Catalog

CMYB C M Y B 20 EYLÜL 2009 PAZAR CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 11dishab@cumhuriyet.com.tr SAĞNAK NİLGÜN CERRAHOĞLU Füze Kalkanı: Kime Niyet, Kime Kısmet? Soğuk Savaş’ın Reagan yıllarında “Yıldız Sa- vaşları” adı altında lanse edilen “füze kalkanı” pro- jesinin dönüp, dolaşıp; Türkiye’nin kapısına da- yanması; çok enteresan... ABD ile Sovyetler arasındaki çekişmenin tavan yaptığı Soğuk Savaş ortamında dahi gerçekçi ol- maktan uzak, fantezi ve de aşırı ölçüde pahalı bu- lunan proje; “Yıldız Savaşları” yakıştırmasıyla ha- tırlarsanız Reagan’ın “Holywood vizyonu” diye ti- ye alınırdı… Gerçek adı “Stratejik Defense İnitiative” (Strate- jik Savunma İnisiyatifi) olan proje; düşman kamp- tan gelebilecek füze saldırılarının hedefine varma- dan uzayda tespiti ve yok edilmesi üzerine kurul- muştu. Duvar yıkılıp, Sovyetler dağılınca; “düşman” yok oldu, konu unutuldu.... İki yıl önce Bush, kimsenin tam anlayamadığı pro- jeyi yeniden diriltene dek… Soğuk Savaş’ın hedefi Sovyetler’e karşı kulla- nılması düşünülen “füze kalkanını”; II. Bush, bu kez “haydut devletler” markasıyla nam salan; İran-Ku- zey Kore gibi ülkelere karşı “korunmak” iddiasıyla gündeme almış, Polonya ve Çek Cumhuriyeti’ne yerleştirmeye angaje olmuştu. Tarihin tozlu raflarından 2007 başında indirilen proje, uluslararası camiayı anında elektriklendirmiş; Washington Moskova arasında yeniden -bazı göz- lemciler tarafından- “Soğuk Savaş rüzgârları” ola- rak adlandırılan gerilimin odak noktasına oturmuştu. Putin; Rusya sınırındaki “eski uyduları” Çek Cumhuriyeti ve Polonya’da asla böyle bir sistemin kurulmasına razı değildi… Türkiye’yi Putin işaret etmişti! Almanya’nın Heilingendamm kentinde iki yaz ön- ce yapılan G-8 zirvesinde; bu yüzden ciddi “hır” çık- mış, ilginç tartışmalar yaşanmıştı. Tartışmalar esnasında Putin ABD’li muhatabı Bush’a; “Senin derdin İran’dan gelen/gelebilecek tehditlerse” diyerek kafa tutmuştu: “Git ‘kalkanını’ Türkiye veya Irak’a kur! Irak’ı bu işlerde kullanma- yacaksan; niye o savaşı yaptın?” O zaman da yazmıştım (Bknz. 11/6/2007 “Sağ- nak” )... Bu sözlerin anlamı özetle şuydu: “İlla bir yerlere ‘kalkan’ yerleştireceksen; düne dek benim arka bah- çemde bulunan bölgelere -Polonya ve Çek Cum- huriyeti’ne- ilişme. Bu işler için git kendi arka bah- çeni (Irak ve Türkiye) kullan!” İyi mi? “Füze kalkanı” projesi ile “Türkiye” adının yan ya- na getirilmesine; ilk kez böyle tanık olduk. “Türkiye’ye füze kalkanı koymak!” önerisi ilk de- fa -en azından uluslararası camiada- Washington tarafından değil de böyle Moskova tarafından di- le getirildi! “Batı emperyalizmine kafa tutuyor!” diyerek, Türkiye’de el üzerinde tutulan Putin; bu şekilde dö- ne dolaşa bizim kapımıza dayanan “füze kalkanı- na” önayak olmuş oldu... Emperyalizm sonuçta böyle bir şey… Doğu’su, Batı’sı yok… Gün geliyor bakıyorsunuz, Batı ile Doğu yan ya- na gelip; farklı ve bambaşka bir “emperyal ger- çekliğin” temellerini atıyor… Yakın tarihte örneklerini gördük… Şimdi de uluslararası satranç tahtası üzerinde yer değiştiren bu yeni “füze kalkanı” projesi ile; gene farklı bir jeo-strateji ile yeni bir dizaynın taşları dö- şeniyor. Rusya ile ABD ‘kanka’ oluyor “Kalkan” projesini; sürpriz bir hamleyle, Çek Cum- huriyeti ve Polonya’dan kaydırmaya karar verdiği- ni açıklayan Obama; böylelikle şimdi başkanlığının öncelikli hedefi “Rusya ile ilişkileri reset-lemeye” ki- litleniyor. İlişkileri “reset-leme açılımı” ile Obama, Mosko- va ile el ele; İran etrafındaki çemberi daraltmayı ve Tahran’ın nükleer programı üzerindeki baskıyı art- tırmayı hedefliyor… “Washington açılımını” “yumuşama” ve “bahar” havasında karşılayan Moskova da; kendi açısından birkaç kuş vuruyor. “İstemem!” diyerek dayattığı “Doğu Avrupa Kal- kanı’nı” bir defa tarihe gömdüğü gibi, kalkanın ge- lecekte yanlız cevap verdiği yerlere kurulmasını sağ- lamış oluyor. İlaveten; yeni ekonomik-siyasi “güç geometrile- rinin” –G 2, 13, 14, 20 vs...- kurgulandığı yeni dü- zende “ABD’ye yakınlaşmak suretiyle”; çekindiği bir “G 2” senaryosunu (Çin-ABD kooperasyonunu) ber- taraf ediyor. Dünya politikasında yeniden ciddi bi- çimde söz sahibi olduğunu kanıtlıyor. NATO Genel Sekreteri Rasmussen baksanıza “it- tifak ile ABD ve Rusya’nın füze savunma sistemle- rini birleştirmek” önerilerinde filan bulunuyor! Rus- ya ile yeni işbirlikleri yapmak, yeni ortaklıklara git- mek adına takla üzerine takla atıyor. Bize ise satranç tahtasında gene bu coğrafyaya nasip olan ve tam olarak neye yaradığı/yarayaca- ğı anlaşılmayan, astronomik rakamlara mal olacak; bol gizemli bir “füze kalkanı” beklemek kalıyor… İyi bayramlar! nilgun@cumhuriyet.com.tr İstanbul’daki toplantõda Irak ve Suriye arasõnda ilerleme sağlanamamõş Bağdat’tan yalanlama Dış Haberler Servisi - Irak hü- kümet sözcüsü Ali el Debbağ, Suriye ile aralarõndaki anlaş- mazlõğõn çözülmesi için Türki- ye’nin ev sahipliğinde yapõlan toplantõlarda bir ilerleme sağla- namadõğõnõ bildirdi. Debbağ, 19 Ağustos’ta dõşişleri ve savunma bakanlõklarõna düzenlenen ve yaklaşõk 100 kişinin ölümüne yol açan intihar saldõrõlarõnõn so- rumlularõnõn Suriye’de olduğuna inanmaya devam ettiklerini be- lirterek, bu kişilerin bulunup yar- gõlanmasõ için BM bünyesinde uluslararasõ bir soruşturma açõl- masõnõ istediklerini söyledi. Irak- lõ sözcü, “Bu arada kapımızı di- yaloğa kapatmayacağız” dedi. Kanlõ saldõrõlardan bir gün ön- ce Şam’õ ziyaret eden Irak Baş- bakanõ Nuri el Maliki, saldõrõ- lardan Suriye’de yaşayan eski Irak Baas Partisi liderlerini so- rumlu tutmuş, diplomatik krizin büyümesi sonucu iki ülke de bü- yükelçilerini geri çekmişti. Debbağ bu açõklamasõyla Dõ- şişleri Bakanõ Ahmet Davutoğ- lu’nu yalanlamõş oldu. Davu- toğlu, perşembe günü Türkiye ile “yüksek düzeyli stratejik iş- birliği ilişkisi” kuran iki ülkenin dõşişleri bakanlarõnõ Çõrağan Sa- rayõ’nda buluşturdu. Arap Birli- ği Genel Sekreteri Amr Mu- sa’nõn da katõlõmõyla yaklaşõk 1.5 saat süren görüşmenin ar- dõndan yapõlan basõn toplantõsõ- na Muallim ve Zebari katõlmadõ. New York’ta buluşacaklar Davutoğlu, toplantõda ilerleme kaydedilip kaydedilmediği so- rusunu yanõtlarken, “Daha ileri bir noktaya gidiyoruz ki top- lanıyoruz. Biz, sürecin kendi- sinin işlemesinin büyük önem taşıdığını düşünüyoruz” dedi. İlişkileri onarma çabasõnõn gü- venlik ve diplomasi toplantõla- rõyla süreceği, bakanlarõn ise New York’ta yeniden bir araya geleceği kaydedildi. Abbas: Barış süreci tıkandı KAHİRE (AA) - Filistin Devlet Başkanõ Mahmud Abbas, ABD’nin Ortadoğu Özel Temsilcisi George Mitchell’õn son ziyaretinin başarõsõz olmasõndan sonra Ortadoğu barõş sürecinin tõkandõğõnõ söyledi. Abbas, Mõsõr’õn başkenti Kahire’de Cumhurbaşkanõ Hüsnü Mübarek ile görüşmesinden sonra yaptõğõ açõklamada, “Şu anda yol tõkalõ” ifadesini kullandõ ve barõş müzakerelerinin yolunu açmanõn İsrail’e düştüğünü kaydetti. El Kaide’den Almanya’ya tehdit BERLİN (AA) - El Kaide terör örgütü, internet üzerinden, Almanya’da 27 Eylül’de yapõlacak genel seçimlerden sonra saldõrõ tehdidinde bulundu. Fas kökenli Alman Bekkay Harrach adlõ örgüt üyesine ait video görüntüsünde, “Alman halkõnõn savaşõn sürmesine karar vermesi halinde, kendi hükmünü vermiş olacağõ ve cihadõn Almanya’ya taşõnacağõ” tehdidi savruldu. ‘Roosevelt’e de sosyalist dediler’ WASHINGTON (AA) - ABD tarihinin ilk siyahi başkanõ Barack Obama, sağlõk reformu planõna yönelik protestolarõn ana nedeninin õrkçõlõk olmadõğõnõ belirtti. Obama, geçiş dönemlerinde başkanlarla ilgili hararetli tartõşmalar olduğunu ifade ederek, “Franklin Roosevelt hakkõnda ‘komünistti, sosyalistti’ tarzõ söylenenler, benim hakkõmda söylenenlerle büyük oranda benzeşiyor” ifadesini kullandõ. Tayfun mağdurları öfkeli HEDEF PJAK Dış Haberler Servisi - İran güvenlik güçle- rinin, PKK terör örgütünün İran’daki kolu ola- rak bilinen PJAK militanlarõna yönelik bir di- zi kapsamlõ oparesyon yaptõğõ bildirildi. AA’nõn güvenlik birimlerine dayandõrdõğõ ha- berine göre, Kanyaran ve Merivan bölgeleri ara- sõndaki Geşki karayolunda bir kamyonun “Dur” ihtarõna uymamasõnõn ardõndan çõkan çatõşma- da Şirvan Murad, Veysi Paveli, Ömer Mus- tafa, Marık Hüseyin ve Şefik Mirza ölü ele ge- çirildi. Kamyonda, terör örgütüne ait belgeler ile yaklaşõk 2 milyon dolar değerinde uyuşturucu bulunduğu kaydedildi. İran ordusunun da helikopter desteğiyle Şe- hiran bölgesindeki terör örgütü kamplarõna yö- nelik kapsamlõ bir operasyon düzenlediği bil- dirildi. Salmas kentine bağlõ köylere yönelik ope- rasyonlarda ise İranlõ Kürtleri devlet aleyhine kõş- kõrtan 3 köy imamõnõn tutuklandõğõ bildirildi. İran’dabirdizioperasyon Dış Haberler Servisi - Birleşmiş Mil- letler’e bağlõ Uluslararasõ Atom Enerji- si Kurumu (UAEK), İsrail’e nükleer tesislerini kurumun denetimine açma çağrõsõ yaptõ. UAEK’nin Viyana’daki 53. genel kurul toplantõsõnda, Suriye’nin Arap Birliği adõna sunduğu ve İsrail’in nükleer faaliyetleriyle ilgili endişenin dile getirildiği tasarõ kabul edildi. Bağ- layõcõ olmayan tasarõnõn, UAEK’nin bundan böyle İsrail’in nükleer programõna ilişkin yönetim kuruluna rapor sunmasõ zorunluluğu getirdiği bildirildi. Yõllardõr gerekli çoğunluk sağlanama- dõğõ için reddedilen tasarõnõn, İsrail ve ABD’nin de aralarõnda olduğu bazõ ül- kelerin itirazõna rağmen kabul edilmesi Arap ülkelerinin zaferi olarak nitelendi- rildi. Toplantõya katõlan İsrail heyeti baş- kanõ David Danieli ise, UAEK’nin çağ- rõsõna yanõt vermeyeceklerini söyledi. İran’õn UAEK Büyükelçisi Ali Aşgar Sultaniye ise, İsrail’in nükleer tesisleri- nin incelenmesi amacõyla bütçe oluştur- maya hazõr olduklarõnõ belirtti. Bölgede nükleer silah sahibi tek ülke olan İsrail, Nükleer Silahlarõn Yayõlma- sõnõn Önlenmesi Antlaşmasõ’na (NPT) ta- raf olmamakta õsrar ediyor. Otelde Ahmenijad’a yer yok ABD’nin New York kentindeki lüks Helmsley Oteli, BM Genel Kurulu’na katõlmak üzere kente gidecek olan İran Cumhurbaşkanõ Mahmud Ahmedine- jad’õ geri çevirdi. Kalacak kişinin Ah- medinejad olduğu öğrenilince rezer- vasyonun iptal edildiği belirtildi. ABD’yle çalışan özel güvenlikşirketinebaskın Dış Haberler Servisi - Pakistan po- lisi, ABD büyükelçilik personelini ko- rumakla görevli yerel bir şirkete dün yaptõğõ baskõnda onlarca ruhsatsõz si- lah ele geçirdi. ABD büyükeçiliğiyle anlaşmalõ olan Inter-Risk şirketinin iki çalõşanõnõn da başkent İslama- bad’daki baskõnda gözaltõna alõndõğõ bil- dirildi. Yetkililer, baskõnda 70 silah ele geçirdiklerin şirketin sahibininse aran- dõğõnõ açõkladõ. Baskõnõn, ABD’nin özel güvenlik şir- ketleriyle çalõşmasõna yönelik eleştiri- lerin arttõğõ döneme denk gelmesi dik- kat çekti. ABD’nin Pakistan’da Irak’ta sivilleri katletmesi nedeniyle kötü üne sahip Blackwater şirketiyle çalõştõğõ ha- berleri tepki yaratmõş, ABD ise bu ha- berleri reddetmişti. ABD’nin Pakis- tan’daki elçilik çalõşanlarõnõn sayõsõnõ arttõracağõ ve ülkede Guantanamo ben- zeri bir esir kampõ kuracağõ da son gün- lerde gündeme gelen iddialar arasõnda. Belediye başkanına suikast Pakistan’õn kuzeybatõsõndaki bir köy- deki camiye düzenlenen intihar saldõ- rõsõnda, bölgede önde gelen bir Sünni politikacõ öldü. Hangu kasabasõ ya- kõnlarõndaki Oç köyünde düzenlenen saldõrõda, namaz kõlan kasaba belediye başkanõ Hacı Han Afzal ölürken 3 ki- şi yaralandõ. Afzal’õn iktidardaki Ce- maat-õ Ulema İslam partisine bağlõ olduğu belirtildi. Kohat kasabasõ ya- kõnlarõndaki Usterzai köyünde önceki gün düzenlenen saldõrõda ölenlerin sa- yõsõnõn da 40’a çõktõğõ bildirildi. Amerikan askerleri Ekvador’dan ayrõldõ Dış Haberler Servisi - Ekvador’da ABD’nin Manta Üssü’nün resmen kapatõldõğõ ve ülkede kalan son 15 ABD askerinin de ülkeden ayrõldõğõ bildirildi. Üssün önceki gün kapatõlmasõ üzerine açõklama yapan Dõşişleri Bakanõ Fander Falconi, 10 yõldõr süren “ABD’ye itaat politikasının” sona erdiğini belirterek, “Latin Amerika ülkeleri her tür baskıya ve boyun eğdirme girişimine karşıdır” dedi. Ekvador Güvenlik Bakanõ Miguel Carvajal da, üssün kapatõlmasõnõ ülkenin “bağımsızlığı” açõsõndan zafer olarak nitelendirdi. Solcu Devlet Başkanõ Rafael Correa liderliğindeki Ekvador yönetimi, geçen yõl ABD’nin uyuşturucu kaçakçõlõğõyla mücadele gerekçesiyle bulunduğu üsle ilgili anlaşmayõ yenilememe kararõ almõştõ. Correa geçen yõl da uyuşturucuyla mücadele faaliyetlerine müdahale etmekle suçladõğõ ABD’nin Quito Büyükelçiliği’ndeki bazõ görevlileri sõnõrdõşõ etmişti. ABD bölgeden ayrılmıyor Ekvador’un Manta Üssü’nü kapatma kararõ üzerine ABD’nin Kolombiya’daki 7 üssü kullanmak üzere bu ülkeyle anlaşmasõ, komşu Venezüella başta olmak üzere, Latin Amerika ülkeleri arasõnda tepki yaratmõş durumda. PAKİSTAN POLİSİ RUHSATSIZ SİLAH AVINDA KOLOMBİYA GİZLİ SERVİSİNE DARBE Dış Haberler Servisi - Kolombiya; yargõçlarõn, gazetecilerin ve muhalif politikacõlarõn telefonlarõnõn yasadõşõ dinlenmesiyle ilgili çok sayõda skandalla sarsõlan istihbarat servisini (DAS) dağõtma kararõ aldõ. DAS’õn eski görevlileri, kokain kaçakçõlõğõyla finanse edilen sağcõ paramiliter gruplara rüşvet karşõlõğõ sendika liderleri ve insan haklarõ eylemcilerinin listesini vermekle suçlanõyor. Servisin 40’tan fazla görevlisi hakkõnda halen telefon dinleme suçlamalarõ ile ilgili soruşturmalar devam ediyor. ABD’deki Demokrat Kongre üyeleri, Kolombiya Devlet Başkanõ Alvaro Uribe’nin sendika liderlerinin öldürülmesine göz yumduğu suçlamalarõna dayanarak, bu ülke ile ABD arasõnda yapõlacak ticaret anlaşmasõnõ engellemişti. UAEK’den İsrail’e çağrı Bakan Davutoğlu (en solda), Suriye Dışişleri Bakanı Muallim (soldan ikinci), Arap Birliği Genel Sekreteri Musa (sağdan ikinci) ve Irak Dışişleri Bakanı Zebari’yi (en sağda) İstanbul Çırağan Sarayı’nda buluşturduktan sonra, teknede iftar yemeği verdi. (Fotoğraf: AA) Geçen ayki Marakot tayfunu sırasında 600’den fazla kişinin hayatını kaybettiği Tayvan’da vatandaşlar, gerekli önlemleri almamakla suçladıkları hükümeti protesto etti. Resmen Çin’e bağlı olan, ancak fiilen kendisini yöneten adaların başkanı Ma Yin-Jeu aleyhinde pankartlar taşıyan yüzlerce kişi, “hükümetin beyin ölümü gerçekleşmiş” sloganı attı. (AFP) Güvenlik Bakanõ Miguel Carvaja, üssün kapatõlmasõnõ ülkenin “bağõmsõzlõğõ” açõsõndan zafer olarak nitelendirdi.