor. Papandreu ve Mi- cotakis arasındaki çckişme tüm hızıyla >urerken POLA'nın milliyetçi lidcri 42 yaşındakı Antonis Samaras kendisini geleceğın adamı ola- rak tanımlıyorvebu- na kanıt olarak her iki taraftar da kendi partisine geçiş yapanlan gösteriyor. Geçış yapan- lann çoğunluğunun Yeni Demok- rası Partisi'nın uzun yıllardır ke- narda bekleyen üyelerindcn oluşu- yor Samaras. başbakanı Make- donya'nın sırtına hançer sapla- makla suçluyor. PALO'nun seçim- lerde iyi bır sonuç elde edemeyeceği- ni tahmın eden gözlemciler, yine de PALO'nun bu oylarla Yeni De- mokrasi Partısı'ni zayıflatabileccğı- nı ve PASOK'a zaferin yolunu aça- bıleceğıni belirtiyor. alınmayacağına ikna olmuş. DİMİTRİ POLYANSKİ (Poütbü- ro üyesi): Mahkemeden önce tutuk- lanamaz mı? PODGORNİ: Soruşturma yürüte- lim, ama bu arada tutuklu kalsın. ANDROPOV: Sınırdışı etmeye ça- lışacağız, aynı zamanda da soruştur- ma başlatıp, yalıtacağız. ALEKSANDR ŞELEPİN (Po- litbüro üyesi ve Sendikaiar Kurulu Başkanı): Sınırdışı edilmesinin doğ- ru bır karar olduğunu sanmıyorum. BREJNEV: KGB ve savcılık soruş- turma başlatır, iddıaname hazırla- nır, neyle suçlandığı aynntılı olarak görülür. Her şey açık olmalı. Halka. Sovyet karşıtı, düşmanca eylemleri- ni. Ikınci Dünya Savaşı'nda ölenle- rin anısına yaptığı saygısızlığı gös- termelıyiz. Çekoslavakya'daki karşı devrime müdahale etmekten korkmamıştık. PODGORNİ: Tutuklayıp, suçlama- lan bıldirmemiz gerektiğine hiç kuş- kuyok. HERKES: Çok doğru. BREJNEV: Tutuklama ışini yoldaş Andropov ile Rudenko'ya bıra- kalım. Her şey gerektiği gıbi yapıl- malı. Iİkinci perde: Almanva seçeneği Bır ay sonra tablo değışır. Federal Almanya Başbakanı VViUy Brandt, 1974 şubatında Sojenıtsin'in ülke- sınde özgürce yaşayıp çalışabileceği- nı açıklar. Alman ve Sovyet gizli servislerinin yürüttüğü operasyon, büyük birgiz- Hlik içinde başlar. Bütün görüş- meler. özellikle Soljenitsin'den saklı tutulur. KGB, planı en ince aynntılanna kadar hazırlar. Soljenitsin, bavulu- nu toplamaya bile fırsat bulamaya- cak kadar hızla uçağa bındirilmeli- dir. "Son derece gizli, özel dosya"da saklanan mektuplar, planın kurgu- Soljenitsin hakkında Sovyet karşıtı etkinlikleri nedeniyle soruşturma açıldı. Ancak insani nedenler göz önüne alınarak ve Willy Brandt'ın çağnsma dayanılarak, Soljenitsin'in sınırdışı edilmesi kararlaştınldı. sunu ortaya koyar: 7 Şubat 1974'te, Andropov'un Brejnev'e yazdığı mektup şöyle: Leonid Ilyiç, Soljenitsin. planlanmızı sezmeye başladı. Hem bizı, hem Brandt'ı kö- tü duruma düşürecek belgeler orta- ya çıkarabilir. Yoldaş Kevorkov, bugün Bar (Brandt'ın yardımcıla- nndan birisi) ile, Soljenitsin'in Al- manya'ya götürülmesini görüşecek. Brandt son anda caymazsa. plan 10:11 şubatta gerçekleştirilebilir. İmza: Andropov. 9 şubatta Andropov'un Merkez Komite've yazdığı mektup: Alman temsılcınin önerdiği ant- laşma dün elime geçti. Öneri şöyle: 12 şubat akşamı Bonn'daki Sovyet Büy ükelçısı FaKn. Dışişleri Sekreteri Frânk ile çok acil bır konuda görüş- mek istediğıni söyleyecek. 13 şubat günü saat 2.30'da konu görüşülecek. Saat 10'da Bakanlar Kurulu olumlu bir karar alacak. Soljenitsin. 13 şubat günü saat 17'de Frankfurt'a varacak. Soljenitsin'in uçaktan aynlmasıyla Sovyet temsil- cinin görevi sona erecek. Aynı gün Yüksek Sovyet Prezid- yumu. Soljenitsin'in yurttaşlıktan cıkanldığını açıklayacak. Karar bir- kaç saat içinde yürürlüğe girecek. Bunu çarçabuk halletmek çok önemli. Ola ki Brandt son anda ka- rannı değiştırirse Soljenitsin tutuk- lanacak ve soruşturma sürecek. İmza: Andropov. 11 şubatta Andropov'un Sovyet- ler Birliği'nin Bonn Büyükelçisi'ne verdiği emirlen 12 şubat akşamı Dışişleri Sekrete- ri Frank ile bağlantı kurup. Mos- kova'dan acil. önemli bir haber bek- lediğinizi söyleyin. Sizi 13 şubat günü saat 8.30'da kabul etmesini is- teyin. Henüz bir bilginiz olmadığını söyleyebılirsiniz. Buluşma gününde aşağıdakı cümleleri aktann: SSCB'dc. Sovyet yasalan uyann- ca, Sovyet karşıtı etkınliklerden ötü- rü ceza alabilecek olan Soljenitsin hakkında bır soruşturma açıldı. An- cak. insani nedenlerden ötürü ve Başbakan Brandt'ın 2 şubatta yap- tığı açıklamaya dayanılarak. Sovyet iktidar organlan, Soljenitsin'i sınır- dışı etme karanna vardı. Aynca. kendi görüşlerin gibi şun- ları ekleyebilirsm: İki ülke arasında- ki ılışkilenn geliştiğı göz önünde tu- tularak. Soljenitsin'in sınırdışı edil- mesinin, propaganda amacıyla kul- lanılmayacağını umuyoruz İmza: Andropov. Soljenitsin. iki gün sonra. Batı Al- manya'dan aynlıp İsviçre'ye geçer. Burada iki yıl kalır. 1976'da kansı Natalya ile Amerika'ya yerleşir. Mihail Gorbaçov, 1990 Ağustosu- nda Soljenitsın'in yurttaşlığının eri verildiğini açıklar. 1993 Haziraru'- nda, kansı Natalya, Soljenitsin'in 1994 Mayısı'nda Rusya'ya geri dö- neceğini bildirir.