Catalog

EKONOMİ Fitch: Para politikasında soru işaretleri sürüyor Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch’in Kıdemli Direktörü ve Türkiye analisti Paul Gamble, Türkiye’nin para politikasının tutarlılığına ilişkin soru işaretlerinin devam ettiğini söyledi. Fitch’in Twit ter hesabından paylaşılan mesajlara göre Gamble, Türkiye’de mali disiplinin sürdüğünü belirtirken, turizm gelirlerindeki sert düşüşün düşük petrol fiyatları sayesinde dengelendiğini vurguladı. 8 EDİTÖR: PELİN ÜNKER TASARIM: BAHADIR AKTAŞ Zam Zili Çaldı Çarşamba 14 Eylül 2016 Servis ÜCRETİ memnun etmedi Evlerinin yakınında okul bulunmaması ya da çocuklarının daha nitelikli bir okulda okuması gibi sebeplerle daha uzakta bulunan okullara çocuklarını kayıt yaptıran velilerin karşısına ise artı bir masraf olarak okul servisi ücreti çıkıyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Koordinasyon Müdürlüğü’nün (UKOME) kararına göre bu yıl servis ücretlerine yüzde 7 zam geldi. Gelen zam ne velileri ne de hizmet verenleri memnun etti. Servislerin halihazırdaki fiyatlarını zaten yüksek bulan veliler zamlı fiyatlara tepkili. UKOME’nin açıkladığı oran ise İstanbul Taşımacılar Birliği’nin (İSTAB) beklediği oranın altında kaldı. İSTAB Başkanı Ahmet Karakış, yaptığı açıklamaya göre birlik, enflasyon rakamları dikkate alınarak bu yıl servis ücretlerinin artış oranının en az yüzde 12 olarak belirlenmesi yönündeki görüşlerini UKOME’ye iletmişti. Okullar pazartesi açılıyor. Yeni zamlarla bir öğrencinin ortalama masrafı 500800 TL’yi bulurken bu, özel okullarda 1000 TL’yi aşıyor Toplam 19 milyon öğrenci 19 Eylül’de ders başı yapacak. Okulların açılması ise kırtasiye, giyim, tekstil gibi sektörlere hareketlilik sağlıyor. Bu yıl gerek okul kıyafetleri ve kırtasiye malzemelerinin gerekse de servis fiyatlarının aynı anda zamlanması üreticileri ve hizmet verenleri sevindirirken velileri maddi olarak zorluyor. Okul formaları yüzde 16, kırtasiye ürünleri yüzde 8, okul servisi ücretleri yüzde 7 zamlandı. Kur ve asgari ücret Türkiye Okul Kıyafetleri ve Satıcıları Federasyonu Ünal Tunaboylu’nun yaptığı açıklamaya göre, okul formalarının fiyatları yüzde 1016 arasında arttı. Zammın nedenine ilişkin ise Tunaboylu, “Bunun nedenini dolar kurundaki yüzde 30 artışa ve askeri ücretin artmasına bağlıyorum. İşçilik maliyetlerine bağlı bir pahalılaşma söz konusu, yoksa kumaş ve iplik fiyatlarında ciddi bir değişiklik yok” dedi. Zammın sadece yeni satışa çıkan ürünlerde görüleceğini belirten Tunaboylu “Her üründe zam söz konusu değil. Bazı ürünler geçen yılla aynı fiyatta. Hatta daha aşağı fiyata satılan ürünler dahi var. Okul kıyafetlerinin en az yüzde 25’i bir sonraki yıla devrediyor” diye konuştu. Şişli’deki okullarla anlaşması olan Okan Giyim mağazasının satış elemanı Seçkin Altan “Fiyatlar okuldan okula değişiyor, 300 liraya da forma bulabilirsiniz 50 liraya da. Kazağı, süveteri, hırkası, gömleği ve pantolonu her şeyi içinde 5 parçalık bir takımın fiyatı ortalama 100150 lira civarında. Geçen yıla göre daha pahalı ancak kalitesine göre bu rakamlar değişebiliyor. En pahalı forma fiyatı 250300 lira” dedi. Eminönü’nde satış yapan esnafta ise okul takımının eksik eşyalarını tamamlayacak kıyafetler ayrı ayrı satılıyor. Takım değil de sadece pantolon, yelek, süveter, gömlek gibi takımın ayrı ayrı parçalarına ihtiyacı olan tüketici, Eminönü’nden 1050 lira arasında değişen fiyatlarla eksiklerini tamamlayabiliyor. En az 165 lira Tüm Kırtasiyeciler Derneği (TÜKİD) Başkanı Vecdet Şendil ise okul alışverişinin bir diğer kalemi kırtasiye ürünlerinde bu sene ortalama yüzde 8’lik fiyat artışı olduğunu, öğrencilerin ana ihtiyaçları için ortalama kırtasiye masraflarının 165 lira ile 220 lira arasında değişiklik gösterdiğini dile getirdi. Kırtasiye sektörünün kurdan etkilendiğini açıklayan Şemdil, velileri ucuz olduğu için merdivenaltı ürün almamaları konusunda uyardı. Kırtasiyelerdeki ürünlerin fiyatlarını pahalı bulan tüketiciler ise alternatif olarak süpermarketlerin okulların açılış sezonunda başlattıkları kampanyalara yöneliyorlar. Marketlerde çantadan defter kabı, boya, defter ve kaleme pek çok ürün satışa sunuluyor. Migros’ta boya kalemleri 6.90, beslenme kutusu 2.50, tükenmez kalem 1.5, dört parça cetvel takımı 0.95, okul çantası 39.90 TL. A101’de çekçekli ilkokul çantası 16.95, beslenmeli ilkokul çantası 14.95, kalem kutusu 2.95, kaplık 0.35, defter 1.505.25, defter kabı 1.5 TL. Şok’ta keçeli kalem 4.75, kuru boya 2.25, yazı tahtası 4.95, pastel boya ve sulu boya 4.95 TL. BİM’de 10’lu kurşunkalem 1.75, 200 yaprak defter 6.50, okul çantası 22.50, tahta kalemi 2.50 TL. l Ekonomi Servisi Üniversite öğrencileri ciroları artıracak Kampuslara sipariş gönderen restoranlar, üniversitelerin açılmasıyla cirolarını ve sipariş sayılarını üçe katlıyor. Yemeksepeti verilerine göre her yıl okulların açılmasıyla, restoran başına cirolar ortalama yüzde 185, sipariş sayıları ise yüzde 190 artıyor. Restoranlar bu talebi karşılamak için yeni döneme hazırlanırken, Yemeksepeti de üniversitelilerin online yemek siparişi üzerine bir mini rehber hazırladı. Buna göre, Yemeksepeti’ndeki 13 bin üye restoranın 6 bine yakını, 99 bin farklı ürün seçeneğiyle, 150 üniversitenin toplam 367 kampusuna sipariş gönderiyor. 2016’nın ilk yarısı kam puslara giden sipariş sayısı 1.1 milyonu buldu bile. Üniversitelilerin en çok tercih ettiği yemek lahmacun. Lahmacun siparişleri, tüm siparişlerin yüzde 19’unu oluşturuyor. Onu çiğ köfte dürüm, Adana dürüm, tavuk şiş ve mercimek çorbası takip ediyor. Şehirlere ve semtlere göre değişmekle birlikte, ortalama bir lahmacun 3.5 TL, çiğköfte dürüm 3.5 TL, Adana 9.5 TL, tavuk şiş 13.5 TL ve mercimek çorbası 5.5 TL’den satılıyor. l Ekonomi Servisi Hazine’nin ihracatçıya desteği genişletilecek Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, Hazine’nin kredi garanti sisteminin kapsamının genişletilmesi yönünde çalışmaların son aşamaya geldiğini söyledi. Kredi Garanti Kurumlarına Sağlanan Hazine Desteğine ilişkin düzenlemede değişikliğe gideceklerini ve kefalet sisteminin daha kapsamlı ve etkin hale getirileceğini vurgulayan Şimşek, yeni sistemin KOBİ’lerin yanı sıra ihracatçıya da can simidi olacağını anlattı. Şimşek, kefalet limitlerinin KOBİ’ler için 2 milyon dolar, KOBİ dışında kalan yararlanıcılar için ise 50 milyon dolar olarak belirlendiğini söyledi. Şimşek şöyle devam etti: “İh racatın finansmanına ilişkin kefalet taleplerinin Eximbank kanalı ile olması durumunda yüzde 100’e kadar kefalet verilebilecek. Talebin Eximbank kanalı ile olmaması durumunda ise KOBİ tanımı dışında kalan ihracatçılar için yüzde 85 ile kefalet sağlanabilecek. Yapılan tüm bu değişikliklerle, mevcut durumda 3 milyar liraya ulaşan kefalet hacminin kısa dönemde 10 milyar liraya, orta vadede 20 milyar liraya ulaşmasını bekliyoruz.” l Ekonomi Servisi Mehmet Şimşek Nakliyeci, Beyaz Rusya ve Ukrayna’ya yöneldi Geçen yıl kasım ayında Rusya ile yaşanan uçak krizi nakliye sektörüne de olumsuz yansıdı. Uçak krizi sonrasında Rusya’ya giriş yapamayan Türk nakliye firmaları, yönünü Beyaz Rusya ve Ukrayna’ya çevirdi. İhracat taşımalarında güzergâh değiştirmek zorunda kalan Türk nakliye firmaları, akaryakıtta yüzde 35’e, otoyolda ise yüzde 350’ye varan maliyet artışıyla karşı karşıya kaldı. OcakHaziran 2015 döneminde Beyaz Rusya’ya 714 sefer yapan nakliyeciler, bu yılın aynı döneminde sefer sayısını yüzde 472’lik artışla 4 bin 84’e çıkardı. Türk nakliye firmaları aynı dönemde Ukrayna’ya ise yüzde 178’lik artışla 2 bin Rusya ile uçak krizi sonrası nakliyeciler güzergâh değiştirmek zorunda kaldı. Seferler, Beyaz Rusya’ya 5.7 kat, Ukrayna’ya ise 2.8 kat arttı. 166 sefer yaptı. OcakHaziran 2015’te Ukrayna’ya 779 sefer yapılmıştı. 2017 ortasını bulur Beyaz Rusya ve Ukrayna’da nakliyecilere hem akaryakıt alımlarında hem de otoyol ücretleri konusunda hizmet verdiklerini belirten DKV Euro Service Türkiye Satış Müdürü Deniz Çokcoş Sezer, Türk nakliye firmalarının, krizin yaşandığı tarihten itibaren Rusya’ya giremediklerini belirterek “Beyaz Rusya’da 42, Ukrayna’da ise 131 istasyonda geçerliyiz. Beyaz Rusya’da toplamda ki 2.743 kilometrelik ücretli otoyol uygulaması var. Burada da 3.5 ton üzeri araçlar için otoyol ödemelerinde de müşterilerimize yardımcı oluyoruz. Rusya akaryakıt ve otoyol ücretlerinde her zaman daha kârlı güzergâh konumunda. Ancak şanslıyız ki, yakın zamanda ilişkilerin iyileştirilmesi için gereken adımlar atılarak bu pazarın kapılarının yeniden açılması gündeme geldi. Bunun olumlu sonuçlarını 2017 ortalarına doğru daha belirgin olarak göreceğimizi düşünüyorum” dedi. l Ekonomi Servisi Ülkeyi sevme biçimleri  OHAL döneminde yazısız bir kural oluştu:  Canınızı sıkan birini, rahatlıkla “terörist” olmakla suçlayabilirsiniz. Yaptıklarıyla keyfinizi kaçıran, ülkeyi sevme biçimi, sizin sevme biçiminize pek benzemediği için ra hatsız olduğunuz herkese, değişik mecralar aracılığıyla terörist demeniz, şu günlerde imkân dahilinde.   Dahası, hem kolay, hem avantajlı bu imtiyazlı hakkı kullanmanın koşulu tek: OHAL’e karar veren, süresine, sertlik derecesine, yaygınlığına, kimin düşman kimin dost olduğuna dair bütün kriterleri tek başına elinde tutan iktidara yakın durmak. (Siz buna “milli irade” üyesi olmak da diyebilirsiniz.) Bir “milli irade” azası olarak, rejim partisiyle aynı hatta hizalandığınız müddetçe, meşrebinize göre zaten çeşit çeşit  “ekmeğini yediğiniz” bu duruşun güncel nimetlerinden yararlanmanız da kolaylaşır. HHH Bundan bir hafta önce, Türk özel sektörünün tamamen yerli çaba ve olanaklarla geliştirdiği ve partiler halinde teslim edilerek önce TSK, ardından Emniyet Genel Müdürlüğü hizmetine sunulan İHA (insansız hava aracı) Bayraktar TB2’nin bütçeye maliyetini sorduğum yazı, iktidar yanlısı kesimlerce “tuhaf” bulundu. Anladığım kadarıyla, bu “tuhaf bulma” halini besleyen faktörlerden biri İHA’yı üreten Baykar Makina firması sahipliğinin Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile akrabalığıydı. Sosyal medyada daha ileri gidip yazının başında aktardığım çerçevede saldırgan ve bilgisizce (soyadımdan dolayı, merhum Metin Toker’in kızı, dolayısıyla merhum İsmet İnönü’nün de torunu olduğumdan son derece emin(!) küfürbaz kimseleri kastediyorum) üslup sergileyenlere gazetecilik çerçevesi, izanı ve nezaketi içinde kalarak yanıt vermenin beyhudeliği ortada... Gelgelelim, vergilerimizden oluşan bütçe kaynaklarını sorgulayan o yazının tamamen gazetecilik saikleriyle ve “milli bütçe” çıkarlarını gözeten refleksle yazıldığını anlatmamız yeterli gelmemiş. O yazıya, çok satan, çok okunan önemli bir gazetenin köşesinden, şirketin objektif koşullarda herkesin teslim edeceği bir “başarı öyküsü” anlatıldıktan sonra finalde araya “laf sokarak” yanıt  verilmesi, o gazetenin Ankara bürosunda yıllarca ekonomi muhabiri olarak çalışmış; Parlamento muhabiri olarak da TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda bütçe kaynaklarını tartışan yüzlerce haberi aynı gazetede haberleştirmiş bende, karmaşık duygu ve düşünceler yarattı. İmzamı ve yazıyı doğrudan anmadığı için (anmıyor ama o konuda son dönem başka yazan olmadı) imzasını doğrudan anmayacağım köşe yazarının yazısındaki ilgili bölüm şöyle: “Bugün Baykar İHA’larının fiyatı sorgulanıyor. Doğrudur, demokratik ülkelerde üzerinde gizlilik bile olsa, bu çeşit bütçe harcamaları kamuoyu tarafından bilinir ve bilinmelidir. Ama bence Baykar İHA’larının fiyatı pahalı bile olsa, böylesine stratejik bir alanda geliştirilen yerli teknolojinin alınması ve kullanılması daha doğru bir karar.” Yerli tercih tabii ki doğru ama...  Onca uzunluğuna karşın maliyetine dair tek bir rakamın, satırın yer almadığı bu övgü yazısından sonra, konunun stratejik ve bütçeye maliyeti bakımından önemi nedeniyle yeniden vurgulayacağım: Yazarın da belirttiği gibi “demokratik ülkelerde çeşitli bütçe harcamaları kamuoyu tarafından bilinir ve bilinmelidir.” Bizim soru ve eleştirimiz de tam bu fasıldan zaten. Konu üzerinde bir gizlilik perdesi olduğundan haberdar değildik. Yazarın satırları sayesinde bilgilendik. Böylesine stratejik bir alanda yerli teknolojinin alınması ve kullanılmasının yanlış olduğunu kim söyledi? Tabii ki ABD ve İsrail firmalarına kamyon dolusu para ödeneceğine yerli firmalar desteklensin. Gelgelelim yerli firmaların, bu stratejik ve gurur veren üretimlerinin Türk milli bütçesine maliyeti, ihale yapılıp yapılmadığı, doğrudan alım yöntemine mi başvurulduğu, yasa gereği kamu otoritelerine tanınan bir hak olan doğrudan alıma başvurulmuşsa hiç değilse bu kadarı kamuoyuna açıklansın. 36 milyon dolar Resmi Gazete’de Kaldı ki, köşe yazarının belirttiği gibi Bayraktar TB2 İHA alımlarının üzerinde velev ki gizlilik kararı bile olsa, mutlak bir gizlilik değil bu. Ekonomi Bakanlığı’nın 15 Kasım 2015 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan bir tebliği, güvenlik bürokrasinin ve firmanın sakladığı bilgileri kamuoyuyla paylaşıyor. “1 Ekim31 Ekim 2015 tarihleri arasında düzenlenen vergi, resim ve harç belgelerinin listesi” başlıklı listede, üretim faaliyetleri sebebiyle vergi teşviği kapsamında değerlendirilen 73 firma ilan edilmiş. Baykar Makina da 36 milyon 77 bin dolarlık üretim değeri ile bu listede yer alıyor. Şirketin vergi muafiyetine konu üretimiyle ilgili sektör hanesinde “diğer ulaşım araçlarını imalatı” yazıyor. Tarih ve konu dikkate alındığında, bu tutarın Emniyet için üretilen 6 adet İHA’ya ilişkin olması muhtemel. Bir yerli ve milli İHA’nın alım maliyeti ile üretilen tüm İHA’lara dair toplam maliyeti içeren bilgi paylaşılacaksa bu köşede yayımlamaya hazırım. C MY B