Catalog

21 NİSAN 2006 CUMA CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER dishab?cumhuriyet.com.tr 11 Tahran’ın nükleer müzakerecisi Laricani’nin ziyareti ABD istemeyince ertelendi BIÇAK SIRTI EROL MANİSALI Ankara’da İran sıkıntısı MAHMUT GÜRER Cumhuriyet’in Örnek Kenti, Eskişehir... Uygar bir kent; kaldırımlar güzel, yollar güzel, insanlar güzel... Kaç göç yok; kızlar, kadınlar insan gibi, serbestçe yaşamlarını sürdürüyorlar... Gündüz olsun, gece olsun, yollara, çarşılara baktığınız zaman bunu görüyorsunuz. Konser salonları, tiyatrolar dolu. Porsuk Nehri’nin kentin içinden süzüle süzüle geçişine anlam kazandıran yeni düzenleme de başarılı bir biçimde yürütülüyor. Burası Eskişehir, bu kentteki ilk konferansım. Konya’dan Urfa’ya, Edirne’den Trabzon’a her yere gitmiştim, ama buraya nedense gelememiştim. Nisan ayının güneşli bir gününde bu güzel kente geldim. Atatürkçü Düşünce Derneği ve Cumhuriyet Okurları’nın (CUMOK) birlikte düzenledikleri konferansta, salonu tıklım tıklım dolduran Eskişehir’in aydınlık insanları ile beraber oldum. Türkiye’yi konuştuk, dünyayı konuştuk, yarınlarımıza göz attık. Osman Gazi Üniversitesi’nin öğrencileri ve hocalarıyla da söyleştik. Anadolu Üniversitesi bu sefer olmadı, gelecek sefere beraber oluruz. ‘İran vurulursa terör patlar’ ? ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, Pakistan Dışişleri Bakanı Hurşit Kasuri ile görüşmesinde İran Cumhurbaşkanı Mahmut Ahmedinejad’ın İsrail karşıtı söylemlerini eleştirdi. Gül, bu söylemlerin uluslararası toplumu İran’a karşı daha da birleştirdiğini dile getirdi. Kasuri ise Afganistan örneğini anlatarak, ‘‘ABD, İran’ı vurursa terör patlar’’ dedi. Kasuri, Gül’e ‘‘ABD’nin Afganistan’da 17 bin askeri var. Ben sınırı korumak için 70 bin asker bulunduruyorum. Pakistan’daki 3 milyon mülteci radikal unsurlar tarafından cezbedilmeye çok açık. Bununla mı uğraşalım, işin ekonomik yüküyle mi? Ya da Pakistan’a girmeye çalışan radikal unsurlarla mı mücadele edelim?’’ diyerek yakındı. Kasuri, ‘‘Pakistan İran ile sınır komşusu, ABD İran’ı vurursa bunun altından nasıl kalkarız?’’ dedi. ? ABD’li yetkililerin İran konusunda art arda Türkiye’yi ziyaret etmesi, Tahran’ı harekete geçirdi. Bu kapsamda İran’ın Barışçıl Nükleer Programı Başkanı Laricani’nin ANKARA Rusya ve BM gelecek hafta Ankara’ya geleceği bildirildi. Ancak, ABD Dışişleri Bakanı Rice’ın ile nükleer görüşmeleri yürüten İran’ın Barışçıl Nükleer ziyaretinin de aynı döneme rastlaması Washington’ı rahatsız edince ziyaret ertelendi. mesinin olanaklı olmadığı iletildi ve ziyaret ertelendi. Cumhuriyet’e ulaşan bilgilere göre, Tahran yönetimi, önceki hafta İran’ın nükleer programını anlatmak ve çeşitli raporlar sunmak üzere Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın istemiyle Laricani’nin Türkiye’ye gelip gelemeyeceğini sordu. Ankara, ziyaretin gerçekleştirilebileceğini iletti. Tahran’ın bu isteminin ülkenin Ankara Büyükelçisi Firuz Devletabadi tarafından geçen günlerde Başbakan Tayyip Erdoğan’a iletildiği öğrenildi. İranlı kaynakların verdiği bilgiye göre ziyarette Laricani, İran’ın nükleer programını anlatacak ve buna ilişkin çeşitli raporlar sunacaktı. Bu raporlarda da İran’ın barışçıl amaçlı nükleer tesisleri bulunduğu belirtilecek ve Tahran hükümetinin Kitle İmha Silahlarının Yayılmasına Karşı Güvenlik Girişimi’ni onayladığı anımsatılacaktı. Ankara’nın bu ziyaret ile ilgili olarak ayrıca ABD’ye de bilgi verdiği ifade edildi. Ancak ABD Dışişleri Bakanı Rice’ın programının bu hafta içerisinde kesinleşmesi ve 26 Nisan’da Dışişleri Bakanı Abdullah Gül ile görüşeceği Programı Başkanı Dr. Ali Laricani’nin Ankara’yı ziyaret etmek istemesi, Türkiye ile ABD arasında sıkıntıya neden oldu. Laricani, gelecek hafta Türkiye’ye gelmek istediğini Ankara’ya bildirdi. Ancak aynı dönemde Condoleezza Rice’ın da Türkiye’de bulunacak olması nedeniyle ABD rahatsızlığını Ankara’ya iletti. Bunun üzerine İran’a Laricani’nin ziyaretinin gelecek hafta gerçekleş nin netleşmesi, Laricani’nin Türkiye ziyaretinin de aksamasına neden oldu. Dışişleri Bakanlığı’nın da dün ziyaretin Gül’ün yoğun programı nedeniyle gerçekleştirilemeyeceğini “uygun bir dille” Tahran’a ilettiği kaydedildi. Diplomatik kaynaklar, ziyaretin Rice’ın Ankara’ya gelmesi nedeniyle ertelenmesini ‘‘2. Ahmedinejad krizi’’ olarak niteliyorlar. Daha önce Ahmedinejad hükümeti kurduktan sonraki ilk yurtdışı gezisini Türkiye’ye gerçekleştirmek istemiş ancak Ankara bu isteme olumlu yaklaşmamıştı. Bush, Hu’yu ağırladı ABD Başkanı ile buluşan Çin lideri, İran için diplomatik çözüm konusunda işbirliğine hazır olduğunu söyledi Dış Haberler Servisi ABD’yi ziyaret eden Çin Devlet Başkanı Hu Cintao dün Washington’da Başkan George Bush ile bir araya geldi. İki lider, dış politikadan ticarete iki ülkeyi ilgilendiren konuları ele aldı. Hu Beyaz Saray’da Bush tarafından askeri törenle karşılandı. Seçildiği 2003’ten bu yana ABD’ye ilk ziyaretini yapan Hu’nun bu ziyareti resmi ziyaret özelliği taşımamasına karşın, Beyaz Saray’da düzenlenen gösterişli askeri tören dikkat çekti. ABD’ye geçen salı gelen ve Seattle kentinde temaslarda bulunan Hu ile Bush, törenin ardından kısa açıklamalarda bulundular. Bush, Washington ve Pekin’in İran’ın nükleer girişimleri, Sudan’ın Darfur bölgesindeki soykırım, kitle imha silahlarının yayılması ve teröristlerle aşırılık yanlılarının şiddet eylemleri gibi küresel güvenliğe yönelik tehditler karşısında işbirliğini derinleştireceğini söyledi. Başkan Bush, Çin’in ‘‘önemli nüfuzunu’’ kullanarak Kuzey Kore’yi nükleer silah üretmekten vazgeçirmesini de istedi. ABD’nin tekÇin politikasına desteğini yineleyen Bush, Çin ve Tayvan yönetimlerine çatışmadan ve tek taraflı adımlardan kaçınmaları çağrısı yaptı. ABD Başkanı, konuğu Çin liderinden din ve ifade özgürlüğünü genişletmesini de istedi. İRANABD ÇATIŞMASI Atatürkçü ve ulusalcı kimlik... Yerel yönetimler olarak, halk olarak, halkın katılımı olarak Atatürkçü, ulusalcı ve toplumcu kimliklerin egemen olduğu insanların ve kentin uygar kimliğini görüyorsunuz. Buna karşılık tarikatların, taassufun, hurafenin, bölücülüğün bir despot gibi dayatılmaya çalışıldığı kimi Anadolu kentlerinde ise, kadınlara, gençlere, çocuklara baskının; etnik, dini ve kültürel bölücülüğün; azgelişmişliğin ve korkunun nefesini hissediyorsunuz. Bir tarafta Atatürk Cumhuriyetinin uygar kentleri, öte yanda gericiliğin, taassubun ve tarikatçılığın egemen olmaya çalıştığı karanlıklar... Rusya taraf tutmayacak Dış Haberler Servisi ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, İran’ın nükleer silah geliştirmesini durdurmak için her türlü yöntemi kullanacaklarını söyledi. Rusya, ABD ile İran arasında bir çatışma çıkması durumunda tarafsız kalacaklarını bildirdi. Önceki gün Chicago Dış İlişkiler Konseyi’nde bir konuşma yapan Rice, ‘‘Uluslararası kamuoyunun bütün taleplerinin tersine olan davranışından İran’ı caydırmak için siyasal, ekonomik ve diğer yöntemleri kullanacağız’’ dedi. İran’a karşı askeri bir harekâtın başlangıcının ne olacağı yönündeki bir soruya karşılık Rice, siyasal ve ekonomik baskı yöntemini kullanmak gerektiğini yineledi, ancak Başkan George Bush gibi ‘‘tüm seçeneklerin masada olduğunu’’ söyledi. Bush da, gazetecilerle konuşurken İran’a karşı nükleer silah dahil tüm seçeneklerin kullanılabileceğini söylemişti. Halkçı ve devletçi yüzü... Eskişehir’e bu özelliği veren en önemli neden Cumhuriyetin başından beri kamu iktisadi kuruluşlarının burada gelişmiş olması. Demiryolları ve gıda sanayisinin ve havacılığın bu yörede gelişmesi halkçı, toplumcu ve Atatürkçü kimliği de beraberinde getirmiş. Piyasalaşma, özelleşme, toplumu ve toplumsallığı bir kenara itme biçiminde yeni sömürgeciliğin silip süpüren sopası Eskişehir’in toplumcu kimliğini tasfiye edememiş. Kamu yararı, kamusal düzen ve kamu iktisadi kuruluşları insanı, kenti, ‘‘bireyselliği ve toplumsallığı’’ bütünleştirebilmiş. Sokaktaki insan ile yerel yönetimler arasında bütünleşme sağlanmış, sivil toplum örgütleri gelişmiş Soros’lar Eskişehir’i işgal edememiş. Eskişehir’de Cumhuriyeti gördüm, Atatürk’ü gördüm, aydınlık insanları gördüm; Türkiye’nin aydınlık yüzünü Eskişehir’de hissettim. Konferans salonunu hıncahınç dolduran, sorularıyla, yorumlarıyla, varlıklarıyla katkıda bulunan Eskişehirliler Cumhuriyetin aydınlık yüzünün temsilcileriydiler. Toplumsal değerlere, toplumculuğa, aydınlığa karşı çıkan karanlık güçlerin giremediği bir kent Eskişehir. İnsan, toplum, demokrasi, özgürlük, aydınlık, Cumhuriyet sözcüklerinin içerdiği anlamlar Eskişehir’de insanlara, sokaklara, tramvaylara, Porsuk Nehri’nin kıyılarına ve konferans verdiğim salona yansımıştı. Bunu elimle tuttum, gözlerimle gördüm ve kulaklarımla işittim... Eskişehir, aydınlık ve örnek bir Cumhuriyet kentimiz... www.istanbul.edu.tr/iktisat/emanisali Guantanamo listesinde 3 Türk ? Dış Haberler Servisi ABD Savunma Bakanlığı, terör zanlısı olduğu gerekçesiyle Guantanamo Cezaevi’nde tutulanların listesini açıkladı. Bilgi bağımsızlığı davası çerçevesinde yayımlanan liste, Guantanamo’da tutulan 41 ülkeden 558 terör zanlısının ismini içeriyor. Listede, Türkiye’den 2 kişinin adları yer aldı. Pentagon’un internet sayfasında, www. defenselink.mil/pubs/ foi /detainees/ detaineelist.pdf linki ile yayımlanan listede, Türkiye’den 48. sırada Murat Karnaz (Kurnaz) ile 232. sırada Salih Uyar’ın isimleri yer aldı. Mesut Şen ise Belçika vatandaşı olarak gösterildi. Moskova: Askeri çözüm hata olur Rusya Genelkurmay Başkanı Yuri Baluyevski, ABD ve İran arasındaki durumun çatışma boyutuna varması halinde Rusya’nın buna herhangi bir taraf lehine müdahil olmayacağını söyledi. Baluyevski, gazetecilere, ‘‘Bana Rusya’nın hangi tarafı tutacağını soruyorsunuz. Elbette Rusya taraf olarak bu çatışmada yer almayacak. En azından Genelkurmay Başkanı olarak ben bir taraf lehine güç kullanmamız tavsiyesinde bulunmayacağım. Aynen Afganistan’da olduğu gibi’’ dedi. Baluyevski, ‘‘İran sorununa askeri bir çözüm, bana göre siyasi ve askeri bir hata olur’’ diye konuştu. Rusya Dışişleri Bakanlığı, ABD’nin Tahran ile Moskova arasındaki sivil nükleer işbirliğine son verilmesi, Buşehr nükleer santralının yapımının durdurulması yönündeki talebini reddetti. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, ‘‘Her ülke kiminle işbirliği yapıp yapmayacağına kendisi karar verir’’ dedi. Dışişleri Bakan Yardımcısı da, Moskova’nın tavrını Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Muhammed el Baradey’in raporuna göre belirleyeceklerini söyledi. Bush, Hu’yu Beyaz Saray’da resmi törenle karşıladı. (Fotoğraf: AP) gesizliği ve İran nükleer krizi gibi hassas konuları ele aldılar. Görüşmenin ardından liderler eşleriyle birlikte öğle yemeği yediler. Hu, Bush ile görüşmesinden önce, Everett’te 600 kadar yerel yetkili ve işadamıyla yemek yedi. Çin’in mülkiyet haklarının korunmasında ve fason üretime karşı mücadelede kararlı olduğunu söyleyen Hu, Çin’in gelişmesinin büyük iş olanakları ortaya çıkardığını vurguladı. Hu, Seattle’da da ABD’li işadamlarıyla yaptığı bir görüşmede, Çin parasının konvertibilite bakımından daha esnek olmasından yana olduğunu, bununla birlikte yuanın istikrarlı kalması gerektiğini söyledi. Hu’nun Washington’a gelişi öncesinde, Çin’de yasaklı Falun Gong tarikatının üyeleri Beyaz Saray yakınlarında gösteri yaptı. 700 gösterici, ‘‘Çin toplama kampları, organ mezbahası’’ ya da ‘‘Çin’de Falun Gong müritlerinin vahşice öldürülmesine son’’ yazılı pankartlar açtı. Öğlen yemeği yediler Çin Devlet Başkanı Hu ise, İran ve Kuzey Kore kaynaklı nükleer krizlere görüşmeler yoluyla çözüm bulunması için ABD ile işbirliğine hazır olduğunu belirtti. Hu ve Bush, baş başa görüşmelerinde iki ülke arasındaki ticari den Ermenilerden 24 Nisan protestosu ? WASHINGTON (AA) ABD’deki Ermeni lobisi, sözde soykırımın yıldönümü kabul ettikleri 24 Nisan’da Türkiye’nin Washington Büyükelçiliği önünde bir gösteri yapmayı planlıyor. Ermeni asıllı ABD’liler, Türkiye’nin Washington Büyükelçiliği önünde, 2125 Nisan’da her gün ellerinde pankartlarla protesto gösterisi düzenleyecek. ABD’deki Türk ve Azeri toplumu üyeleri ise bu eylemlere karşılık, karşı kaldırımda Türkiye’nin tezlerine destek veren bir gösteri düzenleyecek. A En fazla idam Çin’de Dış Haberler Servisi Uluslararası Af Örgütü, ölüm cezalarıyla ilgili raporunda, geçen yıl 22 ülkede 2 binden fazla kişinin idam edildiğini, 20 bin kişinin de idam edilmeyi beklediğini bildirdi. Örgütün raporunda, ölüm cezasını kaldıran ülkelerin sayısında önemli artış olduğu, geçen yıl idam edilenlerin sayısının önceki yıla oranla azalarak 2148’e düştüğü belirtildi. 2004’te idam edilenlerin sayısı 3797 idi. Raporda, geçen yıl 53 ülkede 5186 kişinin ölüm cezasına çarptırıldığı da bildirildi. 1977 itibarıyla sadece 16 ülkenin tüm suçlar için idamı kaldırdığı bildirilirken, 2005’te bu sayının 86’ya yükseldiği, genel olarak 122 ülkenin idamı uygulamadığı kaydedildi. Geçen yılki idamların yüzde 80’inin Çin’de olduğu bildirilen raporda, İran, Suudi Arabistan ve ABD’deki idamların genel toplama oranı yüzde 14 olarak kaydedildi. 2005’te İran’da 94, Suudi Arabistan’da 86, ABD’de 60 kişi idam edildi. Suudi Arabistan’da idam edilenlerin bu cezaya çarptırıldığını bilmediği, bazılarının da bilmediği bir dilde yargılanarak ölüm cezası aldığı belirtilen raporda, İran’ın ise 2005’te 18 yaşın altında gençleri idam eden tek ülke olduğu kaydedildi. Daha önce çocuk suçlu infazında ‘‘dünya lideri’’ olan ABD, 2005’te çocuk infazını yasakladı. Belarus ve Özbekistan gibi ülkelerde de ne idam mahkumlarına ne de yakınlarına idam tarihlerinin söylendiği belirtildi. F ÖRGÜTÜ’NÜN RAPORU 3 eylemci öldürüldü Nepal’in başkenti Katmandu’da polis, muhalefetin çağrısı üzerine Kral Gyanendra’yı protesto etmeye hazırlanan kalabalığa ateş açtı; 3 kişi öldü, 40 kişi yaralandı. Doktorlar, yaralıların çoğunun başından isabet aldığını ve 10’unun durumunun ağır olduğunu açıkladı. Katmandu’nun dış mahallelerinde toplanan 30 bin kişi, sokağa çıkma yasağına rağmen kralın tüm yetkileri elinde toplamasını protesto etmeye hazırlanıyordu. (Fotoğraf: AP) Akademisyen kıyımına kınama ? Dış Haberler Servisi UNESCO, Irak’ta aydınlara ve akademisyenlere yönelik şiddeti kınadı. Saldırıları kınayan UNESCO, uluslararası topluluğa Iraklı eğitmenlere destek çağrısında bulundu. Iraklı Üniversite Eğitmenleri Derneği’ne göre, ABD işgalinin başladığı Mart 2003’ten bu yana ülkede 180 profesör ve akademisyen öldürüldü, 85 akademisyen kaçırıldı ya da suikast girişimine uğradı. Adaylıktan vazgeçmeyen Irak Başbakanı taktik değiştirdi Caferi, kararı Şii İttifakı’na bıraktı Dış Haberler Servisi Irak Başbakanı İbrahim Caferi, yeniden başbakan adayı olup olmayacağına Şii İttifakı’nın karar vereceğini belirtti. Yeni hükümetin kurulmasına ilişkin krizin bir türlü aşılamadığı Irak’ta daha önce başbakan adaylığından çekilmeyeceğini duyuran Caferi dün geri adım atarak, bu kararı Şii İttifakı’na bıraktığını bildirdi. Kürtler ve diğer siyasi grupların yeniden başbakanlığa adaylığını koymasına karşı çıktığı Caferi’nin açıklamasında, Şii İttifakı kastedilerek ‘‘Beni siz seçtiniz, kararı size bırakıyorum. İttifak’ın bütünlüğünü korumak için aldığınız kararda sizinle işbirliği yapmaya hazır olduğumu göreceksiniz’’ ifadeleri yer aldı. Şii İttifakı’nın, Caferi’nin adaylığını değerlendirmek üzere cumartesi günü toplanacağı açıklandı. Caferi’nin bu adımı, siyasi krizde sorumluluğu Şii İttifakı’nın lideri Abdülaziz el Hakim’in üzerine yıkmak girişimi olarak değerlendiriliyor. Bunun nedeni olarak El Hakim’in bugüne kadar başbakanlık kriziyle ilgili olarak açıkça düşüncesini dile getirmekten kaçınması gösteriliyor. Bakuba’da dün düzenlenen iki ayrı saldırıda 3 polis öldü. CUMHURİYET 11 K