Katalog

»•EMMUZ1993CUMABTESİ * • • • CUMHURİYET SAYFA HABERLEREV DEVAMI 15 TahrarTaPKK içinsonııyan I laştarafi 1. Sayfada Iıha once pazartesı gunu başi>acağ> açıklanan Türkıye- İrar ortak guvenlık komıtesı topantısı, son anda one ahndı Irsm guvenlık heyetı. dün An- kan >a gelerek. Içışlen Bakan- bgp ıda Turk yetkıblerle bınna otırjmu gerçekleştırdıler "Bplantıya yakın kaynaklar- dar alınan bılgıye görea Türk he>iı Iranlılardan, İran'ın Tûraye sınınna komşu toprak- larcı PKK mıhtanlannın ba- nrucasma engel olunmasıru ısteu İçışlen Bakanhğı Müste- şar 1 ardıması Rıza Akdemır'- ın bdşkanhk etüğı Türk heyetı- nın PKKnın İran topraklann- da -jannmasının engellenmesı ıçır Iran'ın "ne gerekıyorsa'" onı-yapmasını ıstedı Tjrk heyeü, İran'a PKK'nm engcUenmesıne yonehk onlem- ler Lonusunda "lojistik ve istih- barT bılgı yardırrunda buluna- bılaeklennı de vurguladı Tbplantıya katılmak üzere Tünuye'ye gelen Iran he>etının baştanı İçışlen Bakanhğı Mus- teşar Yardımcısı Gholan Hüse- yin Blandiyan. Esenboğa Ha- vaaanı'nda yaptığı açıklama- da. azlı guçlenn Turk basınını kullânarak. ıkı ulke arasında gergınlık varatmava çahştığnu da ka>dederek "İran hiç bir za- man türkiye'nin iç beraberliği ve toprak butunlüğünu bozacak gfiçlere kendi topraklannda yer vermeyecek" dedı Blandıvan, yenı dunya duze- nı denılen duzenın ABD ve Is- raıl tarafından ortaya atıldığını soyleyerek "Bu düzene göre İs- lam ûlkeleri arasında gerginlik yaratılması düşünülmektedir. Bu, bunun bır aşamasıdır" dedı Cindoruk scrt çıktı TBMM Başkanı Husamettın Cındoruk da Hatay'da yaptığı konuşmada ad vermeden Sun- ye ve Iran'ı uyardı Cındoruk şoylekonuştu "Kendi bahçesinde beslediği sansarı, geceleri komşusunun bahçesini tahrip etmek için salan komşu, iyi komşu değildir. O komşuya karşı, öbur komşunun da bazı hakları \ardır. Ne hakkı var? Caydınna hakkı vardır. Bu caydırma hakktnda araç nedir? Bu caydırma hakkında araç, her turlu guç kullanma olabilir." Cındoruk. hıçbır komşusu- nun Türkıye'den korkmaması gerektığını banş ısteyenlenn banş. tokat ıste>enlenn tokat goreceklennı sozlenne ekledı TURKIYEDE DUNYADA Meteorolojı Gene* Mudurtuğu nden altnan tnlgtye gore yurdıtn kuzeybab kesımlen parcal boluOu Trakya Marmara n n doğusu Sa* Karadenız üolgelecı yer yer sağanak yağ>şl otekı yerler açrk ve az bulutiu geçecek Hava stcaklığ nda onem bır değ şık ık olmayacak Oenzlenmızde ruz gar Akderız de gunbatsı ve lodos dıger denızlerımızde yıld z ve kara yelder 3-5 kuvvennde saatte 10-21 denız mıiı hırla esecek Van Golu nde hava az bulutlu ve ac k geçecek Ankara Antalya Aydın Bursa Çanakkale İDıyarbakır JEdırne lErzurum l ılsîanbu |lzmr Kars Konya Isamsun Trabzon Zonguldak A 33 24 A33 17 A 34 14 B30 20" A 31 * 22 ' A 35 19 Y 31 17 B 32 <9- A43 26 Y 32 i 6 * A 31 M • B 34 15 Y 29 19 A 34 22 A 32 10 A 37 20 B3C 21 A X 20 Y 25 18 eraink J Amstefdam Amman Alına Bağdai Bonn B'üksel Cenevre Cezayır Frankfurt Leflıcşa Petersburg LDodra Madnd M ano Moskova Murah Oslo Paııs Pıag Rıyad Roma Vîyana Y 17 A35 A 32 A 38 B 18 Y 16 A 19 A27 B 19 A34 Y 24 Y 19 A 26 B 24 Y 24 B '7 Y 6 B 21 Y 20 A45 A 26 B 20 j Yağmurlu Bulutlu Sısiı Guneslı K a r h Silah değilfabrika, bölünme değil demokrasi Inönü: PKK terörii Ilçe örgütleri: Devlet terörü ŞEBNEM GÜNGÖR BVTM4N - SHP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Erdal Inönü, partı- nın Guneydoğu orgutlennce. SHP nın koalısyonda etkısız kaldığı, yetennce çalışmadığı eleştınlen ıle karşı karşıya kaldı tnönu, bu eleştınlen haksızlık olarak nıtelendırdı ve "52 milkrvekiliyle. ancak bu yapdryor" dedı Başbakan Tansu ÇUler ıle Guneydoğu geasıne katılan Inonü. oncekı gece Batman'da SHP'lı ıl ve ılce başkanlan ıle sohbet ettı Sohbet toplantısı- nda olağanustu hal bolgesı kapsamındakı ıllerde yaşanan teror ve guvenlık guçlennın halk uzenndekı baskılan uze- nnde duruldu tnonu ıle ıl baş- kanlannın "terör kavramı" ko- nusunda farkh yaklaşımlan ol- duğu dıkkat çektı İnönu. "te- rör kavrammı" PKK ıle ozdeş- leştınrken, ıl ve ılçe başkanla- rının "devlet terörü"nden yakındıklan dıkkat çektı İnönü'den yanıt Başkanlann partıye yönebk eleştın ve sorunlannı dmleyen İnönu. "SHP koalisyonda etki- siz kaMı" eleşünsıne "TBMM'- de 52 milletvekilimiz var, bu sayı ik ancak bu kadar > apdıyor. Se- çimde daha çok oy verin, daha fazlasını yapalmı" yanıtını ver- dı Toplantıda ıl ve ılçe başkan- lan. ozellıkle olağanustu hal bolgesınde devlet guçlennın halk uzenndekı baskısından yakındılar SHP Batman Mer- kez Ilçe Başkanı Özdemir Soy- sal, olağanustu halın kaldın- lmasını ıstedı ve demokratıkleş- me konusunda venlen sozlenn yenne geünlmemesınden yakındı Soysal. "Şu anda ANAP döneminden daha ileri şiddet uygulanıyor. Devlet, in- sanları göçe zorluyor" gorüşu- nu dıle getırdı Soysal"ın sozlen- ne İnonu, şu karşılığı verdı 'Tehdit PKK'dan' "Eğer PKK, halkı tehdit edi- yorsa devlet ona karşı mücadele eder. Önce, hangi taraftan ya- nayız, ona karar verelim. Tehdi- di yapan PKK. Once bunu gore- lim. Devletin guvenlık güçlennin neden burada olduğunu göreum. Devletı >ine şıkâyet edelim. eleş- tirelim, ama demokratikleşme çabalanna da vardımcı olalım. Biz demokratikleşme konusun- da ve terörleroücadeledevaat et- tiklerimizi yapmaya çahşıyoruz. Bu da oyla doğnı orantılıdır. Az iş yapıyorsunuz, size daha az oy demek, yanltştır. Biz, sizin bura- da mutlu yaşamanızı, memnun obnanızı isriyoruz." Ilçe başkanlannın televız- yonda Kurtçe yayın yapılması ıstemlen uzenne İnonu, tum demokratık gelışmelenn teror belasından kurtulmayla yavaş yavaş gerçekleşeceğım soyledı înönu. "Teror varken, bu ol- maz. Önce terörü haUedelim. bunlar Meclis'te kabul edeceği- miz işler'" dedı • Baştarafi 1. Sayfada "Bugün kumandanlarla, Tür- kiye'nin bütfin sınırlannı dolaş- tun. Butun sınır karakollannı zi- yaretettün!" Dıyarbakır konuşmasına, çok sayıda kadın ılgı gosterdı Çıller'ın Turkçe'yı ıyı bılme- dıklennden olacak. Başbakan sadece "EKyarbakır" dedıkçe alkışbyorlardı Kadınlar ara- sındakı çarşaflılann çokluğu da dıkkat çektı Çıller, gezının ılk gunü gıydı- ğı hakı botlan. ıkıncı gun beyaz ıskarpınlerle değıştırdı Dı>arbakır konuşmasında, "Bugün aziz bir gün, hayıriı cu- raa" derken, kentın su sorunu- na değındı "Su sonınunu çözeceğiz. Di- yarbakır m aziz suyıımı hep bir- İikte içeceğiz.*' Çıller'ın. sorun çozuldukten sonra Dıyarbakır'ın suyunu ıç- me onensı, konuşmayı ızleyen bır beledıye görevlısınce de onaylandı "Aziz suyumuzu şinıdi içme- menizde yarar var. Çunkü içme suyundakı koli basili oranı, stan- dartlann ikı kat uzerinde." Çıller. daha sonra keniın ıç- me suyu projesı ıçın Başbakan- lık ozel odeneğınden kaynak aktanlması talımatını vermeyn de ıhmal etmedı Guneydoğu geası boyunca. Çıller ve İnonu'nun konuşma- lanndakı uslup ve konu farklılı- ğı dıkkat çektı Sureklı teror üzennde duran inonu, daha oncekı hukumetın vaatlennı yenne getırceğını dıle getırdı Konuşmalannda ağırlığı eko- nomıye veren Çıller, yenı vaat- lerde bulundu Çıller, sınır karakollan dene- yımını aktanrken sergıledığı "abartüı" uslubunu. Dıyarba- kır'da tekrarladı Kendısıne gu- venenlen mahçup etmeyece- ğını. Turkıye'de "büı yıldff ilk kez bir kadın başbakan secildiği- ni" soyluyordu Çiller'in ekoııonıikvaatleri tatıııiııedici bulunmadı Haber Merkezi - Guney- doğu da yerel polıtıkacılar Baş- bakan Tansu Çfller'ın ekono- mık vaatlennın yetersız olduğu- nu bebrtırken demokratikleş- me konusunda gereklı onlemier alınmadan sorunun çozuleme- yeçeğıne dıkkat çektıler Oncekı gun Bakanlar Ku- rulu"nun Hakkan'de yaptığı toplantının ardından hükume- te bır deklarasyon veren Hak- kan ıl başkanlan ıle ıl ve ılçe be- ledıve başkanlan, Tansu Çıller başkanhğındakı SHP-DYP ko- ahs>onunun, demokratikleşme konusunda somut adımlar at- madığını behrterek ekonomık programın da açıklandığı ka- danyla sorunlara çozum getır- meyeceğını söyledıler Faili meçhul dnajetler 'Geçmişi arayacağız^ Bır ıl başkanmın, bolgede 400'u aşkın faılı meçhul cmayet ışlendığını hatırlatması uzenne inonu, faılı meçhul cınayetlenn yoğunluğunun azaldığını one surerek, "Şimdi k«sildi, neden kesiMi? Çünkü Hizbullah Ue PKK, aralannda anlastı. De- mek ki onlar yapıyorrauş" di)e konuştu İnonu. guvenlık guç- lennın baskılanndan yakınma- lann tekrarlanması uzenne de "Devlet yanuş yapar, döver, ama sonra özur diler ve bırakır. Ama PKK bırakmaz, öldurür." dedı Alevi şenliklerine izin verilmiyor UBaştarafi 1. Sayfada Şenlık kapsamında bugun "Anadolu Kültûrü ve Alevilik" konulu bır açık oturam. "Baha- dın'da Ounak" konulu bır soy- leşı ve şenlık suresınce tıyatro, halk oyîınlan, semah göstenle- n, halk ozanlan, şıır dınletısı, slayt göstensı, fılm göstenmı. sergı ımzagünuvesportıfkar- şılaşmalar yer alıyor Şenlığe Pır Sultan Abdal Derneğı'mn halk oyunlan ve tıyatro sanat- çılan yurtdışında ve Yozgat dışında oturan Bahadınlılar, SHP İl Başkanı AIi Keven. CHP İl Başkanı \ akup Nurdoğdu ka- tılıyor Bınna Kültür Şenlığı Kutla- tna İÇpmıtesı Başkanı Süley- man Lnalnuş, şenlıklere sekız aydıı hazırlandıklannı belırte- rek ı3 temmuz gunü ılçe kay- makımlığına resmı başvuru yaptJdannı belırttı ve şunlan soyledı "Bu tür etkinuklerin engeîenmesi, halkın kültür biri- kinvbe u\ gun bir davranış değil- dir. >enlikler üç gün süresince prog-amnnız dahilinde devam edecektir. Bahadm'da Sıvas olayhnnm yaşanması olası de- ğildir. Bunu düşünmek bile yaniştır" Y'ozgat \alısı Ertuğrul Er- soy, resmı makamlardan ızm alınuıadan davetıyelenn basü- nldapnı behrterek şunlan soy- ledı " "•Biçbir bağlantı kurmadan dav«ye bastınp dağıtmışlar. SaAce kaymakamlığa çok ama:lı lisenın temel atma toreni için «şvnnılnıuş, temel atma tö- renâıdı altında uc gunlük şeıüik yapHak Lstemışler. Buranın 35€M nüfusu var. Srvas'taki acı olaylar olmuşken kaymakamlık üç günlûk bir şenliği uygun gor- medi. Buralar hassas iller, dik- katli obnamız lazım." Sorgun Ka>makamı Necmı Kurt da "Bize sadece lisenin te- mel atma toreni için başvunıldu. Şenlik duzenlemek için idareye başvurmadan davetiye bastır- mışlar. Şenlik ve festivaller Kul- tur Bakanlığı'nm izniyle, tesci- liyle yapdabitiyor. Bunlar yapd- madan kendi kendilerine hazır- lık y apmtşlar. Bizim iznimiz soz konusu değil, Kültür Bakanhğı ile irtibat kurulmamış 7 ' dedı Kurt, yıırttaşlann "Bizde olav olmaz" ıtırazlanna dıkkat çeke- rek, "Tamam, ama biz dikkatli ounak /orundayız. Kötü niyetli biri olabilir. Metnleketin halini biliy orsunuz. Biz kasaba halkına gu>eniyoruz, ancak Sıvas olay- lanndan sonra hassaslaşddı" dıye konuştu Kultur Bakanı Fıkn Sağlar. kultur şenlığı duzenlenmesı ıçın ızın vermelennın soz konusu ol- madığmı sadece tum yoresel şenlıkler. festivaller ıçın olduğu gıbı kendılennden yardım ıste- ğınde bulunulduğunu soyledı Sağlar, bu konuyla ılgıh bır ge- nelge yayımlayacağını behrte- rek, "Geçerli gerekçeler olma- dan, bu tur şenliklerin iptal edil- mesinin hfikümetin demokratik- leşme} e dönük hedefleriyle bağ- daşmayacağını bildireceğim" de- dı Aşık Ve>sel Kultur Derneğı ve Şarkışla Beledıvesı'nce 24-25 temmuz tanhlennde Şarkışla ve Sıvnalan'da yapılacak olan "Aşık Veysel Kültür \e Sanat Senlikleri" Sıvas Vablığı'nce ılen bır tanhe ertelendı Hakkan Beledıye Başkanı Şûkrii Çallı. hukumetın bugune kadar alınan asken onlemlen tak\iyeden başka bır çozum duşunmedığını behrterek Kurt sonınuna yönebk açıklayıcı bır bılgı edınemedıklennı soyledı Çallı. "Biz askeri tedbirler|e,bu sorunun çozülmediğinin görül- mesini ve demokratik önlemlerle karşanıza gelinmesini bekliyor- duk. \nlaşdan geçmişi arayaca- ğH"dedı SHP Hakkan II Başkanı Is- pat AbL Bakanlar Kurulu'nun Hakkan'de toplanmasının se- vındına olduğunu behrtırken toplanış bıçımını eleştırdı SHP II Başkanı Abı. ekono- mık vaatlen eleşünrken Çıller'- ın, "Yoreyi hayvancdık cenneti yapacağız" şeklındekı açıkla- masının gerçekçı olmadığını soyleyerek konuşmasını şp>le surdûrdu "Bölgede hayrancdık zaten devlet etiyte oldüruldü. Korucu- luk sisteminin gelişririlmesi, yayla yasağının getirilmesivle halk elindeki hay >anı sartı. Kiırt sonınunun çözumu gerçekleş- meden bölgede ekonomik iyileş- tirme doğnı dürüst sağlana- maz..." 'Üvey kardeşiz' CHP İl Başkanı Gani Çallı da benzer eleştınlen yınelerken Tansu Çıller'ın "Babasının kı- zı" olduğunu soyledı Çallı, "Tansu Hanm, kardeşiz dedi. Kardeşiz, ama üvey kardeşiz. Bakanlar geldiler. Helikopter- den inip pohsevınde toplandılar. Başbakan'ın ilimize yalnız gel- ınesini ısterdik. yanında Cenel- kurmay Başkanı ve Emniyet Ge- nel Mıiduru'vle değil. Biz halkın içine girsin. şikâyetıni dınlesin isterdik. Sorunu çozmek için halkın derdinı bılmek şart" dedı \NAP Merkez Uçe Başkanı Mustafa Kahraman da Çıller'ın konuşmasını ınandıncı bulma- dığını soyledı Kahraman eleş- tınlennı şöyledı 'Umudumuzu kesmedik' Oncekı gun Başbakan Tansu Çıller'e sunulan ve "Sürgun ka- ramameleri iptal edilsin, özel tim ve koruculuk sisiemi kaldı- nlsın, kontrgeriüa açığa çıkarıl- suı ve dağıtılsın" gıbı talcplenn yer aldığı deklarasyonda ımzası bulunan Yukseköva ılçesının SHP'b Beledıye Başkanı Nec- det Buklan. Başbakan'ın ko- nuşmasında her zaman soyle- nenden ote bır şey bulunmadı- ğını belırterek sorunun çozumu ıçın yme de SHP-DYP koahyo- nundan umutlannı kesmedıkle- nnı soyledı SHP'den avnlarak DYP'ye geçen Şemdınlı Beledıve Başka- nı Selahattin Çıftçi de bugune kadar vaatlenn vaat olarak kal- masından yakınarak "Başba- kan bölgeye rrilyonlar aktara- caklannı soyledi. Bize milyarlar da yeter. Bölgeye para aktanlı- yor, ama koruculuğa, silaha ak- tanlıyor. Y atınm halka v apılmı- yor. Demokrasi dcniyor. ama Önce bölgede can guverilıği ve hu- zunın sağlanması lazım..."' dedı • Batman CHP İl Başkanı Ne- cat Nasıroğlu. koalısyon huku- metının Guneydoğu gezısı sıra- sında yapılan vaatlen gerçekçı bulmadığını belırttı DEP Dı>arbakır 11 Başkanı Sezgin Tannkulu. Başbakan Çıller'ın hukumetın Guney- doğu'da toplanmasının Kurt sorununu çözme yonunde hıç- bır yenılık geurmedığını soyle- dı 'Tannkulu. "Kurt sorunu hayvancılığı teşvik sorunu, halı- cıliğı geliştirme sorunu, yatılı bölge okulu açma sorunu ve Şnr- nak Stadı'nın yapılması için na- kit para getirme sorunu değildir. Her gün onlarca insanın y aşamı- m yitirdiği, onlarca köyün boşal- tıldığı. yayla yasağının konduğu bir ortamda *hay>ancılığı teşvik etmek, tabin caizse havanda su dovmektir. Kurt sorunu bu yön- temlerle çozülmez. dedı Eşitsizliğieşitliğe döndürme savaşıBaştarafi Arka Sayfada bıbr kı Lozan Konferansı Tur- kıye açısından eşıtsızbğı eşıtbğe dönuşturme savaşımıdır Kon- feransın toplanma tanhının er- telenmesıne İsmetBey'm gös- terdığı tepkı, gene İsmet Bey'ın toplantı salonunda Turkıye'ye aynlan yen beğenmemesı kon- feransm açılışında Ingıltere baş delegesı Lord Curzon'un ko- nuşması uzenne İsmet Bey'ın de konuşma yapması eşıtsızh- ğı eşıtbğe dönuşturme ça- basının, kuçuk ancak onemlı orneklen olarak gorulebıbr Lozan Antlaşması ıle Sevr Antlaşması uyannca kuçuk bır bolgeve sıkışünlmaya çalışılan Turk yerleşım bolgelennm. Turkıye'nın asken başanlan ıle doğru orantılı olarak geruşletıl- mesı zorunluluğu duyubnuş ve başanlmışür I)âha da onemlısı kapıtulasyonlar gıbı ekonomık yaptınmlara son venlmış, Tur- kıye'ye alün veya sterbn olarak odetılmeye çalışılan Osmanlı İmparatorluğu borçlan. Os- manlı İmparatorluğu'ndan aynlma yolu ıle oluşan yenı devletler arasında. Turk parası ya da Fransız Frangı odeme bı- çımınde boluştunılmuştur Lozan Banş <\ntlaşması, Bı- nncı Dunya Savaşı'nda yenık duşen Osmanlı İmparatorlu- ğu'na ımzalatılan Sevr Antlaş- ması'nı geçersız kılmanın belge- sıdır çılaşbelgesi • Baştarafi Arka Sayfada alanda devletımızın ana bel- gesı temel dıreğıdır Lozan Banşfnın Turk mı- marlan. her şevden once. Ana- dolu'nun butünluğunu koru- ma>ı. Mısak-ı Mıllı sınırlan ıçınde unıter bır ulusal devletı sağlıklı bıçımde kurmdyı ve bunu dun>a>a kabul ettırmeyı amaçlamışlardır Ve pek çetın zorluklara rağmen Lozan'da bu amaçlanna ulaşmışlardır Lozan Konferansf nda Turkıye başdelegesı İsmet Paşa. Anado- lu'nun butunluğunun katıyyen tartışma konusu vaptınlma- ması yonunde tahmatla do- natılmıştı Turk hukumetının butun uyelennın ımzalannı taşıyan o talımatın bınna mad- desı. "Ermeni yiırdu söz konusu olamaz, olursa goruşmeler kesi- lir" dıyordu Lozan da goruş- melen kesmek demek. yenıden topyekûn bır savaşı goze almak demektı Boyle bır kararlıb- kladır kı Anadolu nun butün- luğunu zedelevebılecek yonde- kı taleplenn hepsı Lozan'da ke- smlıkle reddedılmışür Turk va- tanı uzennde Ermeni vurdu', 'Asun >oırdu , Geldanı yurdu", 'Kurt ozerklığı obı talepler ve 'Pontus devletı". İyonya devle- tı' 'Bızans imparatorluğu' gıbı çağdısı emeller. kısacası, Sevr zıhnıyetı. Lozan'da toptan tan- he gomulmuştur Anadolu'yu dışandan parca- lamayı başaramayan Baulılar, bu defa ıçenden mıllı bırlığımıa bozmaya ve kanştırmaya kalkıştılar Lozan'da 'azınb- klar" konusunda Turkıye'ye yuklendıler Türkıye'de uç ka- tegon azınlık yaratmak ıstıvor- lardı Irkı aanlıklar. dını azınb- klar ve dıl bakımından azınlı- klar Irk tabın ıle Çerkez, Çe- ^cen, Abaza Boşnak, Arap, Kurt vs 'yı Turkten ayınp Rum ve Ermenılenn yanına koya- caklar "azmlık" yapacaklardı Dın tabın ıle Türkıye'de mez- hep aynhğı yaratacaklar \e öz be oz Turk olan Alevılen Sunnı Turklerden a>inp "azınlık' sta- tusune sokacaklardı Dın bakımından da Musluman olan, fakat ayn bır dıl konuşan Pomak, Boşnak vs gıbı ınsan- lanmıa bızden avıracaklardı Kısacası bızı hallaç pamuğu gıbı atacaklar. mıllı bırlığımızı darmadağın edeceklerdı Müslüman azınlık yoktur Turkıye. Lozan'da. bu oyun- lara başanyla goğus gerdı 22 Arabk 1922 gunu ismet Paşa Lozan'dan Ankara'ya şunlan telbyordu "Ekalüyetler (azınlı- klar) komisyonunda ahkâmın ırki ve lisani şümulünü kabul et- medik. Bu hususta y auiız gayri- müslim tabınni kabul ediyoruz." Yanı Turkıye, ırk ve dıl azınh- klan kavrammı reddedıyor ve yalnız 'gaynmusbm' (Muslu- man olmayan) azınlıklan kabul edıyordu Turkıye, bu gorüşü- nu Batıblara da benımsettı ve 24 aralıkta İsmet Pasa haben Ankara'va duyurdu "EkalKyet- lerin yalnız gayri müslim tabiri- ne şümulünü kabul ettirdik." Turkı>e'de gaynmuslım azınb- klar denmce, Rumlar, Ermenı- ler ve Musevnler anlaşıbyordu Lozan Antlaşması nda sadece Musluman olma>an bu azınlı- klarla ılgıb hukümler yer aldı, ama Müslüman azınlık kav- ramına hıç yer venlmedı Kapıtulasyonlar Türkiye'nin yaşamsal dava- lanndan bın de kapıuılasyon- lardı Çağdaş kamu hukuku ıl- kelenyle bağdaşmayan, devle- ün egemenhğını ve bağımsız- lığmı kısıtlayan kapıtulasyon- lar rejımı ayakta kaldıkça yenı Turk devletı sağlıklı tnçımde gelışemezdı Turkıye, kapıtü- lasyonlan mutlaka kaldırma karanyla Lozan'a gıttı İsmet Paşa'ya venlen tabmatta, "Ka- pitülas\ onlar kabul edilemez; goruşmeleri kesmek gerekirse gereken yapılır" denıyordu Gerçekten kapıtulasyonlar yü- zünden şubat 1923'te Lozan Konferansı'na ara venldı ve Turkıye'nın bu konuda boyun eğmeyeceğı ve odun vermeye- ceğıdünyayagostenldı Konfe- rans yenıden toplanınca bu defa butün kapıtulasyonlann kaldınlması sağlandı Boylece, en buyuk engellerden bın daha ortadan kaldınlmış ve yenı Turkıye'nın sağlıkb bıçımde ge- lışıp serpılmesı yolu açılmış oldu Bınna Dunya Savaşı sonun- da bır dızı banş antlaşması yapıldı Versaılles, Samt-Ger- maın, Traıanon, Neuılly O antlaşmalann hıçbın bugun ya- şamıyor Onlann kurduğu banş duzenı de İkına Dünya Savaşı'yla altust olup gıtmıştır Yalnız Lozan Antlaşması za- mana göğus gerebılmıştır. Lozan Antlaşması, ötekı banş antlaşmalanndan farkh olarak uzun uzun müzakere edılerek haarlanmışü. Taraf- lar. eşıt olarak masaya otur- muşlar. sorunlan enıne boy una tartışrnışlar, zıt çıkarlan ve go- nışlen sabırla bırbırlenne yak- laştırmışlardı Sonunda denge- b, gerçekçı ve sağlıklı bır banş kurulmuştu Lozan Antlaş- ması, uluslararası ılışkılerde or- nek bır antlaşmadır ve 70 yıl sonra hâlâ dıpdın ayaktadır Lozan Banşı'na daha nıce yıUar1 Ofta başkanlık için silahlar konuştu: 2 ölü ERSİNR\MOĞLU OF -Trabzon'un Of ılçesın- de, bır sure once ölen Beledıye Başkanı Sefer Saral'ın yenne seçıme kadar vekâlet edecek başkan seçımı oncesınde RP'b ve SHP'Uler arasında çıkan sı- lahb çatışmada 2 kışı öldu. ıkı kışı de yaralandı Bır sure once once vefat eden Beledıye Başkanı Sefer Saral'ın yenne. yasa gereğı 10 gun ıçın- de vekıl seçımı gerektığı ıçın be- ledıye meclısı toplantıva çağnl- dı Saat 15 30"da toplanan mechse RP'b beledıye başkan vekıb adayı ismet Birdal, oğlu Tayyar Birdal ıle bırhkte geldı Soz konusu ıkı şahsa sataşma- lar oldu Çok sakın olan ortam bırden gergınleştı ve ıkı taraf da sılahlannı çektı Çıkan çatışma- da, RP'nın beledıye başkan adayı ismet Birdal'ın oğlu Tay- yar Birdal olay yennde, SHP'b "aday Metın îhtıyarın yakını Kamil Saral(22) da kaldmldığı KTU Tıp Fakultesı Hastanesı'- nde oldu Çaüşmada. İsmet Bırdal ayağından, Yamz Saral ıse elınden varalandı 20 kişilik time rağmen Trabzon Emnıvet Mudur- luğu'nden. herhangı bır olay olabıleceğı varsayımıyla sabah- tan gondenlen 20 kışıbk tım. karşılıkb sılahlı çatışmaya do- nusen olava anında mudahale ettı Bu arada ateş açanlardan Turgut Sanalioğlu, Trabzon Emniyet Müdürlüğü Asayiş Şu- be Müdürü Turan Şahinler tara- fından ateş ederken yakalandı Sanahoğlu'nun uzennde 2 ta- banca ele geçınbrken, yıne em- niyet kuvvetlen tarafından yakalanan Hanın Saral"ın uze- nnde de bır tabanca ele gecınl- dı, bır tabanca da yerde bulun- du Trabzon Vahsı Kemal Esen- soy, berabennde Emniyet Mu- dürü Aydm Genç, II Jandarma Alay Komutanı Albay Ayhan Aydm, Ofa gelerek olaylar hakkında ılgıblerden bılgı aldı Vab Esensoy yaptığı açıİdama- da. beledıye başkan vekılhğı ıçın şahıslar arasında munfent olaya dayalı olarak maalesef ıs- tenmeyen bır olay meydana geldığını belırterek şunlan soy- ledı "Konu bize daha önce intikal etmişti. 20 kişilik bir ekibi ilave olarak sabahleyın ilçeve gonder- dik. Bu ekip anında mudahale ederek olaylann buyumesini en- gelledi. Şu anda her tüıiu tedbir alınnuş, Trabzon'dan ilave des- tek sağlanmıştır. Vatandaşlan- mız tahriklere kapdmasmlar" İlçedeolay nedenıylegenişgü- venlik onlemlen alınırken. 100 kişilik bir çevik kuvvet ile 20 ki- şilik özel tim görevlendirildi. Güvenlik kurvetlerine jandarma da destek sağlıyor." Lozanbugün çok dahaönemli • Baştarafi Arka Sayfada ns'te toplanan muttefıkler, sozde bır "banş konferansı" ıle yenıklerle konuşmaya bıle gerek gormeden, kendi aralan- nda toprak duzenlemelen yapı- yor, yenık devlet temsılaîennı de bır bır çağtrarak duzenlemış bulunduklan banş antlaşmala- nnı, yenı bır savaş tehdıdı altı- nda zorla ımzalatıyorlardı Bu durum karşısında Os- manlı yonetımının akıl edebıle- ceğı tek yol muttefıklere "nca ederek" banş koşullannm ha- fıfletılmesıne çahşmaktı Ama bu amaçla Pans'e gondenlen Osmanlı heyetı, ağır hakaretle- re uğratılarak trene bındınlıp Istanbul'a gen yollandı Çunku Osmanlı heyetı bır kurtuluş mucadelesı veren ulusu temsıl etrruyor, arkasına halkının gu- cunü alamıyordu Sonunda 1920 ağustosunda bır esaret belgesı nıtebğındekı Sevr Ant- laşması Osmanlı temsılcılenne ımzalatıldı Mustafa Kemal ve arkadaş- lan ıse daha ışın başmda, halkın ırade ve gucune da\alı bır kur- tuluş mucadelesının tek kurtu- luş yolu olduğunu gormuşlerdı Amaç Sevr'ın Turk halkınca kabul edılmesının ve muttefık- ler ne yaparlarsa yapsınlar. Anadolu'da Sevr'ı uygulama- lannın mümkun olamaya- cağını gostennektı Kurtuluş Savaşı, yabancı ışgabne ve Sevr'e karşı venldı Amaç. ulu- sal sınırlar ıçınde bağımsız, eşıt ve egemen bır Turkıye'nın varbğını kabul etürmek ve ya- bancılara Osmanlı donemınde venlen tum ayncabklan or- tadan kaldırmaktı İşte Lozan'- da başanlan. bu olmuştur Lo- zan'da bunu başaranlar, 1922 kasımında banş goruşmelen başlayacağı sırada saltanaü kaldırarak Lozan a yalnızca Buyuk Mıllet Meclısı nın seçtı- ğı goruşmealen gondererek ulusal egemenhğı banş ıçın et- kın kılan ınançlı kadrolardı Lozan Antlaşması, Bınna Dunya Sav aşı ertesınde ımzala- nan banş antlaşmalan sırası- nda bınak konuma sahıptır Çunku o gunlerden ben yaşa- yan tek banş antlaşması Lo- zan'dır Çunku eşıt koşullar altında gorüşulerek ımzalanan tekanlaşmadaLozandır Bun- lann y*nıada--l-ozan..AnUaŞ"r ması'nın Turkıye ve Turk halkı İnkârolık ıçın nasıl bır anlam taşıdığını Ataturk, 1927'de şöyle acıklı- y ordu "Bu antlaşma, Türk mil- leti aleyhine asırlardan beri hazı- rlanmtş ve Sevr Antlaşması'yla tamamlandığı zannedilmiş. bu- yiik bu- suıkastın başarısızlığım ifade eden bir belgedir. Osmanlı devnne ait tanhte emsali bulun- mayan bir siyasi zafer eseridir." Lozan Antlaşması ımza- landıktan sonra da Lozan'da elde edılenlenn korunması ıçın mücadele devam edecektir Karşımızdakılenn, Lozan'dan sonra da Turkıye uzennde üs- tunluk kunna çabalannın de- vam ettığını, Lozan'dakı tem- sılcımız îsmet İnönü. 1969'da yaptığı bır değerlendırmeyle şoyle behrtıyor "Müttefikler, başka bir şeye de güveniyoriardı: Veni Türkiye, yeni bir devletin buyük reformlan içindeydi. Bu reformlan Türkiye bunyesinin ne kadar hazmedeceği meçhul idi \e onlar için konferansta kay- bettiklerini yenıden elde etme fırsatmı verebilecek bir ihmal idi... Muttefıklerin gelecek için bir umitleri de yorulmuş, fakir duşmuş bir milletin, harap olmuş memleketini tamir etmek için mutlaka yardona muhtaç ola- cağı. bunun için kendilerine mü- racaat edildiği vakit, harpte ve Lozan'da kay bedilmiş olan eski alıştıklan usullerin ve muamek- lerin tekrar konabileceği idi... Lmirleri bu antlaşmanın tatbik edilemeyeceğinde idi. Bu ümitle- ri hiç gerçekleşmedi." Bugun de çevremızde Lo- zan'ı uygulatmamak ya da en azından aşındırmak ısteyenle- nn bulunmadığını kım one su- rebıhr' Bugun bağımsızhğı, egemenbğı ve Lozan'la yaşıt olan cumhunyeü kuçumsemek, adeta bır moda hahne gelmedı mı 9 'Tkına cumhunyetçılık", ' 2000 yılının dunyası". '"karşıbklıbağımlılık","kuresel- leşme" soylemıyle. cumhunye- te ılışkın bütun temel değerlen aşındırmaya çalışmak, artık ne- redeyse bır "aydın" cabası sayılıyor Lozan. bugunku 70 yildönu- munde her zamankınden daha önemli gorunüvor Çunku Lo- zan'a ve laık, demokratık cum- hunvete sahıp çıkmazsak yerb ve yabana "uluslararası me- murlar"ın yonetımıne gırenz Turk halkı boyle bır sona razı obnayacaktır " "•"" Sevr'iyok sayıyor • Baştarafi Arka Sayfada Kongresı'nı topladığını. bu- rada nıcın ekonomık bağımsızlığın hayatı onemını done done vurguİadıeını anla- ması kolay değil Tanziınat dev- rinden sonra devlet ve hükümet ecnebi sermayenin jandarmaltğı- ndan başka bir şey y apmaımştır. Veni Türkiye buna muvafakat edemez" tarzı bır yaklaşım artık "in değil, "out" 1 ' Dunun ultra mılbyetçısı, maksımabstı ya da Osmanhcısı, gunumuzün "emperyal vızyon" sahıbı kışısı ıçın de Musul soru- nunu çozemeyen Lozan. bugun bır "dar elbise." Ulusalkurtuluşa diplomatiktesalI Baştarafi Arka Sayfada laşılmış ve galıp devletlenn denetımı altına gırmış olan Os- manb topraklan uzennde yuzyıllar surmuş olan ımtıyaz ve somuru alışkanlıklanndan vazgeçerek Turk heyeü ıle eşıt şartlarla sözleşme masasına oturmalannın ne kadar zor ol- duğunu gençlenmıze hatırlat- makta yarar goruyorum Sev r Antlaşması. 24 Temmuz 1923'ten hemen 3 yıl once 10 Ağustos 1920"de savaşı kaza- nan Batılı devletlenn Osmanlı padışahı ve hukümetme kabul ettınlmış Damat Ferit Paşa. Rıza Tevfik ve dığerlen tarafı- ndan çaresızlık ıçınde ımza- lanmışü Turklenn öz vaünını paylaştıran. Türk ulusunu sıya- sal, asken, ekonomık ve mah ve yonetım açısından Batılı devlet- lenn hukumranlığı altına sokan SevT Antlaşması'nın bazı hu- kumlennı hatırlatmak Lozan'- ın onem ve değennı anlatmak açısından yararlı olacaktır SevT*e gore. - Turk ulusuna yabancı guç- lenn denetımınde (muttefıklere bır çok nedenle mudahale hakkı veren) İstanbul ıle İç Anadolu'da çevresı ıle kuçul- muş bır bolge kab\or Batı ve Doğu Trakya, Izmır ve çevresı Yunanblara. Guneydoğu Anadolu, Akdenız yöresı (Sun- ye. Irak, Fıbsün dahıl) İngılte- re, Italya ve Fransa'ya venb- vor Doğu'da sınınnı ABD Cumhurbaşkanı'mn çızeceğı bağımsız Eımenıstan ve bağımsızhğı Mılletler Cemıyetı Konseyn karanna bağlı olan özerk Kurdıstan kuruluyor - Müttefık devletler. İstanbul ve Çanakkale boğazlannın yo- netımı, bmanlann ve demıryol- lannın deneümı. Osmanlı dev letının başbca çökuş nedenı olan ve kapıtulasyon olarak ad- landınlan ımtıyaz ve muafıyet- len surdurecekler, ulkedekı azınbklann korunması haklan- na sahıp olacaklar - Turk devletı hava ve denız kuvvetme sahıp olamayacak, 35 bım jandarma olmak uzere 50 bın askere ızın venlecek Sevr'ın vukandakı hükumle- n Turk ulusunun hangı şartlar altında yaşamak zorunda bırakıldığının açık kanıtı Yu- kandakı hükumler kımlenn, hangı nedenlerle Sevr'ı ortaya attıklannın da açık kanıtı Tak- dın yuce Turk ulusuna bırakı- y orum Lozan Antlaşması, dıp- lomatık zafenn kazanılmasının savaşın kazanıbnasından daha guç olduğunu gostermıştır Lo- zan'da karşımıza çıkmış olan devletlenn topraklanmız uze- nndekı 150 yıllık hayallennı susleyen emellere açık kapı bı- rakmamak konusunda bugun de ulusça duyarb olduğumuzu haürlatmak ıstıyorum Turkıye her çeşıt ulusal ve uluslararası sonınunun, Lozan'ın ka- zandırdığı kayıtsız ve şartsız bağımsızbğından odun verme- den. demokrasıye ve ınsan hak- lan sozleşmelenne bağb olarak aşabıbr Bağımsız Turkıye Cumhunyetı'nı ve ulusal var- bğımızı belgeleyen Lozan Banş Antlaşması'nı ulusumuza ka- zandıranlann hepsı aramızdan aynldı Ama Lozan I Dunya Savaşf ndan sonra yapılan ant- laşmalar ıçınde tek yaşayan bel- gedir Bu belgeyı ulusumuza kazandıranlann onunde saygı ıle eğılıyoruz NADİRNADİ'YİIĞURLARKEN Derleme M) 000 (KDV ıçınde)