Catalog

18 Derleyen: Gözde DEMİREL oprak reformu, ülke genelinde belirlenmiş toprakların mülkiyetinin yeniden dağıtılması esasına dayanır. Ülkede mevcut hükümetin girişimi ile başlayan toprak reformunun kesin olarak belirlenmiş bir süresi yoktur. Toprak reformu kavramı genel olarak, zenginfeodal kesimin topraklarının belirlenmiş bir kısmının bire bir halka ya da kolektif oluşumlara dağıtılmasını içeren devlet düzenlemelerini anlatmak amacıyla kullanılır. Toprak mülkiyetinde yapılan bu değişiklikler hükümet kararı ile toprak sahibinin izni ile ya da izni olmadan yapılabilir. Halka dağıtılan toprağın değeri toprağın gerçek değeri ile temin edilebilir, sembolik bir ücret alınabilir ya da toprak bağışlanabilir. Devlet mülkiyetindeki kolektif çiftliklerin bölünerek bireysel mülkiyetlere verilmesine de zaman zaman toprak reformu deniyorsa da, bu durumu toprak reformu olarak adlandırmak doğru olmaz. Toprak reformunun ilk olarak M.Ö 133 Tiberrius Grachus yılında Roma’da uygulandığı varsayılıyor. Uygulamanın sonucu, Roma Devleti’nin yıkılış nedenlerinden biri sayılmaktadır. Toprak reformunun önemli bir diğer uygulamasına ise re Reformu Planı” olarak bilinen plan gerçek olarak yaşama form sonrası Avrupa’da Katolik Kilisesi’ne ait bazı toprak geçirilemedi. Brezilya’da toprak reformu konusunda hükümeti zorların mülkiyet dağıtımının yeniden yapılmasında rastlayan en önemli hareket ise “ Brezilya Topraksız Kırsal İşçillanabilir. Günümüzde bahsedilen anlamıyla toprak reformu ise er Hareketi”dir (MST) . 1960’larda başlayarak 1990’lara Sanayi Devrimi sonrası dönemi kapsıyor. Sanayi Devrimi kadar süren MST genel olarak kolektif işçi topluluklarının sonrası yapılan toprak reformlarının çeşitli nedenleri bu devlete ya da büyük arazi sahiplerine ait bir arsayı işgal etmelunuyor. Bağımsızlığını elde eden ülkelerde sömürgeciliğin sine ve burada yerleşimlerini kurmasına dayanıyordu. izlerini silme amaçlı toprak reformları olduğu gibi toprak Brezilya’da çok sayıda yoksul ve toprağı bulunmayan tarım mülkiyeti hakkındaki düzenlemelere Arap ve Afrika işçisi ortak amaçla bir araya gelerek komün halinde yaşam ülkelerindeki sol partilerin sosyalist programları içinde de şartlarını iyileştirme amacıyla bu tarz bir hareket başlatmıştı. rastlanır. İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde ise özellikle Değişimler, kazanımlar ve kaybedişlerle neredeyse otuz yılüçüncü dünya ülkeleri ekonomik kalkınmalarını hızlandır lık bir sürece yayılan bu hareket ve hareketle birlikte yürütülen ma amacıyla toprak reformu konusunda hazırlattıkları pro güçlü kampanya Fernando Cardoso ve Lula da Silva hükümetleri zamanında bu işçilerin çeşitli kazanımlar elde gramlara başvurdular. Toprak reformu kavramı son yüzyılda Latin etmesine neden oldu. Özellikle 1985 yılından sonra Amerika’daki hükümetlerin programları içinde de yer aldı Brezilya’nın tekrar demokratik yönetimlere sahip olması ile ve bu kıtada kendine ayrı bir yer edindi. Son yüzyılda Lat aynı yıl kurulan Reforma Agraria Nova Republica ( in Amerika’da gerçekleştirilen toprak reformunun ortak PNRA–NR) sosyal adalet kavramını ön plana çıkararak amacını sömürge düzeninin hala süregelen izlerini silmek hükümetlere tarım reformunun gerekliliği ve getirecekleri ve toplum kesimleri arasındaki gelir uçurumunu düzenle konusunda raporlar hazırlamaya ve bu yolda önemli çalışmekti. Günümüzde Latin Amerika’daki büyük toprak malar yapmaya başladı. Brezilya’da toprak reformu sahiplerinin çoğunun Avrupa kökenli olduğu ve bazı toprak konusunda kitlelerin istediğini belirtmesinin önemli nesahibi ailelerin topraklarının mülkiyet haklarını iki yüz yıl denlerinden biri de zengin ve fakir sınıf arasında bulunan dan fazla süredir ellerinde bulundurduğu gerçeğini orta sınıfın tepkisini güçlüce dile getirebilmesi ve toprak reformu konusunda daha alt sınıflarla bir işbirliği halinde budüşündüğümüzde Latin Amerika ülkelerinin neden toprak reformuna ihtiyaç duydukları daha net bir şek Bolivya’daki şiddet olaylarından... ilde anlaşılıyor. Latin Amerika’daki birçok ülkede toprak reformu programları tarihsel bir süreç içinde sık sık gün yüzüne çıktı. Günümüzde ise özellikle Bolivya, Venezuela, Paraguay’da yeniden gündeme gelen toprak reformları dikkat çekiyor. Bölgedeki uygulamaların genel durumu şöyle: T En yoğun 19601980 arası uygulandı... ST R A T E J İ c Cumhuriyet Strateji 13 Ekim 2008/224 Toprak reformunun ilk uygulamalarına Roma İmparatorluğu’nda rastlanıyor. Reform sonrası Avrupa’da kilise toprakları dağıtıldı. Toprak reformu, sömürgeci devletlerden kurtulan ülkelerde yerli halk yararına kullanıldı. Latin Amerika’da toprak reformu B lunması da gösterilebilir. Brezilya’da toprak reformu konusunda hâlâ toplumsal çalışmalar yürütülüyor. 2002 yılında devlet başkanlığına yüzde 60’ı aşan oyla Emekçiler Partisi’nin adayı Lula da Silva’nın gelmesi, toprak dağılımı konusunda adalet talep eden milyonlarca tarım işçisinin sorunlarının çözülmesi konusunda ümitlendirmişti. Bazı kazanımlara rağmen tam olarak isteklerine ulaşamayan MST 2005 yılında, tarım arazilerinin yeniden düzenlenmesi amacıyla geniş katılımlı bir yürüyüş düzenlemişti. OLİVYA Bolivya’da 1952 yılında yapılan devrimin ardından bir toprak reformu yasası çıkarıldı fakat 1970’de tarım işçisi ailelerin sadece yüzde 45i bu yasadan yararlanabildi. 1970 ve 1980’li yıllarda bu durumu iyileştirmek için hükümetler tarafından çeşitli çalışmalar yapıldı. 1996 yılında Yasa 1715 ile Insitutio Nacional de Agraria Reforma (Bolivya Tarım Reformu Enstitüsü) (INRA) kuruldu. Sosyal baskının, yasa ve liberalleşme çabalarının birleşmesi ile ortaya çıkan sonuç doğrultusunda toprak reformu konusunda çalışmalarına başlanıldı. Toprak reformu konusunda en somut adım ise Bolivya’da devlet başkanı Evo Morales tarafından 2006 yılında başlatılan Toprak Reformu Hareketi ile atıldı. 1 Mayıs 2006 günü toprak reformunu başlattığını açıklayan Morales, bu tarihten sonra halka tapu dağıtımları yapıyor. Program çerçevesinde Bolivya topraklarının yüzde 20’sini kapsayan 48 milyon dönümlük toprağın yeniden dağıtılması planlanıyor. Toprak dağıtımı sadece fakir halk ile sınırlı değil. Toprak reformunun aynı zamanda kamu sektörüne yararı da gözetiliyor. Son olarak ağustos ayında “El Mutun Demir Projesi”ni gerçekleştirmek için bölgedeki 15 büyük toprak sahibi ile mutabakata varan INRA, bölgede toprak mülkiyeti transferi sürecine hız verdi. Kasım ortasına kadar yapılacak ödemelerin düzenleneceği belirtiliyor. ŞİLİ Şili de toprak hareketleri ilk olarak 1960 yılında Jorge Alessandri zamanında başladı, 1964–1970 yılları arasındaki Eduardo Frei Montalva hükümeti döneminde hız kazandı. 19701973 yılları arasındaki Salvador Allende döneminde ise en hızlı ve verimli zamanına ulaştı. Bu dönemde 80 hektardan büyük arazilerin mülkiyetleri tekrar düzenlenmeye başladı. Büyük toprak sahiplerini büyük zararlar altına sokan bu durum, Allende’ye karşı gerçekleştirilen ABD destekli darbenin de en önemli nedenlerinden biri oldu. 1973 yılında gerçekleştirilen darbe ve darbenin başındaki komutan Pinochet’nin devlet başkanı olmasının ardından toprak reformu kapsamında yapılan tüm değişiklikler iptal edildi ve büyük toprak sahiplerinden alınan topraklar iade edildi. Son yıllarda, özellikle Michelle Bachelet hükümeti ile demokratikleşme çabalarına hız veren ve sosyal reformlara hız kazandırmaya çalışan Şili de gelecek dönemlerde toprak dağılımı konusunda da çeşitli çalışmalar yapılması bekleniyor. BREZİLYA Brezilya da ilk olarak 1930’larda Getulio Vargas toprak reformu konusunda çalışma vaadinde bulundu. Toprak reformu konusunda ilk gerçekçi adım ise Jose Sarney tarafından atıldı. Toprak reformu ihtiyacının esas nedeni askeri hükümetin düşmesine yol açan güçlü toplumsal hareketti. “Birinci Toprak KOLOMBİYA 19341938 yılları arasındaki Alfonso Lopez Pumarejo hükümeti döneminde çıkarılan Kanun 200 ile hükümetin sosyal reformlar çerçevesinde bazı toprakların mülkiyetinin yeniden dağıtılmasını öngörülüyordu. 19581962 yıllarındaki Alberto Lleras Camargo ve