Katalog

CUMHURİYET/12 EKONOMİ 12 ARALIK 1990 DOVIZ KURLARI Dövtan Cmsı 1 ABO Dolan 1 B Alman Mariu 1 Avustralya Dolafi 1 Avusturya ŞMini 1 Belcta Frangı 1 Dammarta Kronu 1 Fın Martckası 1 Fransız Frangı 1 Hdlanda Rorini 1 Isveç K/onu 1 Isviçre Frangı 100 Italyan Liretı 1 Japon Yenı 1 Notveç Kronu 1 Stertn 1 S Arabıstan Rıyab Dovtz Alış 2827.33 1322.05 2168.56 273.30 92.81 499.71 795 76 566.09 1704.75 509.25 2248.37 255.18 21.53 489 80 5507 93 753.96 OÖYİZ 5atı$ 2833.00 1925.90 2172.91 27385 92 99 500.71 797.35 567 22 170817 510 27 2252.88 255 69 21.57 490.78 5518.97 755.47 EfeKtıf Alış 2824 50 192013 2181 69 273 03 91 23 494 71 782.23 565 52 1703 05 504 16 224612 250 84 21.31 484.90 5502 42 741 14 BORSADA İŞLEMLER Alol Tf*s« (BU) Aktar* Afcçvnsnto MsalBUl MrtoHottıg toafcfcCım AMfesı kna Baçias M u Çlmmo Brisı ÇMtahpnnfc QMMMMqVWS Qm» CCMOfk Oonrtar* OMzüCan OanHoUng Do*B«. EAmYamm E.Ba» IHç (BU) EgtBkaokk Egt Endûstn EgeGMn EnMSgona EnfcaHokfng Efciyıs BSnohk Erep D.Ç. f « i ( «mnyum FtansMnk Smtts Gootf-Ytv Gortml* G N R F * . Gbnsy HncM H M | M0F. IUH İHİMM (BU) I.Motoı ptsm bı*D.Ç. bocwı Kartunaıt Kn KMMkHoMyı Knt&da KVKEMMı MçHottog KoçYrtnm Kmyı Çrofno Kordsa KonnnT» KâUHyl Pora*n «KnTatım »bntaÇSm*» Mmt MtrmmsM 0M Manh* Men Santrj) Mees Nasa; NKbnk NrtHokfcıg MTyrim OtanTaoa Omuksa Okoaı PvtM PEG Pfoffo PttlMln PmrSut PnaıEntapıEt PmrSu ProrUn PİTO5 Mytaı Mok S * * Yıyral* SMnlHokfng Saluys» ans Stta TjmSigorta TOısbank ftfeank _ . Teiet* lesan T.fitnMB. T.İ» ta*. (B) T.l» 8a*. (A) TJş 8a*. <p) ToprıkKlft TrıkyıCan T.Sarant T.Ş*eC«m T.SraiKJtnk. T.O. DÎMm Tunc» TeötJ TIMHmYoaaı T TuDorg Tûtûnt»nk UşakSeraT* Vestel Yas* Yap K Bjnk Yünsa ûrabse- « s kapan 530C 12750 «000 192» 27500 6500 172S0 2350 42SO0 13500 17000 4800 5700 itfVYYI toMMU 5800 5600 13000 7500 2900 MOO 1350 8800 37000 23000 5800 900 2300 4600 7O00 6600 6500 5600 3800 4550 7000 1050 12500 5500 2100 16000 10000 1050 8500 4450 9300 10000 30000 17500 17250 1S0OO 21000 «50 71» 1950 12000 11750 49000 2550 1050 7900 7300 475 1150 1550 1800 8300 1050 3000 8500 6500 4200 1900 4200 575 1150 5900 4300 5200 5200 2800 29000 3S000 9500 3300 3050 51» -. 47S0 38O0 57000 4350 36000 640000 10250 7500 5900 18000 23000 3200 6900 2200 0 4000 3850 8200 6500 2050 6300 3700 M M •fttan: 7.ML7» İMffl mJıtıl Bugûnkû er dûa* 5100 12250 3750 19000 255O0 61» 16000 2200 41500 12500 155O0 4500 5400 5400 5500 12250 7400 2600 8300 1250 8000 34500 21500 32500 5300 900 2100 4050 77» 80» 53O0 3350 4 2 » 65» 10» 11500 51» 2050 14750 9S0 8000 4150 8600 10O00 30000 16000 16000 16750 16500 3800 6600 1800 11000 10500 45000 25» 10» 7200 450 1050 15» 1650 83» 950 2550 7900 62O0 3800 1750 4000 S60 11» 65» 3950 5500 4400 27» 275» 34000 8700 3100 2950 5100 4500 3600 4000 33O00 9 5 » 75» 56» 16000 210O0 2950 6 3 » 2150 7600 6500 19» 58» 3400 Bugûnkû oi yüksek 52» 12750 3950 190» 270» 6200 17000 22» 42000 135» 16500 4700 55» 5700 5600 130» 75» 27» 9000 1350 88» 37500 23500 33000 58» 925 23» 4450 7700 S5O0 5300 3500 4400 6500 1050 12250 55» 21» 16000 10» 8 5 » 4450 8900 100» 3 » » 17250 17250 180» 20500 3950 70» 19» 115» 115» 480» 26» 1 1 » 7600 500 11» 1550 1750 83» 1000 2750 82» 68» 4000 19» 41» 575 1150 6500 42» 55» 50» 2800 305» 35500 90» 3100 30» 51» 4 5 » 3650 4 2 » 35000 100» 75O0 58» 170» 22500 3200 6900 2200 79» 7 1 » 20» 62» 3550 BugOnkü kaoantş 5100 12750 3750 18000 26000 62» 16250 2200 41500 12750 15750 4500 5500 54» 55» 125» 7500 2600 9 0 » 1250 82» 1S500 220» 326» 53» 9 » 2300 4200 77» 8100 5308 34» 4 2 » 65» 1060 11750 53» 2050 14750 950 80» 4150 86» 100» 30000 16000 16250 170» 19500 3850 66» 19» 11000 10500 460» 2500 1 1 » 7200 47S 1050 1500 1650 8 3 » 950 26» 82» 6 2 » 3 8 » 1750 4 1 » 550 11» 6500 3950 5500 50» 28» 27500 34000 8700 31» 2950 51» • 46» .3600 4 0 » 33000 95» 7500 58» 16000 21000 2950 6400 22» 76» 6600 1900 59» 3400 -...3TC41 (••**: 4 M J 7 ) EfekM Sahş 284150 193168 2179 43 274 67 93 27 502.21 799 74 568.92 1713 29 51180 2259 64 256 46 2163 492 25 5535 53 757 74 12JUULM pmuznu 1990 $ 1 4710 Alman Martu $ 4.9945 ff Frangı $ 1.6585 Hol.Flonnı $ 1.2575 bv. S 1107.98 Ital Frangı Liretı i 135.35 Japon Yenı S 3.7499 S Arab.Riyalı £ 1.9481 S 11 A M U K 1IM Işlem rnıkan 35200 27000 180800 42» 23550 18600 134095 5400 6» 311050 802» 21800 8600 113700 4 6 » 254860 9» 1200 184820 36800 61» 2107» 285425 88» 27200 183» 14» 138» 4 » 845200 400 2400 24800 10700 600 236700 38800 16775 5800 4200 397» 232» 97900 5610 6» 4 » 83» 1382» 113834 74» 79597 33017 1836» 132» 574» 152» 26700 132» 191» 374500 812» 32» 151» 10» 64» 14200 1415» 253» 170650 278» 271» 29100 6000 55» 50» 1400 166» 58» 196» 923» 10200 15» 92» 16» 12» 14485 55050 36870 245560 5750 715» 132» 123730 28100 11800 78» 200 209» 472510 61400 7806» 9 9 » MMtoa En « * s«z yjptttniiy 5100 12500 38» 190» 260» 62» 16250 22» 42000 12750 160» 45» 5500 55» 5500 125» 74» 27» 87» 13» 8100 36000 220» 325» 56» 925 23» 4200 7700 8 3 » 53» 3400 4300 65» 1000 11750 5300 2050 14750 950 8500 42O0 an>10008 30000 16750 16750 17250 19500 3850 6800 1850 110» 10500 45000 2550 1050 7500 475 11» 1550 1650 8300 10» 2700 8000 68» 38» 1760 41» 550 11» 6500 40» 55» 49» 28» 28000 34000 87» 31» 30» 51» 4S00 36» 4 0 » 335» 970 75» 5700 165» 21000 31» 65» 2150 79» 70» 19» 61» 3500 AJınıkJı ortfty 5121 12501 3829 18952 25948 6190 16357 22» 41833 12937 16040 4532 5480 5533 5513 12608 7444 2650 8894 1311 8356 35994 22354 32556 5521 917 2214 4210 77» S235 53» 3412 4306 65» 1017 11793 5352 2059 14940 963 8335 4264 8780 100» 300» 16717 16536 17293 19306 3849 6809 1862 11144 10669 45426 2564 1042 7433 »75 1085 1532 1666 83» 995 2677 8041 6730 3901 1779 4089 551 1121 65» 4000 55» 4940 2792 28215 34442 31» 2988 51» 4500 3620 4021 34008 9750 75» 5699 16337 21440 3065 6445 2152 7751 6837 1905 6013 3472 •: .17.731.744 J8» YATIRIM FONLARI Kabtm takjnla* Iş Yaiınm-1 fcj Yaönm-2 tş YaünrTV-3 iş Yatmm-4 |ş Yatnnv6 lnterfofl-1 interton-2 lnterfon-3 lnterfon-4 Ikîsat lfet-1 Iktısat Yat-2 İküsat Yat-3 İMisatYat-4 ikîsat Abtam Fon Garanü YaOnnvi Garanti Yatmm-2 G&anti VWınn>-3 Garanti Yahnm-4 Esbânk Fon-1 Esbank Foıv-2 Esbaıkfon-3 YKBYat. Fonu YKBSekbFon YKB Hisse Fon YKB Kamu Fon YKBUKıt Fon YXB KannaFon YKBDovizFon YKBKapföFon YKB Aktif Fon VStaf Fon-1 \0of Fon-2 VakrtFon-3 Vakıf Htsse Vakıt Oünya Vakıf Fon-6 Dtşbankltai a ş b a * Beyaz Dşbank PBnta Tûtfln Fon-1 Tütûn Fon-2 Mitsui Fon-1 Mitsui Fon-2 finans Fon-1 Finans Fon-2 Finans Fon-3 Finans Fon-4 Hnans Fon-5 Ziraat Fon-1 Zkaat Fon-2 Ziraat Başak Fon Ziraat Fon-4 Halk Fon-1 Halk Fon-2 Pamı* Fon Pamuk Hisse Emlak Fon-1 Emlak Fon-2 Impet Fon-1 Imp© Hisse TöbankFon Sûmef Fon Deniz Fon Ege Fon KaUonma Fon Dennr Fon Tanş Fon OrtakFon TûrkbankFon NetFon ES Fon ç** C** M U ««JMİ i3xra7 1O800 14.0189 20.000 09.1089 1O000 17.0130 10.000 040650 10.000 19.09.87 10661 14.1257 9360 27.0289 9359 07.0889 11.200 iaO9# 9.764 10.02.89 9806 08.0289 9596 28.0289 9890 11.1289 10.000 22.1087 9376 1O0389 9.731 12.0230 10.437 30.0530 9336 iai187 10319 311089 10000 11.0730 . 10.000 02.1187 10.477 070388 9.785 070388 9.713 07.0388 9.795 07.0388 9.693 07.0388 9828 02.0189 9.294 19.06.90 10.000 19.06.90 9542 09.0588 10000 24.0489 48.279 18.1089 10444 22.03.90 9394 26.0190 9874 14.0630 1O000 28.0688 10X67 1O0489 20558 28.0650 10011 04.0788 11X121 101230 10000 15X788 40.000 201089 10.000 200389 9346 2O0789 9356 18.1289 10.428 20.03.90 9358 05.1130 1O00O 09.1089 1O100 1402.90 iaooo 14.0230 1O000 20X630 10000 01.1189 11397 08.0130 10357 02.0130 10.724 280630 10469 220150 10.000 18X730 10.000 02X1230 iaO86 04.0530 93E2 28.0330 10.000 12.0230 10405 16.0430 10808 04X690 10X«0 060550 10.000 07X630 10006 110650 1O000 27.0830 1O000 030950 10000 05.1130 10.000 01.1130 10.000 D M U ofcfrri 61724 42.255 16351 14.438 12.283 48.746 42.069 22.014 20068 40173 32892 15847 15.794 12.054 48386 23.436 14.463 12529 49877 16511 11.784 46828 36549 57369 35832 31337 36.629 16396 12.048 8305 36.484 93339 17.136 11.211 12.434 11567 32879 43530 12.039 35595 10.000 129358 15894 21316 18803 15.795 12.487 10439 18X172 14.099 14.644 11232 18304 14.490 18711 12.769 15.260 12.208 14.424 10698 11200 14898 15.037 12875 13.131 12.495 12517 11.237 10380 10457 10417 11MMUK B*b*i D «8*rt 61798 42.224 16370 14.465 12.296 48802 42.138 22.040 2O110 40217 32327 15.664 15811 12066 49.045 23.459 14504 12552 50X64 16579 11811 46366 36590 57523 35873 31374 36800 16433 12.068 8305 36524 94.041 17.154 H.248 12513 11816 32.714 43580 12.052 35Ü36 10012 130061 15310 21341 18826 15813 12502 10452 18156 14.120 V663 11254 18338 14502 ffi.742 12.786 15.281 12.223 14.437 10706 11215 14.915 15.052 12890 11144 12504 12532 11.249 10398 10471 10427 1990 •#**• (H) 012 •Û07 011 0.19 Û11 0.11 012 012 011 011 011 011 011 010 012 010 028 018 035 041 0.23 029 011 027 011 012 047 021 033 0.00 011 0.11 011 033 064 042 011 011 0.11 012 012 009 0.10 011 012 0.11 012 012 046 015 0.13 017 019 008 0.17 013 014 012 009 009 011 011 010 012 O10 007 012 011 016 013 0.10 Türk-Iş'ten 'genel eyleırfEkim sonunda "üretimden gelen gücü kullanmaya" karar veren Türk-îş, 30'a yakın ilde sendikacılarla toplantı yaptı. Bu toplantılarda, üst yönetimin, genel eylem mesajını tabana doğrudan iletmedikleri söyleniyor. Genel eylemin hem kamuoyunun gözü önünde gerçekleşmesi hem de yasal bir çerçeveye oturtulması açısından "Türkiye çapında bir toplu vizite" göriişü ağırlık kazanıyor. ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) — Türk-lş, arahk ayı so- nu ya da ocak ayı başında ge- nel eylem uygulamayı düşünii- yor. Türk-lş üst yönetiminin büyük bir bölümü, bu aşama- dan sonra genel eylemin mutla- ka yapılmasından yana gözükü- yorlar. Türk-tş Kamu Kesimi Toplusözleşmeleri Eşgüdüm Komisyonu bugün toplanacak. Türk Metal Sendikası, MESS iş- yerlerindeki grev karannı bugün açıkhyor. Türk-tş üst yöneticileri, 18 arahkta yapılacak konfederas- yon başkanlar kurulu toplantı- sının, 31 ekimde verilmiş olan "genel eylem uygulanması" ve "üretimden gelen güciin kullanılması" kararlannın yeni- den görüşülmesi amacıyla yapıl- madığını vurguladılar. Başkan- lar kurulunun alınmış olan ge- ney eylem ve üretimden gelen gücün kullanılması kararlannın biçim ve zamanını belirlemek için bir araya geleceğini söyle- yen Türk-lş yöneticileri, eyle- min biçim ve zamanı ile ilgili şu görüşleri ortaya attılar: "Türk-lş üst yönetimindeki arkadaşlar. bir aylık dönem içinde 30'a yakın ilde, sendika il temsilcileri ve şube başkanla- n ile toplantılar yaptılar. Bu loplantılarda, bir kısım sendika- cılar suskun kalırken, bir kısmı- nın Türk-tş başkanlar kurulu- nun verdiği genel eylem mesa- jını yalnızca okumakla yetindi- ği gözlendi. Bir kısım sendika- cılann ise genel eylemin bir an önce ve tüm Türkiye çapında uygulanmasını ısrarla dile getir- dikleri ortaya çıktı. Ancak bu toplantılardan, sendika üst yö- nedminden birçok kişinin, genel eylem ve üretimden gelen gücün kullanılması mesajını şube baş- kanlanna ve tabanlarına doğru- dan iletmedikleri da çarpıcı bir biçimde gündeme geldi. Genel eylemin yapılmasından yana olan şube başkanlannın bir kısmı da uzun süreli (bir gün, 8 saat gibi) bir genel eyle- min kendi işkollannda uygulan- masında zorluk çıkabilecegini ifade ettiler." Türk-lş üst yönetiminin bü- yük bir kısmı, 18 arahkta yapı- lacak başkanlar kurulunda ge- nel eylemin biçiminin ve zama- nının belirlenmesi yönünde gö- rüş belirtiyorlar. Biçim konu- sunda Türk-lş üst yönetimde kesinleşmiş bir düşünce bu- lunmuyor. Yalmz, hem genel eylemin kamuoyunun gözü önünde ger- çekleşmesi hem de yasal bir çer- çeveye oturtulması açısından, 'Türkiye çapında toplu vizite' EVUM görüşü ağırlık kazanıyor. Baş- kanlar kurulundan çıkacak ka- ran 20 aralıkta Gölbaşı Sine- ması'nda yapılacak ve konfede- rasyona bağlı sendikalann mer- kez yöneticüeri ile şube başkan- lannın katılacağı toplantıda, tüm sendikacılara ileteceğini kaydeden Türk-tş çevreleri, "Yapılacak genel eylemin za- manı ocak ayı başında olmalı. Çünkü 20 aralıkta mesajı alan sendikacılar. kendi yörelerine giderek çalışma yapacaklar, ta- banı hazııiayacaklar. Bu hazır-v lıklar aralık ayı sonuna değin büyük bir olasılıkla yetişmez" diyorlar. Buna karşılık, Türk-tş yönetim kurulundaki kimi üye- ler, aralık ayı sonuna değin bir genel eylemin gündeme gelme- sini istiyorlar. Eşgüdüm komisyonu Türk-tş eşgüdüm komisyonu, 1990 yılının ikinci yansında ye- nilenecek kamu kesimi toplu- sözleşmelerinin bir değerlendir- mesini yapmak üzere bugün toplanacak. Süreleri 1991 yılının birinci yansında biten sözleşme- lerin çoğunluk tespitleri konu- sunda da bilgi verilecek olan eş- güdüm komisyonundan somut bir karar çıkması beklenmiyor. Işçi emekli maaşları gündemdeÇalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, sosyalgüvenlik kunıluşlarında birlik sağlamak için çalışıyor ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) — Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, normal işçi emeklilerinin göstergelerinin yükseltilmesi için çalışma yapıyor. Sos- yal güvenlik kuruluşlannda norm birli- ği sağlanması amacıyla da hazrrlık baş- latıldı. Bakanhkta, tavanı 1400, tabanı 700 olan normal işçi emeklileri gösterge Ub- losunda değişiklik yapılması yönünde gi- rişimler sürdürülüyor. Normal işçi emek- liliği tablosundaki göstergelerin ocak ayı başından itibarea yükseltilmesine kesin gözüyle bakılıyor. Bakanlık yetkilileri, ocak ayında yürürlüğe girecek yeni kat- sayının SSK'ya getireceği yeni yükler ve prim artışlannı dikkate alarak değişik se- çenekler üzerinde durulduğunu bildirdi- ler. Bir seçeneğin de, memur emeklilik gösterge tablosu ile normal işçi emekli- leri tablosunun eşitlenmesi yönünde ol- duğu öğrenildi. Bu seçenek kabul edil- diği takdirde, normal işçi tablosundaki göstergeler 100'er puan arttırılacak. Bu durumda, taban gösterge 700'den 800'e, tavan gösterge de 1400'den 1500'e çıka- cak. Ancak bakanlık yetkilileri, SSK'nın yapısı olanak tanırsa, normal işçi emek- lilerinin göstergelerinin daha da fazla arttırılabileceğini ifade ettiler. Ayrıca hükümet düzeyinde, Emekli Sandığı, SSK ve Bağ-Kur'un uygulama- larında norm birliğini sağlamak amacy- la çok geniş bir çalışma başlatıldı. Ko- nuya ilişkin bilgi veren yetkililer, Emek- li Sandığı, SSK ve Bağ-Kur yasalarının tarandığını, aralanndaki aykınlıkların saptandığım bildirdiler. Üniversite öğretim üyelerinin de kat- kısıyla yapılan bu çalışmalann çok uzun vadeli olduğuna dikkat çeken yetkililer, amacın yalnızca teknik ayrıntılarda bir norm birliği sağlamak olduğunu özellik- le vurguladılar. Bir yetkili, örneğin üç sosyal güven- lik kuruluşunda emekli aylığı bağlama oranlarının farklı uygulandığını anımsa- tarak bu konuda bir birlik sağlanabile- ceğini gündeme getirdi. Aynı yetkili, bu çalışmalar sırasında sosyal güvenlik ku- ruluşu sigortalılarının bü>-ük duyarlılık gösıerdikleri konulara girilmeyeceğini de ifade etti. Macleııleri kapama tartısıııası Alarko Holding Yönetim Kurulu Başkanı lshak Alaton, Zonguldak madenlerine yapılması gereken yatırımı göze almanın mantıkh olmadığı, bu parayla bölgede başka iş alanları açmak gerektiği görüşünde. Ekonomi Servisi — Zongul- dak taş kömürü ocaklarında sü- ren grev, kamuoyunda bir tartış- ma başlattı. Bu tartışmalarda başlıca iki görüş ortaya atıhyor. Kimileri, sürekli zarar eden bu ocaklann kapatılması gerektiği- ni söylerken kimileri de yatırım yapılarak yaşatılmasını savunu- yorlar. Bu görüş ayrüığı, zaman zaman aynı grupta yer alan yö- neticilerde bile gözleniyor. Görüşlerini Cumhuriyet'e ko- nuk yazar olarak açıklayan Alarko Holding Yönetim Kuru- Alaton, kömürün Türkiye için stratejik madde olmadıgını, tü- müyle ithal edilebileceğini söylüyor. lu üyesi, eski Enerji Bakan- lığı Müsteşar Yardımcısı ve es- ki Maden Mühendisleri Oda- sı Başkanı Tugrul Erkin, yer- li kaynakların önemini anımsa- tarak Zonguldak madenlerinin yatırımlarla güçlendirilmesi ge- rektiğini savunurken aynı gru- bun Yönetim Kurulu Başkanı İshak Alaton ise ocaklann ka- patılması gerektiği görüşünde. Alaton, kömürün stratejik bir madde olmadıgını belirterek şunları söylüyor: "Türkiye'de stratejik madde, ancak petrol, yani akaryakıt ola- bilir. Petrolde yüzde 90 dışarı- ya bağımlıyız. Kömür yakarak uçan bir savas uçağı benüz icat edilmedi. Petrol gibi kömürü de ithal edebiliriz. Hem de çok da- ha kalitelisini, bugünkü maliye- timizin sekizde birini ithal edip sekizde yedi paramızı sağlıklı iş- lerde kullanabiliriz." İshak Alaton, madenler ka- patılırsa, burada çalışan 40 bin işçinin hayatlarının kurtarılaca- ğını sözlerine ekliyor. tşçilerin çalışma koşullanmn kötülüğü- ne değinerek olaya insancıl açı- dan baktığını belirten Alaton, şu olayı örnek gösteriyor: "Son grizu patlamasından sonra Polonya'dan maden mü- hendisleri gelip bakmışlar. Bera- beıierinde maden kazalarında kurtarma işi için yetiştirdikleri köpekler varmış. Madenlerimi- zi gördükten sonra 'Biz buraya köpeklerimizi bile sokmayız' de- yip gitmişler. Neticede biz, Po- lonya köpeklerinin sokulmadıgı karanlık tünellere insanlanmızı sokmakta mahzur görmüyoruz. Yöneticileri bilmem, ama ben utanıyorum." Alaton, buraya yapılması ge- reken yatırım konusunda ise şöyle diyor: "Zonguldak'la son senelerde devamlı düşüş gösteren üretim halen 2.7 milyon tondur. Üreti- mi yüzde 100 arttırmak için ya- pılması gereken ilave >atınm 2.4 trilyon liradır. Bu rakam iki yıl önce Zonguldak'ı tetkik eden British National Coal Board'ın raporundan alınmadır. Bu yatı- rım yapıldıgında, üretim artışı 2.7 milyon ton daha olacaktır. Her ilave tonun maliyeti 880 bin liraya geliyor. Satış fiyatımız ise ton başına 200 bin liradır. Bu ya- tınmı göze almak mantıkh de- gildir." Yatınma gidecek bu büyük miktardaki parayla Zonguldak- ta çalışan 40 bin işçiye ancılık, halıcılık gibi yeni beceriler öğ- retilebileceğini, tekne tezgâhla- rı, modern fabrikalar, bilgisayar sistemleri kurularak bölgenin bir silikon vadisine çevrilebilece- ğini belirten Alaton, somon ba- Uğı projesinin Karadeniz için ye- ni bir yatırım alanı olabileceği- ni sözlerine ekliyor. KöNUK YAZAR IFCden Faltas Kamu kâğıdma destek vermemeli Ekonomi Servisi — Dün- ya Bankası'nın yan kurulu- şu IFC'nin (International Finance Corporation) Ulus- lararası Sermaye Piyasaları Departmanı Direktörü Ne- bil Faltas, borsa eliyle yapı- lan özelleştirmelerde kamu- nun sattığı kâğıdın nyatını sürekli olarak destekleyeme- yeceğini savundu. Türkiye'deki sermaye pi- yasasının gelişmesini yakın- dan izleyen ve Türkiye Fo- nu'nun organizasyonunu gerçekleştiren, Dünya Ban- kası'nın özel sektör yatınm- lanyla ilgilenen IFC'nin Ser- maye Piyasaları Direktörü Nebil Faltas, önceki gece Fi- nans Kulüp'ün davetlisi ola- rak Istanbul'da bir konuş- ma yaptı. Faltas konuşma- sında, Jstanbul Menkul Kıy- metler Borsası'nm öngörü- lemeyecek bir biçimde, aşı- n bir hızla geliştiğine dikkat çekti. Faltas, önümüzdeki dönemde Türkiye'deki bir- çok firmanın Londra, New York, Tokyo gibi borsalara açılmasının söz konusu ol- duğunu belirtti. Faltas bir soruyu cevap- landırırken devletin elinde özelleştirmeye konu olan iki tür hisse olduğunu belirte- rek bunların rıyatlarının desteklenmesi konusunda şunları söyledi: "Kamunun elindeki azınlık hisseleri el- den çıkanlmalı ve fiyatlan desteklenecek di>e geri alın- mamalı. Büyük çaplı özel- leştirmelerde ise kâgıtlar kı- sa bir süre desteklenebilir. Ancak müdahale devam et- memeli." Faltas, borsanın gerçek değerinin üzerinde seyret- mesi konusunda sorulan bir soruya cevap verirken de "Hâlâ yeterince arz yok. Arzın en önemli kaynakla- nndan bin olan özelleştirme yeterince hıdı gelişemedi. Firmalann sermaye piyasa- sına çekilmesi için teşvikle- rin arttınlması gerekiyor. Arzın önündeki engellerden biri de bankacıhk sistemin- deki yoğunlaşma. Orta çaplı sermayeyi bu piyasaya yö- neltecek teşvik yok." Köruma- Tarım'da eylem KOCAELt (AA) — De- rince'de kurulu Koruma Ta- rım tlaçları Klor Alkali Te- sisleri'nde 48 işçinin, işten çıkartılmasını protesto ama- cıyla "fabrikayı terk etmeme" eylemi başlatan Petrol-tş Sendikası'na üye 200 işçinin eylemi 5. günü- ne ulaştı. Petrol-İş Sendikası Koca- eli Şube Başkanı Mehmet Güray, fabrikada üretimin normal şekilde sürdürüldü- ğünü belirterek vardiyası ta- mamlanan işçileren yemek- hanede beklediklerini bildirdi. Zonguldak madeni kapatılamaz Kârlılık analizi salt bilançoya bakılarak yapılamaz. Bu gibi işletmeler o yörenin tüm ekonomik ve sosyal hayatına nüfuz eder. Kömür madenleri gibi stratejik kaynakların hızla değişen dünya siyasal ve ekonomik koşullarına bağlı olarak önemleri değişir. Zonguldak, çabşma şartları düzeltilerek yeniden yapılansın. TUĞRUL ERKİN Yüksek Maden Mûhendisi, Alarko Holding Başkan Yardımcısı ve Yönetim Kurulu Ûyesi Zonguldak kapatılamaz. Bilançosu zarar gösteren işletmelerde ilk akla ge- len çözüm o işletmeyi kapatmak olma- malıdır. Özellikle Kfrierin kârhhğı hü- kümetlerin bu işletmelere esas işlevleri dışında yukledikleri görevlerden etki- tenmektedir. KlT'ler için çizilen hedef- ler değiştirildiğinde kâra geçebildikle- rinin en iyi örneği Demiryollan ve THY'dir. Kaldı ki Zonguldak Taşkö- mürü Kurumu da 1983, 1984 ve 1985 yıllannda bilançosunu kârla kapatmış- tır. özellikle madencilik sektöriinde ve bir bölgenin tüm ekonomisini etkileyen bir işletme için kârlıhk analizini salt bi- lançoya bakarak yapmak imkânsızdır. Bu gibi işletmeler o yörenin tüm eko- nomik ve sosyal hayatına nüfuz eder- ler. Çok geniş bir kitlenin dolaylı da ol- sa geçimi bu işletmelere bağımlıdır. Ni- tekim hükümet Irak boru hattımn ka- patılmasından doğan kayıpları da bu mantıkla hesaplamaktadır. 1965 yıhnda Fransız Kömür Kunı- mu'nun Prof. M. Allan'a yaptırdığı etüt aynen Zonguldak için bugün önerilen çözümü getirmişti. Kapatmak ve ancı- lık, çiçekçilik yapmak. Daha sonra bu yörenin ve ülkenin iktisadi hayatını ele alan kapsamlı bir analiz bu işletmele- rin kapatılmasının yanüş olacağım gös- termiştir. Geçen günler de bu görüşu doğrulamıştır. Aynı şekilde ülkemizde de bir dönem devamlı zarar eden, Kütahya Azot ve Suni Gübre Fabrikaiarı'nın kapatılma- ları kararlaştırılmıştı. Ancak Prof. M. Aysan ve Prof. Z. Hatipoglu'nun yap- tıkları kapsamlı bir çalışma, karann yanlışlığını gösterdi, izlenen yanhş po- litikalar değiştirildi ve işletme kâra geç- ti. Diğer önemli bir husus, kömür ma- denleri gibi stratejik kaynakların hızla değişen dünya siyasal ve ekonomik ko- şullanna bağlı olarak önemlerinin de değişir olmasıdır. Nitekim petrol fıyaı- lanmn son Körfez krizinden sonra bir- kaç gün içinde iki misli arttığı ortada- dır. Yeni fiyatlann pek çok enerji kay- nağının fizibilitesini değiştirdiği kesin- dir. Dünya taşkömürü fiyatlannın bu- günkü düşük seviyesi de 1970 petrol krizi nedeniyle kömür madenlerine çok büyük yatırımlar yapılmasından kay- naklanmıştır. Bu yatınmlar sonucu ya- ratılan dev kapasiteler bugünkü bollu- ğun ve rekabetin nedenidir. Türkiye ise aynı dönemde taşkömürüne hiçbir cid- di yatırım yapmamış, linyit madencili- ğine yönelmiştir. Enerji sektöründeki belirsizliklerin ve hızlı değişimlerin sonucu olarak son 20 yıl içinde enerji planlamasında hid- rolik/termik ve nükleer kaynaklar ara- sındaki denge devamlı değişmektedir. ÇernobU olayı bile bu dengeleri kökün- den sarsmıştır. Yerli kaynaklann her za- man en güvenilir kaynaklar olduğu ger- çeği kabul edilmeli ve günlük akımla- ra kapılıp bu kaynaklann yok edilme- lerine karşı çıkılmalıdır. Kapatılan ocak ölür, bir daha kolayhkla canlandınla- maz. Bugüne kadar yapılan jeolojik araş- tırmalar, Zonguldak dışında Türkiye'- nin hiçbir bölgesinde bir başka taşkö- mürü havzası tespit etmemiştir. Taşkö- mürü, demir-çelik endüstrisinin vazge- çilmez bir hammaddesidir ve ülkemiz- de yalnız Zonguldak'ta bulunmaktadır. Konunun stratejik yanı da buradadır. "Bunu da kapatıp bir başkasını açalım" veya "Taşkömürü yerine bir başka üriın ikame edelim" demek mümkün değildir. Tek denecek şey "dı- şardan getirelim" olabilmektedir. Nite- kim, yapılan da budur. Bugünkü gerçek şudur: Taşkömürü havzanuz hastadır. Yıllann getirdiği po- litika ve ihmaller bu durumu yaratmış- tır. Ama her ağır hasta gibi Zongul- dak'ın da yaşamaya hakkı vardır. Bugüne kadar, çeşitli etkilerle konu- nun açıkça tartışılır olmaması, sorun- lann birikmesine neden olmuştur. Yal- nız toplusözleşme dönemleri ile maden kazalannda Zonguldak hatıra gelmiş ve hiçbir köklü çözüme gidilmeden konu tekrar gündemden çıkmıştır. tşçi sen- dikalan da maalesef en güçlü olduk- lan dönemlerde bile güçlerini yalmz da- ha fazla para ve siyasal güç sağlamak için kullanmışlardır. Bugün konunun bütün antitezleriy- fc ortaya konulmasını ve açıkça tartı- şılır hale gelmesini memnuniyetle kar- şılıyorum. Bu genel görüşlerden sonra konuya biraz da teknik yönleriyle eğiletim: • Zonguldak havzasmda halen 438 milyon ton üretilebüir taşkömürü rezer- vi vardır. Yani bugünkü toplam tüke- timimizi (yaklaşık 6 milyon ton) 35 yıl dahâ bu havzadan sağlamak mümkün- dür. • Taşkömürü ülkemizde yalmz Zon- guldak'ta bulunmaktadır. Antalya ve Diyarbakır'daki yataklar önemsizdir. • Zonguldak taşkömürü havzasında toplam 34 bin işçi çalışmaktadır. Bu sa- yı bölge çahşabiİir nüfusunun %40'ını oluşturmaktadır. • Zonguldak, altyapı yönünden ge- ri kalmış bir yöredir. Coğrafı konumu ve bağlantılan, bu niteliği oluşturmak- tadır. Yeni sanayilere geçmek kolay ve fızibl değildir. Nitekim, yapılan pek çok araştırma sonucunda hâvzada fı- zibl bir yatmm alanı henüz bulunama- mıştır. • 34 bin kişiye işyeri sağlamak mil- yonlarca dolar yatırım gerektirir, ayn- ca bu yatınmlann da kârh olacağı ve yeni zararlar oluşturmayacağı söylene- mez. Özel sektör ve kamunun pek çok yatınmı da önceden hesaplandığı gibi kârlı çıkmamaktadır. Kurtanlmayı bek- leyen veya kurtanlan pek çok tesis ha- tırdadır. • Havzadaki üretim teknoloji ve araçları, 1950'li yıllardan beri hiç de- ğişmemiştir. Tünel kazma, kuyu acma gibi üretimle doğrudan bağlantılı hiz- metler hâlâ asnn başındaki düzeydedir. • Toplam 34 bin işçinin yalnız 3400'ü kömür kazma hizmetinde çalışmakta- dır. 14.000 işçi ise yer üstündeki hizmet- lerdedir. Bu son derece ters dağüım po- litik ve yanlış kararlardan oluşmuştur. Sendikalar da bu yanhşı körüklemiştir. Prim ve maaş düzeyleri yeraltında ça- lışanı ve kazmacıyı teşvik eder nitelik- te değildir. Nitekim şu anda müzakere edilen toplusözleşmede de yeraltı ve yer üstü işçiliklerinde fark yalnız %15 mer- tebesindedir. • Tecrübeli teknik personeli havza- da istihdam edecek ödeme ve çalışma şartları mevcut değildir. Toplam 310 maden mühendisinin %55'i, en çok 5 yıl tecrübeli gençlerdir ve askerlik go- revi öncesini Zonguldak'ta geçirmekte- dirler. • Havzada planlanan yatırımlar ya- pılamamıştır ve yapılamamaktadır. • Kömür işletmeleri 1983, 84 ve 85 yıllanm kârlı kapatmıştır. 1986'dan iti- baren bugünkü değerlerle 1986'da 362 milyar, 1987'de 408 milyar, 1988'de 555 milyar ve 1989"da da 345 milyar TL. za- rar etmiştir. 1990 yıllannda da 516 mil- yar TL. zarar öngörülmüştür. 1990 yı- hnda öngörülen toplam işçilik giderleri 648 milyar TLİdir. • Havzadaki taşkömür üretimi de- vamh azalmış, 1970*16^6 erişilen 5 mil- yon ton üretimden, 1989'da 3 milyon tona düşülmüştür. Peki "Zonguldak kapaülamaz" der- ken zararlan gittikçe artarak ve üreti- mi düşerek kamuya yük olarak mı kal- sın denilmektedir. Hayır, Zonguldak modernleştirile- rek, üretimi arttınlarak, üretim maliyeti düşürülerek, çalışma şartlan düzeltile- rek yeniden yapılansın diyoruz. Nitekim (mütavazı bir yaklaşımla) bugünkü havza üretimini 1970'lerdeki 4.5 milyon tonlara yükselterek işçi sa- yısını da o günlerdeki 26 binlere düşü- rerek hesabınızı yaptığımzda havzamn zarar etmeyeceğini göreceksiniz. Artık siyasilerin Zonguldak'tan bek- leyecekleri kanımca kalmamıştır. Do- layısıyla ucuz politik hesaplann dışın- da ahnacak cesaretli ve bilgili kararlarla bilanço olarak da Zonguldak kârh du- ruma geçirilir ve kapatılmaz.