Catalog

8EYL.UL2002PAZAR CUMHURİYET SAYFA H AK rjiıl i dishab@cumhuriyet.com.tr 11 New York ve VVashmgton'da devriye uçuşu • WASHINGTON (AA) - ABD» ordusunun 11 Eylül saldınlannm yıldömimünün yaklaşması üzerine New York ve Washington üzerindeki hava devriyesi uygulamasının yeniden başladığı bildirildi. Pentagon yetkilileri, Savunma Bakanlığı'nın, HEylül'deki saldınlardan sonra hava devriyesi uygulamasına başladığını ancak nisanda bu uygulamaya son verildiğini belirtti. Yetkililer, yeniden başlatılan hava devriyesi uygulamasına, saldın tehditleri alınması iizerine mi yoksa 11 Eylül'ün yıldönümü nedeniyle mi yeniden foaşlandığı konusunda yorumda bulunmadı. Sığınmacılar geri gönderiliyor • AMSTERDAM (AA) - Hollanda, Afganistan savaşı sırasında kaçarak Hollanda'ya sığınan yaklaşık 10 bin Afgaru geri gönderecek. Bakanlar Kuruiu, önceki akşamki toplantısında, Afganistan'da güvenliğin yeniden saglandığı görüşüne vardı; kendilerine "geçici oturma statüsü" verilen bütün Afganlann ülkelerine gönderilmesini kararlaştırdı. Afganlann geri gönderilmesi işlemine, 15Eylül'de başlanacak. Afganistan'da 17 gözata • KANDAHAR(AA)- Afganistan'ın güneyindeki Kandahar'da Devlet Başkanı Hamid Karzai'ye yönelik suikast girişimiyle ilgili üst düzey bir güvenlik yetkilisi ve 17 kişi gözaltına alındı. Kandahar Valisi Gül Aga Şerzai'nin sözcüsü Halid Peştun, önceki gün gözaltına alınan kişiierin suikast girişimiyle bağlantılannın soruşturulduğunu söyledi. Peştun, gözaltına alınan üst düzey güvenlik yetkilisinin adımn Said Resul olduğunu söyledi. Karzai suikasttan kurtulmuş., olayda ikisi asker giysili saldırgan toplam 3 kişi ölmüştü. Şerzai'nin boynunu ise kurşun sıyırmıştı. Genel Kurul'da örgüte Irak konusunda ültimatom verecek olan Başkan dün Blair'le görüştü Bush topu BM'ye atacakDış Haberter Servisi - ABD ik Ingiliz hava kuvvetlerinin geçen perşembe günü Irak'a 100 uçakla düzetıledikleri bü- yük saldınnın ardından dün Başkan GeorgeBush Camp Da- vid'de yakın müttefiki îngilte- re Başbakanı TonyBlair ile "sa- vaş doruğu" yaptı. Bush'un, Birleşmiş Milîetler (BM) Ge- nel Kurulu'nda gelecek hafta yapacağı konuşmada, ABD'nin Irak'a karşı tek başına hareket etmeye hazır oldugu mesajını vererek BM'yi harekete geçir- • ABD Başkanı Bush ile İngiltere Başbakanı Blair, 'savaş zirvesinde' Irak'a karşı olası stratejileri ele aldı. The Guardian, Blair'in BM denetçilerinin silah tesislerine asker eşliğinde girmesini önereceğini öne sürdü. meye çalışacağı öne sürüldü. Operasyona destek bulmak için diplomatik atağa kalkan Bush, dün Blair ile Irak konusunda görüştü. Blair, dün uçakta yap- tığı açıklamada, "Enönemlişe- yin, Irak'ta etkin bir sflatalanma denetimsistemininkurulmasT olduğunu söyledi. ABD'yegı- derken uçakta gazetecilerle ko- nuşan Blair, Irak'ın BM denet- çilerinin 1998'de aynlmasın- dan kitle imha sılahlan geliştir- me çahşmalannı sürdürebildi- ğini söyledi. "Tehditgerçek.-" diyen Blair, Irak'ın silahlan- madığından ernin olabilmek için etkin bir denetim sistemi kurulmasının şart olduğunu kavdetti. Ingiliz The Daily Telegraph gazetesi, Blaır'in BM silah de- netçilerinin Irak'taki silah tesis- lerine asker yardımıyla girme- sini önereceğini öne sürdü. Ga- zete, Blair'in, Irak sınınna as- ker yığılmasını ve denetçilerin kuşkulu tesisleri teftişlerine Irak'ın zorluk çıkardığı nokta- da devreye girip, denetçilerin te- sisegirişini saglamalannı iste- yeceğini belirtti. Gazete, "as- kerzoruyia silah denetimi" gö- Silah denetiı Dış Haberier Servisi - Arap Birliği Genel Sekreteri Amr Musa. Irak'ın BM silah denetçilerinin Irak'a dön- mesine izin vermesinin "göçlü bir obsıhk" olduğunu söylerken Irak Enformasyon Bakanı \luhammed Said el Sahhaf denetçilerin dönüşü- nün ABD saldınsını engellemeyece- ğini savundu. Rusya Savunma Baka- nı Sergey İvanov denetçilerin dönü- şünün zorunlu olduğunu açıklarken Irak Dışişleri Bakanı Naci Sabri uz- manlann dönüşüne ilke olarak karşı ohnadıklannı belirtti.Amr Musa, Irak'la yaptığı temaslannda edindi- ği izlenimin, görüşmelerin ardından silah denetçilerinin Irak'a dönmesi- ne izin verileceği yönünde olduğunu açıkladı. ABD'nin kanıt ohnadan Irak'ı vurmasuıa karşı olan Rusya da ivanov aracılığıyla denetçilerin dönmesinin zorunlu olduğunu açık- ladı. El Sahhaf ise bunun ABD sal- dınsını engellemek için yeterli ol- mayacağını savundu. Irakh y-aşb dükkân sahibi möşteri bekKyor. Yapünmlar Irak ekonomisini çökertti (REUTERS) IKDP'YE KARŞI ASKERİ VE EKONOMİK ÖNLEMLER ALINMASI GÜNDEME GELDİ Ecevit: BarzanPye kayıtsız kalamayız ANKARA/tSTANBUL (Cumhuriyet)-Ankara, Türki- ye ve Türk ordusu karşıtı çıkış- lannı sürdüren Irak Kürdistan Demokratik Partisı (IKDP) li- deri MesudBarzaniye karşı as- keri ve ekonomik önlemler al- mayı değerlendiriyor. "Sokak- larumzı Türk askerine mezar ederiz" diyen Barzani'ye tepki gösteren Başbakan Bülent Ece- vit de "Buna kayıtsız kalmayız" dedi. Ecevit dün eskı Yargıtay Başsavcısı Vural Savaş'ın DSP'ye katıldığı törende gaze- tecilerin Barzani ve Irak operas- yonuyla ilgili sonılannı da ya- nıtladı. Ecevit, Barzani'yle ilgili ola- rak şunlan söyledi: "Ciddiye ahnacak tarafi yok ama kayit- sız da kalamayız. Gereken yanrt- lan elbette vereceğiz ama orta- hğı kanşormadan, bölgenıizde bir siyasal harekâta yol açılma- • Başbakan Ecevit, IKDP liderine gereken yanıtın ortahğı kanştırmadan verileceğini belirtti. Ankara, Habur'un sınır ticareti tekelini tran ve Suriye'ye kaydıracak. laka Türkiye ile diyalog kur- malıdır. Diyalog sadece yapa- caklan şeyleri bildirmek şek- linde değil, bizinı görüşlerimi- ze de itibar etmesi şeklinde ol- malıdır." Öte yandan Türkiye, Kuzey Irak'la ilgili politikasını netleş- tiriyor. Kuzey Irak'taki Kürt gruplannın en önemli gelir ka- pısı Habur'un sınır ticareti te- kelini tran ve Suriye'ye kaydır- mayı öngören Ankara, Barza- ni'ye karşı "güçlü baskı politi- kası" uygulayacak. Barzani'ye karşı alınacak ön- lemlerin ekonomik ve askeri unsurlarla desteklenebileceği de gündeme geldi. Habur'un, Türkiye'nin gü- dan. Barzani'nin ifadeteri son de- rece çirkindir. Kuzey Irak'taki Kürtier Türkiye'nin gölgesi al- ünda huzur içinde yaşıyorlar. Fakat Barzani grubu, Kuzey Irak'taki Türkmenleredegere- kenflgiyigöstermiyor. Gereken önlemleri ortalığı birbirine kat- madan çözeceğiz." ABD'den önemli istek Ecevit, ABD'nin Irak'a sal- dınsıyla ilgili olarak da şöyle konuştu: "ABD Irak konusun- da henüz bir açıklığa ulaşama- mışür. ABD'den çok önemli bir isteğimiz var. Irak sorunn ile en yakından ilgilenen ülke Türld- ye'dir. Onun için Irakfleügfli bir adım aülmadan önce ABD mut- ney sınırlanndan yapılan sınır ticaretinin merkez üssü durumu- na ulaşması da rahatsızlık ya- rahyor. Sınır ticaretinin Iran ve Suriye'ye doğru yayılmasıyla Habur'un öneminin bir ölçüde azalabileceği belirtiliyor. Gtirbulak ve Akçakale Bu kapsamda, tran'la Gür- bulak sınır kapısının genişleril- mesi çalışmalan sürüyor. Suri- ye ile Akçakale sınır kapısının açıknası da hem Kuzey Irak'ın by-pass edilmesi hem de GAP ürünlerinin Arap dünyasına ulaştınlması açısından önem kazanacak. Irak operasyonu durumunda Habur'un tamamen kapatılabi- leceği kaydediliyor. Böyle bir durumda ticaretin sınırh da ol- sa işlemesi için Iran ve Suriye ile kapılann etkin olması gere- kiyor. rüşünün, ABD'deki düşünce kuruluşu Carnagie Vakfi tara- fından da dün dile getirildiği- ni, vakfın konuyla ilgili bir de rapor hazırladığını hatırlattı. Gazete, raporda, 25-50 bin ki- şilik bir askeri gücün oluştu- rulması ve bu askerlerin Tür- kiye, Ürdün, Suudi Arabistan ve Kuveyt'e konuşlandınlma- sının önerildiğıni öne sürerek, "bu askerlerin denetçüer gerek duyduğunda yardıma koşabil- mesi düşünülüyor" diye yazdı. Washington Post gazetesi, Bush'un gelecek perşem- be Irak'la ilgili tezlerini sunacağı BM Genel Ku- rulu'nda, uluslararası top- luluğun Irak'ın silahsız- landınlması yönünde ça- buk adım atmaması du- rumunda Irak'ı "süahsız- landnrnak" için tek ba- şına eyleme geçeceğini bildireceğini öne sürdü. Gazeteye göre, Washing- ton, 1998'den beri denet- çilerin ülkeye girişini ya- saklayan Irak lideri Sad- dam Hüseyin'in devril- mesi zamanının geldiğini düşünüyor. Ancak Beyaz Saray yetkilileri son gün- lerde BM'nin yeni bir si- lah denetimi operasyonu- nun kapısını açabileceği- ni düşünmeye başladı. Sorumluluğu atacak Beyaz Saray, Bağdat'ın silah denetimi karanna uymamasının huk'ınvu- rulması için dünyanın ABD'ye destek vermesi- ni sağlayacağına inanıyor. Bush toplantıda Irak'ın kitle imha silahlannın teh- likelerini anlatacak ve Irak'la uğraşmanın sorum- luluğunu dünyanın omuz- lanna atmaya çahşacak. Ost düzey yetkililere gö- re, Bush şahin tavnnı en azından bir süreliğine bir yana bırakarak destek sağlamak için BM seçe- neğine yönelecek. Yetkililer Bush'un Kongre onayı alacağını açıklaması ve BM'ye gi- decek ohnasının, yöneti- min artık dünyanın ve ABD kamuoyunun görüş- lerine önem vermiyor gi- bi görünmek istemediği- ni yansıttığını belirtiyor. Beyaz Saray, Saddam Hüseyin'in yeni dene- timlere izin vereceğini düşünmese de BM seçe- neğini gündeme getir- menin Irak'a operasyon için uluslararası destek sağlanması için ödene- bilecek bir bedel oldu- ğunu düşünüyor. SAYDAM YALÇIN DOĞAN Ş Ü K R A N K U R D A K U L C A Ğ D A S T Ü R K E D E B İ Y A T I "Edebiyat tarihine diyalektik bakışın zenginliğini taşıyan bir baş eser." S e r v e r T a n i l l i 11 ÇAĞDAŞ T I R K B tAGDAŞ TİU İTDi'sniHi »KΫOTIT£T DONEMI 4 c i l t , 1 3 3 6 s a v f a . 16x2-4 c m . 6 5 0U<' 0 0 0 T L 'Cenç kujakların edebıyata ve tanbe bakış tçtlarını çarpıtan tek kıtap furyasınırt ve resmt edebiyat tanklerındekt çarpıkltgın gtdenlmesını sağUyacak bir eser ALPAY KABACALİ 'Gelisme çtzgısıni bılmeden, Tanzımatlan, Hesrutiyetten bugüne bıhnçlı bir ız sürmeden bugunûn edebıyattnı anlama olnnağı bulamayız, Kurdakul'un çalısması bu fırsatı venyor bıze " DOĞAN HIZLAN "Çağdjş Turk Edebtyatı her eıde bulunması gereken bir bafvuru kıtabı, tarık ansıklopedı, bılgı ve bılınç kaynağı, ama her zaman tatla okunabılecek bir güldeste nıtelığı de var ' ILHAN SELÇUK "Okullarda ve okullar dijinda edebıyatımız üstüne bılgı edinrnek ısteyeceklertn öncelıkle bajvuracakları değerde bir tarıh kilabıâır Kıtaplıkların bajvuru kıtabı olacaktır " MEHMED KEMAL E V R E N S E L B A S I M Y A Y I N Tel: 0212. 361 09 07 (pbx) Faks: 0212 361 09 04 W www.evrenselbasim.com E bilgiSevrenselbasim.com / İSVJÇRE HASTANESİ " G e r ç e k Sana11n Y a nın d a* Eser. Fazıl Say JMzeofemn; btâzm Hütmtt JCflftBr »e Somrt Yakfi $^cr GencoEriul Jorfetor SvtabErmnf GOrttç Dofûttön Piyano; Ibmkim Yazta Şef Nacl ÖxgUç • KJMr Rakankfr tzmir Owtol Svrfitni Orkatros* - KiMr Bakank* Oe«fat ÇeksuB Kamaı • TRT Ankara Ratfyosu Çakstali Komu Ç S t e Kom Ydnetmenhn; Etnan KcnmoYO - îbrshim 16 Etfûl 2002 hamtii SoatllM Harbiye CanU Topuztu Açkkava Sahnesi bılet/v 41SSB DENİZİ SEVENI.ERE İLGİNC ÖYKÜI ER, TEKNİK KONUI.AR. ESİZONtS, ••DERGEİ EYLUL 2002 SAYI 22] DENIZ KÜSER Mİ? • DENİZDEKI ORKESTRA • GEMICI TORBASI NAZIM HİKMET'İN DENIZ ŞİİRLERİ TUGÇE SUBAŞI LASER DÜNYA ŞAMPlYO>nj Demırciler Sıtesı, 8 Cadde, No. 71 Zeytinbumu- ISTANBUL Te): 10212)664 16 94-510 28 71 Faks (0212)558 67 85 Değişen iklimin Panik Haritası Yemyeşil bir orman, Büyük Sahra Ormanı!.. Saç- malama, Büyük Sahra Çölü orası!.. Hayır, şımdi çöl. Büyük Sahra artı bin yıl önce yeşil vadilerie yanlmış bir orman. Bu akıl almaz değışımin ne- deni, dünyanın güneşın etrafında dönerken çizdiği ro- tanın kayması. Kanıtı var. Bilgısayaria, dünya eski ro- tasına getiriliyor, bılgisayarda Büyük Sahra yeniden or- man!.. Yerküre müthış bir sıcaklık artaşı yaşıyor. Olağanüs- tü ıklim değışıklıklerı, özellikle kuzey yankürede ve bi- zim yaşadığımız bölgede, Akdenız'de. Son bin yılın en sıcak dönemı, günümüze denk düşüyor. Atlantik üze- rindeki alçak basınç, Akdenız'dekı nemli-sıcak havay- la buluşuyor... Ve yağmur ve sel ve yine çok yağmur... Fırtına, yağmur daha çok Depremler, güneşte kuçük küçük parçalanmalar ve insanlann marifetı: Hava kirliliği... Bu üç etken bir araya geliyor, hava ısınıyor. Isınma iklim değışıkliğıne yol açıyor. Ne var kı, ilginç olan, ör- neğin Antarktika daha da soğuyor. Neden?.. Işte, bu- rada insan!.. Yaklaşık bin yıldır dengeli gıden ıklimı, özellikle ku- zey yankürede karbondıoksıtteki artış bozuyor. Hava ve ıklım değışıkliğinde insanın etkısı ortada. Ama, sa- dece bu değil. Örneğın, dünyanın değişen rotası gibi. Güneş ışınlannın yansıma açısı gibi. Bılim çeşıtlı nedenlen sergıliyor. Vardığı sonuç, önü- müzdeki dönemin daha sık aşın yağmur, kışın da- ha sert fırtınalara gebe oluşu. Yanı, şu sıralarda yaşanan aşın ve sık yağmur, bazı bilim adamlarına göre, geçici değil. Hatta, daha yo- ğun yasanacak yıllara adım attığımız yönünde. Bu tahmınlere ilışkin hesaplamalar, doğa araştırma- lanyla ilgilenen merkezlerde farklı tartışmalara yol açı- yor. ŞOyılda 15derece Bazı bılım adamlarına göre "panik yaratmaktan öte anlamı yok", bazılanna göre ise "dikkate almak gerek!"... Üç hafta önce Münih merkezli bir meteoroloji ensti- tüsü bir iklim haritası yayımlıyor. Buna göre, önümüz- deki elli yılda, kuzey küre 15 derece ısınıyor. Akde- niz'den Baltık Denızi'ne, güneyden kuzeye, Fransa'dan Rusya'ya, batıdan doğuya çızılen harita, ısı, yağmur ve fırtına tahminlerini göstenyor. öyle ki, bir tür panik ha- ritası. Aralannda Türkiye'nin de bulunduğu bu ülkelerde, Avnjpa ve Rusya'da, hem ısının artacağını, hem çok daha fazla yağmur. şimşek, yıldınm, fırtınalann gelece- ğıni öngörüyor. Hemen tum bılim adamlan ısının arta- cağmda hemfıkır. Ancak, üç derece mi, on beş derece mi?.. Çünkü, çok fark ediyor. Ne olursa olsun, sonuçta ciddi bir iklim değişikliği ya- şıyoruz. Tıpkı geçmişte yaşandığı gibi, Büyük Sahra çar- pıcıhğındaki gibi. Bu değişime ınsan nasıl uyum sağlıyor?.. Üç bin, beş . bin, hatta bin yıl önce göçlerle. Yaşadığı bölgeyi terk edip, başka diyarlara yerteşmekle... Ya günümüzde?.. Artan dünya nüfusu karşısında, güç artık o kadar kolay değil. O zaman?.. Avrupa bugünlerde işte bu önlemleri tartışıyor. E-mail: ydogan@cumhuriyetcom.tr Faks: 0212 513 90 98 Iran fiize denemesi yaptı • TAHRAN (AA) - Iran, sav-unmasım güçlendirme çabalan kapsammda yeni bir karadan karaya füzeyi başanyla denedi. Devlet Havacılık Kurumu Başkam Ahmed Vahid, Fatih A-l 10 füzesüıin, dünyada hedefıne tam olarak ulaşan fuzelerden biri olduğunu belirtti. Vahid, Iran'ın son 30 yıl içinde sık sık fiize saldınlanna hedef olan ülkelerden biri olduğunu belirterek, yeni füzenin sadece olası tehdit ve kriz durumlannda koruma amaçlı kullanılmasının planlandığım söyledi. Rusya, Çin ve Kuzey Kore'den yardım alan tran çeşitli menzil ve güçlerde fuze yapıyor. TALEBAN'IN BAKANI ABD'YE HABER VERMÎŞ 11 Eylül uyarısıgöz ardı edildi Dış Haberier Servisi - tngütere'de yayımlanan The Independent gazetesi, devrik Taleban yönetiminin Dışişleri Bakanı Veldl AhmetMütevekldl'in bir danışmanının, 11 Eylül saldınları öncesinde ABD ve BM yetkililerine uyanda bulunduğunu. ancak bunun dikkate alınmadığıru öne sürdü. Usame bin Ladinın ABD'ye yönelik büyük bir saldınya hazırlandığına ilişkın uyan>T yapan Mütevekkil'in danışmanının halen Afganistan'da bulunduğunu belirten gazete, Mütevekkil'in Taleban içinde Afganistan'daki yabancı teröristlerin varlıklanndan rahatsızlık duyan isimlerin başında geldiğini hatırlattı. Mütevekkil'in halen ABD'de bulunduğunu yazan Independent, Mütevekkil'in danışmanına ABD ve BM yetkililerini uyarması emrini de bizzat ^erdiğini öne sürdü. 'Teröristlerin işi kotaylaştı' Emrin yerine getirihnesinden sonra, uyannın FBI ve CIA tarafından göz ardı edildiğini, aynı dönemde ABD'de uçuş okullanna kaydolan Arap asıllı kişilerle ilgili istıhbarat yapılamamasmın da teröristlerin işini kolaylaştırdığını savaınan gazete, şunlan yazdı: "Mütevekkil, saldırılann yapıldığı 2001'in Eylül ayından ild ay önce konuyla il^li duvumlan alnıış ve bunlan da ilgili yerlere ulaştuınaya çalışmıştL* 1 KIRGIZtSTAN'DA ISTfKRARSIZLIK BÜYÜYOR Akayev'in sağ koluna saldın Dış Haberier Servisi - Istikrarsızlığın giderek büyüdüğü Orta Asya cumhuriyet- lennden Kırgızistan'da, Devlet Başkanı Asker Akayev'in sağ kolu Mısır Aşırku- IOT bir suikast girişiminden kılpayı kur- tuldu. Akayev'in halefi gözüyle bakılan Aşırkulov, Kırgızistan Güvenlik Konse- yi sekreterliğini yürütüyor ve Genelkur- may Başkanlığı'na vekâlet ediyor. Aşır- kulov'un önceki akşam başkent Bişkek'te- ki n'ine dönerken arabasına bir el bom- bası atıldığı belirtildi. Ağır yaralanan Aşırkulov, hastaneye kaldınldı. Yetkililer, saldınyı Kırgızis- tan'ı ^tikrarsızhğa sürüklemekjsteyen teröristlerin yaptığını açıklarken devlet baş- kaniığı sözcüsü BolotJanuzakm, a Bu ül- kemizin düşmanlan tarafından planla- nan ve gerçekleştirUen vahşi bir terörist saldmdu-" dedi. Bir süredir Akayev'den hoşnutsuzlu- ğun yoğunlaşrığı Kırgızistan'da gerçek- leşen saldınnın ülkeyı daha da kanştır- masından korkuluyor. SSCB'ninl991'de dağılmasından bu yana iktidarda olan ve son olarak 2000 Aralık ayında 3. kez se- çilen Akayev'e karşı geçen mart ayında gerçekleştirilen protestolarda, polisin ey- lemcilere ateş açmasının ardından başla- yan istikrarsızlık sürüyordu.