Catalog

PROF. DR. KEMAL KOCABAŞ’TAN ‘Cumhuriyet ve Köy Enstitüleri Imecesinin Aydınlık Yüzleri’ Uzun yıllar Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Derneği genel başkanlığı yapan Ne yazık ki bu büyük devrimi yaratan Köy Enstitüleri çok partili sisteme Köy Enstitüleri üzerinde 30’a yakın kitabı bulunan Prof. Dr. Kemal geçildikten sonra adım adım söndürüldü. 1950 seçimleriyle iktidara Kocabaş’ın “Cumhuriyet ve Köy İmecesinin Aydınlık Yüzleri” adını taşıyan gelen DP eliyle kapatıldı. Oysa bu kurum yaşasaydı Türkiye’nin bugünkü yeni kitabı kısa süre önce yayımlandı. toplumsal yapısı tamamen değişik olacaktı. Köy Enstitülerinden yetişen köy çocukları enstitülerde edindikleri Köy Enstitülerinden 20 bini aşkın öğretmen ve sağlıkçı diploma aldı. kazanımlarla Anadolu’da Aydınlanma Devrimleri’nin yılmaz savunucusu Bunların içinden akademisyenler, yazarlar, şairler yetişti. Kocabaş bu oldular. Köyün canlandırılması, toplumun Aydınlanma ilkeleri yönünde kitabında, Köy Enstitüsü sisteminden yetişen yazarlar, aydınlar ve şairler eğitilmesi imecesine büyük katkı sağladılar. üzerinde durmaktadır. Uğur Mumcu, Yılmaz Büyükerşen ve çasıdır. Prof. Dr. Kocabaş, Köy Enstitüsü ta- DR. MEHMET ALEV COŞKUN Prof. Dr. Yakup Kepenek yer almaktadır. rihine böylece çok önemli bir katkıda bulu- nuyor. Kocabaş, Köy Enstitülerinin 85. yıl- rof. Dr. Kemal Kocabaş kendisini adeta Köy Enstitüleri ‘KÖY ENSTITÜLERI’ dönümünde dağınık makalelerini bir araya düşünce ve pratiğine adamış bir aydındır. Kocabaş, “Köy Enstitüleri” başlığını taşıyan getirerek çok önemli bir kitap yayımlamıştır. P Köy Enstitülü bir öğretmen ailenin çocuğudur. Kendisi üçüncü bölüm, Köy Enstitüsü kökenli 24 Prof. Dr. Kocabaş kitabın sunuş yazısın- de Hakkâri, Konya-Karatay liselerinde görev yaptıktan yazar ve şairi ele almaktadır. da şöyle diyor: “Bu kitapta yer alan isim- sonra “katıhal fiziği” alanında doktora yaparak 9 Eylül Köy Enstitülerinin ak yüzü bu yazar leri yakından tanıdım. Onların dışında ül- Üniversitesi’nde öğretim üyeliği yapmıştır. ve şairler arasında Hürrem Arman, Şerif kemizde, YKKED ailesinde çok değerli ya- Akademik çalışmalarının yanında 2001 yılında İzmir’de Tekben, Şinasi Tamer gibi Köy Enstitüsü zarlarımız, sanatçılarımız, dostlarımız var. kurulan Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği (YKKED) genel müdürlüğü yapmış idealistler, Fakir Bu kitaptaki yazılar son 25 yılda sonsuzlu- başkanlığını, 2021 yılına kadar kesintisiz olarak sürdürmüştür. Baykurt, Talip Apaydın, Mahmut Makal, ğa uğurladığımız aydınlar ile yayıma hazır- Prof. Dr. Kocabaş, YKKED Derneği genel başkanı olarak Mehmet Başaran, Dursun Akçam, Sami ladığım kitaplarda yer verdiğim, kitapları- yaşamını Köy Enstitülerini yeni kuşaklara tanıtıp özümsetmek Özdemir, Mevlüt Kaplan, Niyazi Altunya na önsöz yazdığım, kendileriyle ilgili çalış- üzerine kurmuştur dersek abartmamış oluruz. Köy Enstitüleri ve Mustafa Gazalcı yer almaktadır. taylarda konuşma yaptığım aydınlarla farklı ile ilgili olarak 30’u aşkın kitap yayımlamış, bu alanda ‘SANATÇILAR’ zamanlarda yazdığım yazılardır.” sempozyumlar, konferanslar, toplantılar düzenlemiştir. Köy Enstitüleri Anadolu’da Aydınlanma “Sanatçılar” başlığını taşıyan 4. bölüm- ‘CUMHURIYET EĞITIM DEVRIMININ MIMARLARI’ de, Nâzım Hikmet, Necati Cumalı, Can Devrimi’nin ve Cumhuriyet değerlerinin Kocabaş’ın Cumhuriyet ve Köy Enstitüleri İmecesinin çok önemli taşıyıcısı olmuşlardır. Anadolu’da köy Yücel, Cemal Süreyya, Özdemir Asaf, Ataol Behramoğlu Aydınlık Yüzleri adını taşıyan yeni kitabı 336 sayfa ve 4 gibi şairler ve sanatçılara yer verilmiştir. yapısının içeriden canlandırılmasını üstlenmişlerdir. bölümden oluşuyor: “Cumhuriyet Eğitim Devriminin Mimarları” Ancak karşıdevrimciler, sömürgeci emperyalist dev- 3. bölümün özgün yanı, Köy Enstitülüler kuşağı adını taşıyan 1. bölümde, dört devrimciyi anlatan dört önemli anlatılırken aynı zamanda Köy Enstitülerinin temel letler Anadolu’da toplum yapısının Aydınlanmaya yönel- makale: “Mustafa Kemal’i Yeniden Anlamak”, “Mustafa ilkeleri de ele alınmaktadır. Örneğin Köy Enstitüsü mesi devrimini kabul edemiyorlar, bu kurumun yıkılması Necati’den Günümüze”, “Hasan Âli Yücel Aydınlığı” ve Müdürü Hürrem Arman anlatılırken “Piramidin Tabanı ve için ellerinden geleni yapıyorlardı. Bu emperyalist güçle- “Eğitim Devrimcisi İsmail Hakkı Tonguç” yer almaktadır. Beşikkaya Köy Enstitüsü” başlığı kullanılmıştır. rin yanında her yerde olduğu gibi işbirlikçiler de vardı. Diğer örnekler şöyledir: “Akçadağ Aydınlığı ve Şerif Prof. Dr. Kemal Kocabaş bu kitabıyla, Aydınlanma ha- ‘AYDINLARIMIZ’ Tekben”; “Şinasi Tamer ve Pamukpınar Köy Enstitüsü”. reketinin içinde mücadele etmiş olan aydınlarımızı hem “Aydınlarımız” başlığını taşıyan 2. bölümde Köy Böylece Köy Enstitülerinin yoktan yaratılması ve çalışma tanıtarak hem de anarak Cumhuriyet ve Aydınlanma ha- Enstitüleriyle ilgili 26 aydın üzerine yazılmış makaleler metodu somut olarak ele alınıp incelenmektedir. reketine önemli bir katkıda bulunmuştur. n yer almaktadır. Bunlar arasında Engin Tonguç, Muzaffer Şerif, Sabahattin Eyüboğlu, Yaşar Kemal, Bedri Rahmi ‘KÖY ENSTITÜLERI DEVRIMININ ZIHINSEL Cumhuriyet ve Köy Enstitüleri Imecesinin Aydınlık Eyüboğlu, Ruhi Su, Server Tanilli, İlhan Selçuk, Oktay BIR KAYNAKÇASI!’ Yüzleri / Prof. Dr. Kemal Kocabaş / Bassaray Akbal, Türkan Saylan, Halit Çelenk, Korkut Boratav, Bu kitap Köy Enstitüleri devriminin zihinsel bir kaynak- Yayıncılık / 336 s. / 2025. CUMHURIYET’IN KALBINDE: ANKARA’NIN MEKÂNSAL, TOPLUMSAL VE SIYASI YOLCULUĞU Canan Birsel, Prof. Dr. Filiz Yenişehirlioğlu, Prof. Dr. Mehmet Tunçer, Prof. PROF. DR. NEVNİHAL ERDOĞAN Dr. Savaş Zafer Şahin gibi yetkin akademisyenler yer alıyor. nevnihal.erdogan@kocaeli.edu.tr İncelenen konular, “Cumhuriyet’in ve Ulusal Devletin Hafıza Mekânı Ola- rak Ankara’nın Siyasi ve Sembolik Üretimi, Ankara’nın Yüzyıllık Gelişimi, ransa Bilimsel Çalışmalar Ulusal Merkezi’nde araştırma direktörü olan Ankara’nın Kamusal Mekânlarının Oluşumu ve Başkalaşımı, Ankara Müzele- sosyolog Prof. Dr. Gülçin Erdi tarafından derlenen Cumhuriyet’in Kal- ri, Medeniyetler Kavşağı Ankara, Atatürk Orman Çiftliği, Kızılay Meydanının F binde: Ankara’nın Mekânsal, Toplumsal ve Siyasi Yolculuğu adlı kolek- Dönüşüm Sürecinde İmar Planı Değişikliklerinin Rolü” gibi başlıklar taşıyor. tif çalışma, Ankara’nın başkent oluşunun 100. yılını kutlamak amacıyla, Fran- Başkent Ankara’nın 100 yıllık serüvenin ele alındığı Cumhuriyet’in sız Araştırma Ajansı tarafından desteklenen uluslararası bir proje doğrultusun- Kalbinde’de, Ankara’nın kentsel mekânını sembolik ve siyasi üretimini ve bu- da SRC Kitap tarafından yayımlandı. nun kentleşme, kent morfolojisi ve bunların kent sakinlerinin gündelik yaşam Cumhuriyet’in Kalbinde, Milli Mücadele’nin mekânsal sembollerinden bi- üzerindeki etkileri ele alınırken Ankara’nın kentleşme anlamında iz bırakmış ri olan, başkent Ankara’yı hem bugünüyle hem dünüyle irdeleyen çalışma aynı farklı dönemleri merceğe alınıyor. zamanda geleceğe ilişkin önerilerde bulunan bir kitap. Kentin tarihsel bir bakış açısıyla kuruluşundan günümüze kadar yaşadığı dö- İstanbul’un başkentliğinin, Ankara lehine terk edilmesi, Anadolu’nun Ankara merkezli kalkınması ve ulusal modernleşmesini başlatmıştır. Bu bağlamda An- nüşüm, değişim ve zorlukları ortayla konuluyor. Erken Cumhuriyet döneminden kara, Türk milliyetçiliğini ülkenin siyasi projesi olarak gören cumhuriyet kuru- itibaren modernleşme çabalarının yanı sıra güncel siyasi ideolojilerin mekânda cuları için bir başlangıç noktası olarak görülmüş, genç Cumhuriyetin modern şe- yarattığı etkilere de ışık tutuluyor. Ankara’nın farklı dönemlerindeki kentsel ge- hirlerini yaratmak için Carl Lörcher (1925) ve Hermann Jansen (1929-38) gibi lişimi, mimari planlaması ve toplumsal dinamikleri gözler önüne seriliyor. n Alman mimarlara şehir planları hazırlatılmıştır. Bu planlar 1978 kadar titizlikle uygulanmıştır. Cumhuriyet’in Kalbinde: Ankara’nın Mekânsal, Toplumsal ve Siyasi 10 makalenin yer aldığı kitapta, bugünkü Ankara’yı anlamak için kentsel tarih ve gelişim çok yönlü bir bakış açısıyla sunuluyor. Bölüm yazarları arasında Prof. Dr. İlhan Tekeli, Prof. Dr. Yolculuğu / Derleyen: Gülçin Erdi / SRC Kitap / 320 s. / 2025. 4 15 Mayıs 2025