Catalog

CUMHURİYET DERGİ 13 AYIN KONUSU M Mal sahibi kjracı ilişkisinde esitlik var mı? AL sahlblklracı lllşkllertnln düzenlenmesl söz konusu olduğunda, yasaların klracıyı koruma anlamında llkeler getlrmes! gerektlğl vurgulanıyor. "düzenteme kiracı lehine olması gerekir" dlyen Prof. aydın Aybay nedenlnl şoyle anlatıyor "Çünku mal sahibi. kiracı lUşklslnde eşitlik yoktur. Pazarı eşitllk olarak koyaraanız, sömuru doğar. Nüfusun %50fefn//ı kiracı ve kiracıiarm geiirlerinin yaktaşıtt %56'stpın kiraya glttiği bir uıkede işin vahameti daha cfa açık otarak ortaya çıkar. Devlet bu durumda tarataız hakem oiabillr mi? BQ1Qn Dunyada Devlet auruma kiracıdan yana kanşıyor ve sosyal devlet nlteliğlnln gereğl düzeniemetere giöiyor." Prof. Aybay: "Sorunun KİRA GÜVENLIĞİ Klra guvenliğl aorunun yaaal dOzenlemelerdo, klra parası güvânllgl ve tahllyeye karşı güvenceolmak üzere Ikl ana bOlumde ele alındıfiına Işaret eden Prof. Aydın Aybay, yaaalarla kiracı kesimlni koruma duzenlemalerlnln 1, DOnya Savaşi lle birllkta yerieştlfiinl anlatıyor. Llberal, serbest piyasa düzenlemeslnden vazgeçlllrken, öncelerl klra aorununun savaşın bHlml Ue sona ereceğî samlmış. ancak zaman Içlnde do0aJ rejlmin surdOğu görülmüştür. BugOn artık sosyal devlette, aınırlayıcı klra dozenleme&lnln geçîci değll, surekli blr rejlm olarak yerleşllğlnl vurgulayan Prof. Aybay. kira parası gOvenllği açısından durumu çâyle özetliyor: Kira parası guvenıiyı sesov&t piyasa llkesine bağianamaz. Arztalep serbest bırakthrsa kira parası ödenemez boyutlara ulaşır. Sınırlamaya gerek vardır. 6570 sayıiı yasada, 2. ve 3. maddelerte bu sınırtama daha çok dondurucu bir sistem otarak gctmiştir. Anayasa Mahkemest bu. maddeieri 7963 yıhnda 7'ye karşı 8 oyia. yasadakt şekliyle mufkiyet hakktnm özunu zedeiediği şeklîndeki bir yorumla iptal etmistir. Yeni bir yasa beklenmiş, hâlâ yapıtamamıştır. Anayasa Mahkemosrnin iptal karan iie uyguiamada nargaşa doğmustur. Kira tiyattan serbest kaldı dendi. Yargıtay 1964te bugörüşükabuletmedl. Yargttay'a göre klra parasınm sınırieyıcı llkesi değil, tatbik sekll Anayasa'ya aykm bulunmusıur. Yasa boşluğu sımrlama llkesinin nasıl uygulanacağı Ue ilgiildir. Yasanın bu boşluğu mahkemelerce tespit davalan Ue dolduruiacakttr. Mahkemeler bu tespitl yapartarken. kirayt oiağan rayfce göre aaptayacaklardır. Olağan rayiç. bllirkişl ve ekonomik değer, uyguiamada çok tarklı ve sakıncalı sonuçlardoğurmuştur. Enson Yargıtay3. Hukuk Dairesi, mahkemelerin değlşlk değerlendirmcterini ottodan kaldırmah îçln klra tespit davalannda toptan eşya tiyat endekslerînin ölçu olarak ele alınmaaım u kiraiar sisleminin gefirilmesidir SahiUerde plansız, düzensiz, denetimsiz inçaatlar... Şimdi bu yörelerdekî konuüunn satıç fiyatlan birkaç milyonu, kiralan ise 68 bin lirayı buluyor... öngörmustor. Genel fiat ınaenslerinde % 20 ye kadar görüien artıs kiralara da aym oranlarda yanaıyacakttr. Fiatlardak%20'ye 40 artış kmya %2O, %40 üstundeki artıslor ıse yarı oranda kiraya yansıtıtacaktır. Böylece klralardaki arttşın %20 civannda tutufmast amaçlanmtstır. • J5ır SABtT KtRA SÎSTEMÎ Sorunun çözutnü sabit kiraiar slstemlnin getirilmesidlr.Neye gOre saptanacağı ayn bir konu. Ancak serbest pazarhk duzenini, yeni ev kirslanması da dahit, hiçblr noktada kabul etmemek gerek. Kira artınmlarını mahkemeden kurtarmak, kira' lann ne oranda artacağını her yıl belirlemek, bütun kira llişkUerini sicile geçire cek blrduzenleme getirmek zoruntuluğu vardır. Sonuç olarak kesinlikle şunu diyebiiiriz ki, serbest pazarhk düzeni, hangi asamada olursa olsun kaldınlmazsa, getirllen hiçblr yasal düzenleme oiumiu çözüm getirmeyeM cektir " İŞLERLİĞÎYOK Yargıtay 'ın son karan klra parası yuvenltği açısından iy\ bir çözOmdür, Ancak yasamda bir işlerllği yoktur. Çünkü sistem yeni klra sözleamelerlnde uygutanmamaktadır. Yeni kira sözleşmelerinde serbest pazarlikduzeniişlemektedir. Diğer leri de bundan etkilenmektedirter. mal sahibi Ue karşı karşıya kalan kiraeı, rayiç yuksek olunca kirayı yukseltmek zorunda kahyor. Çıkarma söz konusu oluyor. Yargıtay kiralan %2O artışta tulmaya çalıştrken. buyük kentlerde 23 yıl içinde kiraiar %500/uA bir artış gösteriyor. Serbest pazarhk duzeni, dava açma, çıkartma tehdldi kiracıyı teslime zorluyor. Bizde ise sözieşme ner kira yılmda yenileniyor, Yeni yer. yeni para, i&stm* masratlan, yasak olan hava parası. çevre iUşkilerintn değismesı. değışen yol masra* lı, çocuktjnn okulu, çarşı, pazar, komşu ilfşkiteri, iş yerleri için ticari işletmenin değer kaybetmesi. Wm yitiritenler, yaaada tahliyeye karşı çok ciddi güvence olması zorunluluğunu getiriyor. Yasada kira para' stntn ödenmemesi veya düzenslz 6denmesi Ue ilgili hukumler çok sert Adam işten atılmıŞt kirayı ödeyememiş. nedenl mrulmadan evinden de atılabiliyor. Batıda ise kiranın haktı nedente ödenmemesinde önce mahkemeye gidiliyor, mahkeme süre tanıypr. Onemti bit tahltye nedeni ise mal sahibintn gereksinmesî. Bizde bu sureler de çok kısa. Batıda mal sahibi ihbardan sonra lahliye İçin 5 sene bektiyor. Bizde ise bir ay önce îhbar edip çıkartmak bile oiası. Bir de mal sahibinin tahllye tazminatt ödemesı gerekli. Batıda kiracının bir yılhk kîrasmı ödemek* dukkanlar için ayn bir tazminat söz konusu. Bizde yasada buyle bir tazmlnatın yerl bile yok." TAHLİYEYE KARŞI GÜVENCE Tahliyeye karşı güvencenln, klra paraaı güvencesl lle yakından bağıntılı oldufiunu vurgulayan Prof. Aydın Aybay bu konudaki yasal sorunFarı Ise şöyle özetliyor: "ktraanın bulunduğu yerden kendl rızası olmadan çıkarılmamast gerekir. ISttmaSOğUtmaklİma •Japon Daıkm MümcssiIIiği ve işbirliği altında Su soğutma guruplaru Su soğutma kulelcri • Salon tipi soğutma ve ısıtnıa apareyleri • Aksial ve Radyal fanlı ısıtma apareyleri • Ulima Santrailerî, tck ve çift cmişli vantilatörlcr GENEL SATICISI • Kum vekıl fıltrcleri, Su tasfiye tesisleri ye cihazlan ENDUSTRİveTESlStf A.Ş., • Panel tip çelik radyatör ve Konvektör tip ısitıcılar Nb 49 • ElektrikliKonvektör,muhtel'ifelektrikcabloları En uygun fiyat, dcvamlı ilgi» Hizmetinizdeyiz... 2 Vı Vl.10t&7C