Katalog

CUMHURİYET/6 DİZİ-RÖPORIAJ 11 ARALIK 1990 Kurum, hizmetleri arasında en önemliyeri tutması gereken sağlıkkonusunda bile işleriyürütemiyor Bağ-Kur vesosyalgüvensizlik Bağ-Kur'un bugünü ve yannı ŞÜKRAN KETENCİ Diğer sosyal güvenlik kurumları gibi Bağ-Kur da ızlenen hükümet politikaları nedeniyle bir tıkanıklığın içine düşmüş durumda. Bağ-Kur'un işlemeyen ya da üyeleri için sosyal güvenlik hiz- meti niteliğini kazanamayan alanlannın en önemlilerinden biri duşük emeklilik aylıklan ise bir diğeri var olup olmadığı bir türlü anlaşılamayan sağlık hiz- metleri. Kurumun hesapları içinde büyük bir gelir-gider açığı yaratmasına karşın Bağ-Kurlu ne sağlık ne de ilaç hizmetinden yararlandığını söyleyebilecek konumda. Eczacıların eylemi nedeni ile ilaç hizmeti kamuoyunun sıcak tartışma konusu oldu ve Bağ- Kurluyu daha da mağdur ede- cek biçimde noktalandı. Hasta- ne hizmetleri konusunda, sağlık hizmetlerinden yararlanamayan sigortalılar için özel hastane du- şünce ve girişimlerine ise cum- hurbaşkanı geçen haftaki çıkışı ile kapılan tamamen kapattı. Cumhurbaşkanı Özal, Bağ- Kur'un ayrı hastane girişiminin düşünülmemesi gerektiğini, za- man içinde SSK'nın hastanele- rinin de devredilmesini savun- du, sağlık hizmetlerinin tümü- nün ücret karşıiığı olması gerek- tiğini savundu. Sosyal güvenlik hukuku uz- manları Prof. Ali Güzel, Doç. Ali Rıza Okur ve Doç. Miijdal Şakar'ın bu konulara ilişkin yaklaşımlan, vurgulamaları özetle şöyle... Sosyal güvenlik kurumlannın en önemli fonksiyonları arasın- da olması gereken hastalık rıs- Tri ve üyenin sağlığına kavuşma- <sı konusunda,-olçü tıp bilimidir. Bir sigortalının ya da Bağ- Kurlunun sağlık hizmetinden yararlandırıldığının söylenebil- mesi için, hastanın iyileşmesi için gerekli tüm sağlık hizmet- lerinin yapıldığınm söylenebil- mesi gerekir. Bağ-Kur'un sağlık Sosyal güvenlik hukuku uzmanlan Prof. Ali Güzel, Doç. Ali Rıza Okur ve Doç. Miijdat Şakar, Bag-Kur'un sağlık hizmetleri konu- sunda hiçbir yatınma girmedigini söylüyorlar. (Fotoğraf: Muharrem Aydııı) 1.1.1991-3OB.1991 tarihleri arasmda Bağ-Kurt ödenecek primler (Katsayı: 352) 1.7.1990-31.12.1990 arasında Bağ-Kura ödenecek (Katsayı: 320) Bas. Gösterge MaMlûk yaşiılık ölûmvst % 2 0 Sağlık s*. %12 Toplam Aylık alanlann sağlık sig. % 8 Bas. 6österge % 20 % 12 (Sajlılc pttari) Ibplam % 8(ftylık alaniann sağlık sigortası) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 360 420 480 540 600 660 720 780 840 900 960 1020 1270 1520 1770 2020 2270 2520 2770 3020 3270 3520 3770 4020 25344 29568 33792 38016 42240 46464 50688 54912 59136 63360 67584 71808 89408 107008 124608 142208 155808 177408 199008 212608 230208 247808 265408 283008 15206 17740 20275 22809 25344 27878 30412 32947 35481 38016 40550 43084 53644 64204 74764 85324 95884 106444 117004 127564 138124 148684 159244 169804 40550 47308 54067 60825 67584 74342 81100 87859 94617 101376 108134 114892 143052 171212 199372 227532 255692 283852 312012 340172 368332 396492 424652 452812 10137 11827 13516 152066 16896 18585 20275 21964 23654 25344 27033 28723 35763 42803 49843 56883 63923 70963 78003 85043 92083 99123 106163 113203 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 360 420 480 540 600 660 720 780 840 900 960 1020 1270 1520 1770 2020 2270 2520 2770 3020 3270 3520 3770 4020 23040 26880 30720 34560 38400 42240 46080 49920 53760 57600 61440 65280 81280 97280 113280 129280 145280 161280 177280 193280 209280 225280 241280 257280 13824 16128 18432 20736 23040 26344 27648 29952 32256 34560 36864 39168 48768 586368 67968 77568 87168 96768 106368 115968 125568 135168 144768 154368 36864 43008 49152 55296 61440 67584 73728 79872 86016 92160 96304 104448 130048 155648 181248 206848 232448 258048 283648 309248 334848 360448 386048 411648 9216 10752 12288 13824 15380 16896 18432 19968 21504 23040 24576 26112 32512 38912 45312 51712 58112 64512 70912 77312 83712 90112 96512 102912 hizmetlerini ustlenmesi bile bir ciddiyet içinde olmamıştır. Ge- çici maddeler ile iller sağlık si- gortası kapsamına alınmış, üye- lerin sağlık hizmetinin karşılan- ması konusunda ise hiçbir yatı- rım söz konusu olmamıştır. Sağlık hizmetleri sunulurken, bu hizmetin karşıiığı olan yatı- nm ortada yoktur. Hastaneler- le, eczanelerle yapılan anlaşma- lar yolu ile sağlık hizmeti sunul- maya kalkışüırken de ortada hizmetin karşıiığı para geliri yoktur. Elbette bu tabloda sağ- lık hizmetinin yapıldığı, sosyal güvenlik hizmetinin yerine geti- rildiğini söylemek söz konusu olamaz. En son yaşanan ilaç olayı bunun çarpıcı bir sergilen- mesi. Şimdi de bunun üstüne genel sağlık sigortası düzenlen- mesi düşünülüyor. Bir tarafta yatınm olarak hiç değişmeyen sağlık tesisleri ve doktor kapa- sitesi, diğer tarafta hizmet veri- lecek hasta sayısmın bir anda üçle, beşle, yüzle katlanması du- rumu var. Sonuç olarak bütün hizmetler yürümüyor, bütün sosyal güvenlik kurumları için, sağlık kurumlan için, işlerin yü- rümediği bir çıkmaz oluşuyor. BUtün bu çıkmazlann köke- ninde sosyal güvenlik sistemi- nin, sosyal politikanın olmama- sı var. Bu da izlenen ekonomik politika ile bağlantılı. İzlenen ekonomik politika, sosyal gü- venliğin temel amacı ile çelişi- yor. Enflasyonun çok yüksek olduğu ulkemizde, öncelikle sosyal güvenlik yardımlan ta- mamen sembolik ölçülerde ka- lıyor. Siyasi tercih; sosyal dev- let ilkesi, sosyal güvenlik poli- tikaları rafa kaldınhyor. Oysa bir ülkenin gelişmişlik, çağdaş- lık ölçüsünde ekonomik politi- kalar kadar izlenen sosyal gü- venlik politikaları da önemJidir. Ekonomik kalkınma kadar, sosyal gelişme ve sosyal güven- likli kalkınma gerekiyor. Türki- ye'de bunun tam tersi yasanı- yor. Sosyal güvenlik tamamen ikinci planda. Sistem yazgısına terk edilmiş. Bütün sosyal güvenlik ku- rumlan gibi Bağ-Kur da izlenen tersine hükümet politikaian ne- deniyle bir tıkanıklığın içine düşmüş. Üyesi çözümünü siste- min dışında aramaya başiamış. Hükümet de işlemeyen sosyal güvenlik hizmetlerine çozüm ge- tireceğine, kurumlar dışında çö- züm arayışlanna girmiş. Sosyal dayanışma, çalışanlann zorun- lu tasarrufa teşviki, konut edin- dirme gibi girişimlere sosyal gü- venlik işlevi verilmek istenmiş. Hiçbiri de amaçlanan işlevleri yerine getirememiş. Devlet sorunlan çözerken mevcut sisterai genişletmek, sos- yal güvenlik kurumunun finans- man dar boğazını aşması için katkıda bulunmak gibi bir so- rumluluğa sahip. Bu diğer sos- yal güvenlik kurumlan için ol- duğu gibi, büyük bir dar boğa- za düşmüş Bağ-Kur için de ge- çerli. Bizde devlet, daha doğru- su siyasi iktidar uygulamalan ile tam tersini yapıyor. 8ağ-Kur'u ve diğer sosyal güvenlik kurum- larını kendi kaderlerine terk et- miş. Çıkardığı her yasa ve uy- gulama ile de üyeler açısından geleceği tam bir belirsizliğin, gü- vensizliğin içine sokmuş. Temel bakışta büyük sakatlık var. Böyle olunca da sosyal güven- ceye kavuşmuş görünen insan- lar her geçen gün biraz daha yoksulluğun içine gömülüyor- lar. Oysa sosyal güvenlik kuru- munun var oluş amacı, insanlan kendi başına bırakmamak, muhtaç olmadan yaşamalannı sağlayacak bir gelire, sağlık hiz- metine kavuşturmaktır. Hasta- lık hizmeti görülmeyen, emek- liliği güvenceye alınamamış in- sanlara, yoksulliık çemberini kı- ramamış insanlara sosyal gü- venlik hizmetinin verildiğini söylemek bir aldatmacadan öte- ye gidemez. BlTTİ Ayıların yaşamaları gereken doğal ortam, orman! Ama ne yank ki, insankHa birlikfe yaşayan ayılar da az degil!.. Acımasızlık eğlenceli olabilir mi? Örneğin, ayılara yapı- lanlar?.. Ya da av yasaları yeterli önlemleri aldığı halde Kara Çaylak, Doğan, Şahin, Kartai gibi kuşların nesille- rinin tükenmek üzere olması... eğlenceli mi? Kuşkusuz, onlardan insanlan uyarmaları beklenemez! Bunu düşün- mek ve gerekli önlemleri almak, yalnızca biz insanlara düşüyor. Ama asıl düşündürücü olan, yok edilen her canlı türüyle birlikte, insan nesli- Biz Türkiye'nin doğal nin sonunun da yaklaşması... An- çevresinin tamamen cak biz, hiç olmazsa bundan son- rası için bir şeyler yapılabile- ceğine i n a n ı y o r u z ... Ya siz? Bize katılmak isterseniz, lütfen bu kuponu doldurup I P.K. 18, 80810 Bebek-lstanbul adresine gönderın. I I Isim, soyadı ^ _ _ . yek edilmemesi için çalışıyoruz. Siz de katılın! D 0 Adres I A L A T I K 0 R l M A D E R \ E Ğ İ BAKIRKÖY 3. SULH HUKUK HÂKİMLİĞİ Sayı: 1990/959 Kastamonu E Tipi Kapalı Cezaevi Müdürlüğu'niin 1990/393 sa- yılı ve 6.5.1990 tarihli >azıları üzerine mahkeraemizde yapılan tah- kikat neticesinde Şanlıurfa, Merkez ilçe, Kurtuluş Mah. C. 014/09, sayfa 99, kütuk 418'de nüfusa kayıtlı Ömer oğlu 952 doğuralu, hu- kümlü Ihsan Inci'ye aynı yerdenufusa kayıtlı, 961 doğumlu kardeşi Metin Yılmaz Inci'nin vasi olarak tayınıne karar verilmiştir. (2.11.1990 tarihinde). Basın: 41675 ÎLAN KONKORDATO KOMİSERLİĞİNDEN KınkkaJe ili, Köprülüler Caddesi No: 15 adresinde Erenler Ticaret adı altında ticaretle meşgül olan Hüseyin ÇAKMAK ve KemaJ DU- MAN'a verilen 2 ayhk Konkordato mühleti Kınkkale lcra Tetkik Mercii Hakimliği'mn 12.11.1990 tarih ve 1990/191 esas, 1990/242 karar nolu ilamı geregince 2 ay daha uzatılmıştır. tlgüilere ilanen duyurulur. Basın 41515-A.4869 DOPLERLİ, RENKÜ EKOKARDİYOGRAFİ HOLTER , EFORLU, EFORSUZ ELEKTRO... \ En ileri Standartlarda Kalp Sağliğı Hizmetleri Sunar. dW Tel: 175 12 44/45 TÜRK KALP VAKFI 148 58 66 Prim tahsilatmda yeni yöntem Adam adama markajBağ-Kur Genel Müdürü Hilmi Sabuncu arkadaşımız Işık Kansu'nun sorularını ya- nıtlarken, BaJ-Kur'un gelece- ğine umutla bakmaya çalışı- yor. Bağ-Kur emeklilerinin düşük maaşlannın düzeltilme- si, basamak yükseltmeleri ko- nusunda bazı çalışmalarının bulunduğunu söylüyor. Sabuncu 1972 yılında kuru- lan kendi hesabına çalışanla- nn sosyal güvenüğini sağJama- yı hedefleyen Bağ-Kur hakkın- da öncelikle şu genel bılgileri veriyor: "Bizim şn anda 2 milyon 51 bin esnaf, sanatkâr, tiiccar, sanayici, ev kadını, muhtar si- gortalımız var. tsteğe baglılar dahil, yani 1479 sayılı kanuna tabi sigortalı adedimiz 2 mil- yon 51 bin. 42 ilde uygulan- makta olan tanm sigortaJama- sında da 758 bin kişi sigorta- ianmış durumda. 1994'e kadar kanunun verdiğj süre içerisin- de diğer illerin de (arım sigor- tası kapsamına alınmasıyla 3.5 milvon kadar tanm sigortalı- sına sahip olacagımız tabmini içersindeyiz. Böylece Türkiye'nin cadde ve sokaklan bazında 1989 yı- lının son aylarında ağırlık ver- diğimiz tarama işlemleri sonu- cunda Bağ-Kur'lu olmalan ge- rekli olanlann resen tescili de yapılacak 2.5 mihon civann- da daha sigortalıya ulaşacagı- mız göz öDÜne ahnırsa Bag- Kur önümüzdeki yıllarda 5 milyon sigortalısıyla Türkiye'- nin en fazla sigortalısına sahip sosyal güvenlik kuruluşu hali- ne gelecektir." Sabuncu isteğe bağlı sigor- talı sayısının fazla olmadığını, 122 bin civannda kaldığını vurgulayarak Bağ-Kur'a iliş- kin sayısal bilgileri vermeyi şöyle sürdürüyor: ' "Zonınlu sigorta kapsa- nunda esnaf, sanatkâr, tiiccar, sanayici ve son olarak da ken- di namına çahşan çif tçiler ola- denilen bir sistem vardır. Ora- da da daha f on teşekkül etme- den emekliye aynlma durumn söz konusudur. Bağ-Kur ma- alesef sistem itibanyla repar- tisyon sistemiyle kurulmuş bir sosyal güvenlik kuruluşudur. Yani fon leşekkül etmeden emekliye ayrılmaya başlayan bir sosyal güvenlik olarak dog- muştur ve bunun sıkıntılannı yaşamaktadır." Bağ-Kur Genel Müdürü emekliye aynlanlann yaş orta- lamasının 50 olduğunu, oysa Emekli Sandığı'nda ancak 25 yıllık çalışmanm ardından emekliye aynhndığını anımsa- tıyor. Sistemin kuruluşundan kaynaklanan bazı sıkıntılannı ise şöyle açıkhyor: "Bag-Kur sigortaiısının kaydına, tüm Türkiye'de teş- kilatını kurduktan sonra geç- memiş. Merkezde bir genel müdüıiük kurulmuş ve tüm Türkiye'de meslek kuruluşla- nnın faaliyetlerine veya kayıt- lanna dayalı bir sigortalama söz konusu olmuş. Daha baş- langıçta sigortalıyla Bag- Kur'un direkl ilişkisi söz ko- nusu olamamış. Sigortahmızıa adreslerinin, bilgilerinin gün- celleştirilmesi yapılamamış. Bu işlemlerin yapüamamış ol- ması ugraşı konulanmızdan birisi bugünlerde." Sabuncu, erken emekliliğin mali sıkıntıda ağırlıkh bir ko- nu olduğu vurgulanmasını yi- neleyerek şu bilgileri veriyor: 'Mesela 1989'un ortalann- da, 39.5 milyar lira otan emek- li aylığı toplam tutanmız, şim- di 75 milyar lira oldu. Bir yıl- dan kısa bir sürede. Demek ki her ne kadar Bağ-Kur'un emekli maaşlan duşuk göni- nüyor ise de toplam ödediği- miz rakamlarda fevkalade bir artış var. Bunu da karşılamak için prim tahsilatmda kıymet- li gelişmekri sağlamamu gere- kir. Aldığımız tedbirlerle, özellikle çok iyi netice veren Bağ-Kur Genel Müdürü Hilmi Sabuncu, 'aldıkları tedbirlerle, özellikle çok iyi netice veren veznecilik sistemiyle, cadde ve sokaklar bazında bütün kurum 'elemanlarının dolaşmalarıyla, idari takip, yüz yüze temas yöntemiyle' prim tahsilatmda son derece önemli gelişme kaydettiklerini söylüyor. rak 1 milyon 900 bin civann- da mecburi sigortalımız var. Şu anda 560 bin emekli. dul ve yeümimiz bulunuyor. 17 sene- lik bir kurum olduğu duşünu- lecek olursa diğer sosyal gü- venlik kuruluşlanyla da karşı- laştınlırsa bu emekli, dul ve yelim sayısının 17'senelik ma- ziye sahip oian bir sosyal gü- venlik kuruluşunda oldukça fazla olduğu tespit edilecektir. Mesela 40 senelik geçmişi olan Emekli Sandığı'nın emekli, dul ve yetimi 800 bindir. 40 se- nelik Emekli Sandığı'nın 800 bin, 17 senelik kuruluşun 560 bin. Şu anda Bağ-Kur hızlı emekliliğin ya da emekli sayı- sının fazla olmasının sıkıntıla- nnı çekmektedir." Sabuncu bir sosyal güvenlik kurumunda, zamanından ön- ce emekliye aynlma söz konu- su olduğunda, mali dengenin olumsuz yönde etkilenmeme- sinin olanaksızhğma işaret edi- yor, devamla şöyle diyor: "On yıllık borçlanma, hizmet bel- gelemesi de bir tarafa. Orada para da yok karşılığında. As- kerlik borçlanması. Şu anda 560 bin emekli, dul ve yetimin 260 bini borçlanma, hizmet belgelemesi ve askerlik borç- lanmasından faydalanarak emekliye aynlan kesimdir. Bu- nun mali denge iızerinde ya- rattığı, yaratacağı sıkıntı, bü- tün sosyal güvenlik uzmanla- rı tarafından tespit edilebile- cektir. Bugün aynı şey bizim tanm sigortalamasında var, 5 yıl fiili hizmet, 5 yıl aktif sigor- talüık süresi, 10 yıl borçlanma, 15 yıl için ödenen primleri, kı- sa bir süre içinde 20 ay kadar bir zaman içersinde emekliye aynldığında geri alıyor bir si- gortalı. Beynelmilel sigortacı- lık kavramında yer alan bir kapitalizasyon sistemi vardır. Kapitalizasyon sistemi primle- ri alıp fonun teşekknlünden sonra ve bu fonun degerlendi- rilmesinden, nemalandınlma- sından sonra nemasından baş- layarak önce sigortalıya emek- lilik ve diğer konularda geliri- lecek nimetlerin sağlanmasını öngöriir. Yani önce fon teşek- kül edilecek, bu fon değerlen- dirilecek, nemalandırılacak, ondan sonra emekliye aynla- cak. Bir de repartisyon sistemi veznecilik sistemimizle, cadde >e sokaklar bazında bütün Bag-Kur elemanlannın dolaş- malanyla, idari takip, yöz yü- ze temas, bir nevi 'adam ada- ma markajda', prim tahsilat- lannda son derece önemli ge- lişme kaydettik. Son bir yıl içinde 2-3 misli tahsilat gercek- leştirdik. " Genel Müdür devamla, prim tahsillerinde geldikleri noktayı açıkhyor: "Mesela son 12 ayda agustos 90, eylül 89 arasındaki kısımda prim tahsilaiıınızın toplamı 838 mil- yar lira. Buna mukabil daha önceki 12 ayda 364 milyar li- ra. Güzel bir artış. Toplam ge- lirlerimizi de 440 milyar lira- dan 923 milyar liraya çıkarmı- şız. Bu bir sosyal güvenlik ku- nıluşunun bütün olumsuzJuk- lara rağmen prim tahsilinde fevkalade sonuç aldıgının bir göstergesi" diyor. Ancak Genel Müdüre gider- lerin gelişimi sorulduğunda or- tada ciddi bir açık olduğu or- taya çıkıyor. Sabuncu durumu şöyle özetliyor: "Aym dönem- lerde eylül 88-ağustos 89'da 329 milyar lira olan emekli maaşı ödeme miktan, eylül 89-ağustos 90da 665 milyara çıkıyor. Sağlık harcamalanmız 99 milyardan 225 milyar lira- ya yükselmiş. Toplam harca- malanmız da 503 milyar lira iken 1 trilyon 11 milyar lira ol- muş. Evet, Bag-Kurun genel giderleri gelirlerinden daha fazla. Yani hızla artan gider- leri karşılayabilecek bir per- formans içerisinde obnak mec- burivetimiz var. Bunu talima- ta bagladık. Özellikle son ay- larda sağlık giderlerinde kor- kunç artışlar oldu. Ocak 1989da Türkiye genelinde sağlık uygulamasına giden Bag-Kur'un, o ayki aylık sağ- lık gideri 3.5 milyar lirayken bugün 30 milyann üzerine çık- mıştır. Böylece bir hesaplama dunımuna girdiğimizde haki- katen Bag-Kur'un giderlerin- de fevkalade artışlar olmakta- dır. Şu anda bu aylarda Bağ- Kur giderlerini karşılayabile- cek bir durumdadır. Ama bi- zim dışımızda cereyan eden ilaç ve tedavi giderlerine zam- lar, önemli olçüde fon teşkili- mizi engellemektedir."