Catalog

22 A C S BD Kuzey Irak’taki yapıyı fiilen tanıdı TRATEJİ Barzani’nin ziyareti ve Türkiye Dr. Hicran KAZANCI TUSAM Ortadoğu Araştırmaları Masası 4 Ekim 2005 tarihinde, yerel kıyafet giyen Irak Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) lideri Mesut Barzani, Amerikan Başkanı George Bush tarafından "Kürdistan Devlet Başkanı"(!) sıfatıyla Beyaz Saray'da karşılandı. Görüşme, 15 Ekim 2005 tarihinde Irak'ta yapılan anayasa referandumunun resmi olarak kabul edildiğinin açıklanmasından hemen sonra gerçekleşti. Bu zamanlamayla, Haziran 1992’de Irak'ın kuzeyinde bir araya gelen iki Kürt partisince[1] oluşturulan Kürdistan Bölgesel Parlamentosu’nda(!) alınan “Kürdistan(!) federe yapısının oluşturulması” kararının tanındığı ve bu oluşuma karşı çıkma yolunun dünyanın tek süper gücü olan ABD'den geçtiği mesajını başta Türkiye olmak üzere Irak'a komşu olan ülkelere iletilmek istendiği anlaşılıyor. Burada önemli noktalardan birisi, yakın geçmişe kadar aşiret reisi olarak nitelendirdiği Talabani'yi Irak Cumhurbaşkanı olarak tanıyan Türkiye'nin yine aşiret reisi olarak gördüğü Barzani’yi de artık “bölgesel parlamento başkanı” olarak tanımak durumunda kalabilecek olmasıdır. Ayrıca bugüne dek Irak'ın kuzeyinde bir federal yapının oluşumuna karşı çıkan Türkiye, artık federal yapıya değil, bir Kürdistan(!) oluşumuna karşı çıkmak noktasına gelmiştir. Bu gelişmelere paralel olarak da gerek Arap Ligi, gerekse Amerikan işgaline ve Irak’ın bölünmesine baştan beri şiddetle karşı çıkan Sünni grupların, Irak'ın kuzeyinde oluşan federal yapının tanınmasına ses çıkarmadığı görülüyor. Böylece Irak’ın kuzeyinde çizilen Kerkük merkezli DP lideri Barzani, Bush tarafından kabul edilen sıfatı K ile uluslararası alanda meşruiyet de kazanmış oldu. KYB lideri Talabani’yi Irak Devlet Başkanı olarak kabul etmek zorunda kalan Türkiye, Barzani’yi de ‘Bölgesel Devlet Başkanı’ sıfatıyla kabul etmek durumunda kalabilir. Kerkük’ün statüsü ise sorunun en can alıcı noktasını oluşturuyor. Kerkük için yaşamsal önemdeki 2007 referandumuna kadar Türkiye’nin ABD’yi ikna etmesi ve BM gözetiminde ağırlığını koyması gerekiyor. 2 ABD’den sonra Avrupa’ya geçen Barzanı İtalya’da Papa ve Berlusconiyle görüştü. (14 15 Kasım) Kürdistan(!) haritasının ve hem Irak'taki hem de bölgedeki bazı güç odaklarınca artık kabullendiği anlaşılıyor. Türkiye’nin önlemleri rak’ın yeni anayasasıyla azınlık durumuna düşen Irak Türkmenlerin durumu, Türkiye’yi kaygılandırılmaktadır. Ayrıca Türkiye, jeoekonomik açıdan dünyadaki önemli kentlerden biri olan ve de fakto olarak kurulan Kürt federe yapısının şah damarını teşkil edecek olan Kerkük şehrinin kimlik tartışmasını sona erdirecek çözümün, gerek Irak, gerekse bölge için tehlikeli bir durum yaratacağını düşünmektedir. Irak Anayasası’na göre Kerkük’ün kimlik tartışmasını yani hangi etnik guruba ait olduğu konusundaki tartışmayı sona erdirecek çözüm, şe I hirde 2007’de yapılacak referandumdur. Türkiye, sakıncalarını görerek şehrin kimliğinin belirlenmesi konusundaki referandumun Irak’ın genelinde yapılmasını istemektedir. Ne var ki Irak’ın yeni anayasası, Kerkük şehrinde yaşayan hangi etnik grubun diğerlerine nazaran çoğunluğu teşkil ettiğini ve şehrin kimliğinin hangi gruba ait olacağı konusunun 2007 yılında Kerkük’te yapılacak referandum ile belirleneceğini açık bir şekilde ifade ediyor. Dolayısıyla, 30 Ocak 2005’de Irak’ta yapılan seçimlerin sonuçlarını özellikle Kerkük şehrinde gerçekleştirdikleri illegal nüfus kaydırmalar sonucu lehlerine dönüştüren Kürt partiler, şehre illegal nüfus kaydırma politikalarına devam edeceklerdir. Bu gelişmeleri göz önünde tuttuğumuzda, 2007 yılında yapılacak referandumun sonucunun bugünden kestirilmesi zor olmayacaktır. Kuzey Irak’ta yönetimi hedef alan saldırılar şiddetin dozuda artmış olarak devam ediyor. (22 Kasım) Irak’taki siyasal ve askeri gelişmeler, tüm bu planları ABD’nin tek başına gerçekleştirmediğini gösteriyor. Çünkü, ABD önderliğindeki koalisyon güçünün Irak’ı işgal etmesi üzerinden yaklaşık iki buçuk yılın geçmesine rağmen, ülkede istikrarın tamamen kaybolması, güvenlik ortamının sağlanamaması ve direnişçiler tarafından öldürülen Amerikan askerlerinin sayısındaki artış nedeniyle ABD yönetimi, Irak politikasından dolayı tam bir çıkmaz içerisindedir. Nitekim, ABD yönetimine karşı son dönemde, gerek dünya, gerekse Amerikan kamuoyunun tepkisi giderek artıyor. Özellikle Saddam Hüseyin rejiminin nükleer silah yapmak için Afrika ülkesi Nijerya üzerinden uranyum almak istediği iddiasını araştırmakla görevlendirilen eski büyükelçi Joseph Wilson'ın araştırmasının ardından iddianın asılsız olduğunu kamuoyuna duyurmasıyla, Amerikan halkının yönetime karşı güveninin tamamen yok olduğu anlaşılıyor. Dolayısıyla, Bush idaresini tam bir karanlık tünele sürükleyen bu gelişmelerin tek çıkış yolu Irak sorunun çözülmesi oluyor. Bu bağlamda Türkiye, söz konusu gelişmeleri dikkate alarak iki stratejik adım atmalıdır. Birinci adım, ABD’nin Irak politikasına katkıda bulunacak şekilde Bush yönetimi ile işbirliğine gidilmesidir. Türkiye’nin, Irak’ta BM denetimi ve yabancı gözlemcilerin kontrolü altında bir nüfus sayımının yapılmasını ve özellikle 15 Aralık 2005’de Irak’ta yapılacak parlamento seçimlerinin BM ve yabancı gözlemcilerin denetiminde yapılmasını ayrıca, Kerkük’ün durumunun tarafsız olarak kontrol edilmesini sağlamak amacıyla BM’ye ait daimi büroların açılmasını sağlayacak güvenlik ortamının hazırlanması konusunda ABD yönetimini birlikte çalışmaya ikna etmesi gerekiyor. Türkiye’nin atması gereken ikinci stratejik adım ise, Kerkük ve civarında asılan PKK terör örgütünün bayrağını indirme gücüne sahip olduğunu kanıtlayarak Irak’ın kuzeyindeki askeri gücünü artırmasıdır. Bu adımları atmak suretiyle Türkiye, ABD askerlerinin uzun süre kalamayacağı Irak’ı ve yanı sıra bölgeyi kasıp kavuracak etnik savaşın ve bu savaşın uzun yıllar sürecek etkisinin önünü bugünden kesecektir. Aksi halde, Kuzey Irak merkezli oluşan bir Kürdistan(!) federe yapısı, Irak’ın güvenliği kadar Türkiye’nin güvenliğini de tehdit edecektir. [1] Kürdistan Demokratik Partisi KDP ve Kürdistan Yurtseverler Birliği KYB