Catalog

Çarşamba 5 Ekim 2016 EDİTÖR: PELİN ÜNKER TASARIM: SERPİL ÜNAY Beklentiler tepetaklak ekonomi 9 Hükümetin bir ay gecikmeyle açıkladığı Orta Vadeli Plan’da ekonomide işlerin iyiye gitmediği itiraf edildi. İşsizlik artacak, Türkiye daha da fakirleşecek Hükümet eylül başında yayımlanması gereken olarak öngörüldü. 4 Bütçe açığında bu yıl için beklenti 1.6. Ge 20172019 dönemini kap lecek yıl için 1.9, 2018 sayan Orta Vadeli Progra için 1.6, 2019 için de 1.3 mı (OVP) bir ay gecikmeyle dün açıkladı. Buna göre 2016 büyüme hedefi yüz MUSTAFA ÇAKIR olarak öngörüldü. 4 İşsizlik oranı yüzde 10.2’den 10.5’e yükseltil de 4.5’ten 3.2’ye çekilir di. 2017 için 10.2, 2018 ken, işsizlik daha da artacak. Hü için 10.1, 2019 için de 9.8 hedef kümet, 2019 yılından önce işsiz lemesi yapıldı. Hükümet bir önce liğin yüzde 10’un altına inmeye ki OVP’de 2017’de işsizliği 9.9’a ceğini kabul etti. indirmeyi hedefliyordu. Yeni OVP, Başbakan Binali Yıldırım ile ekonomi yönetiminin Yurttaş sırtlayacak yer aldığı toplantıda açıklandı. 4 2017 bütçesinde harcama Tam metni perşembe günü Res lar toplamı 645.1 milyar lira. Ge mi Gazete’de yayımlanacak olan lirler toplamı da 598.3 milyar li OVP’de yer alan beklentiler şöyle: ra olarak öngörüldü. Gelecek yıl 4 Bir önceki OVP’de bu yıl için 46.9 milyar TL bütçe açığı oluşa beklenen 4.5’lik büyüme, yeni cak. 2017’de de bütçeyi vergiler OVP’de 3.2’ye çekildi. 2017 için le yine yurttaş sırtlayacak. Ge öngörülen yüzde 5’lik büyüme he lecek yıl vergi gelirlerinin 511.1 defi de yeni OVP’de 4.4’e indirildi. milyar TL olması bekleniyor. 2018 ve 2019’da yüzde 5’lik bü 4 Cari işlemler açığının bu yüme öngörüldü. yıl 4.3, gelecek yıl 4.2, 2018’de 10 bin dolar hayal 3.9, 2019’da 3.5 olması öngörüldü. Geçen OVP’de cari açık bu yıl 4 Hükümetin kişi başına mil için 3.9, gelecek yıl 3.7, 2018’de li gelir hedefi de düştü. Bir önce de 3.5 olarak öngörülmüştü. ki OVP’de bu yıl için kişi başına 4 OVP’de 2017’de ihracatın 153.3 gelir 9 bin 364 dolar olarak ön milyar dolar, ithalatın ise 214 mil görülmüştü. Yeni OVP’de bu yıl yar dolar olması öngörüldü. için öngörülen kişi başına gelir 9 bin 243 dolara geriledi. Gelecek Başbakan’dan itiraf yıl için öngörülen 10 bin 30 do Başbakan Binali Yıldırım, OVP larlık kişi başına gelir beklenti tahminlerinin kötümser, karam si 9 bin 529 dolara, 2018 için 10 sar tahminler olduğunu belirte bin 659 dolar olan beklenti de 10 rek, “İşimizi ‘kış tutuyoruz, yaz bin 164 dolara indi. 2019 için ön çıkarsa bahtımıza’ anlayışı ile görülen kişi başına gelir de 10 hazırladık. Olabilecek en olum bin 926 dolar olarak yer aldı. 4 Enflasyonda 7.5 olan yıl so nu enflasyon hedefi değişmedi. Yeni OVP’de de enflasyonda 7.5’lik beklenti korundu. Buna karşın bir önceki OVP’de gelecek yıl için öngörülen yüzde 6 enflasyon yeni OVP’de yüzde 6.5’e çıkarıldı. OVP’de 2018 ve 2019 suz tahminleri buraya yansıttık ama günü geldiğinde daha iyi oranlarla da karşılaşacağımızı söyleyebilirim” dedi. Yıldırım, 2017 bütçesini 17 Ekim’de Meclis’e sunacaklarını belirtti. Maliye Bakanı Naci Ağbal, yıl sonuna kadar 15 milyar, gelecek yıl ise 13 milyar lira özelleştir OVP’ye göre kişi başı 191 dolar fakirleştik enflasyon beklentisi de yüzde 5 me geliri hedeflediklerini söyledi. Orta Vadeli Program’a göre Türkiye bu yıl yüzde 3.2 büyürse kişi ba Hayri Kozanoğlu: Bu hedefler de tutmaz şı milli gelir 191 dolar azalarak 9.173 dolara inecek. Hükümet, kuru 2.95’ten hesaplayarak bu düşüşü daha az göstermeye çalışıyor. Orta Vadeli Plan’da (OVP) yapılan değişikliklerle kağıt üzerinde fakirleştik. Dün açıklanan 20162019 dö 2.95’ten hesaplayan hükümet, yeni OVP’de dolar bazında milli gelir ve kişi başı milli ANALİZ milli gelir 2 trilyon 162 milyar liraya inecek. TÜİK verilerine göre geçen yıl nominal (cari Kemerburgaz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, Türkiye’nin OVP’de öngörülen hedefleri hiçbir zaman tutturamadığını belirterek “Ancak bu yılki sapmanın geçen yıllardan çok daha belirgin olacağı görülüyor. Büyüme öngörüsü 2016 için yüzde 4.5’ti. Bu zaten 15 Temmuz öncesinde de aşırı iyimser bir öngörü olarak dikkat çekiyordu. Bir de üstüne 15 Temmuz eklenince zaten yüzde 4.5’lik büyüme hedefinin tutturulması imkânsız hale gelmişti” dedi. Kozanoğlu, şöyle devam etti: “Büyümenin 3.2 tahminin de altında kalınacağını düşünüyorum. Bunun nedeni de şu: Türkiye’nin 2016 yılında yüzde 3.2 büyüyebilmesi için 2016 yılının ikinci yarısında yüzde 2.5’lik büyüme performansı göstermesi gerekiyor. Bu da gerçekçi değil. Çünkü 15 Temmuz’un da etkisiyle yaz aylarında turizmin yüzde 40’a va ran oranlarda gerilemesiyle birlikte üçüncü çeyrek büyüme rakama sıfır civarında hatta belki eksi olabilir.” Kozanoğlu, el koymaların devam ettiği bir ortamda yatırım yapılmasının da beklenilemeyeceğini ifade ederken, bu nedenle Türkiye’deki büyüme sıkıntılarının sadece 2016 değil, gelecek yıllara da sarkabileceğine vurgu yaptı. l ANKARA nemine ait OVP’de bu yıl için hedeflenen yüzde 3.2 büyüme oranı, kişi başı milli gelir hedefini önceki OVP’ye göre 191 dolar aşağı çekiyor. Hükümet yeni OVP’de 2016 sonu için 9.243 dolarlık kişi başı milli gelir tahmini yapsa da, geçen yılki Orta Vadeli Plan’da yapılan he saplamalarda kullanılan 2.9986’lık kur üzerinden hesaplandığında, kişi başı milli gelir 9.173 dolara iniyor. Üstelik kur 3.03’ü geçmiş durumda ve yıl sonu beklentileri halen yükseleceği yönünde. Kuru gelirdeki dü fiyatlarla) GSYH 1 tril şüşü de da PELİN ha az gös ÜNKER yon 952 milyar liraydı. Buna yüzde 3.2 bü termeye ça yüme tahmini ve yüz lışıyor. Yıl ba de 7.5 enflasyon oranını ek şında güncelle lersek milli gelir 2 trilyon 162 nen 20162018 milyar lira çıkıyor. OVP’de üç ay ön Yıl başındaki OVP’de baz ceki programa gö alınan 2.9986 kur oranına gö re büyüme, istih re hesaplandığında dolar ba dam ve ihracatta zında GSYH 721 milyar do hedefler yükseltil lar ediyor. Buna göre dolar ba mişti. Ancak bu ön zında GSYH geçen yıla göre görüler temenniden 1 milyar dolar azalacak. Kişi öteye geçemedi. 10 ay başı milli gelir sene başında sonra hedefler yeniden ki hesaplamaya göre artmadı güncellenirken, değişiklikler ğı varsayıldığında 9.173 dola bu kez aşağı yönlü oldu. ra geriliyor. Buna göre 2015’te Gelirler düşecek 9.286 dolar olan kişi başı milli gelir 113 dolar azalacak. Yıl başında açıklanan 2016 Hükümetin son OVP’deki 2018 OVP’de yer alan öngörü tahminlerinde ise nominal lere göre, yüzde 4.5 büyümey GSYH’nin 2 trilyon 148 milyar le cari fiyatlarla milli gelirin 2 liraya düşeceği belirtilse de trilyon 207 milyar liraya ulaş 2.95’ten alınan kur nedeniyle ması bekleniyordu. Ancak bü dolar bazında kişi başı GSYH yüme tahmininin düşmesiyle 9.243 olarak gösteriliyor. Binali Yıldırım AKP büyümeden vazgeçti Eski Hazine Müsteşarı, CHP istikrar var” dediğine işaret eden Tekirdağ Milletvekili Fa Öztrak, şunları söyledi: ik Öztrak, büyümede çok ciddi “OHAL’in olduğu ülkede siya bir düşüş olduğuna dikkat çekti. si istikrardan bahsetmek son de Öztrak, “Öyle anlaşılıyor ki bun rece güç. Hukuk askıya alınmış dan da memnunlar. ‘Büyümeden ama “siyasi istikrar var, ekono vazgeçmeyiz’ diyorlar. 3.2’lik mik istikrar var” diyor Başbakan. büyüme büyümeden vazgeçme İşsiz sayısı 5 milyonu geçmiş. nin ta kendisidir. Genç nüfus Yüzde 10’u aşmış. 16.7 milyon la, artan işgücüyle bu çok cid yoksul var diyorlar. Bu di işsizlik demektir. Diğer taraf gün Başbakan OVP’yi tan büyüme düşüyor ama enflas açıklarken, dolar yon oynamıyor. Normalde eko 3.03 oldu, borsa dü nomi yavaşlıyorsa enflasyonun şüyor. Avro yükse da düşmesi lazım. Ancak kımıl liyor. Bunlara ba dama yok” dedi. 3.9 olarak he kınca OVP hiçbir deflenen cari açığın da 4.3’e çı ufuk vermiyor.” karıldığına dikkat çeken Öztrak, “Büyüme düşmüş, petrol fiyatla rı düşmüş, girdi fiyatları aşağıya gidiyor ona rağmen cari açık ar tıyor. Bu da çok ciddi bir ilginç lik olarak ortaya çıkıyor” diye konuştu. Başbakan’ın “siyasi Faik Öztrak ‘Tahminleri aşacağız’ Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı Mehmet Büyükekşi, revize edilen Orta Vadeli Program (OVP) ile ilgili, “Dünya ekonomisinde yaşanan gelişmeler, petrol ve emtia fiyatlarındaki düşük seyir ile bölgesel ve jeopolitik gelişmeler büyüme ve ihracat beklentilerini olumsuz etkiledi. Ancak açıklanan hedefler, Sayın Başbakanımızın dediği gibi asgari beklentileri yansıtıyor. İnanıyoruz ki Türkiye ekonomisi, atılacak yapısal reform hamleleri ile birlikte bu tahminlerin üzerinde performans gösterecek, ihracatımız da OVP hedeflerini aşacaktır” dedi. Baskı devam edecek Kapital FX Araştırma Uzmanı Enver Erkan, OVP’de büyüme tahminlerinin kayda değer şekilde aşağı çekildiğini belirterek “Büyümenin üçüncü çeyrekte yüzde 1.8’e kadar gerilemesini, yılın tamamında da yüzde 3.2 olarak gerçekleşmesini bekliyoruz” dedi. OVP’de yapılan büyüme revizyonuyla tahminlerin daha gerçekçi bir seviyeye indirgendiğini vurgulayan Erkan, “Son dönemde darbe girişimi, terör saldırıları ve jeopolitik sorunlar nedeniyle turizm ve üretim kanallarındaki kayıplar, küresel düşük büyüme ortamı, not indirimleri ve OHAL’in uzaması Türk finansal varlıklarında baskı unsuru olacak faktörler. Özellikle OHAL ve jeo politik sorunlarla ilgili olanların Türk finansal varlıklarına baskı yapmaya devam edeceğini düşünüyoruz” diye konuştu. Kalite artmalı Erkan, yıl sonunda dolar/ TL beklentilerinin 3.053.08 aralığında olduğunu belirtti. İstanbul Ticaret Odası Başkanı İbrahim Çağlar ise “Büyüme kalitesini artırmamızın şart olduğu bir döneme girdik. Yeni OVP’de savunma, bilişim ve ilaç sanayisi gibi katma değeri yüksek sektörlerde millileşme vurgusu iş dünyamıza cesaret verecek. İstikrar, büyüme ve yenilikçi yatırımlara yönelme hedeflerinin OVP’nin omurgasını oluşturması memnuniyet verici” dedi. OHAL’de Uzay Ajansı kuralım OHAL KHK’siyle kapatılan 12 TV’den biri olan İMC TV önüne TOMA’ların yığılıp reji merkezinin mühürlendiği saatlerde, Ankara’da Başbakan Binali Yıldırım, Orta Vadeli Program’ı (OVP) açıklıyordu. “Ne var bunda” diyorsanız, şöyle izah edeyim: Malum Türkiye devasa bir cezaevine dönüştükçe (benzersiz bir oksimoron örneği olarak) “yapısal reform”lardan söz ediliyor. Özellikle Moody’s’in not kırdığı hafta boyunca “yapısal reform” vaatleri ülkede demokratik devrim iklimi varmışçasına yoğunlaştı. İşte İMC, Hayat TV’nin aralarında yer aldığı 12 TV ile 11 radyo susturulurken Başbakan toplantısında dağıtılan kitapçıkta, “yapısal” olarak şöyle bir vaat yer alıyordu: “Genişbant altyapısını yaygınlaştıracağız.” Hali kalan gülebilir tabii. Tek cümleyle TV’lerin kapatıldığı, sosyal medya mesajlarının, tutuklama gerekçesi olduğu bir dönemde, genişbant altyapısını yaygınlaştırmanın faydalarını ve bu faydaları hangi ecnebi muhatabına nasıl anlatacağını en iyi iktidarın kendisi biliyordur. Keza, Uzay Ajansı da öyle. Polis dün Özgür Radyo’nun kapısını tekmelerle kırarak girerken, (bir radyodan bahsediyoruz, radyodan) OVP kitapçığında, Türkiye’nin bir Uzay Ajansı kuracağı müjdesi yayılıyordu. Dolayısıyla çocuklar için Kürtçe dublajlı çizgi film yayını yapan Zarok TV kapatılırken, Uzay Ajansı kurmanın yabancı sermaye nezdinde özgün bir ferahlama yaratacağı şüphesizdir. HHH OVP’ye, bütçe hazırlanırken sunulan bir çeşit “niyet mektubu” demek yanlış olmaz. Bağlayıcılığı olmasa da küresel sermayeye “işleri sıkı tutuyoruz” mesajı verir, vitrin görevi görür. Enteresandır, bugüne dek OVP’yi başbakanların açıklaması âdetten değildi. Yasa gereği olan, rutin denebilecek bir uygulamayı, içinde sanki bonbon şekerleri varmış gibi Başbakan’ın programına almanın egoyla değil, olsa olsa ihtiyaç ile bağlantısı vardır. Yıllarca bakan düzeyinde Ali Babacan’ın, geçen yıl da Mehmet Şimşek’in duyurduğu OVP’nin ilk kez Başbakan düzeyinde sunulması, içeride propaganda, dışarısı için de kredibilite ihtiyacına karşılık geliyor. HHH Tek kalemde 12 TV ile 11 radyonun kapatılmasını, bırakın dayanışmayı haber değeri bakımından dahi bir cümleyle olsun metinlerine alamayan TV’ler, doğal olarak Yıldırım’ın sunduğu OVP’ye uzun uzun yer verdi. O fasılda Başbakan’ın, halka basitleştirerek anlatacağını belirtip kamu olarak tasarrufta örnek olacaklarını, zorunlu değilse araç ve yeni bina almayacakları sözü, artık kötü bir şaka bile değil. Yıldırım’ın selefi, Ahmet Davutoğlu da göreve başlar başlamaz sunulan ilk ekonomi brifinginin ardından taşıt tasarrufundan söz etmişti. O yıl bütçede, kamuya 8 bin 500 araç alındığını, bu araçların 222 adedinin de Başbakanlık için olduğunu anımsatalım. Başbakan anlatımında bundan daha dikkat çekici olan, bir yandan mali disiplin ve tasarruf vurgularken harcamalarla ilgili bir gelişmenin bütçeyle ilgisi yokmuş gibi sunulmasıydı. Yıldırım, 2017’de yatırımların bu yıla göre arttırılacağını, bir kısmını bütçe, büyük kısmını da “alternatif finans kaynaklarıyla” gerçekleştireceklerini söyledi. Başbakan’ın kastı 15 Temmuz kanlı darbe girişim sonrası Meclis’ten tartışmayla geçen Varlık Fonu olsa gerek. Gelmiş geçmiş en imtiyazlı fon olan Varlık Fonu’nu gururla anmak varken bunun yapılmamasının anlamı açık: Kişi başına gelirdeki orta gelir tuzağını ve müteahhitlik şirketlerinin finansmanını gizlemek. OHAL’de Uzay Ajansı kurabiliriz. Programda sürpriz yok ABD yatırım bankası JP Morgan, Orta Vadeli Program’da bir sürpriz olmadığını ifade etti. Yeni 3 yıllık OVP’nin daha makul varsayımlar ve daha gerçekçi öngörüler ile daha az iddialı hedefleri baz aldığını belirten JP Morgan, hükümetin büyüme tahmin ve hedeflerini düşürürken, önceden olduğundan daha fazla bütçe açıkları beklediğine işaret etti. 2016 tahmin/hedeflerinin kolaylıkla ulaşılabilir göründüğünü ifade eden ve hükümetin bazı hedefleri aşması şansı da gören JP Morgan, “2017 hedefleri ise daha zorlu görünüyorlar, büyük olasılıkla zaman içinde değişiklikler olacak” değerlendirmesini yaptı. l Ekonomi Servisi C MY B