Catalog

22 Dilek FİLİZFİDANOĞLU TUSAM Çalışma Hayatı ve Türkiye Araştırmaları Masası dfidanoglu@tusam.net Cenneti'nin de kalmayacağı Göksu havzasından gelecek su çözüm değil Kuş görüşünde. Deltada 60 bin hektar C S TRATEJİ alanın sulandığını belirten Ural, yaz aylarında Göksu'da su debisinin çok düştüğünü, ayrıca Göksu Deltası'nda yeraltı sularının kullanılmasının yasaklandığını, bunun nedeninin de yeraltı sularının debisinin çok düşmesi olduğunu ifade ediyor. Yeraltından çekilen suların yerine deniz suyunun gelmesi, bu projenin gerçekleşmesi halinde Göksu'dan ovaya hiç su gelmeyeceği, bunun da tarımın bitmesi anlamına geldiği görüşünden anlaşılan o ki Mavi Tünel iddia edildiği gibi Konya Ovası’nın su sorununu tek başına çözemeyecek. A nadolu Selçuklu Devleti’ne uzun yıllar başkentlik yapan Konya, 18941896 yıllarında AnadoluBağdat demiryolunun yapılmasıyla İpek Yolu’nun en önemli ticaret ve konaklama merkezi haline gelmişti. Günümüzde ise eski canlılığından pek eser kalmadı. Zira tarıma elverişli geniş topraklara sahip olan Konya Ovası yıllardır susuzluk sorunuyla savaşıyor. Konya ovasının, Türkiye’nin tahıl ambarı olması bakımından, suya fazlasıyla ihtiyaç duyduğu düşünüldüğünde durumun ciddiyeti gözler önüne serilecektir. Susuz tarım olamayacağından susuz Konya ovasının da Türkiye’nin tarımı ve ekonomisi için pek bir şey ifade etmeyeceği açıktır. Bu bağlamda "tahıl ambarı"nı pek de iyi günlerin beklemediği söylenebilir. Konya ovasında yaklaşık 637 bin hektar sulanması gereken toprak bulunuyor. Bu toprakların barajlarda su doluluğu ile orantılı olarak sulanabilen miktarı ise yaklaşık 348 bin hektar. Bu durumda mevcut tarım arazilerinin neredeyse yarısının sulanamaz durumda olduğu ortaya çıkıyor. Küresel ısınma nedeniyle giderek kuraklığın arttığı günümüzde özellikle Konya Ovası’nın susuzluğunun çözülmesi en büyük sorun olarak karşımıza çıkıyor. Çözülebilmesi için yıllardır gündemde olan ama bir türlü hayata geçirilemeyen ve Türkiye’nin ilk sulama projesi olma özelliğine sahip olan Konya Ovaları Sulama Projesi (KOP), tam çözüm olmasa bile özellikle tarım konusunda rahatlatıcı bir gelişme gibi görünüyor. Konya Ovası çölleşiyor Türkiye’nin ‘tahıl ambarı’ olarak bilinen Konya Ovası, son dönemde yaşanan kuraklığın da katkısıyla çölleşiyor. Tuz MAVİ TÜNEL ÇARE DEĞİL gölü’nün uydudan çekilen Türkiye’de kullanılan suların yüzde 10’u içme suyu fotoğraflarında küçüldüğü gayet net yaklaşık olarak, yüzde 10’u sanayide ve geri yüzde 80’lik kısmı da tarımsal olarak görünüyor. Çölleşmeye yönelik kalan alanların sulanmasında kullanılıyor. Bu oranlar düşünülürse Konya alınan önlemler ise yeterli değil. Ovası’ndaki yaklaşık 637 bin hektar KOP VE ‘MAVİ TÜNEL’ Konya ve Karaman ovalarını sulamayı hedefleyen KOP, Türkiye’nin ilk sulama projesi. Bu aynı zamanda Güneydoğu Anadolu Projesi’nden (GAP) sonra yapılan en büyük sulama yatırımı. KOP’da 9 adet büyük su projesi, içme suyu projeleri, enerji projeleri, yerüstü ve yeraltı sulama projelerinin yer aldığı 12 ayrı proje bulunuyor. Konya ve Karaman’ın içme, kullanma ve sanayi suyu ihtiyaçlarının karşılanması da bu proje kapsamında. Projeyle Göksu Nehri suyunun Konya Ovası’na kazandırılması amaçlanıyor. İlk kez 1967 yılında gündeme gelen projenin yapımı için aradan geçen 40 yıllık sürede hiçbir gelişme kaydedilmedi desek yerinde olur. KOP’un en önemli ayağı olan Mavi Tünel Proje’sinin temeli nihayet geçtiğimiz günlerde atıldı. Suya hasret Konya Ovası’nın suyla buluşması olarak nitelendirilen proje tamamlandığında Konya Ovası’nın yaklaşık yüzde 70’inin sulanabilir hale geleceği söyleniyor. Maliyeti yaklaşık 65 milyon YTL ’yi bulacak projenin tamamlanmasıyla birlikte Konya Ovası’nın su sorunun tamamen ortadan kalkacağı da yine bu projeyle gerçekleşmesi beklenenlerden. Konya Ovası’nın tek umudu haline gelen Mavi Tünel bittiğinde 17 kilometre uzunluğa sahip ve Urfa tünellerinden sonra Türkiye’nin ikinci uzun tüneli olacak. Tünelden Konya Ovası'na akacak yıllık toplam 414,13 milyon metreküp suyun, yaklaşık 180 milyon metreküpü Bağbaşı Barajı ve Mavi Tünel ile Konya Kapalı Havzası'na aktarılacak. Mavi Tünel’in diğer bir özelliği suyun yer üstüne hiç çıkmadan yeraltından yapılacak tünellerle Konya Ovası’na kadar getirilmesi ki suyun yeraltından getirilecek olması özellikle kuraklıkla mücadele ettiğimiz şu günlerde buharlaşma yoluyla meydana gelen su kaybının azaltılması yönünde oldukça etkili olacaktır. Beş yıl içinde tamamlanması hedeflenen projenin Türkiye'nin önemli sulak alanlarından biri olan Silifke'deki Göksu Deltası ve içinde barındırdığı Kuş Cenneti için ciddi tehdit oluşturduğu yönünde görüşler bulunuyor. Mersin Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Çevre Bölüm Başkanı Prof. Dr. Halil Kumbur, yaptıkları araştırma sonucunda taban sularının aşırı tuzlandığını tespit ettiklerini belirtiyor ve suyun azalması halinde bu tuzlanmanın daha da tehlikeli boyutlara çıkacağını söylüyor. Göksu Sulama Birliği Başkanı ve Atayurt Belediye Başkanı Kadir Ural da projenin çok iyi hesaplanmadan yapıldığını, eğer gerçekleşirse, tarım alanlarının yanında ortada Göksu arazinin sulanabilmesi için Mavi Tünel’in tek çare ve kesin çözüm olmadığı anlaşılıyor. Kuraklıktan kavrulan Konya Ovası’nda bu yılki buğday üretiminde hasadın yaklaşık yüzde 40 oranında azaldığı tahmin ediliyor. Bu da buğday ambarlarımızın yarı yarıya boşalması anlamına geliyor ve bunun tek nedeni doğal sebepler yani kuraklık. Avrupa basınının bile ilgisini çeken bu durum Fransız Le Monde gazetesinde, "Türkiye'nin ambarı çöle dönüşüyor" başlığıyla verildi. Gazetede bölgedeki yağmurların 2000 yılından bu yana ciddi bir şekilde azaldığı, yeraltı su kaynakları ile göllerdeki su seviyesinin düştüğü hatta bazılarının tamamen kuruduğu yazıldı. Avrupa basınının bile dikkatini çeken bu kuraklık meselesini AKP 4.5 yıllık iktidar döneminde ancak seçime az bir zaman kala, 6 Temmuz tarihinde Mavi Tünel projesinin temelini atarak dikkate aldı. Dolayısıyla bunun da seçim yatırımı olduğu konusundaki görüşler pek de haksız çıkmadı. Zira 22 Temmuz seçimlerinde 16 tane milletvekili çıkaran Konya’da AKP’nin bölgeye yönelik seçim yatırımı işe yaradı ve Konya’da yaklaşık yüzde 65’lik oy oranıyla birinci parti olan AKP 13 milletvekili çıkardı. Dolayısıyla Mavi Tünel yatırımı boşa gitmemiş oldu. Ancak Mavi Tünel’in düşünüldüğü gibi sulamaya yeterli olmayacağı kesin çünkü bilinçsizce tüketim sonucu ovaya gelen suyun tamamı olduğu gibi kullanılacaktır. Bunu önlemek için çiftçinin Tuz Gölü’nün bilinçlendirilmesi hatta ekonomik küçülmüş hali... sulama yöntemleri konusunda bilgilendirilmesi ve desteklenmesi gerekiyor. Bu da yeni hükümetin Mavi Tünel Projesi’nin akabinde özellikle tarımsal alanda suyun kötü kullanılması sonucu meydana gelecek sıkıntılara önceden çözüm bulması gerektiğini gösteriyor. Çünkü kuraklıkla artması muhtemel göçün önüne geçebilmek kuraklığı azaltmakla mümkün olabilecektir.