Catalog

CMYB C M Y B 27 HAZİRAN 2009 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 11dishab@cumhuriyet.com.tr SAĞNAK NİLGÜN CERRAHOĞLU Ahmedinejad’ın Kâbusu Nida “Salı 23 Haziran, saat 1.37 Sevgili Paulo, Yarın İran’ı terk etmeye çalışacağım. Öğleden sonra 2’ye dek Londra’ya varmazsam, bana bir şey olduğunu anlarsın. O saate dek bekle. Karım ve oğlum (güvenlik nedeniyle sansürlenen..) yerde. Telefon numaraları (…..). E-posta adresleri (…..). Bana bir şey olursa; eşimle oğlum sana emanet. Dünyada başka kimseleri yok. Tek başlarınalar. Dostluğun benim için büyük şeref. Sevgilerimle. Arash.” Yukardaki satırların muhatabı “Paulo”, “Sarı çiz- meli Mehmet ağa”... herhangi bir Paulo değil; Pau- lo Coelho. Brezilyalı ünlü yazar Paulo Coelho yani. Yerküre üzerinde “benim!” diyen tüm dillere çev- rilen ve yüz milyon kopya satan “Simyacı”nın ya- zarı... Alttaki imza kim peki? O da “Dr. Arash Hejazi”ye ait... “Arash Hejazi kim?” derseniz... “İran’ın Nida”sına son anlarında yardıma koşan bir doktor vardı ya hani? O!.. Nida’nın yanında son nefesinin tanıklığını -hem tıbbi, hem “yurttaş gazeteciliği” anlamında- ya- pan ve bunu internetten dünyaya yayıp duyuran doktor... O doktorun da bir adı var artık: Arash Hejazi. Coelho öyküye nasıl dahil oldu? Hejazi’nin internetteki “tanıklığını”, “Tahran’ da Ölmek” (23 Haziran) başlıklı yazımda birkaç gün önce aktarmıştım: “Kızın kalbine ateş açan milis, belli ki onu net gö- rüyor, seçiyordu” diye başlayan Hejazi’nin sözleri şöyle devam ediyordu: “Doktor olduğum için hemen müdahale ettim. Kurşun kızın kalbinde patladığı için tüm göğsüne dağılmıştı. İki dakikada kurban öldü. (You Tou- be’daki) bu görüntüleri, yanı başımdaki arkadaşım çekti. Lütfen bunları yayın...” Dünya; “İran’ın yeşil dalgası”nın bir numaralı sim- gesi ve “Jeanne D’arq”ı haline gelen Nida’nın tra- jedisini, işte böyle; “kilit tanık” Arash Hejazi’den öğrendi... Nida’nın -ölümünden hafta geçmeden- küresel köyün “özgürlük ikonuna” dönüşmesinden birin- ci derecede sorumlu olan Hejazi; “Yandım Allah!” tabii, bundan sonra İran’ da yaşayamadı ve ül- kesini terk etmek zorunda kaldı… Buraya kadar olanlar... şaşırtıcı değil. Şaşırtıcı olan ne? Dünyanın taa öbür ucundan, karekterini kova- layan roman yazarı hesabına Paulo Coelho’nun bu öyküye dahil olması… İran gösterilerinin şiddet sarmalına girdiği gün- lerde, “Simyacı”nın yazarı da milyonlarca insan gi- bi “CNN”de Nida’ nın son anlarıyla karşılaşıyor… A o da ne? Nida’nın yanı başındaki beyaz gömlekli genç adamı yazar tanıyor. Belleğini yoklayan Coelho, “CNN”de Nida ile gördüğü gencin bir Tahran yol- culuğunda tanıştığı İran’daki editörü olduğunu fark ediyor. Bilgisayarının başına oturup derhal “Arash”a; “Yoksa o musun? Gözlerime inanamı- yorum?” mealinde bir “mail” atıyor. Hejazi; Coelho’ya önce; “Ta kendisi!” yanıtıyla dönüyor. Ardından yazının ilk satırlarında aktar- dığım; “Tahran’dan Londra’ya kaçış planını” ileti- yor. Karısı, oğlunun akıbetini; yazara emanet ediyor... Bu gelişmeyi müteakip 24 Haziran günü, saat 13.55’te; İran olaylarını sanal âlemden takip eden herkes Coelho’nun kişisel blogundan, Arash’ın ka- zasız belasız, sağ salim Londra’ya vardığını öğ- reniyor… Şirin Ebadi de sahip çıkıyor Nida, geçtiğimiz cumartesi, 20 Haziran’da öl- dürüldü. Müzik, şan dersleri, felsefe eğitimi alan genç kız; “yeşil isyanı” şiddet kullanmak yoluyla bastıran “Ahmedinejad rejiminin” şimdiden bir numaralı kâ- busuna dönüştü. Asfalt ortasında, belleklerde yer eden çok tra- jik sahnelerle yaşamı noktalanan “mazlum Nida’nın imajı”; şimdiden Musavi’yi aşan bir sembol nite- liği kazanmışken; buna bir de “best-seller” yaza- rı Coelho’nun yukarda özetlemeye çalıştığım malzemesi eklendi. Coelho bundan birkaç aya kalmaz bir best-sel- ler çıkarır. Coelho’nun yanı sıra, İran’ın Nobelli “insan hakları avukatı” Şirin Ebadi de bu arada Nida’nın öyküsüne sahip çıkmakta gecikmedi. Cumhur- başkanlığı seçimini izleyen günlerde kapağı Brük- sel’e atan Ebadi, “genç kızın ailesinin rıza gös- termesi halinde”; “Nida’nın haklarını savunacağı- nı” ve Nida adına “İran devletine dava açabile- ceğini” söyledi. Kadınların yargıçlık yapmasına olanak verme- yen şeriat yasaları yüzünden “yargıç cüppesini” çıkarıp avukatlık bürosu açmaya mecbur bırakı- lan Şirin Ebadi ile Nida’nın kaderlerini “yeşil is- yanda” buluşturan pek çok neden var. Onlar da yarına... NOT: Yazı günlerimizde ufak bir değişiklik ol- du. “Sağnak” bundan böyle cumartesi, pazar, salı ve perşembe günleri okurlarıyla buluşacak. nilgun@cumhuriyet.com.tr ASLI KAYABAL MİLANO - Ekonomik krizin neden ol- duğu girdaptan çõkamayan orta gelir grubuna ait yatõrõmcõ, yönetici ve meslek sahibi İtal- yan vatandaşlarõ son çareyi organlarõnõ sa- tõşa sunmakta aramaya başladõ. Çoğunlukla 40-50 yaş grubu, eğitimli, iş sahibi ya da yönetici düzeyindeki bireylerin organ satõşõ iletilerini duyuran internet site- lerine verdigi ilanlar, krizin boyutlarõnõn ulaş- tõğõ dramatik nokta hakkõnda kaygõlandõrõ- cõ bir gerçeği ortaya çõkardõ. 24 Haziran 2009 tarihli La Repubblica ga- zetesinde yayõmlanan habere göre sahibi ol- duklarõ işletmelerin iflas etmesi, işsiz kalmak, bankalara olan kredi kartõ borçlarõnõ ve ev taksitlerini ödeyememek gibi sorunlarla karşõ karşõya kalan vatandaşlarõn “özel ve acil ilanlar” başlõğõ altõnda yayõmlanan duyurularõnda böbrek, karaciğerin bir bölümü ve omuriliklerini borç batağõndan çõkabilmek adõna satõşa sunduklarõ görüldü. 300 bin Avro’ya böbrek 45 yaşõndaki bir İtalyan vatandaşõ ilettiği mesajda yatõrõmcõ olduğunu, şirketinin iflas ettiğini, tüm sermayesini yitirdiğini vurgu- layarak eşi ve iki çocuğunun geleceğini gü- vence altõna almak icin böbreğini ve talep ol- masõ durumunda omuriliğini satõşa sundu- ğunu duyurdu. İçine düştüğü çaresiz du- rumdan başka bir çõkõş yolu bulamadõğõnõ di- le getiren yatõrõmcõ en az 300 bin Avro ta- lep etti. Bir başka ilanda 1958 doğumlu bir baba bankalara olan borcu nedeniyle ailesine ba- kamadõğõnõ, eşinin kalp ameliyati geçirdiğini, bu nedenle aile ekonomisine katkõda bulu- namadõğõnõ, banka borçlarõ nedeniyle sahi- bi olduğu evi yitireceğine dikkat çekerek böbreğini ve karaciğerinin bir bölümünü sa- tabileceğini yazdõ. ‘Korkuyorum, 12 bin Avro’ya ihtiyacım var’ Kimi çaresiz vatandaşlarõn ise organlarõ- nõ satmak yerine acil yardõm talebinde bu- lunduklarõ dikkat çekti. Torino’dan yazan 54 yaşõndaki Paola iletisinde “Bu ilan metni- ni güçlükle yazabildim. Sahibi olduğum her şeyi kaybettim, tüm mal varlığımı sat- tım. Bankalara halen kabarık bir borcum var ve çok korkuyorum. 12 bin Avro’ya ihtiyacım var, lütfen beni içine düştüğüm bu girdaptan kurtarın” diye çağrõda bu- lundu. Ancak tablo, ekonomik krizin pençesinde yaşama mücadelesi veren yüzlerce aile bi- reyinin parasal sorunlarõnõ aşmak adõna ço- ğunlukla organlarõnõ satõşa sunduğunu yan- sõttõ. Krizin en çok etkilediği 40’lõ ve 50’li yaşlarõdaki vatandaşlarõn bir an önce hede- fe ulaşmayõ istediği gözlendi. Yazõlan çoğu ilan metninin satõlõk yarõş atõ ilanlarõnda ka- leme alõnan metinlerle benzerlik gösterdiği, satõş sürecini hõzlandõracağõ inancõyla va- tandaşlarõn sağlõk ve kalite gibi nitelikleri- ni öne çõkardõğõ dikkat çekti. Savona’dan yazan 41 yaşõndaki bir başka yatõrõmcõ ise, iki evini kaybetmek üzere ol- duğunu, boşandõğõ iki eşine nafaka verdiği- ni, bu sorunlarõna karşõn her gün düzenli spor yaptõğõnõ, alkol kullanmadõğõnõ ve ağõr bir hastalik geçirmediğine dikkat çekerek 120 bin Avro’ya bir böbreğini satõşa sunduğunu duyurdu. Uzmanlar iletilen tüm mesajlarda ortak olan noktanõn derin bir çaresizlik ve içine gi- rilen girdaptan dramatik bir tercihle çõkmak çabasõ olduğunu vurguladõ. La Repubblica gazetesinde yayõmlanan habere göre “özel ve acil ilanlar” başlõğõ altõnda yayõmlanan bir duyuruda, 45 yaşõndaki bir İtalyan, eşi ve iki çocuğunun geleceğini güvence altõna almak için böbreğini, talep halinde omuriliğini satõşa sunduğunu söylüyor. ‘MERHAMET GÖSTERİLMESİN’ Dış Haberler Servisi - İran’da Anayasayõ Koru- yucular Konseyi, cumhurbaşkanlõ- ğõ seçimlerinde kayda değer usul- süzlük yapõlma- dõğõnõ açõkladõ ve seçimleri son 30 yõlõn en “sağlıklı” seçimleri olarak niteledi. Cumhurbaşkanõ adaylarõn- dan muhalif lider Mir Hü- seyin Musavi ve Mehdi Kerrubi’nin seçimlerde usul- süzlük ve hile yapõldõğõ yö- nündeki şikâyetlerini araştõ- ran Anayasayõ Koruyucular Konseyi, iddialarõ ispatlaya- cak delile ulaşõlamadõğõnõ bildirdi. Konsey açõklama- sõnda, “Bu seçimlerde hile yapılmadığını kesin bir ifa- deyle söyleyebiliriz” denil- di. Seçim sonuçlarõnõ iptal et- me yetkisi bulunan Konsey, 12 Haziran’daki seçimlerin 1979’daki İran İslam Devri- mi’nden beri yapõlan en temiz seçim olduğunu duyurdu. Uzmanlar Meclisi üyesi ön- de gelen muhafazakâr din adamlarõndan Ahmet Hatemi ise muhalif liderlerin “acı- masızca” cezalandõrõlmasõ çağrõsõnda bulundu. Tahran Üniversitesi’nde cu- ma hutbesi veren sertlik yan- lõsõ tutumuyla tanõnan Hatemi, yargõnõn muhaliflere “herke- se ibret olacak” cezalar ver- mesi gerektiğini belirterek İs- lami yasalara göre İslam dev- letine karşõ gelenlerin Allah’a savaş açmõş kişiler olarak gö- rüldüğünü söyledi. İslami yasalar uyarõnca bu suçun cezasõ idam. Hü- kümeti de muhalif gösterileri destek- lemekle suçladõğõ yabancõ medyayõ daha iyi kontrol etmesi için uya- ran Hatemi, “İn- san hakları ihlal- lerinde ilk sıra- da yer alan ABD ve Batı, hangi hakla ve yüzle İran’ın içişlerine karışıyor” dedi. Hatemi, gösteriler sõrasõn- da öldürülen ve muhalefetin sembolü haline gelen Nida Sultani’nin ölümünden de Batõlõ güçlerle bağlantõlõ ol- duğunu öne sürdüğü gösteri- cileri sorumlu tutarak “Ni- da’yı önceden planlanmış bir şekilde kendileri öldür- düler. Olay ara sokakta ol- du ve İran aleyhinde kul- lanmak için bir malzemeye dönüştürdüler” dedi. Orta Amerika ülkesi Honduras’ta Devlet Başkanı Manuel Zelaya, ikinci defa seçilmesini sağlamak amacıyla anayasa değişikliği için referanduma gitmek isteyince, ordu, yüksek mahkeme ve kongreyle karşı karşıya geldi. Kasımda yapılacak seçimlere katılmak için bu pazar günü referandum düzenlemek isteyen Zelaya, anayasa değişikliğine karşı çıkan Genelkurmay Başkanı General Romeo Vasquez’i görevden aldı ve Vasquez’in göreve iadesine karar veren yüksek mahkeme kararını da tanımayacağını açıkladı. Zelaya, referandumu da yasadışı olarak nitelendiren yüksek mahkemenin “sadece güçlülerin ve zenginlerin haklarını savunduğunu ve demokrasi açısından sorun yarattığını” söyledi. Ordu yetkililerinin oy sandıklarını vermeyi reddetmesi üzerine, Zelaya ve destekçileri önceki sabah askeri üsse girerek sandıklara el koymuştu. Kriz nedeniyle Savunma Bakanı ile kara, hava ve deniz kuvvetleri komutanları istifa etti. (Fotoğraf: AP) Honduras’ta yönetim birbirine girdi Cuma hutbesinde idam çağrõsõ Ahmed Hatemi. ‘Nida’yı öldüren Besic’in kimliği biliniyor’ Dış Haberler Servisi - İran’da seçim protestolarõ sõrasõnda vurulan Nida Agi Sultan’õn son dakikalarõnõn tanõğõ İran- lõ doktor, Nida’yõ Besiclerin öldürdü- ğünü ve öldürenin kimliğini bilenlerin olduğunu söyledi. İngiltere’de yayõm yapan BBC’ye konuşan Dr. Aras Hi- cazi, olay anõnõ anlattõ. Aras Hicazi, “Arkadaşlarımla gösteriler düzen- lendiğini duyduk ve bir gidip bak- maya karar verdik” diye konuştu. Ni- da’yõ önce babasõ sandõğõ, ardõndan mü- zik öğretmeni olduğunu öğrendiği yaş- lõca bir adamla gördüğünü söyleyen Dr. Hicazi, olay anõnõ şu sözlerle anlattõ: “Bir anda her şey çığrından çıktı. Polisler biber gazı kullanmaya, mo- tosikletli besicler kalabalığa doğru gelmeye başladı. Bir silah sesi duy- duk. Nida 1 metre uzağımda duru- yordu. Ona doğru döndüm, göğsün- den kanlar fışkırıyordu. Şok geçiri- yordu, göğsüne bakıyordu. Sonra kontrolünü kaybetti. Nida’ya doğru koştuk, yere yatırdık. Boynunun he- men altındaki kurşun yarasından kanların fışkırdığını gördüm. Kanın durması için göğsüne baskı uygula- dım, ancak başarılı olamadım. Nida 1 dakikadan az bir süre içinde öldü.” Dr. Hicazi atõşõn ilk önce bir çatõdan geldiğini düşündüğünü, ancak daha sonra motosiklet üzerindeki silahlõ bir kişinin protestocular tarafõndan yaka- landõğõnõ gördüğünü söyleyerek şöyle devam etti: “İnsanlar ‘yakaladõk onu, yakaladõk onu’ diye bağırıyorlardı. Be- sic militanı önce etkisiz hale getiril- di, sonra kimlik kartına el kondu. Göstericiler kızgındı, ötekiyse ‘onu öl- dürmek istememiştim’ diye bağırı- yordu. Sonunda besicin gitmesine izin verdiler, ancak kimlik kartını ge- ri vermediler.” Hicazi, olayõ izleyen 3 gün boyunca uyuyamadõğõnõ, ancak Nida’nõn boş yere ölmemesi için gerçekleri anlatmaya karar verdiğini belirtti. Hicazi, “Bun- ları anlatıp anlatmamak zor bir ka- rardı, ancak Nida bir şey uğruna öl- dü. Onun kanının boş yere akmış ol- masını istemiyorum” diye konuştu. ABD’DEN SOMALİ’YE SİLAH YARDIMI Dış Haberler Servisi - ABD, radikal İslamcõ direnişçilere karşõ kullanmalarõ için Somali hükümetine silah ve mühimmat temin ettiklerini açõkladõ. ABD Dõşişleri Bakanlõğõ sözcüsü Ian Kelly, Somali hükümetinden gelen yardõm çağrõsõnõn ardõndan ABD’nin ülkeye silah ve mühimmat gönderdiğini duyurdu. Mühimmatõn, BM destekli Somali hükümetine, “Somali’ye barış ve istikrar gelmesini engelleyen radikal İslamcı direnişçilere karşı savaşmaları için yardımcı olacağı” da bildirildi. ABD’nin, Somalili askerlerin eğitimi için lojistik destek sağlayacağõ ancak askeri eğitimi Amerikalõ personelin vermeyeceği de açõklandõ. Bankalara borçlarõnõ ödeyemeyen, şirketleri iflas eden orta sõnõf İtalyanlar çareyi organ satõşõnda buluyor Yatõrõmcõlar böbreklerini satõyor