Catalog

Öner Yağcı romancılığının anlamı… Sistematik felsefedeki başlıklardan biri de “ahlak felsefesi”; benzeri yaklaşımla ama farklı düzlemde bunu edebiyata kaydırdığımızda, “yazınsal ahlak” diyebileceğimiz bir altlık oluşturulabilir. O zaman mürebbi roman, görevci yazar vb. yaklaşımlardan ayrı, bire bir yazma edimine dönük ama ahlaksallıkla örtüşmüş halde farklı bir sorgulamanın da önü açılabilir. ner Yağcı’nın Çankaya Cumhu- koyarak ve çirkinliklerden arınmış bir yarın riyet Roman ve Öykü Günleri’nin arayışının çağrıcısı olarak üzerlerine düşen Ö “onur yazarı” seçilişi nedeniyle görevi yerine getirmek zorundadırlar.” Ankara’da bunu açımlayan oturuma katı- (Karşı, Şubat 1996); “Bir sanatçı, bir lıp konuşunca katılımcılarla paylaştıklarımı yazar, kendisine aydın kimliğini sağlayan derli toplu yazmaktan da alamadım kendi- kimi erdemleriyle var olmalıdır.” mi. Öyle ya Öner Yağcı, yazınımızda vefa “… Bunun sanatçı açısından zorunlu borcumuz olan bir imza. bir görev olduğuna da inanıyorum.” Ama yolculuk da kolay değil, Yaren Ley- (Karşı, Nisan Mayıs 1996, [Söyleşi: Aydın lek benden oturaklı. Onun bileti gidiş-dönüş; Öztürk]), “Umut arayışının, sanatın da ya ben, önümde yollar. Etkinlik için masa- temel konusu, evrensel konusu olduğuna mı da itekleyip kentten kente savruluyorum. inanıyorum.” (Cumhuriyet Kitap, 11 Nisan Ankara sonrası Bursa bekliyor. Nilüfer 1996, [Söyleşi: Ruhan Mavruk]). Belediyesi, Turgay Fişekçi düzenleyiciliğiy- FAŞİZME KARŞI YAZINDA le Rıfat Ilgaz’ı 2025’in yazarı seçti. Gidece- OMUZ OMUZA ğim tabii. (Daha önce yapıtlarıyla adlarını Öner Yağcı’nın bu düşüncelere Naziler- andığım yazarlara da döneceğim ya hangi le ilgili çalışmalarından kalkarak ulaştığı, sırayla, göreceğiz.) taşıdığı etkiyi yazın kadar toplumsal tüm YAZINSAL SORUMLULUK YA DA alanlara yaydığı öne sürülebilir. DONKİŞOTLUK… Nazi Kampları (2004) adlı yapıtına Öner, mitolojik çağlardan bu yana aka- yönelme nedenleri bunu somutluyor: gelen, dünyada modern çağın, bizde Ay- “1980 (12 Eylül) öncesinde Nazi dınlanma Devriminin ışığıyla insan aklını kamplarının pek bilincinde değildim.” doruğa çıkaran kahramanlar, kahramanlık- “Nazi toplama kamplarının irdelenmesi lar çağının ardılı bir kalem. ve en derin ayrıntılarına kadar anlaşılması Günümüzde bu çağ örtülmeye, şapkadan karşı- zorunluluğu, 12 Eylül döneminde yaşadığım Mamak YAZINSAL AHLAKÇILIĞIN KÖKENİ… kahramanlar çıkarılıp gözden düşürülmeye, neredey- Cezaevi yıllarımdan sonra bende neredeyse bir tutku Bu kavrayıştaki yazarlar 1940’lardan 50’lere geçen se silinmeye çalışılıyor. olarak yer etti.” süreçte toplumcu gerçekçi 1940 kuşağı yazarlarıyla Öner Yağcı, buna karşı aklın yanına erdemi, vicdanı “Sürekli korkutma ve sindirmeyle yaratılan hava Köy Enstitüsü çıkışlı imzalardan etkiler almıştı. katıp edebiyatı bu doğrultuda algılayan, bu kavrayış- Öner Yağcı, Köy Enstitülülerin 1968 yükselişinde- Mamak’ı (ve diğer birçok cezaevini) Nazi Toplama la romanlar kaleme almayı öneren yazar imgesi uyan- Kamplarından farksız hale getirmişti.” ki işlevini sergilerken özellikle kendisi de bu ardıllıkla dırdı baştan bu yana. “Faşizm her yerde aynıydı ve aynı yöntemleri edebiyat yapmayı seçti. Gazete yazıları, kuramsal metinler vb. toplumsal Ancak 1989 sonrası yaşanan savrulma, küreselci, kullanıyordu.” (17 vd.) olayları kullanmalık dille ya da yargılama, karar ver- “Çeşitli uluslardan insanlarca yaratılan evrensel bir postmodernist açılım, algı, bu akışta kesintiye yol aç- me diliyle doğrudan aktarmaya çalışırken roman fark- Nazi kampları edebiyatı doğdu. Bu edebiyat insanları tı. Öner, yine de romanda “etik kaygı” taşınması ge- lı dil-mantık yapısıyla düz aktarımdan çok daha güçlü rektiğini vurguladı, Aydınlanmanın kahramanlar çağı Nazizmin zulmüne karşı ve savaşa karşı mücadeleye gerçeklik algısına yol açıp gerçeğin daha iyi kavran- çağıran bir edebiyat oldu. Barış mücadelesinin şövalyeliğini sürdürdü. masını sağlayabiliyor. en önemli sayfalarını oluşturdu. / Bu sayfalarda, Yazılarıyla söyleşilerinde bunu dillendirdi hep: Geçmişte Fethi Naci, “İnsanımız, olup bitenleri şim- “Yazın, yaşamdan dersler çıkarılması, yaşamdaki gerçeği süzerek, yoğunlaştırarak, estetize ederek dilik romanlardan öğreniyor” derken yıllar sonra Éric yanlışlıkların giderilmesi, doğruların egemen olduğu yeniden yaratan; ölüme ve acıya karşı koyan; Nazi Vuillard da buna katılmıştı: kamplarının insani ve duygusal haritasını çıkaran bir güzel yaşamın yaratılması için bir uzun koşuya “Bugün toplumda yaşanan siyasi kaosu iyi anlaya- çıkan kimi insanların anlamlı bir serüvenidir bence.” onlarca roman, öykü, deneme, şiir var; ‘ölümün bilmek için soğukkanlı analizlere değil, daha çok ede- “Dünya yazıncıları geçmiş zamanın kötü yaşamlarıyla elinden bir şeyler kurtarmak’ olan anılar, tanıklıklar biyata bakmak gerekir.” var; onlarca inceleme var. / Nazi kamplarının bir daha hesaplaşarak, bugünün yanlışlarını cesurca ortaya Öner Yağcı, yaşanmaması romanda bu kavra- için, var oluş yışın ardılı olarak, temellerinin siyasal tarihimize iyi kavranması koşut anlatı evren- gerekiyor...” (56) leriyle 1980 sonra- Öner, yazın kamu- sının önemli roman oyunu da uyarıyor: yazarları Mehmet “Nazizmin suçla- Eroğlu, Kaan Ars- rı bir ulusun suçu lanoğlu, Fatih Ati- değildir. Her çağ- la vb. yazarlar ara- da ve her ulusta sında yer aldı, ön- var olan vahşilik- cülük üstlendiği ro- tir. Bu serüven her man ahlakçılığında ulusun başına ge- donkişotluk yap- lebilir, propagan- tı hep. da, dehşet, >> 12 15 Mayıs 2025