Catalog

CUMHUR DERGt 25 "Daha önce kente gelmiş olanlar bir tür gecekondu ağası oldu. Bu ağalar, hem göç edenlere yardım ederken hem de onlan sömOrdüler." AYIN KONUSU "1950'lerden sonra gecekondular artık belediyelerin alt yapılanndan yararlanarak kurulncıaya başlandı. Geoakonduculukgirişimcilik dunımuna geldi." • Dr. IbrahJm Yasa. Türkiye'dekl gecekondulaşma sürecînln, 1950'lerde Tru man doMrlnl ve Marshall yardımi 1 e bir1 likte emperyalizmin Türkiye ekonomislnl buyük ölvüde elkilemesl sonucu başladığı görOşOnO savunınuştur. Özelde Ankara'daki gecekondu sorunu konusunda araştırmalar yapart Prof. Yasa, genelde Türkiye'dekl gecekondulaçma süreclnin kaynaklandıfiı noklaları loplumbl* limsel açıdan şöyle özetlerniştîr: "1945'lerden sonra. yani savaştan sonra Türkiye'de az da olsa bir kente goçme ftareketi vardt. î950'den sonra. özeilikte Marshail yardtmı sonucunda A BD 'nin direktifi üzerine katayoltanmn gcnel sisteme bağtanması, utaşttn araçlatınm artma* 8i. kuylerin geleneksel yalnızlıklanndan kurîufmastna yotaçtı. Yine ABD'nln direktifi Üzerine Türkiye tümüyle bir tanm ülkesi durumuna getirildi, tanmdaki maklnatoşma glderek artU. Tanma gübre. böceklerle savaçım ilaçlan gibı çağdaş girdh ler sağtandt. Tanmda ınvydana gelen bu değişme, eski gcteneksct rarı/ıı biçiminl ve ta/tmdan kazanç sağlayan aile yapt&ınt tumüyle değiştirdi. Tanmda buyük ailenin anfamt kalmadt ve ktrsal aianda vat otan gizti işsiztik. açtk işsizliğe dönüştü. Geniş ailebiçiminden. çekirdek aile biçimine geçitdi. Bu da köyden kente göç akımını büyuk ölçudearttırdi. f l uI I T üÜ ÖĞRETİM üyelerlnden Prof. w bir geçiş Prof Yasa: "Gecekondu toplumu Insan, evinîn yerlc bir edüdiğini, eşyalarının sokaga atıldıgını görünce ne hisseder, ne düşünür?.. toplumudur" NÜFUS ARTIŞI Kuşkusuz gecekondulaşma sürecini yaratan bîr önemll neden de. uzeltikte sağhk teknolojisi'ndeki gelişmelet ile birlîkte ortaya çıkan nutus pattamastdtr. Sağtık atantndaki geiişmeier kırsal kesimdeki çocuk öiümierinî azatttt. Türkiye, 1950'ierde dünyadaki azgelişmiş ülkeler arasmda yıtda yüzde 3 ile. en büyük nütus patlamast otan ulke oldu. Her dairesi 200 meirokareiik 4 kallı "gecekondular" da var ARIYER llçoslndeyiz, Kireçburnu sınlarında. Istanbul Boğazı'nı kuşbakcşı gönen köşelerden biri. Yeryer gecekondular g6rüloyor çevrede. Çoflu tek kallı. Aralarinda ikl katlı olanlan da var. Ancak bunlara gecekondu yerine 'V///8" demek daha doğru. Bu yapıiarın Içlnde dört katlı betonarme ve mermer kaph bir apart S man hemen dîkkatl çekfyor. Istanbul Barosu Avukatlarından Kamer Turkmen oğlu'na alt. Tamamen kaçak olarak yapılmış bir "gecekondu apartman" bu yapı. Kamer Türkmenofllu. bu sırtiarda her nasılsa bir arsanın 30/60,hlssesinl ele geçfrmiş. Yaklaçık 25 metrekare etmekte bu hlase. Evet yanlış okumadınızL Sarıyer Kireçburnu 475 ada, 9 GECEKONDU AGALIĞI Yukanda saydığım. sosyat ve ekonomik değişmeler sonucu kırsai kesimden kentteregöçme; bazen mevsimlik işçitik. bazen de tümuyie kente yerteşme btçiminde görOldu. Türkiye'de ilk gecekondularrastgele kuruluyorlardı. Ancak. 1950'lerden sonra aıtık gecekonöutar planh düzenli ve belediyelerin alt yapılanndan yararlanarak kuruh maya başiandı. Gecekonducutuk bit girişimcilih durumun , j/rfı. Bu girişimcitift. daha önce kente getniiç, beiediye ile iyi ilişkiler kurmuş otanlann bir tur gecekondu ağaltğı kurmasma yol açtı. Bu ağalar, hem köyden kente goç edenlere yardım ederken, bem de onlan sömurme sştevini usîtendller. m SINIFSAL KONUM 1960lara değin gecekondu topluluklarında smıfsal bilinçlenme yoktu. Bunun nedeni de i$ türterinin*çok çcşitli olmaşıydı (menıut, seyyar sarıcı, esnaf. dolmuşçu glbi). Yani topluluk türdeş değildi. AncuK, gecekondu bilinçlenmesi diyebtlecegım, dıştan geiecek tehlikptere harşı birieşme olgvsu. türdeş olmayan topluluğu bîrleŞ' ttrdi. 1960'iardan sonra çok partili yaşama girilmesi ile birtikte gecekondu bitincinden stnıt bilincine ulaşma sureei baştadı. üecekondutar pariiler içsn biıcr "oy deposu" iditer. Bu açıdan gecekondu toplutuktan partiler için çektci otmaya baştadı. Bu durum, gecekondulara dıştün bir etkiiemeyi gelirdl. Yeni aiyasai sistemle toplumdaki dengesızlikleri guren yeni, genç bir gecekondu kuşağı doğdu. Tüm bu yenilikler gecekondu toplumuna dinamizm kazandtrdt." ÇÖZÜM KENDİİÇİNDE Prof. Yasa. gecekondu topUımunun bir getjlş tnpJurnu olduğunu ıfade ederek, "Yuşadıgtmu gunlerde gecekondular yıkılarak, yerine apartmanlar yapthyor. Bir zaman geiecek gecekondutar yok olacak. Yanî gecekondu toplumu kendî çeltşkisıni^ çözümünö içinde taştmaktşdtr"öem\ş\\f.\ Gecekondu tüm geri kalnıış ülkelerin ortak sorunu.. Içte Zamtna' başkenü Lusaka'da lcneke cvler ve baiıkcı kız.. parseıoe kayıtlı bulunan 4.089 metrekarelik beiediye orsasının brtîşiğlnde bulunan 25 metnekar^lflc blryerln sahibl Kamer Türkmenofllu. Ne yapilabllir bu yere? Sanınz bugOnku yapı kurallan İçlnde bir tavuk kümesl bfle yapmak otası deflll buraya. Ama TOrkmenogıu, ol'anaksız oiam olanaklı kılmif. Hemen beiediye arsası üzerine kaymış. bir katta 150200 metrekarellk dalreler yapılacak biçimde temeller kazdırmış, dört katlı bir gecekondu dlkivermiş böylece. Dörl katlı gecekonou 1971 yılında tamamlanmış. O zamandan bu yana da klraya verilmekte. Bu'arada Turkmenoğlu İkl kati satmtç. sattıklan kigiler tapulannı aiamayınca i?ln IçyOzunO anlamışlar. Diğer dalreler lae her yaz üç aylıfiına Suudî Arabistan Emlri Prena Abdülazlz tarafından kkalanırmış. Elektrigt. auyu ve yolu vardır bu gecekondunun. işln ilging yani. bu haberin yayınfandıfiı Ocak 1977 larihinde llgllilere göre bu blna hakkında kaçak yapı zaptı tutulmuş ve yıkım karan da uygulanmıştır(!) İşln anlaşılamayan yani da yıkılan (t) gecekondunun nasıt hâtfi Iginde oturanlaria biriiktesapasağlam ayakta durablldlğidir. Şlmdl gene bir başka gecekondu OyküsUnegeçellm. 1 Mayıs Gecekondu Mahallesi yıkımına: 2 Eylül 1977 tarlhlnde saatler öğleden sonrasını gösterlyor. Çevre polıs, asker, partzer. jop, kalkan, uzun menzillisilahlariadolu. Birden pailıyor silahlar. Saatler sorOyor gecekondu saklnleriyle güvenllk güçlcri arasındaki vauşma ve yoksul mahallenln ustune akşam karanlığı Indlğinde 5 öiü ve 47 yaralı kalıyor geriye. Ve de yüzlerce gozattına alınmış gecokondulu.. Bu larrhten öncede bir kaç kez yıktınlmışiı Ümranlye'nin Ankara asfaltı uzerinde bulunan ve Imar lakan Bakaniığı'na ai: gecekondu onleme bolgeslnde kurulınuş 1 Mayıs Mahaile8İ gecekonduları. i Mayıs yakımıyla blrlikte gecekondu sorunu birkez daha dehşet verici bir tablonun sergllenmeslne yol agıyordu. Bir yani kurbağalı bir dere, öte yanı göpiuk. "kannca karannca" diyordu biri. "gelip yerleştik. Kira verecek gücüm kalmadı. Yapacak başka bir şey yoktu. Gelıp buraya dört duvar çekiverdim. Ama komadüar.. Yıktp geçtiler.. elektriği yok. suyu yok. yolu yok.. çeyreslmlkrop yatağt..." Ve şöyle diyordu biri. sorunun çuzümunu yakıp yıkmakta görenler: "Kızılay'dan çadır isteyeceğiz ve buraya konacağız. Dördüncü kez yıktttat. Bizi denîze sursünter o zaman buradan çıkanz."