Catalog

16 Murat KIŞLALI E nerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), Tekirdağ bölgesinden sonra Türkiye'nin ikinci büyük doğalgaz dağıtım ihalesine Çukurova Bölgesi'nde çıkacak. Hükümet'in ve EPDK'nın izlediği bu doğalgaz politikası yasal açıdan dayanaksız olmasının yanı sıra güvenlik açısından da çok sakıncalı. Çünkü bu yolla Türkiye enerjide dış kaynaklara; ve özellikle, Rusya'ya olan bağımlılığını arttırmış olacak. Son dönemde hem Avrupa'ya, hem de eski Sovyet ülkelerine sahip olduğu enerji kaynaklarını kısma tehditiyle ciddi sıkıntılar yaşatan Rusya enerji silahını kullanarak yeniden dünya devi olma amacı güdüyor. Oysa yapılması gereken Türkiye'nin yurt içinde bulunan su, kömür, rüzgar, güneş gibi kaynaklarına dayanacak ve ucuz olması için bunu kamu yatırımlarıyla yürütecek bir enerji politikasının uygulanması. Ama Hükümet, parayı bulduğu halde yerli kaynaklara yatırımı özel sektöre bırakmak istiyor. Üstelik bunu da "cılız" bir şekilde yapıyor. Kamu eliyle enerji üretimini katlamak varken, özel sektör ile Rusya'ya bağımlı hale getiriliyor C S TRATEJİ bu ihaleler Danıştay tarafından bu yılın içinde iptal edilmişti. (Şimdi aynı ihaleleri yine mevzuat eksikliğiyle DSİ yapıyor, ve bu ihaleler de, yargıya götüren olursa iptal edilecek.) EPDK'nin iddiası bu doğalgaz dağıtım ihalelerinin özelleştirme sayılmaması gerektiği. Ama doğalgaz dağıtımında kullanılan "bedel indirme" yöntemi, firmaların ihaleye katılım süreçleri, lisans ihalesi sürecindeki uygulamalar hep özelleştirmede kullanılan yöntemler olduğu için, yargıya giden olduğunda bu görüşlerini savunmaları güç olacak. Enerjide ‘bağımlılık’ oyunu Tekirdağ'dan sonra en büyük ikinci bölge olan Çukurova'da da doğalgaz dağıtımı ihalesine gidileceği haberi Türkiye'nin çarpık enerji politikasını bir kez daha gözler önüne serdi. Hükümet inadına enerjide Türkiye'yi, özel sektöre, dış kaynaklara ve daha da kötüsü Rusya'ya bağlayacak bir yol izliyor. mücadeleler sonucunda, Türkiye'de özelleştirmenin nasıl yapılacağı mevzuat açısından açıklığa kavuşturulmuş durumda. Eğer özelleştirme yapacaksanız, bunu özelleştirmenin usul ve esaslarını da içeren bir yasaya dayandırmak zorundasınız. 4046 sayılı özelleştirme yasası, 3996 sayılı YapİşletDevret Yasası gibi. Ancak EPDK'nin yaptığı bu ihalelerin usul ve esasları herhangi bir yasada açıkça belirtilmiş değil, yönetmeliklerle düzenleniyor. EPDK benzer şekilde hidroelektrik (sudan elektrik üreten) santralleri ihalelerine çıkmış, yasal mevzuata dayanmadığı için GÜVENLİK AÇISINDAN SAKINCALI EPDK'nin bu şekilde düzenlediği kentlerdeki ısınma ve ısıtma işinin bir başka ve belki daha önemli sakıncası Türkiye'yi dışa ve büyük oranda Rusya'ya bağımlı kılması. Doğalgaz temiz bir yakıt. Kullanıldığında kentlerde hava kirliliğini düşük düzeyde tutuyor. Türkiye'de doğalgaz yok. Türkiye doğalgazı uzun vadeli ve "al ya da öde" denilen alamasa da parasını verdiği anlaşmalarla dışarıdan alıyor. Doğalgazın üçte ikisi Rusya'dan alınıyor. Yüzde 22'sinin alındığı geri kalan en önemli kaynak İran. İran'ın hem ideolojik konumu, dünya politikasındaki çalkantılı yeri, hem de Türkiye'ye doğalgaz sağlama konusundaki kötü geçmişi (İran geçen kış Türkiye'ye yolladığı doğalgazı bir kaç defa haber vermeden kesmiş, bir kaç defa da yolladığı doğalgazın basıncı olması gerektiğinden çok düşük çıktığı için büyük problem yaratmıştı) Türkiye'yi büyük oranda Rusya'ya muhtaç kılıyor. DOĞALGAZ İHALELERİ EPDK, tüm Türkiye'de belirlediği bölgeleri, sırayla bu bölgelerde özel sektörün doğalgaz dağıtımı yapması için ihaleye çıkarıyor. En düşük dağıtım bedelini teklif eden firma o bölgeye 30 yıl için doğalgaz dağıtımını yapmaya hak kazanıyor. Mülkiyeti kendine ait olmak üzere tüm bölgedeki doğalgaz dağıtım altyapısını kuruyor. İhalede belirlenen bu dağıtım fiyatı 8 yıl sabit kaldıktan sonra EPDK tarafından her bölgenin durumuna ve şirketlerin taleplerine göre değiştirilebilecek. Anlaşma olmazsa, şirket dağıtım altyapısını satın alıp karını cebine koyarak işten ayrılabilecek. Böylece devlet, hem kendi eliyle bir özel sektör tekeli yaratmış, hem de altyapının mülkiyetini almadığı için, dağıtım hakkını karşılıksız devretmiş oluyor. Kapitalizmin ve serbest piyasanın en önemli faydası, rekabetten gelen fiyat indirimi. Oysa burada oluşturulan sistem rekabeti engelleyerek tüketicileri, kapitalizmin yapısı gereği temel hedefi karını maksimize etmek olan firmaların insafına bırakacak. Üstelik bu bonkörlüğüne karşın devlet dağıtımın altyapısına bile sahip olamayacak. RUSYA’YLA YATAĞA GİRMEK Ancak enerji politikasında kendini Rusya'ya bağlamak, ayıyla yatağa girmek gibi. Enerji kaynakları, Rusya'nın yeniden bir dünya gücü olmak için kullandığı en önemli silah. Rusya geçen yıl eski Sovyet ülkelerinin kulağını çekmek için Ukrayna'ya yolladığı gazı azaltınca Türkiye çok zor durumda kalmış, Avrupa'da enerji konusunda Rusya'ya bağımlı olmanın ne kadar kötü bir fikir olduğunu ilk defa bu kadar açık bir şekilde anlamıştı. Aynı şekilde Rusya bu yıl Türkiye'ye de bir oyun oynadı ve Azerbaycan'a verdiği doğalgaz fiyatını bir anda 200 doların Türkiye için önem üzerine çıkardığını taşıyan BTC’nin açıkladı. Türkiye, Rusya'ya yapım çalışmalarından olan doğalgaz bağımlılığını bir görüntü... azaltmak için Azerbaycan ile 2005'deki doğalgaz tüketiminin 10’da birine gelen bir miktarı senede 120 dolardan satın alma anlaşması yapacaktı. Türkiye pazarını bu şekilde Azerbaycan'a kaptırmak istemeyen Rusya, baskıyla Azerbaycan'a sattığı doğalgazın fiyatını ikiye katlayınca bu proje suya düşmüş görünüyor. İHALELER MEVZUATA AYKIRI... Türkiye'de evlerdeki ısınma ve ısıtma faaliyetlerinin, sanayinin enerji sorununun bu şekilde gördürülüyor olmasının çeşitli sakıncaları var. Bir defa, her ne kadar adına EPDK tarafından "Doğalgaz dağıtım lisansı ihalesi" denilse de, yapılan bir özelleştirme uygulaması. 1980 ve 1990'larda uzun yıllar süren hukuksal İŞTAH AÇIÇI DOĞALGAZ PİYASASI